Katalog

Bir Türkçe ustasından Türkçe üzerine' Dilimizin "Türkçe Üzerine Denemeler ve Eleştiriler I" Yusuf Çotuksökenin yeni yapıtı. Türkçenin güncelindeki kimi sorunlar, her bir yazıda başka boyutlarıyla ele alınmış; nesnel çözüm önerileri getirilmiş. Denemeler, eleştiriler toplamı yapıt, ilki 1987 yılında yazılmış, sonuncusu 2001 yılı içinde okurlarını bulmuş elli altı yazıyı içeriyor. • Adll BOZKURT* önemini anlamak için mesıne, ınsanımızda dıl bılıncının oluş masına değgındır Bılgı ağırlıklıdır dııru anlatımlıdır bu yazılar Çotuksoktn ko nularını nesnel verıler ıçınde ırdeler Ken dıncelıklere tez berı yakın durmaz Turk çenın ozgunleşmesı karşıtı uygulamalara, duyarsızlıklara karşı bılınçlı savaşım verır Bir yandan yazın ve dıl oğretmenlığı gore vını surdururken ote yandan, yazınsal ure tımlerı ıle de, dılın toplumsdl ışlevlenne katkılarını boylandırır DİLİN İŞLEVLERİ Çotuksoken'le Istanbul'da, Uluslarara sı Kıtap Fuarı'nda gorııştum Sergıevı ko caman, gez gez bıtmıyor Yayınulaı bırbır lerını dıklemesıne kesen ya da paralel du ran caddelerın sokakların yanlarında dı zılmışler Dağıtıın ve taşıma ışlerı sergı ala nı olarak kullanılan yapının ıçınde bıle, araçlarla sağlanabıhyor Sergıevınde bı sıklede ge/enlerı de gordurn Ne var adı uluslararası olsa da başka ulkelerden baş ka dıllerın uretımleıının AL oldıığu daha ılk bakışta kendını bcllı cdıvor Yayıncı lar sergıleme ve satış vapmalannın dışın da bir de bıldınler, sunumlar îçerıklı top lantılar programlamişlar Kararlaştırmıs, tım Konuşmauları Yusuf Çotuksoken ık Dr Veysel Kılıç olan Anayurdumuz Türkçe Dılın Işlevlen" konulu bıldırı sunma amaçlı etkınlığe ucu ucuna yetıştım Konuşmacılar, konularında nıct yetkınsc ler, sunumlarında da o kadar "bir ben bı lmm"cı değıller Her ıkı yazın ve dıl ada mı da ozenle seçtıklerı sozcuklerı ıle katı lanların, soluklarını tutarak dınlemclennı sağladılar Konularındakı yetcrlılıklerının gucunu, anlatım yetkınlıklerı ıle bırleştır dıler, ızleyenlerıne yararlı oldular "Turkçe Uzerınc Denemeler ve Eleştı rıler I " (1) Yusuf Çotuksoken'ın yenıya pıtı Papatya Yayıncılığın satış bolumunde edındım Turkçenın güncelindeki kı mı sorunlar her bir yazıda başka boyutla rıyla ele alınmış, nesnel çozum onenlerı getirilmiş Denemeler, eleştiriler toplamı yapıt ılkı 1987 yılında yazılmış, sonuncu su 2001 yılı ıçınde okurlarını bulmuş ellı altı yazıyı içeriyor Yazar on yılı geçen za man dılımınde, gazetelerde, gazeteleruı ya zın eklerınde edebıyat dergılerınde yer bulan vazılarını once konularına gore ku melendırmış her bolume aldığı yazıları nın hangı yazın ıırununun hangı sayısında yer aldığını da belırtmış, seçkısını hazırla mış Konularına goıe oluşturulan bolum ler ıle heı bolumde yer alan metın sayıları şoylcdır Anadılı ve Oğretımı '(5) "Soz varlıgı' (4) loplum veDıl" (3), "TurkDı lı ve Dıl Devrımı' (9), "Sozcukler" (11), 'Dıl Yanhşhklan" (8), "Sozlukler" (6), Yabancı Soztukler" (4) "Dıl ve Yazım" (6) olmak uzere (9) bolum ıçmdt kumelen dıııkn (56) eleştırı ya da denemc turunden seçme yazı var Yapıtın sonuna eklcnen ' Dıl Lİ7enne Seçmc Kaynakça' bolumun dt de saydım, 151 yerlı ya da yabancı ya pıtın tanıtımına yer verılmıs, Bu sonuncu bolum de, "Dıl" ıle dılın kullanımları konularında ılk elde başvurulabılecek te mel kaynaklar " ozcllıkle yetkın yapıtla rı içeriyor Yapıtının onsozunde yazaı, toplu yazı ları konusunda şu açıklamayı yapıyor "Ya zılarımı ıkı cılt olarak kıtaplaştumayı kararlaştırdım Ilkkıtaba, Iurkçe Uzerıne I Denemeler buyuklugunu ve ve Eleştiriler, ıkıncı kıtaba da, Türkçe Uzc rıne II Eleştiriler vc Incelenıeleı adını ver mevı uygun buldum Bu kıtapta tlıllc ( anadılı Turkçc Iurkçe oğreümı scvluk ler kıtaplar vazım vd )ılgılıbıı scçmevap tım Son yazıyı, dıl uzerıne bugunc değın yapılan çalışmalara avırdım ılk elde baş vurulabılecek temcl kavnaklan dcrlcdım (s Vl1) Yapıta alman vazıların her bırısı alanlarında seçkınlıklerı ıle guvenılırlıkle rı ıle benımsenmış dcrgılcrde gazetelcr de yayımlanmış Yazarın bu son vapıtına gıren yazdanndan bırı 1 urkçenın Zen gınleştırılmesı konulu kurultayda yapılan çalışmalar ıle bıldırılerın değerlendınlme sı amaçlıdır Bu yazı da 23 24 eylul 1999 tarıhınde gerçekleştınlen bılımsel toplan tı sonrasında Istanbul Yıldız Teknık Unı versıtesı'nce hazırlanan yapıtın 220 227 sayfasında yayımlanmıştır Orada yer alan değerlendırmesınde yazar Turkçenın zen gınleştırılmesıne engel olan uygulamalar dan ' eğıtımsel engeller"ı şu sozlerle belır tıyor "Ne yazık kı Mıllı Eğıtım Bakanlığı Turkıye'dekı toplumsal değışımı ızleyıp eğıtım ızlencesını bu değışıme (çağın top lumun gençlığın beklentılerıne) gore plan lama ve uygulama konusunda gereken ça bayı gosteremıyor DERS PROCRAMLARI Buna bıraz once değındığımız ıdeolojık yaklaşımları da eklersenız durum daha ıyı anlaşılır Ders programlarının ıçerığı çağ daşlaştırılamamıştır Oğretım yontem ve teknıklerı artık ışlevsızleşmeye başlamış tır, kıtaplar hâlâ 1940 larınyontemıyleha zırlanmaktadır (Bıçimlenndekı olumlu değışmeler çok fazla bir anlanı taşımıyor ) Oğretmenlcr alışkanlıklarından kurtula mamaktadır oğrctmcn merktzlı eğıtım ve ezbercı eğıtım ne kadar karşı çıkaısak çı kalım bir turlu tcrk cdılememcktcdır (Kımı umut vencı kıpırdanmaların gerek resmı gerek ozel kesımden geldığını soyle mehyım )" (s91) Çotuksoken, dılımızın gelıştırılmesınde olduğu kadar dıl ve ya zın eğıtımımızın yetkınleştırılmesınde du yarlıdır Deneyımlerını bırıkımlennı bı lımsel verılerın ışığında değerlendırıyor Aydın obnanın bılıncı ıçınde gerekenı ya pıyor Başvuru nıtelıklı yazılarının, dergı ya da benzer ozellıklı sureklı yayınların say falarında kalmasına ızın vermıyor yapıtlaş tınyor Yusuf Çotuksoken'ın seçılmış yazıları nın odağında 'Türkçe' duruvor Yerı gelı yor, dılımızın v arsıllıklan, yazın, bılım ekın dılı olarak yeterlılıklerı orneklerle kanıtla nıyor Ayrıca, Turkçenın yoksullaştırılma sına neden olan bılınçlı / bılınçsız ça balar, bu bağ lamda dıl Y usui (, otuksoken yetkın bir dıl vc va/ın adamıdır Uretkcn bir l uı k dılı VL yazını oğrctmenıdır Şımdılerde Istanbul Beykent Unıvcrsıtesı nde oğrctım gorevlısı Çotuk sokcn ı yazın deıgılerınde, dıl dergılcrın de gunluk gazeteleruı sanata ayrılmış ek lerınde, ya da sayfalarında yer bulan dıl ıçerıklı ozgun yazılarından bılırım Yazı larının hcr bırındc ele aldığı konular, çok lukJa dılımızın kolay vc de yalın kullanıl masına, lurkçentn arılaştınlıp yetenekk rmın ge lıştırıl SAYFA 18 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AYI 728