Katalog

Gül irepoğlu ite "Cölgemi Bıraktım Lale Bahçelerinde"yi konuştuk "Hayallerimin ve edebiyatın sonsuzluğunda dolaştım" uzun yıllardır oluşan bırıkımınden suzulup gelen bir sonucu Bu nedenle sadece sıradan bir taııhsel roman dıye nıtelendıremıyorum ben Belkı o yu/den dığerlerıne benzcmıyor Daha yaşayan bır şey Benımle birlikte yaşıyor çunku Ncden Lale Devrı ? Benım en çok uzerınde çalıştığım donem Lale Devrı dıye tanımladığımız 18 yuzyılın başı Bu tanım tartışılan bır şey Boyle den melı mı denmemelı mı dıye Ama bence hıç de fena oturmuyor Çok kısa bır donem ola rak belkı kolaya gıddmış bır tanım Gerçek ten 18 yuzyılın başında Sultan III Ahmet'ın saltanatı ve Sadrazam Ibrahım Paşa'nın sa daretı sırasında laleler çok çok sevılmış hat ta abartılmış bu sevgı Daha sonra 20 yuzyı lın başmda Lale Devrı olarak tanımlanmış bu donem Lale Devrı tartışılan bır donemdı dedık Lale Devn'nde abartdı masraflar oldu ğu doğru ama Lale Devrı nı tanımLıyauik tek unsur bu değd Bu donemde kulturel alanda muthış bır yukselış var Ve sanatçdara devlet tarafından buyuk bır destck verılmış Bu ne dcnlc bu kadar gorkemlı bır donem olabdmış Ben o ıhtışamı okuyucuya hıssettırnıek ısle dım Okııyutu o atmosferın ıçinde yaşasın Lale Devrı lstanbulu nun sokaklarında ve bahçelerinde gezmıyor hıssetsın ıstedım Bır anlamda Lale Devrı'nı tum yonlerıyle anla mak olarak da nıtelendırılebılır bu Ya da en azından farklı bır açıdan bakabdırız Aslında burada başka bır noktayada gelıyoruz Tarthe yenı gozlerle baknıak tarıhımızı sevmek ya da barışmak Yalnızca Lale Devrı ıçın geçerlı değd bu I ler doneme çeşıtlı açılardan bakılabılır Vc onları tek rar keşfcdebdınz Ben de bu donemın en onemlı nakkaşı olan Levnî uzerındc uzun yıllar çalıştım Elbette ınsan ılk ı > < manını yazarken çok ıyı bıldığı, çok a^ı na olduğu bır şeylerı yazmak ıstıyor Bu yuzden bu seçım rastlantısal olama/dı RUHSAL BAĞ.. 'Golgemı Bıraktım luıle Bahçelerın de iitnel bır ad Bu adı seçmemzm ozt l bır anlamı var mı ? Aslında ben romanın tumunde bazı şeylen okuyucuya bıraktım Bırkcregol geyı bırakan kım Levnî mı' III Ahmet mP yada bır başkası m\> bu bıraz açık kalsın ıstedım Lale bahçesı bozcuğunu kıtabın başlığındA mutlaka kullannı ı K ıstemıştım Romanıyazdığımsurecehu Levnî'yle hem III Ahmet'le aramda bıı ruhsal bağ kurulduğuna ınanıyorum Vı gerçektende boyle bır bağ hıssedıyoruni Ozellıkle Topkapı Sarayının avlularuıd ı dolaşırken Bu bağ romanın tumundı etkılı oldu Dıl, bazı romanalanmızda olduğu nı bı donemın dılınt btre btr yansıtmıyor ama kıtabı okurken sankı o donemın dı lı ıçınden geçıyorgıbı hıssedtyoruz kendı mızı Dtlın seçmınde ne tur btr yonttm uyguladınız 3 Inandıncı olmak, daha gerçek duygu su uyandırmak ıçın dıyaloglarda farklı bır dıl kullanmaya dıkkat ettım Yanı be nım anlatımımla 18 yuzyılda yaşayan ın sanların dılı farklı olrnaüydı Çunku ba na orneğın Fransız tanhı de ılgılı bır fılm de aktorlerın Ingılızce konuşması çok ters gelır Burada da okuyucu sankı pa dışah konuşuyormuş gıbı hıssetsın ıste "Roman kahramanı olarak Levnı yl seçmem rastlantısal dım Ama aynı zamanda okuduklannı deflil Levni roman kahramanı olacak bir kJşlllk" anlamalıydılar Bu nedenleeskı dılın dozunu uygun bır duzeyde tutmaya çalıştım Benı en çok yoran da bu oldu RENKLİ BİR KİŞİLİK Lcvnı bu seçımınızde onemlt bır rol oyna dı mp Evet Levnî oyle renklı bır kışılık kı ben onu araştınrken onumde bırbınnı açan yenı dunyalarla karşılaştım Onu bır bilimsel kıta ba sığdırmak yeterlı olmayacaktı Once şunu soylemek ıstenm, yıllarca uzcnnde çalışıp bı lımsel bır "Levnî" kıtabı yazdım Topkapı Sarayı Kutuphanesı'nc uzun sureler gıttım gcldım Levnî'nın yapıtlarını uzun uzun ınce leme olanağı buldum Ve her defasında da ay nı yapıtı elıme aldıgımda yenı bır ayrıntıyı fark ettım Bcnıçok mutluedenbırçalışmaydıbu Butun bunları bilimsel sınırlar ıçındekalarak ya/mava çalıştım Levnî kıtabımda Ancak bu Levnî yı anlatmak ıçın yeterlı degıldl be nım ıçın Bılımın sınırlarını aşmak ıstedım Ve boylece kenılımı havalleı ın vecdtbıydtın son suzluğunda buldum C) kadar mutlu oldum kı sankı uzun zamandır l)ekledığım sevgılıye kavuşmııştum Bıı daha onu asla bırakmaya cağımı tahmın edersını/ Roman kahramanı olarak Levnî yı scçmem rastlantısal değıl Levnî, roman kahramanı olacak bır kışılık Ustelık hakkında pek az şey bılınıyor Olağa nustu yapıtlar bırakmış arka.sında, ama hak kında çok az kayıt ve bılgı var Buda msanın hayallerını kışkırtıyor ve daha da zengınleştı rıyor Duşunun kı Levnî aslında bır baş nak kaş Ancak baş nakkaş olduğuna daır hıçbır kayıt yok Padışaha mutlaka çok yakın bır kı şı Nakkaşlıktan ote bır yerde mıydı^ Yahut tamamen dışarda mıydP Bu bır muamma Bu muammalar da romanlara çok uygun duşu yor doğrusu O yuzden bu kıtabı yazdım ve yazarken de çok zevk aldım Levnî'ye ılışkın butun bu hayallenmı romana donuştururken hep kcndı kendıme 'kanyerıme' ıhanet etmış olmayayım dıye duşundum ama sankı bugu ne kadar tum çalışmalanmı da bu roman ıçın yapmışım gıbı geldı bana Daha doğrusu bu şelulde yazmak ıçın yaşamışım Insan bır şe yı bu kadar çok ısteyınce gauba bırtakım bek lemedığı guzel surprızlerle de karşılaşabdı yor Şoylekı tam bu roman çıktığı sırada Top kapı Sarayı'nda 'Vanmour ve Levnî" sergısı açddı Benım de bırtakım katkılarım oldu bu sergıye Romanı va/arken sergının açılacağı nı bılmryordıım Levnî'yle çağdaş olan Van mour'un neredevse uç vu/ vıl once buradan Hollanda vagıtmışolantabloları tamdaboy le bır zamanda gt 1 dondu ()nların karşısına 1 tum Levnî'lerı yerleştırdık Aynı mekanda, ay nı kente, aynı padışaha, aynı dunvaya, doğu dan ve batıdan bakan ıkı sanatçının resımle rı gehp Topkapı Sarayının duvarlanna yerleş tı Boylelıkle 'Golgemı Bıraktım Lale Bahçc lerındc'nın kahramanları da geüp o duvarla ra yerleşmış oldu Bu benım ıçın buyuk bır şans, buyuk bır mutluluk elbette III. AHMET VE LEVNİ Romanda ılgınç bulu^larınız var Örneğın III Ahmet Levnı thjkısı gıbı Levnı nın as Itnda bır jebzade olduğu tarıhsel gerçeklerle ortuşuyor mu ? Bunu çok soruyorlar bana Hayır Levnî III Ahmet'ın kardeşı değıl Galıba en çok da bu dıkkatı çektı, hep bu soru soruldu bana Meslektaşlarımdan da soran oldu Çok hoşu ma gıdıyor boyle ınandınci olmak Bır yandan da şaşırtmak ıstemıyorum kımseyı Bır yan dan da olabılır, neden olmasın dıyorum Çunku Levnî hakkında hıçbır şey bılmıyo ruz Levnî'yle III Ahmct ın dışkdcrı çok ozel dı mutlaka, ama aralarında bu derece ılerı bır akrabaldc yoktu Bu benım kurgum Aslında ne olabılırdı dıye duşunerek bırçok şeyı kur guladım Bu onlardan bırısıydı Elbette tarı hın gerçek akışını değıştırmeden, olabdırlık ler uzennde duşundum ve çeşıtlı oyunlar yap tım Yanı tanhın ıskeletmı değıştırmedım ama ben de Levnî gıbı bıraz renklerıyle oynadım Kıtabın hazırlık aşamavnda hangı kaynak lardan yararlandınızJ Elbette Okuması çok keyıflı bır tanh olan Fınddddı Mehmet Efendı'nın "Nusret name"sı bana yol gosterdı Ona bağlı kalma ya çalıştım Ama bıraz once de soyledığım gı bı pek çok şeyı kurguladım Bır yandan ken dı yazdığım Levnı kıtabı temel kaynakü be nım ıçın Ama butun bunlar çok daha renk lendırddı çok daha zengınleştırıldı Bır yan Gül İrepoğlu bir akademisyen. Profesör. istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümünde öğretim üyesi. "Feyhaman Duran", "LevnîNakış.şiir, Renk" ve çok yazarlı "Padişahın portresi TesavirÂIi osman "gibi bilimsel yapıtlarının ardından yayımladığı romanı "Cölgemi Bıraktım Lale Bahçelerinde" ile tüm dikkatleri üzerine çekti. Topkapı Sarayı'ndaki "Vanmour ve Levnî" sergisini hazırlayıp aynı adlı sergi kitabını da dört yazarla birlikte imzalayan irepoğlu ile romanını konuştuk. "G a Didem ÖNAL olgemt Bıraktım Lale Bab çelerınde" son ydlarda ne redey\e furya halını alan tarthı romanların dijinda bır roman Onlara bıç benztmtyor boyle btr kurgu ve dılozel uçım mu Elbette ozel bir seçım Butun tanhı ro manLırı kotulemek ıstenuyorum ama son yıl larda ıyı denemeyecek bırçok kıtap yayımlandı "Golgemı Bıraktım Lale Bahçclerınde"yı yazmayı uzun sure planlamama karşın bu ne denle bıraz gerı çckıldım Obur kıtaplarla ka nştırılmasını ıstemıyordum Bu 18 yuzyılda geçen ve konusunu tarıhten alan bir roman Ancak yalnızca tanhı bir roman olsun dıye de ğıl, ıyı bıldığım btr donemı yazmaJc ıstedığım ıçın Lale Devrı'nı seçtım Bu şımdılcı zaman da olabılırdı Insan dışkılerını farklı bir gozle ıncelemek ıstedım, kışısel çalışma alanım ol duğu ıçın donemın padışahını ve nakkaşını ele aldım ve ortaya bir tanhı roman çıktı Daha doğrusu boyle nıtelendırıldı Ama dığerlerın den bıraz daha farklı bir yere koymak ısterım "Golgemı Bıraktım Lale Bahçelerınde"yı Çunku bu roman benım tum karıyerımın clan da başka kaynaklar kullandını Patrona Hald ısyanını anlatırken ozellıkle "Abdı Ta nhı"nı kullandım Daha pek çok tanhe bak tım "Raşıt Tanhı"ne de baktım Yanı bırta kım yıpranmamış ayrıntdarı çekıp çıkannak benım ıçın çok onemlıydı Bu aynntdarın doğru olması gerekıyordu Olayları kurgula mak başka ama bazı ayrıntılar var lu bunlar doğnı verdmelı Bunun ıçın de tardıı çok ıyı okumak gerekıyor Tardı okumak çok zevklı K İ T A P SAYI 738 SAYFA 14 C U M H U R İ Y E T