Katalog

Zeynep Uzunbay'dan yeni bir kitap "Kim"e şiirler Üçüncü şiir yapıtı "Kime"de gösteriyor ki Zeynep Uzunbayın şiire sıvanması için hiçbir abartıya gerek yok. üstelik onu büyük olaylarla karşı karşıya bulmuyoruz. 0, kısaca insanın içindeki fırtınalarla ilgileniyor. Aşk gibi, yalnızlık gibi yakmsamalı konular şairin şiir kuyusunu gittikçe derinleştiriyor. "I Ahmet GÜNBAŞ ur dıL' dedığımız şey ayrı bır abe cc mı gerektırıyor' 1 Bence ha yır' Şıırın eşığıne varana değın dılın yctkınlığını kuşanıyor şaır, eşığı geçer geçmez soz'un şure evrümesmı sağlıyor Ustalık, yenı anlatım bıçımlerıyle burada ortaya çıkıyor zaten Yanı dılın şurdekı ıçscllığı oldukça soyut, elle tutulur tutulma7 eskıyen, çozumlen dıkçe 'yenılık' gızemını yıtıren ama bu ara da eskıye dırendıkçe dıle katkı sağlayan, ozu ve bıçemıyle estetık duyarlığımi7i ust duzeylere taşıyan bır ıçsellık bu 1 Şııre ozgu donanımları bır kenara ko yarsak, yetenek dışında ıkı gereç kalıyor gerıye, 'yalınlık' ve 'ıçtenlık' Bu ıkı ozel lık her şeyıyle şaırın kışılığınc damgasını vuruyor Tıpkı Zeynep Uzunbay'da oldu ğu gıbı Uçuncu şıır yapıtı Kım'e dc (*) gösteriyor kı Uzunbay'ın şııre sıvanması ıçın hıçbıı abartıya gerek yok Ustelıkonu buyuk olaylarla kaışı karşıya bulmuyoruz O, kısaca insanın ıçındekı fırtınalarla ılgı lenıyor Aşk gıbı, yalnızlık gıbı yakınsa malı konular şaırın şıır kuyusunu gittikçe derınleştırıyor 'Yalnı/Iık' deyıp geçmeyın canım once Fdıp ( ansever'ın şu dızele rını anlamaya çalışın da ondan sonra ko nuşalım lınaıun msana vı rebtleceğı en değerlı ' \alnizliktir" BASKALARININ YALNIZLIĞI Yalnı/lığımı/ ve başkalarının yalnızlı ğı1 U/unbay'ın sorusuyla "Kım, nerede, ne yapıyor'*" yalnızlar ormanında çalkala nan bıı soıu' 'Kım' herkesın oznesı, bel kı de kımseeık'leıın toplamı !}aır, boyle bır soruyu gecenın acıtan koyulganlığın da kendını de katarak soruyor "Kım kaç yıldır Kım Kım nerede ne yapıyor hundan karktum ağladım kendısı benım sevdığım olur" (s 7) Dıkkat edersenız burada sonsuz bır em patı var Adını bılmedığı bırı sevgılısı ola cak denlı ona yakındır Çok geçmeden SAYFA 8 Üc sey göze çarpar şalr'in içtenlıginde. anne kadın, cocuk' söyleml Uzunbay ın dllinl yumuşacık kılan ınandırıcılığını katbekat arttıran gözlemleriyle ruhsal esrlmeleriyle Iç lce geçen büyulu bır bıleşım gızlıdır uslubunda Kımler Ulkesı'ne katılır, 'kımselı' olur, senlıbenlı konuşmaya başlar "Çok yalnızun oralarda buralara gel, dedı Ay orda da var burda da Olurum, gelırım, oralar "(s 11) Şaır, adını ımlemese de 'Kımsece'yı sok muştur Bundan sonrası kolaydır artık, ıçtenlığını konuşturmak 1 Uç şey goze çar par ıçtenlığınde, 'anne, kadın, çocuk' soyIemı Uzunbay'ın dılını yumuşacık kılan, ınandırıulığını katbekat arttıran, gozlem lerıyle, ruhsal esrımelerıyle ıç ıçe geçen buyulu bır bıleşım gızlıdır uslubunda Uzunbay her turlu 'melanet' karşısında boyle bır usluba sığınır, ıçtenlık aynası as la lckc kaldırma7 "bundan boyle bu evde pentereye pece denecek çunktı yakışıyor baca pece'ye' (s 13) YÜZLESMEYE CAĞRI Kımsece'y' bıraz daha genelleştırırsek, "bu dıl benım değıl senın/ Rahatına bak, yatıyakalıstersen" (s 3 3)duyarlığıyla,yal nızlıkların ozenlı okşandığı bır noktaya varınz Herhangı bır Kım'ı ağırlamak, ontın vatıya kalmasını saglamak aynı za nıanda vuzleşmeye çağrıdir hcirft tmışun dı\or adanı bı ııı \anlı$ bırah dı\ur kadın çocukluğtınu ozltıyor aldanımız ızını \ttirdifcimiz usul arhadıiş dılını <i{ \<ık tilbumh rı o zamandan bı/i)or haktşında yazılı bır bır suçumuz (s 24) Kım'lerın sorgulandığı asıl konıı 'aşk'ın a^ k şcklındeparçalanmışlığıdır Oy kumuzun kadın tephesınde yabancilaş manın kınldığı an "benı yanlış bırak" ya karısıdır Aşk sandıklarının a^rısı canm dan bezdırmıştır kadını Oysa aşk, erke ğın 'harfctmışsın' dcdığı yerde başlar, çocııkluğu anımsatan arınmalara, "usul ar kadaş dılı "ne gereksınım duyar ( ) halde belletılen gorunumu tersyuz etmeklc baş lanmalıdır ışe Uzunbay, Kım'ler adına one çıkarken her insanın aşk ıımmanı son suzlugunu da duyurur bı/e "uzandım yuzunun magmasına kavruldum tııttum ey tnce bır hal ıddum ben govdene bır bır çozuldu goğsumdtkı duğumler ob' çağıldadı her eozem ırmaklar buyur eaecek kadar aman' dedım tyt kı sokulmuş manzaram" (s 27) YANLIŞA KOŞULLANMA Yanlışı yaşamak, salt sevgılı (') ındinde değıl, aue kavramını sevgı paydasında sorgulayan ılışkılerın tamamı ıçın geçerlıdır Bu açıdan her kavram ozgerçeklığıne ka vuşmak zorundadır Şımdı şu çıft yanlı ya banctlaşmayı alt alta koyup yanlışa koşul lanmanm erdemını yenıden gozden geçı relım. "kayır ktzı olsam bır çaresme bakarmtş annem donup bakmıyormuşum koydugu ada bı le (s, 31) 'bHmedıg'tm bır dılde susardt tuftklı btrfotog'raftt babam" (s 39) Uzunbay'ın asıl varası burada Aslında herkesın bıldığı, gızlcdığı ya da ustune varmadığı, gorunumu yıtırmek korkusuy la koşe bucak kaçtığı Yarasını goster meyene ne vapılır 'Yara Falı na mı bakı lır* CıckcLktc Uzunbay'ı onsezısıyle bır yara u/maııı olarak goı ııı sı ııı/ şaşırma yın derım Şaka bıı \ana çogumu/ tanımı yoruz yaramı/ı kabııgıınu tıklayıp gııe mı^oruzı^ını Kıınoldugumu/u nereden gelıp ncrc>e gıttıgımızı pek soıguladığı mız yok1 Kalıbımızdan, şanımıza yakışır rolu oynamaktan mutluyıız Oysa Uzun bay'ın sesıne kulak verebılsek, bır yurck atımı yerde oldııgumuzu goreceğız Kım bılır belkı şu dı/cler şıırterapı yerıne ge çebılır edılgenlıgın boyunduruğundau nı duşunurken kollarım uzuyor çocukluk kardeşım cenınken ba^lıyorum stnı kucaklamaya kalbımı goğsumdc tutamıyorum dag'lara ormanlara kaçıyor çtg'lık tomurcuklan tupluyor uçurumlar dan ses vermezaen navl patlaunlar dılımde" (s 43) Sızı bılmern ama ben hep boyle bıı şı ırıbekledım Adresi "sayfanın tam ortası çevresı "duş suyıı" ıle (,evıılı ^ağrısıvla Uzıınba> kocaman bır<,ekım alaııı varatı yor Derken Sıınam Aman a gclıvoruz 'Buvuk şıır tarlışmalaıı yapanlar bıı şıııı okumuşlaı mıdıı ataba^ Daha ılk tlı/Lİc rı>leçarpıvor adamı,' bah ııın iKiıgoııın sun/oıada takılsın ıstıyoıum nıtvsım (s 51) dıyerek (jer<,ı U/unb.ıy ın şıııınden dı/e aparmak /orduı bııaz, soz'u onune kataı surukler "ırmakları buvur cttıgı' verde oylesıne dııraklaı >aratıı kı leısmız doner Ben, sızeoduıakl ııdan bnını ısr ır la gostermek ıstıyorum yalan saylt mı^ını acı sozler surdunı ag'zıuın aynaya bakıp ag'ladım ben darsokafcları uvnorum tnsanlar surtunup ge (\ııı uşumuş berelı \ubatima ruhumu teyellemi) }tı oy ijtğını sokup atacağım ben ruhumu yırtık sevıyorum Suna" (s 51) Altını çızdığım ıkı dıze Kım'e doğru ara yışların temelını oluşturuyor Keşke Kım'lerımız cınJeruııız olmasa, onlara şef katledokunabılsek 1 Evet uçtırum bııyuk ama uçıırumusevmek gerek Yenılmış yı kılmış halıyle msan orada Kım'lerın kım lıksızlığıyle dolaşıyor Azıcık suıtunmek naturamızdakı eİektrığı harekete geçııe cek Uzerıne basa basa "ben sızın hıçını zım bırınızım komık olmayın' (s 15İ dı ye duruşunun adresını gosteren U/ıın bay'ı anlamak zahmetıne katlanmalıyız Çunku o, en başta ozverıyk kendını sılke lıyor TÜRKULU BİR SES Uzunbay, doğıııdan konıışma dılıyle beslenıyor ve halk damarına yaslanıvor ü n u n surctını "ıt uzıımu pırtlatan esmeı bır ki7 olarak (,i7ebılırsıni7 (, oc uksulıığu da cabası Bırılumlerını modern şıırın ola naklanyla bırleştırmesını doğrusu lyı be cerıyor Kendıyle dalgasını geçen kırgın lıgını şenlığe donuşturen bır havası var Tum ıçtenlığıyle katılıyor şıırın hamuru na Şıırının soyleyış ozellıklcrı elc alındı ğında, etkılenım çeşıtlılığı tek tek seçıle bılıyor Çoğu oykumsu, yer yer mış'lı geç mış zamana dayalı (masalımsı destansı), tekerlemelı, yınelemelı, hatta bılmecelı bulmacalı, okum dolaysızca şııre çeken bır tutum ıçınde Değıştırım ve ıronıyı onemsıyor Kıtabın ılk şıırınden ıtıbaren (ay dolun suzum yıldız) turkıılu bır sese yakalanıyoruz Derlı toplu yalınlıgı şıırın çatısını oluşturuyor Çocuksuluğun evrıl dığı yere koşa koşa gıdıyoruz Salt " Bak kuş gelmış/ Kuş bıze mı gelmışV Bi7e gelmış tabu" (s 12) di7elerının yanı sıra "ay ben dıyordum/ yalan uydurdum/ du ma duma dıım/ nıyc kıı mızı mum >/ oyna * mıyor ışte/ çok a^rıyor çotuklugum" (s 14) gıbı yalınlıgı çıplaklığa çevııen dızeler de gırıyor araya Yıne bunun altından so z'u çogaltarak kalkıyor Uzıınbay Dıl ta dından odun vermıyor Orneğın "Çatlağı mı çatlağına dayadım/ uğultumuz artık en çatlak" (s 44) derken uç ke7 kullanılan 'çatlak' sozcugu kımseye batınıyor Bı/zat anlamı genışletıyor, şıııe ıvme kazandııı yor Aynı şekılde bılmecelı bulmacalı bır şıır olan Kahvegııl de 'annesınden kml mış/ Kahvegııl koydum atlını/bıl bakalım ne var avucumda dıyor/ dun gıttı Kahve gul yarın c)a gelmedı/ şımdı ılesem sı ğama7 kı oraya" (s 45) dızelerının konıık severlığı, ınsan sıcaldığıyla sarılıyor boy numu?a Sorıın da bu /aten Yıtırdığımız sıcaklığı gerı getırmek' Uzunbay orada çıkıyor karşımıza "şıır, valanci merhemı omrumuzun " (s 23) tanınııyla Kım'e'cle kı çatlakları ozenle sarıp sarmalıyor Yepyenı kıvrımları ıçın kutluyorum Uzunbay'ı Soz denızınde yukselen dalga larla surduruyor şıır seruvcnını • (*) Kim'e / Zeynep Uzunbay/Paptrus Yayınevı/ 1 Bastm Utanbul, 2003 K İ T A P C U M H U R İ Y E T S AY I 7 38