Katalog

M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası Dünyanın butun oykulerı öykülerin çok büyük bölümü kendi dillerinde kilitli kalmış olmalı! Dünyanın başka başka dillerinde üretilmiş dünya kadar öyküyü tanımayışımıza üzülebiliriz ama olağandır yine de bu. Ya Türkiye'nin öyküleri söz konusu olduğunda? C eyhun Atuf Kansu'nun şıırındekı gıbı, "Dunya nın butun çıçeklerı dercesıne soyluyorum Dünyanın butun oykulerı Gereektcn ınsanoğlunun dun yanın dort bucağında urettığı oyku geçmışten gunumuze kaç lara varmıştır dersınızr" Mılyonlara mı ulaşmıştır yok sa mılyara mı vurmuşturr1 Bun lardan kaçi dolaşjmını surdur mektedır pekiı' Oyle ya. oykule rın çok buyuk bolumu kendı dıl lerınde küıtlı kalmış olmalı1 Oysa hcr bın kımbılır ne renkler yansıtıyordur, ne çağıltı lar taşıyordur ıçınde, ne duygu lara uçuracaktır okunduğunda Dünyanın başka başka dılle rınde uretılmış dunya Kadar oy kuyu tanımayışımıza uzulebılırız ama olağandır yıne de bu Ya I urkıye'nın oykulerı soz konusu olduğunda'' C TURKİYENİN BUTUN OYKULERI Alışkanlıklanmızın yonlendır mesınde yaşıyoruz Bır beğenıye ulaştığımı/da okuma tadı ka zandığımızda bunlara uymayan urunleıe sırt donebıleccğımız kuıuntıiMina kaptırıyoruz kendı mızı kolavca Fereyı sc\cbılıısınız, ıvı ama rokava sııtınızı donmcnıze ne den olabılır mı bu' Kcdılerle ba şıni7 hoş olmayabılu, ama onu clını/ın tcısıylc ıtmenız ıçın ge 1 rekçe mıdır bıi' Dılımızde yuzleıcc oyku vaza rı her gun harıl harıl oyku uretır ken bı/ım kendı yazaılanmızdan başkasını gormeyen at gozluğuy le onlara bakmamız doğnı m u ' Sız Saıt Taık'ı sevcbılıısınız bu Bılge Kırasıı dan hoşlanma ' nıza engel mıdır lanrı aşkına' Bana soıarsanı/ tur çcşıtlılığını korumak gen kaynaklarımıza sahıp çıkmak kadar onemlı bır konu, dılımızde yazılmış, yazlla cak oykule ıı (otesindc romanla rı, oyunları, dencmelerı vb her "* uranu) sahıplenmek1 Oyku dcrgderımu Ankara OykuCıunlerı btlkl ılende bır " furk Ovkuculuğu Muzesı" ku rulması yolunda çaba da goste rırkı, kımbılıı Bunu soyleıken ovkulcıı ken dı ıçtnde ayıımayalım dcmıyo rum hayıı ayıracagız clbette ama ılkın hepsine sahıp çıkaca ğız onların "Ayırma" derken, oykuler uzerınc yazmak anlamında alıyo rum bunu 'SAYFA 24 "KOPYA KADINLAR" Denız Spatar, ılk kıtabı Kopya Kadınlar'da (Alkım 2003) kadı nın varoluş sorunsalını deşıyor hemen her oykusunde Kadın anlatıcılar kım olduklannı sor guluyorlar, bu yetmıyor, otekı kadınların da bu sorgulamaya katılmalarını beklıyorlar Neden pekı? Spatar. kadının varoluş sorunsalını, ulke duze de tartışıvor da ondan Top nsal olguların kuşatması altın da kadın sorunsalında yaşandan "kopyalama" kavrayışı da boyle çıkıyor ortaya Kırlılıkten, çuru meden payını almayan ortam yok1 Tek savunma alanı ıntıhar mı k Kopya Kadınlar'ın son oyku su "Yoksaray"da Denız Spatar, Adalet Ağaoğlu'nun Hayır'da sergıledığı tutumdan yana gorunuyor Sjpatar'ın kadınlan, erkeklerce eksıltılmış, duyguları koreltdıp alabora edılmış ınsanlar "Her şeye geç kalmış" (41) olmalan da bunu gosterıyor Anlatıcılar, bu duygunun kuntlaştırdığı ka dınjar olarak ortaya çıkıyor Öykulerde kopek, orumcek, yılan vb eğretılemelen, kadın kahramanlarla aralarındakı ko sut kurgu ılgınç Omeğın "Le ke ', ıyı nır oyku Orumcek sı nek eğretılemcsıyle ka/andırılan uçuculuk ovguye değer Boyle lıkle yağ gıbı kayıyor oyku Do nuşturumler doğrusu dıkkat çe kıcı Özellıkle "Yedıncı Anket" bu açıdan çarpıcı bır ornek Ne kı, Spatar'ın oykulerı, oykule mesıyle bıçemmden çok anlat tıklapyla dıkkatı çekıyor yıne de Oykulerını saşırtıcı sonlarla noktalamaya çabalıyor yazar Kopya Kadınlar'da en ayrıksı duran, kıtaba adını veren oyku Uzun bır oyku bu, kırk altı say fa Bu, en azından bıçımce bır aks yarılmasına şoturuyor oku ru Âynca dığer nepsı dramatık butunluklu oykulerken "Kopya Kadınlar" başlıklı oykude, bır den bır gulmeceye uzandıyor sankı Alaysama, burkulmaya var madan, Amerıkan fıkralarına ya da televızyonlann pompaladığı "sıt kom dızılere benzer bıçım de, kuşkusuz bu turun kendısıy le de dalga geçerek, ama tıpkı Ertem Goreç'm Arabesk'ı gıbı farklı bır hava estınyor Dıpnot larsa bu alaysamalı anlatımı da ha bır pekıştınyor Onca olıîmlu, guzel oğe ba nndırdığı halde oyku, etkı bı rakmadan yuvarlanıp gıdıyor, ız değıl, ızlenım bırakıyor okurda yalnızca "Kopyala(n)ma" olgusu yal nız bu oykuye ozgu değıl, Yok saray"da da (124) rasthyoruz buna Ancak "Yoksaray", "Kop ya Kadınlar"a değıl, dramatık butunluk yansıtan otekılere benzeyen bır oyku Bana gore onun oykulerınde en buyuk eksıklık, muzıkte çıkı yor ortaya Aksak bır tartımı var lam orgulu metınler bunlar, ama ses bağlamında denetımden ge 1 çırılmış değıl Omeğın, dıyefim, kosesı" yerıne "otcsı", "parlı yordu" yerıne "balkıyordu" de mek, anlamca değıştırmeyebılır 1 oykuyu, ya sesçeBana sorarsanu oykuyu hop oturtup hop kaldırır ses değerı, depremlerle sarsar hatta Denız Spatar'ın kendı oykusunden or nek vereyım, "Banyoya, sıcak suvaın altına atıyor kendını Olup bıtenı unutup yatışmA ıçın suyun altında beklıyor," (16) dıyor yazar Bu ıkı tumcede "suyun altına", "suyun altında" deyışlerı arka arkaya sıralanarak bır dılsel ^apaklanmaya yol açı yor gorebıldığırnce "Suyun A tmda"beklıyor" derken un", " nda" eklerını arka arkaya getır mek yerıne "suda beklıvor de yıp bunları rendeleseydı, sesçe de "terbıye" etmıj olmaz mıydı tumceyı? Bence oyku, anlamca ulaşaca ğı yoğunluk denlı sesçe yarattığı ezgıdır bıraz da Hadı daha açtk soyleyeyım, oyku, ses depremı dır, evet evet, ses depremı 1 Ee, ne yapacağız1 Kovacak mıyız oykunun kapısından Sev gılı Denız Spatar'ı, elınde ılk kı tabı, çıçeklerle çıkagelmışken? Olur mu hıç? Bana sorarsanız, ılk kitaplar, oğullarının, kızları nın aşk kırıklıklarına tanık olan analann yaptığı gıbı karşılanma lı yenı asklara yanı yenı kıtapla ra yureklendırmelı yazarı1 Oyleyse Kopya Kadınlar, ya zarına sahıp çıkılmasını hak eden bır ılk kıtap olarak aJınma h' . "EZİLMİŞ LEYLAKLAR KİTABI • Onur Caymaz'ın Ezilmiş Leylaklar Kitabı da (Doğan, 2003) bır ılk kıtap Kırık huzunlerı, ıç te çoreklenmış tortuyu yazıyor Cavmaz Olağanustu duyarlık larla bezelı, ıç tıtreten oykuler bunlar Yaşama acemısı bır delı kanlının bıraz mahcup, bıraz atak tutumuyla yazılmış Anlatılardan taşan acı ya, huzne, kahredışe kar şın karamsar olduğu soy lenemez yazarın Çunku o, butun olup bıtenlere butunsel bır Dakışla yak laşıyor, e, ıyı de yapıyor Ama bana sorarsanız, anlattıklarından çok an latma bıçımıyle hak edı yor ovguyu Caymaz Voksa arilattıklan, Spa tar'ınkı gıbı guçlu donuş turuınler getırmıyor onu muzc, konu çeşıtlemclcrı olağanustu bır yayılış gosterse de anlattıkları sıradan hep Ustelık bıldık konuları "Istıklal Caddesf'yle "Cennet'tc Inecek Var'da karşılıklı bakışan oykuler halıne getırmekten bde çekınmıyor yazar Ezılmıs çocukluk sonra an ncyle, babayla kerdeşle scvgı lıvle aynı duyguda bulusamayış rastlayageldığımız konular ara sında değıl mıdır'' Ne vaı kı oylesıne bır oykule meyle, bıçenılc sunuyor kı bun ları yazar usta bır anlatıu oyku lemcyı ıvı bılen bır vazar olarak kabul ettırıvor kendını Oykule rıne ayrıntıları yerleştırmede anlatısını arındırıp ozlendırme de, yınelemeye dusmemede, an lam katmanlarını dennleştırme de, yananlamlar dcişemede ku çumsenmeyecek bır başarının altma ım?a atıyor Ayırdındavım, bu, şaır yanını oykuculuğunun hı?metıne koş masından kaynaklanıyor onun Kurduğu şıırıl orgu, hayranlık uyandırıyor ınsanda Tek bır kez olsun saıraneltğe duşmeden ama yerı geldığınde de açıktan açığa şıırın gucunden yararlanarak ya zıyor Onur Caymaz' Sozgelımı doygun, tok anla tunlı bır oykulemeyle karşılaşı yoruz anlatımda Ustalıklı soyle yışler, çelık parıltısı yayıyor Bunlarda ınsanı şaşırtan bır soy leyış ustalığı gormcmek olanak sız Boyle dedığıme gore, bır ıkı de ornek versem yerınde olacak gencecık bahar, yırtılan kırlan gıç goğu, ellerı ıdıl, ellerı kuğu elferı kımbılır patıska yuz, hoy rat yağmur kuşları, lâl melek, el ma solgunu çocuk, kırılan se vınç, ıçınde kuş kalabalığı vb 1 Yeter mi' "Benım en eskı okulum an nem," (23) dıyor Onur Caymaz Dılde fışkırtıp kopurttuğu cın lıklerı gormemek olanaksız onun Kıpır kıpır bır dıl, sonra sevımlı, ustelık zekı de Hemen hemen hıç "ve" kul lanmıyor Caymaz Önun bu tu tumunu, genç oykuculer ornek alsa keşke kendflerıne "Ve" kullanmadığı ıçm de oykulenne sıkdık, akışkanlık kazandırıyor Bu arada Caymaz'ın kımı ya zarlarımıza gondermelerıyle, on lardan yaptığı alıntılarla ya da hoş esıntiicrle, gelenek bağla mında yazınımLzın ardılı oldu ğunu gostermesı de çok anlamlı gorundu bana Ustalara duşkun luğunu, bağhlığıru sevınçle Kar şıladım onun Pekı olumsuz yanları yok mu hıç Ezilmiş Leylaklar Kıta Spatar'ın Ses butunluğune bu anlamda so/Liıklerdcn v uısıvan C7gl scl akı^a hıç Jıkkat ctnıı Oysa 1 ıı Spatar'ın da bır verde soyledığı gıbı kulakla ıı(n)da harf lcrın sesle ıı'ne(90) anlatılarında kı scs değer lerınc dıkkat etmek 70nın da değıl mı dırr" Evet sozdızımlerı yonunde sağ Denız spatar Ilk kitabı Kopya Kadınlar da kadının varoluş sorunsalını deşlyor hemen her oykusunde bı 'nın •> Var kuşkusuz Omeğın ben kıtabın uçte ıkılık bolu munu doldu ran (yaklaşık 150 sayfa) on ııç oykusunu okudum ama otekı uçte bırlık bolu munu tek ba şına doldu ıan (vaklaijik 75 sayfa) son oykuvıı okuma dım Onca oyku yoğunlugunun ardından bu fazla gorundu ba na Kımı tumcclerıyle soyleyı^lerı de çok ozensız C aymaz'ın kıta bının baska yerınclc buna vakın tek ornek bulunma/ken şoylt bır tumccvı nasıl vcrlcştırıı ov kusunc yazar "Zamanı saatlerle tamamlamavıp ancak anlarla ta ııf edebılmek bır kovlu alışkan lığı olsa geıek Bunu ovku kışl sı değıl yazar soyluvor Ya şu soyleyışlere nc demch' 1 Son yazdığı yazılar' (138) ' bu vazı nın ya/dığı kağıt' (148) Bun lara bcnzcr clana başka orneklc ı de soz koıuısıl Onumu/dckı hahalarda fark lı iarklı /amanlarda gençlerın ovkulcrınc devam edtceğım yı ne Kunıleyın ılk kıtap olacak bunlar kımıleyın dc usta yazar ların oykuculuğumuzc ka?andır dığı yenı çakımlara değınece ğım Ama en gencımız kım, ılkın buna yer açmak ıstıyorum hafta ya • K İ T A P C U M H U R İ Y E T SAYI 721