Katalog

Jale Sancak'ın, 19891993 dönemini kapsayan "toplu öyküler" demeti... On beş yıldır öyküde direnen, öykü için emek döküp yazınımıza katkı sağlayan, ne ki kimselerin ayırdına yarmadığı, varsa da üzerinde gereğince durmadığı bir yazar Sancak... M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası B ugun 6 Mayıs O uç fıdan, uç aşk unutulabılır mı? llkın şıırler okudum, şursız neye, nereye gırebılırsı nı/ • Hele aşksa aşklarsa soz konu > su olan, yığıtlıkler ıncelıklerse, kar şı çıkışlar, sapasağlam duruşlarsa Ama yazmaya gclınce ış değıştı, elım oykuye gıttı Kıtapbğımtn rat larında gezınırken gordunı kıtabı, çekıp çıkardım yurek kı/ıllığı kıra/ allığındakı kapağıyla Uç Aşk (Do ğan,2OO5) Jale Sancak'm, 1989 1993 done mını kapsayan "toplu oykuler' de metı On beş yıldır oykude dıre nen, oyku ıçın emek dokup yazını mıza katkı sağlayan, ne kı kımscle rın ayırdına varmadığı, varsa da uzerınde gereğince durmadığı bır ya/ar Sancak Oykuye verılen emekle orulu, sessızce geçıvermış bır on beş vll Kanım kaynadı bu gul ayında kıta ba O gıızellcrın uzerınden kaç yıl geçtı o "uç aşk"ın') Havır Jale Sancak onları anlat mivordu 1989'la 93 arasında ya vımlamış oldıığu ılk uç oyku kıta bındakı yanı Bu Gece Pera'da (1989) AynadakiYuzler(1991), Bahçedekı Tuhaf Adam (1993) adlı ) ıpıtlaıındakı oykulenn toplu bası mın.ı bu ıdı vermıştı, ılk uç kıtap, uı, aşk () ııç fıdana yakışabılecck bu M\ da gonlumu çelmeye yettı dogrusu Aldım ıa(tan Uç Aşk'ı, gomul dıım okıım ı koltıığıııua Gordıım kı, o uç tıdana bıreı aşk dıyc sun mak da olası yapıtı Zaten Sancak o uç kahramanın, olumune sevdıklen msanları anlatıyor oykulerınde Kımsecıklerın yu7İertne bakmadığı, kimselerin adam yerıne koymadığı o hayat emekçılerını Onları okumak, uç gule bırer çıy damlası duşurmeyecek mıdır pekir1 Oyleyse gelın, bu 6 Mayıs'ı boyle bır aşkla karşılayalım bırlıkte ILK ÖYKULER Bıçımce bır çalım Fent Edgu'yu çağrıştıran havasıyla gırmıştı oyku ye Jale Sancak Ama nıç mı hıç ona benzemeyen, herkesten ayrılıp anlatısını yalnızca kendısının kııan bır oykulemeyle Onun oyku kahramanları karşı sında derın huzunler duymamak olanaksu1 Bu kışılcr oyle sevdırı \orlar kı kendılcrını, cvımızın ınsa nı olup çıkıyorlar onlarsız yapamaz h.ık gelıyorsunuz, ovlesıne benım sıyoısunuz onları Oyku kişılcıınc yaklaşımında Ce nııl Kauıkçıı duyaılılığıyla ortııştıı i*u de soylcncbılır Jale Sancak ın Bu ılk oykulcrdc Istanbul tstan bul un msanları bır yandan dcrın lıu/unlerı otc yandan olanca se \ ımlılıkleı ıvle gınp vcrleşıyorlar an latıya Sozgelımı Beyoğlu'nda Sonsuz Bır Pencere" adını taşıyan ÛçÂşk... ılk bolumdekı oykulerde, kışılenn bır bakıma cumhunyetın ılk yılla rında doğmuş, o gunlerden çıkagel mış, terutaze havaları vardır "Aıos Teofılos'un GuvercınlerTnde ne guzel anlatılır cumhurıyet Sancak, sessız sınemanın mu/ıs yenı gıbı, bır kıyıda durup yazarlı ğını da anımsatıyor bue Bundan buyuk tat aldığını duyumsatarak, ustelık bu tadı enıkonu bıze dc ge çırerek, bu tadın bızde de yankı bulmasını sağlayarak Gerçekten de bu ılk grup oykulerınde kıyı kıyı oyku yazarının kendısı de eşlık edı yor urunlere Hoş bır tutum bu, bır ferahlık, esıntı yaratıyor çunku anlatıda Butun bunlar bır yana, konusuna yaklaşımında farklı bıçemıyle de he men dkkatı çeken bır yazar Sancak "Alp'ın Krallığı", "Sevgılı Frankeş tayn" vb bunaornekgosterılebılır Onun ılk oykulerınde goze çarpan ustalıklı anlatım, sonradan gelen oykulerde de goruluyor Nasıl bır oykuculukle karşılaşı yorıız onun anlatılarında' JALE SANCAK'IN ÖYKUCULUĞU Jale Sancak, oykuculuğumuzun oz çocuklarından bırı Oykuyu yu celten, ture bağlılık gosteren, alanı genışletme yonunde yoğun çaba harcayan bır yazar Sancak, okurun alımlamasına bı rakıyor oykuyu Kadıfe yumuşaklı ğında anlatıyor aktaracaklarını Kıvrımı, bukumu, burgacı, dertop duruşu sert değıl, dedım ya, oyku sunu yumuşak tutan bır yazar o1 Orneğın ılk kıtabındakı "Bu Gece Pera'da !}ukru Bey'deyız", unutul maz bır oyku "Kuyuda" adlı oyku 1 ıçın de soylenebılır bu Zaten yok olan guzellıklere su nulmuş bırer ağıt olarak da alınabı lır onun oykulerı Bunlara erdem, msan sıcaklığı, dosdukların orsun de pışmiş ınsan ılışkılerı de eklen melı Duyarlıkları, kendı ıçındekı ışlevsel ayrıntılanyla, cğretılemele rıyle yansıtmayı tam bır hunere do nuşturuyor Jale Sancak Bır tıyatro sahnesınde ızleyebıle ceğımız turde korosal soyleyışlerle de karşılaşılabılıyor oykulerde Or neğın "Yarımada", boyle bır ezgı eşlığınde okunabılır "Sonsuz Bır Dans"ta, yazann "Lutfen yuksek sesle okuyunuz" bıçımınde duştu ğu not da bu yonde yorumlanabılır belk. Jale Sancak hemen her oykuyu farklı bır ele alışla, apayrı yaklaşım larla oruntulemeye, yapılandırmaya çabalıyor Bu nedenle oykuler ılkın bıçımce dıkkatı çekıyor Yoksa onun oykulerı "açık biçım"lı oyku ler ()kunduğunda alımlanması çok kolay Hatta o kadar açık kı bun lar bunca açık bu anlatının nasıl ımgeleştırılıp oykulere yerleştıııldı ğını ızlevebılıvoısunuz okuma yol culuğunuzda Ustelık bıçımce ya da bıçem an lamında şıklıklaı da sergılıyor San cak Çunku onun oykulerı, anlam lann onunde gıdcn bıçım yenılıkle rı, bıçem tarklılıklarıyla kendısını gostenyor Hıç kuşku yok kı bu, Sancak'ın, oykuyu kendısının kılma çabasından kaynaklanıyor Gerçekten Jale Sancak'ın oykule rı, tum hazırlığını yapıp sahne almış oyuncular gıbı, renk, ses etmenlerıyle şımşekler yağdıran bır gozbağ cı gucune sahıp Bu bakımdan da dıkkat çekıcı bunlar, goz kamaştır 1 mayı surdurecekler hep Uzennde onemle durulması gereken bır yan 1 da bu bence Insan dağarı kadar duş, sanrı yelpazesı de oldukça genış onun Bun iarı bırer anlatı gerecı olarak kulla nıyor yazar, gızemcı bır anlatıma sı ğınmadan ama Yazann, dıl tadını, anlatnklarıyla bırebır ortuşecek şelulde antık soy lem havasıyla kardığını da ekleye yun Gerçekten de Sancak'ın oy kulerı, bızı sankı bır zaman tunelın den geçırıyor Sıren çığlıklarıyla yolculuğa katılan oğeler sonra yok olmuş o guzelhkler, eskıl kentler den kentlılere, cmekçılerden Ermc nılere, Rumlara, yıtıp gıtmış sınema oyııncularından antıkçağ kahra manlarına pek çok anlatı oğesı Onun oykuculuğunden soz açıp da "kent", kcntlı" olgusuna değın memek olmaz herhalde1 Kent de nıldığınde, tum tarıhıyle bırlıkte îs tanbul'u almak gerekıyor onda Kcntlıyse geçmışte ya da gunumuz de kentte yaşayan, bır bıçımde Îs tanbul'dakı yaşama katılan genış ın san yelpazesınden oluşuyor Kentlıler, kımı oykulerde, Istan bul'un çalışan ınsanlarına o?gulen mış gorunuyor Istanbul un emek çüerı, yoksul ınsanlar Orhan ke mal'den yıllar sonra sankı bır kez daha yerh yerıne otuıuyor bu oyku lerle bırlıkte Emekçdere sokak ço cuklarıyla çalışan çocuklar da eşlık edıyor bır çalım Sancak, bu yanıyla ozgun bır ts tanbul oykucusu olarak kabul gore bılırpekala' Ondakı Istanbul Saıt Faık ın Oktay Akbal'ın, Adnan Ozvalçıner ın lstanbul'undan farklı elbette, ama onlar gıbı sıkı bır ts tanbul oykucusu yıne de o Pekı ncden hıç kımse ayırdında değılmiş gıbı davranıyor? Hey, ora dakıler, sıze seslenıyorum Jale San cak dıye bır oykucumuz var, hıç mı duymadınız adını * ÖYKÜ VE AŞK Kımdeyın "Aşk Bıttı" dese de, bu başlıkta bır oyku yazsa da aşk bıter mı hıçt* Nıtckım Jale San cak'ın oykulerınde aşk bıtmıyor hıç1 Kaldı kı o zaten bır sorunsal bo yutunda da alıyor aşlu Şu so/ bır açıdan bunu kanıtlıyor "Bırlıkte var ctmek, buyutmek, çoğaltmak yenne, sıfıra uıdırıri7 hep Neden 5 " (96) Belkı de salt bu nedenle oyku ler, sevınçlı çentıkler kazıyor ınsa nın yureğıne Ustelık dalında okşa nıvermışçesınc dırı kokular salan ıttrlı otlar gıbı hcpsı de Aşk, guzcl olmaya gu/eldır de, en guzelı onun dılde vaşanmaz mı^ Turkçe ısc dunyanın en gu/cl aşk dıllcrınden bırı olnıalı1 Zaten yazar da aşkı şıırıl bır orguvle yansıtıyor oykulerınde Dılını atlas atlas hava landırıyor bunu yaparken Şıınn gucıınu ardına alıp onun ruzgânndan yararlanarak ne guzel tatlar yarattığını goruyorsunuz ya zarın Goz alıcı soyleyışlerınden bır ıkı ornek de vermck ısterım her ya nı uçum uçum olmak (uçumlu ku maş) sarkmış yııtık dantel dudak denız atlıları, ıç sıkıntısı yeşıl, yaslı guz, dıkenlı go/ kandıl yalımı, kıs tırılmış denız, ıncır kabuğu mor dağ geceyc akan fısıltı vb Ama Jale Sancak'a yakıştırılama yacak lumı yanhşlar da gorulmuyor değıl oykulerde Sozgelımı "Begonyasından bır dal kırıp verecek, saksılanmıza ekelım, begonyalar buyutelım dıye," (43,44) dıyor Çı çek "çelık"ten yetıştırılecekse ekıl mez dıkılır herhalde Bır başka yerde de " Mumın Bey de borcu ıçın bastınr olmuştu," (95) dıye ya zıyor Sancak tnsan alacağı ıçın bastınr, borcu ıçın kıvranır, Mumın Bey alacaklı, tumce başka bıçımde duzenlenmelıydı bana gore Ama bunlara talukp kalmak olası mı? Bır solukta okuyup bıtırdım Uç Aşk'ı lşte oykunun on beş yıl lık emekçısı Jale Sancak'ı tanıma fırsatı sıze Gelın baharı çıy damlalanyla karşılaym, onları anlatmasa da, De nız Gezmış, Yusuf Aslan, Huseyın tnan ıçın de, o ınsan guzellen ıçın dc okuyun Uç Aşk'ı, evet okuyun Jale Sancak'ı Çunku uç fıdana su nulmuş guzellıkler ağıdı bıçunınde okumak da olanaklı ovkulcrı Hıç bırını anımsatacak yanlar taşimasa bıle, guzellıklerı yakıcılıkları sıcak lıklarıyla onlardan esıntıler getıre cek bıze bu oykuler goreceksuıız Kalkıp pencereye yurudum Bah çe katının camına değen uç kırmızı gul bana bakıyordtı Tomurcuk tular hıç solmamacasına ovlece du ruyorlardı Uç Aşk ı onların yanı na koyduma K İ T A P öykunun on beş yıllık emekçlsı Jale Sancak'ı tanıma fırsatı size SAYFA 22 C U M H U R I Y E T SAYI 742