Katalog

Dido Sotlrlu'dan "Elektra' Yürekli bir ya amöyküsü bır ınsanın yaşamı doğrultubunda cıddı, sağlam bır anlatımla bızlerı yaşanan her şeyın tanıklığına gotıınıyor Anlatımsal tarıh, olaylann gıdışatı csa binda onemlı olaylar kulaktan kulağa yayı lan oykulerle değıl, doğrudan yazılımıdır Bıı yaşamoykusu de olayların tum gelışı mını aktaran, sorulması gereken soruları soran vc ele alıııması çok ıızun bır sure ertelenmış olan bır savaşı gozlerımızın onune serıyor "Elektra" sadece Yunanıs tan tarıhı ılc olan kısmıyla değıl, dunya ta rılıını anlamamı/a da bır katkıdır Dunya tarıhının her donemınde ezcnle rın vc e/ılenlerın varlığı, ekonomık çıkaı lar uğıuna çektırılen acıların her daım var oldıığunu gostenr Yazar Dido Sotınu'nun bu yaşamoykusunde gosterdığı ozcnlc, dengelı ve gerçekçı bır çalışma ol ması yonu ıle de aynı bır onem kazanıyor Tarıhı yargılamalar, karmaşık olgulan açıklamaya yetmez Dolayısıyla bomuru den ve bomurgeleştırmeden bahstderken tarıhın derınlıklerıne ulaşıp tum boyutla ııyla ob|cktıf ıncelcmeler gerekır Dido Sotırıu bunu yapınış Bugunun dıınyasin da da bavaşımı boyııtlu yaşayan her şcye karşı ayakta kalmaya çalışanların pck çok konuda ufkunu genışleteeeğıne ınandı ğım bıı vaşamoykubudur Lİektra nın ya şamı rekıyordıı Vatan' Bu kelıme, Elektra'nın ruhunda derın bır ız bırakmıştı " Yunanıstan'ı ışgal altında bulunduran vc onu yabaını egemenlığı altında tutan Amerıkan emperyalızmının desteğı ıle monarşıst la^ıstlcr, gorelı bu sıyası ve as ketı denge sağlamayı başarmışken, ıfade sını sılahlı mucadelcde bulan halk harc ketı bu topraklarda ger<,cklcşmıştır Ulu sal Kurtuluş Ccphesı oyle bır psıkolojık ortam yaratıı kı, Almanların ışgalın ılk ıkı yılı ıçınde yapamadıkları bu ortamda ya pılır Ulusun csan.tının uçuncu yılında guvenlık mufıcvelerının kurulması ıç sa vaşı ka(,ınılma7 hale getırır Yunan halkı nın surdurduğu dıiLnib vc mucadelesi ulusal bırlığın sağlanması ar7iısunun yon lendırdığı bır halk hareketı olus.ur Yunan anavatanını, bayrağı altında yenıden oluş turmak, gıi(,lerının ışgale karşı seferber cdılmcsi n,ın tum savaşanlar elde sılah, tum guç ve kararlılıkla, kımse cvde kal madan hcrkes sokaklaıa bavaşa, baııkat laıa yontlıı Koyluleı çiftçıler, ışçıler lş çılerın ağ/ında dıle gelen, o/gıırluğunu clde ctmek uzere mucadclc veren bır hal kın şarkısı, Karada ya^amaz baltk (, ıçt k açmaz kumlukta Vi Yunanlılar yaşayamaz Ozgurluk olmadan Faşıst Avrupa ve taşibl teıorunun ço /ulınesı ulusal bayramlara erışmek, vata nın O7gurluğu ve bağımbi7İığına, zafere Yunanibtan'tn (.ocuklaıı ıçın 1 lalkın bırleşen gucuyle vatanlarını em peryalı/mın boyundıırtığundan kurtar maya, ekmek, vatan, ozgurluk ıçın Var gucuyle ulub.il kuıtuluşa doğru yol alır Bır halk savaşmanın bılıncınc vardı mı kolelıkten kcsınlıklc korkınaz Halk ordubu, çoğu kadınlaıdan ve çocuk dene cek yaşta gençlerden oluşur Hep bırlıkte, sursılma/ dehşet verıcı bır kararlılıkla dıı zenlı ordıı bırlıklerınc karşı dırcnmış, ce saretlerı dağlarda eksılmemıştır 1 esleğen ve reçıne kokuları yayan sıcak bır h ıvada şafakta çalınan kapılar evlerın ıçınde ııy kulu fısıltılar Kapılannı açan ınbanlar po lıs ve abkcrlerle kdrşilaşmalaı Yıi7İerce kışı tutuklanıyor Yatmak ıçın bır o kadarı da evlerıne donemıyor Inbanlar bokaklar da, ışçıler, bendıka goıevlıleıı yazaılaı gazetecileı unıversıte oğrencılerı sanatçı lar bırbırı ardına gclcn baskınlarla topla tılıyor Bu arada hukumct guçlcııııın kıı bal kcsundekı yerleşme verletını boşalt ması hi7 kazanıyor gonııllulcr hareketc katılmaya devam cdıyoılaı Dcvrım dılını Atınanın suskun duvaılaıı konuşturuyor Halk ateşının ıılaştığı her ycrdt bır ya şam çıkışı oluşur Duçc'nın stkı/ mılyon luk faşibt sungusunc kaışı bu kuçuk ulke nın o/gurluk ve bağımsı/lık ıığruna sava şımıdır Yunan tra)edısını acılı kılan bu soyluluğun somurulmcsı vc kotuyc kulla nılması, tukctılmesidu Dido Sotiriu'nun "Elektra "sı alışılmadık, etkileyici bir belgesel. Kitap bir roman bir öykü değil, bir biyografi özeiliğini de içinde barındırıyor. Bir taraftan Elektra'nın yaşamı anlatılırken bir yandan da Yunanistan'daki ayaklanmalar ve iç savaşa olaylar ve kişiler çerçevesinden bakılıyor. ~l HulyaClVELEK SAVAŞIN BEDELİ Yunanlılar Avrupa da lkıncı Dunya Sa vaşı'nuı bıtımınden bu yana geçen sıırc ıçınde gerçek bır sosyalıst devrımı buşar ma gırışımındc buhınan halktıı Batı vc soyut bır devıım anlayışı aıasında bolu nup parçalaıun Yunan halkının ka/antlığı 7afcr, gO7İerının onıındc çalınmış vc aıibi 7in, tanıamcn tarklı bıı gc)iunum almıştu Kendı taııhı u/cıınde tum kontrolunıı kaybetse de bu durum bugun ıçın dc dunya tarıhındc dcvam cdıp, gunccllıgını koıumaktadır Yunan mıtolojısınde geçer "Savaşım ulasaldır, sınıfsal değıl Sava şımlar her /aman ıhanete uğrar aıııa da ıma oluınlulcrın en kuınazı Sısyphos gıbı yenıden başlar Sısyphos Tanrılarla boy olçuşmcyc kalktığı ıçın oluler ulkcsındc koıkunç bır cezaya çaıptırılıı Kocanıan bır kayayı te peye çıkarmakla gorevlıdır Ama tam zır veye vardığında kaya tcpcden yuvaılanıı Bır guç onu geıısın geuye ıteı Sısyphos yenıden kayayı 7irveye çıkarmaya çalışır Savaşın sıyası ve kışıscl bcdclı, paıtızan dobtlar ve duşman olmaya ıtılcnler sevgı Bır ulke ve yurek parçalayıcı ya şamlar, guzcl ınsanlar Elektra olduğundc otuz ıkı yaşındadıı Bu kısa yaşamının 011 dokuz yılını halkı ve Yıınanıstan'a adamış Bu tlunyada kay gısi7ca yaşayacak ycnı nebtllcrııı olacağı duşuncesınde, valışetın olmadığı, barışın yaşandığı bır Yıınanıstan'a gulumseye rek Tanınmaz hale getırılcn bır bedenle, belleklerde kalıci Gıi7el yaşayanlar, onurlu olurlcr1 Her şcyden çok gururuııu yıtıımemeyc koıumaya çalışmış bıı halk Gozyaşı ıle kahkaha, keder ıle sevınç karanlık ıle ay dınlık, yaşam ıle olum bu kadaı cl cle, nc fes nefese, ozgur bır ulkede daha lyı bır yaşam uğruna, bırlıkte var olmanın muca delcsını dağlarda ve kentlcrdc surdur mıış Bınlcrcc adbiz halk kahramanından badece bırıdır Llektıa ünlaı olduğu sıı lece halklar, belleğını kaybetmeyecek, olanları akıllarındarı çıkaranıayacak vc ta rıhını ya/an kanı unutmayacaktır Yunan halkının yaşadıkları, gerçekleı dunyaya Dido Sotmu'nun "Flektra"sının yaşam hıkâyesındc kıtaplaştırılurak dunya halklarına bellettırılecektır • E\ektra/DtdoSutınu/Pınurc Yaytnlart, Çevtren Semtı Sandala 2004/80 s K İ T A P SAYI 775 YUNAN İÇ SAVAŞI Llekııa nın yaşamı, eylemlerı ve tanık lıkları ınsanı buyulcyıp derınden etkıle ycn bır yazgıyı anlatmaktadır Bızler Llektıa nın vaşam mo/ayığının olağanus tıı oykusııne cn a?ından oktıyarak tanıklık cdebilıyoru/ Yunanibtan'da o donenı ya şaııanlaıı tum ayrıntılaııyla katamı^da tanlandıımami7i, olayların ıçıne gırmemı 7i sığlıyor Yunaıı ayaklanması bıı devıını hareke tınden başka bır şey değıldır Yıınan ıç sa vaşında Nazı ışgalınc Yunan dırenışı en başarılı omeklcrdcn bı ıını vermıştır Ulkenın bııyuk bır bolumunu kendı 07 gucuylc kurtar mayı başarmiştır Yunan halkı o7gurlıık ve de mokrasıyı arar, Demok rasıyt ulaşana kadar Yu nanıstan "30 yıl savaşla rı" donemını yaşadı Yu nan ıç savaşının bır<,ok oykuhu oluştu ve ı<,ınden bır de Llektrta'nın ya şamoykusu çıktı "Elektra", bır yaşam dan yola ^ıkış, durağan olmayan bır oyku, sıyası, sosyolo|ik, duygusal yan lan olun, okuıken tarı hın kuıgusu gereğı ıçın de onun yaşamoykusune detaylı bu gozlemle gırı şmıız Ya/arının butun kaynaklarını tarıh kurgusuna yaijamoykubunu uyumla ycdırmesının ta nıklığına varıyoru7 ' Topraklannı yabancı bır çızme kırletıyoı ve bu ulkenın halkı ?ıncıre vurulmuş olmanın acı sıyla kıvranıyordu tnsaıı nasıl duyumsamaz ona olan borcunu* Vatanın, çocuklarına ıhtıyau var dır Tum (.ocuklarının ona yardıma koşması ge D ido Sotırıu, çağdaş Yunaıı ede bıyutıncLı onemlı bir yerı hak kıyla ka/anmış, faşızm fırtına sında ıç savaşa katılmış bır ya zardır Ulkeını/dc beğenı ıle okunan "Benden Selam Soyle Anadolu'ya" adlı eserınde goç olgusıınun acılığını, çok ct kıkyıu bır anlatımıyla ortaya koymuştu 'Buyruk" ta ibe lkıncı üunya Savaşı'nda yaşanan ulusal mucadelenın çokuş vc canlanmaları, romandakı kurgu, bıçım, mod<m edebıyatın mımarı yapısivla bıı tunleşmış, o/ellıkle sergıledığı anlatım, yazım dılı bcnı buyulemıştı "Elektra" adlı eserı ısc alışılmadık, etkıleyıci bır belge sel Salt bu kıtap bıı roman bır oyku de değıl bır biyografi O7cllığını dc ıçınde ba rındırıyor Bır taraftan Elektıa'nın yaşamı aııLıtııken aynı zamanda Yunanıstan dakı ayaklanmalar ve ıç savaşa, olaylar ve kışı lcr çerçevebinden bakıyor Sınematografık bahnelerle orulu bır ak tarım (yok acılı yaşanmtşlıklar ıçın "çok sevdım" dcmek çelışkılı gelır ınsana Olağa nustu bır kadmın, savaşımı, heyecanı ve olumsuzluğe doğrıı gıdışı Yazann hayalı bır kışıyı kurgulamadan ınsanlık durumlarının "cdebıyat" yapmadan anlatüişın dakı doğrudan oktarılışı benı derınden et kıledı Bu kıtap, tarıhı vc olguları, donemın dığer tanıîdarının yaşamı uzerınden, Elektra nın yaşamoykusunun de en onemlı olgular duzcyınde bır donemı kendı bureklılığı îçinde aktanmıdır Duş gucune dayalı bır yapıdan çıkanp, ya/ar Dido Satlrlu nun "Elektra'sı alışılmadık etklleylcl bir belgesel Kltap bir roman bir öykü de değil, bir biyografi özeiliğini de içınde barındırıyor SAYFA 14 C U M H U R İ Y E T