Katalog

Engin Ceçtan'dan bu kez de Tren 1 Engin Ceçtan romanını ince dokunuşlarla' kırıyor, eğreltiyor, yeniden başlatıyor, kahraman ve figürlerin sık sık yerlerini değiştiriyor, hepsinden önemlisi de okurlarına sürekli sorular sorduruyor. Romanın gelişim bölümü olmadığı için metnin tamamı doğrudan bir bütünsellik oluşturuyor, okur daha ilk sayfadan itibaren kendini bir soru denizinde buluyor. Meraklı okurlar için söyleyelim ki bu romanın içinde felsefe, teoloji, psikoloji, tarih, siyaset gibi konulara sıkça rastlıyoruz. Yazar bu saydıklarımızı bir edebiyat metni içerisinde harmanlayıp, düzenleyip, zamanmekân kavramlarını düşsel tutup, inandırıcılığı açısından da sözel anlatıma yüklenerek çok ilginç bir roman yazmış. O Tufan ERBARIŞTIRAN S on yıllarda salt duşsel, fantastık, mar jınal, cınsellık uzenne sıradan ve basıt anlatımlı romanlar okumaktayız Tahsın Yueel'ın bir başyapıt sayılan " Yalan" adlı kıtabı dışında okuru duşunme ye yonlendıren, metne katkı yapmasını sağlayan, belleğınde yer eden çok az roman ya zıldı Tıcarı yondcn çok satan kıtaplar genel lıkle gunluk tuketıme yonelık olduğundan, aynı kıtabın ıkıncı bır kez okunmasının hıç bir anlamı kalmıyor Roman, kendı ıçınde çok sayıda fıgur, kah raman, mekân motıf hatta zaman donem barındırabılır Romanın alt/yapısı ve ıç dına mıklerı dığer edebıyat kulvarldrından farkJı dır, kendı ıçınde yukludur Engin Geçtan (mcslekı eğıtımı nedenıyle) romanı yap/boz larla bir mozaığe donuşturuyor, onsel ve son sal belırsızlığı keslcın olmayan 'kmlmalarla' yeniden 'oluşuma' yansıtıyor Metnin yazılı mının geleneksel kurguya, anlatıma, aksıyo na ve zaman kavramına yenı bır yapılanma getırdığını ımleyelım Romanın ıçsel butun sellığı, motıflen, anlatımı, fıgurlerı ve kahra manlan satranç oyunu gıbı kullanılırsa, okur yazar ışbırlığı sayesınde metın yeniden yazı labdır, aynı metın farklı açılımlar/anlamlar kazanabılır Engin Geçtan boyle bır zorluğu (yazar açısından buna tehlıkelı de dıyebılınz) goze alıyor, metnı 'ınce dokunuşlarla' kınyor, eğreltiyor, yeniden başlatıyor, kahraman ve fıgurlenn sık sık yerlerını değıştınyor, hep sınden onemlısı de okurlanna sureklı sorular sorduruyor Romanın gelışım bolumu olmadığı ıçın metnin tamamı doğrudan bırbu tunsellık oluşturuyor okur daha ılk sayfadan itibaren kendını bır soru dcnmndc buluyor Meraklı okurlar ıçın söyleyelim kı bu roma nın ıçınde felsefe, teolojı, psikoloji, tanh, sı yaset gıbı konulara sıkça rastlıyoruz Yazar bu saydıklanmızı bır edebıyat metnı ıçerı sınde harmanlayıp, duzenleyıp, zaman me kân kavramlannı duşsel tutup, inandırıcılığı açısından da sozel anlatıma yuklenerek çok ılgınç bır roman yazmış Kıtapta çokkatmanlıbıranlatımbuluyoruz Okurun tıpkı bır lca zıbılımcı gıbı katmanları ayıklayıp, doğru yolda ılerleyıp, sağa sola sapmadan, kıtabın sonundakı gızlı 'gerçeğı' bulması gerekıyor Bu (gızlı) gerçek somut, elle tutulur gozle gorulur, satın ahnır bır şey değıl kuşkusuz Evrendekı yansımaların, yeniden oluşumun, surekkhğın, değışımın tek yasa olduğunun bılıncıne varılmasıdır aslında Yazar, kıtap boyunea okuru elınden tutup metnin ıçınde gezdırıyor, ona felsefe ve teolo )i eğıtımı verıyor adeta Bır tren yolculuğun da yaşanan anlık kınlmaların, kesışmelenn, yansımaların, yeniden oluşmalann sembol lerle anlatımı/tanıtımı okura aktarüıyor Ro man, gozle gorulmeyen bır mabetı çağrıştı nyor, okurken bu mabetın ıçındekı felsefi oğretının 'otekı' anlamlannı çozmeye başlı yorsunuz Yazar okur bırlıktelığı ıle metnin boyle bır yapıya kavuşması, 'otekı bılgıye' ulaşma çabası ıle tumcelerden oluşan prız malar/uçgenler ve gızlı bır oğretının ışıkları yol gostencı oluyor Çozulen her gızlı sozcuk sayesınde metın bıçım değıştınyor, soruları nıza yanıt veımeye başhyor Tren yolculuğu bır ımgedır aslında Bıreyın kendı ıçsel yolculuğundakı geçmışe yonelık tanımsallığın, yaşadığı yuzyılın olaylannı algılama bılıncı nın olgunlaşmasına yonelık bır gezıntıdır bu yolculuk Yazar okuru bu anlamda genye donuşlerle, yap/bozlarla, duşunsel dennlığı olan sorularla, kendı ben'lığını tanımasına yarayan bır seruvenle karşı karşıya bırakıyor Okur elındckı metın uzenne yoğunlaştığın da, kendını yeniden sorgulama surecıne baş lıyor Eskı çağlann gı/emlı fılozofu Heraklcıtos şoyle demışur " Aynı nehırde ıkı kez yıkana mazsın " Bu soz duşunsel açıdan çeşıtlı yo rumlar uretmıştır Evrende her şeyın degış tığını, her şeyın bır başka şeye donuştuğu nu Hıçbır şeyın kaybolmadığı bır evrende yaşıyoruz Bu yasa hâlâ tartışılsa da, evrenı ta nımamızda onemlı bır rolu olmuştur tum evren aslında sızın hologram dedı ğınız yansıtılmış bır ımgeden başka bır şey değıldır dostum s/225" CANLI BİR MOZAİK Römanda tum evrenın bır 'yansıma' olduğu anlatılmaya çahşılıyor 'Zamanın' çızgısel değıl de, hologram ıçkınlığınde 'dongusel' bır kurgu olduğunu, her şeyın spıral bır ka ra delığe aktığını ve tum bunlann sonunda da oluş yok oluşun bırbırını tamamladığı canlı bır mozaık çıkıyor karşımıza Yaşayan, soluk alıp veren, ureyen bır yapısı varaır Bu bır tur canlı organı/ma gıbıdır Lğer ısterse nız bu organızmayı ateş, kıl ve kumdan ya pılan bır seramığe benzctebılırsınız Seramık ustasının elınde çamur once bıçımsızdır, son ra yavaş yavaş belırgın bır goruntu alır ve so nunda bır sanat escnne donuşur Tıpkı bır yontu ustasının taşa bıçım vermesıne benzer bu Engin Geçtan, romanını buturdenben zetmelerı andıran bır teknıkle sureklı yoğu ruyor, yeniden yarauyor, okurla paylaşıyor ve metnin bır ucunu 'açık' bırakıyor 'Tren' adlı roman yarı canlı gıbı nefes alıp verıyor, okundukça uruyor çoğalıyor okundııkça beslenıyor, yeniden yapılanıyor Okuru bu anlamda sıradışı bır anlatım, guç bır okuma seruvenı beklıyor Yıınanlı filozof Platon'un unlu 'ıdealar âle mı' gunumuze kadar yuklendığı yorumlarla çığ gıbı buyuyerek gelmıştır Platon'a gore 'ıdea' asıl olandır, nesneler onun kopyasıdır Bıraz daha açıklayalım "Platon, varlığı, ıde alar ıle bırleştırır ve duyular âlemını golge sa yar Onlar kopyadır geçıcı varlıklardır Ide alar, eşyanın aslı olduğu ıçın eşyalar da ıde alann takiıdı ondan pay alan, gerçek varlı ğın bır kopyasıdır s/29 30 Platon, Matnxve Tann Ekrem Sevıl" Romandakı temel nedensellık 'gerçeğı' arama uzerıne yoğunlaştığından, Platon'un 'ıdealar âlemı' bu açıdan onem taşıyor Yaşa dığımız dunyanın ve tum nesnelcrın/olayla nn 'gerçeğının' başka bır evrende olması, bı ze sadece yansımaların gelmesı, once bıreyı şaşırtır ve sonra şu arayışa yonlendınr 'Her şey bır goz aldanması mıdır 5 1 ' Belkı de Bılınmeyen bır yerden trene bınen yolcu lan surprız bır yolculuk beklemektedır Her bınnın ısımlen ılgınçtır "Ismı Lazun Değıl Roka, Kedı Bobo gıbı " Romandakı kahra manlar karton kışıler gıbı bırbırlennın ıçıne geçen, golgeler halındc kayıp gıden bır ko numa sahıp 1 ren yolculuğu surerken kahra manlar bırbırlennın kışısel geçnıışınc uzanı yor, yer değıştınyor zaman ıçınde larklı de ğer yargılarına tanık oluyorlar Yazarın usta ca ve gızlıden sordurduğu soru tarıhscl açı dan onemlıdır 'Gerçek nedır^ ' Insanın bın lerce yıldır merak ettığı, yanıtını aradığı pe şınde koştuğu bır sorudur bu Eılozofların teologlann yanıtını aradıkları cıddı ınsanı uğraştıran, yanıtı zor bır sorudur bu Roman bu sorunun yanıtını aramak yenne, okuru dolaylı yollardan açıklamalann olduğu boyu ta taşıyor Budha felsefesının temel yapı taşı sayılan 'Her şey geçıcıdır Geçmış ve gcle cek yoktur Sonsuz bır şımdıkı zaman vardır' Roman ıçınde yapılan konuşmaların, bazı sozcuklenn okuru farklı duşunmeye yonlen dırdığını soylemelıyız Sozgelımı, şoyle bır tumce okuruz " evrende yalnızca doğum ve yaşam vardır yanı yaşam bır yanılsama mı? s/225" Evrenın tamamının bır yazılım programı olduğu, onceden buna ışlerlık ka zanıldığı, bızlenn bu gerçeklığe uygun ola rak yaratıldığı kaygısı çıkıyor ortaya Okurbu kaygıyı kafasında tartıp olgunlaştınrken, ro mandakı kahramanlann bılınç kaybı ve bel lek kaybı yaşamalan ıse belırlı bır genlımı çağnştınyor Hıç kuşku yok kı, bu yazılım programı ıddıası Kutsal Kıtap'ları çağrıştırı yor îlahı metınlerın ıçınde/derınlıklennde keşfedılmeyı bekleyen ozel okumalarla' an laşılabılen ınısyatık bır algılama bıçımı de okura vcnlıyor Romanı okurken A prıorı temelınde yaratılan edımscl ıçscllık kıtabın finalıne koşar adım değıl de, trenın yolculu ğu gıbı dongusel daıreler çızerek 'zamanı' yeniden oluşturmaya çalışıyor Roman çokkatmanlı bır anlatım ıçenyor demıştık Yazar oylesıne yoğun bır yukleme yapıyor kı, okurun felsefe tanhının kısa oze tını yaşaması ışten bıle değıl Doğu felsefe sınde 'ruh goçu' dıyebırınanç vardır Ruhun olmedığıne, evrende sureklı olgunlaşarak yer, zaman ve beden değıştırdığıne ınanılır Dengbej turu bır anlatımla bu ve benzen ko nular aralara serpıştınlmış "Bız yolumuza devam edersek nasıl tekrar karşılaşabıhnz kı ? Ben ve sen her yerde olduğumuza go re bu aslında çok kolay, evrenle bırbkte dans edebıldığın surece s/226" 'Şark Ekspresınde Cınayet' adlı romanın da A (.hnstıe bır tren yolculuğundakı kar maşık cınayetı anlatıyordu Engin Cıeçtan da boyle bır gerılımı paylaşıyor okurlarıyla Ya hudı asıllı Elyas'ın okuduğu gazete 1943 yı lına aıttır Yahudılenn topluca soykınma uğ radığı Auschwıtz Kampı'nda donup kalmış tırkendısı Toplama kampında olmuştur El yas bu kez de trendc oldurulur ve olaylar ıyı ce karışır Kıtapta buna benzer daha başka soykınmlar/katlıamlar da ( Kızıldcnlı K? tek gıbı ) yer alıyor Tum olayların geçtığı, kahramanlann (kısa aralıklar harıç ) ıçınde bulunduğu tren başlı başına bır hologram K İ T A P SAYFA 12 C U M H U R İ Y E T S AYI 748