Katalog

Bütün amacı, kadınla erkek varlığın birbirlerine değme noktalarındaki can yakıcı dağlamalarını yeniden değerlendirebılmemiz. Aynı şckılde toplumsal yapıda sınıfsal kesıtlerde durup çatışmalardaki derin mantığı kavrayabılmemız... Mor'dakı cınayetin bütün amacı, bır metafor olarak bunu okura yaşatabilmek yalnızca. fc^/U^MMDIKASLANKARA I neı Aral, Mot'u (LpMİon OnBeşıncı Basım, 2(X)3), baştan sona bır unayet gırışımı uzerıne otuıtmuş gonınuyor Gerçi baştan, hem de en baştan kımı ku çıık ıpuçlarından kalkarak bezdumelerde bulunsa da ya/aı bu gırışımlc ılgılı somut bılgılerı bı/e ancak ronıanın sonlarına doğru, hıkıan bolumunde aktanvnr Romanın bıtmesıne neredeyse beş altı sayla kala I'ikran, enıştebi llhan Satıt ı ol duttuyoı Boylelıkk* vapıtın, neredevse tıımden bu cınavete ozgulenmış olduğu çıkıvor oıtava Nedcnı' I'anrı lomanu boyle ıstıyor da ondan Şıı Tanrı romanu u/eıınde dııralım bı raz Once luyavı anımsamaya çalışalun llhan myasında, havuzun kıvısında, tam da olduıuldugu veıde ışemek uzerevken olmuş annesını gorur Geıçı vuzu voktur gelenın ama bılır annesıdıı 'Anncsıydı Heın annesıydı hem değıldı Cıoıunme ven anncsıvdı, goı ulmeve gerek olmadan bılınen (norunense, vımınun olması ge leken verde, ustııne ıspııtolıı kalemlekaş goz, ağız çızılmış karton bır maske tası yan bırıvdı " Anncsı llhan'a vaklaşmak dokunmak ıstedığıni soyler ayrıca toıu nıınu tlhan'ın mınık oğlu Yalım ı merak ettığını belutıı onıı da gormek ıstcr llhan bıınun olanaksız oldugunu soy ler "Sen olusun 1 ' Annesı yanıtlar "Olum yok Unutulmadığın surece vok bunu unııtma1" (8, 9) Ruyayı Incı Aral'ın Freudven bır dizi suzgeçten geçırdığı açık Işın bu yanı ıl gılendıımıyor benı Ruyanın, yorum ola rak romanın sonunda gerçekleşmesi, Aral'ın bu lann romaneı olarak tutıımu ılgılendırıyor benı daha çok Gundelık yaşamda buna ben/er pek ok ornek yaşanmıştu, yaşanabılır, ancak ncı Aıal, ruyayı ovlesıne verlestırıyoı kı romana, gımncı bır yakfasımla bıınun tıım romana yayıldığını sezdırıvor okura Bu tutıımu yazarın, okuru, bıtmış, soy leyeıeğı hıcbıı soz kalmamış bır Jızı tablokatşısındaolduğuduygusunaıtıyot ya nılmıyorsam Sız, ızledığınız tabloları yolumlayabılırsını? kuşkusuz ne kı bunla rın hıçhırı eksık değıldır, tamdıt bu ne denle sız okur olaıak oturıır, ancak sıze verılenı alırsını/ uslu uslu, o kadar Ote yandan ımgeleme olanaklarını da sınırlı vorbu tutumu va/ann Bır lanıııoman cının tıpık bakışı da bu depıl mıdır' 'Mor'da Tanrı romancımn cinayet girisimi rak havalandır lısmış boyııtu mava çabalıvor olarak alınabılır sa da bu tek ba hıt, kuşkusuz !;ina yeterlı ola Bu, cıddı anlam mıyor bana ka da bır ışbırlığını lıısa Yazarın koyar ortaya vıırgıı sozcuklc Oylevbe, cinayet rı va da vınele gıns,ımınde bumelerı de (oınc lunacakların da gın "duş alıp bu vonde bır îb, vın e 1 em c sı bırlığıne geıek (174)elbctlean sınım duyacak latıvı u^urucu lan kesındı va oğclcr Bıınun zinsal bağlamda aıbı sıuamalar 2 llhan, gor la, ba^lıklar ha dıığu ruyanın lıııdebılınçaki!}i ardından neıe vansıtımı da deyse ' tevakkıibkıısuz ol kıı/" halınegec dukca ı^lev ka mıştır, bu an zanuıııvoı anla lamda c.evıesını tıva ama ncdende d\dp,i kaldır se roman kahra mı^tır Orneğın manlarıvla okur Rengınur'a şoy arasında lann le der "Gııven r om a n cı n ın lık uyarıldı, me olusturduğu rak etme Oğla perde bır turlıı nın ve evın çev InclArai Moru blrclnavetromanıolarakdusunmuş aralanamıyor resı gozlenıyor " değll Dahası o bu clnayetl olgusal olarak tasariamaktan cok ımgesel bağlamda du$unduğunu gOste(153) llhan, eğer Yazarın, ro rlyor blze R e n gı man kahtaman n ur a latınui ıı, dunvalarında olup bıtenlerı an "merak etme," dıyorba bu aynca onem ta latmaya yoneldığı bolumlerde, onlarca s,ıyor Rengınur'un da dıken ustunde ol kez yineleyerek surdurduğu "dıveduşun dugunıı gosteımekle kalmıyor bu, heı du" bı^ımındekı soyleyışı, bıınun gosterhangı bır tehlıkenın ne anlama gelebıle gesı zaten Nıtekım Bertan'la, Sınan la, ceğını de vurguluvor bı/e 22 Lylul gece Melıke'yle ılgılı anlatılanlar yama halın sı, yasadışı ılıskıden dogan Yalun'ın do dc duıuvoı neredeyse romanda Yanı bız gıım Kunu olduğıı kadar, anne ı<,ın de cıd kahramanların dusunceleunı kendı tıı dı anlamda bır şemsıye olu^turuyor çun tumlaııyla davıanışlarından, yapıp kılma ku Oyleybe vazar, kendını daha da sıkib, larından değıl, yazaıın bı/e sundııklarıy tuıvoı burada Bunca onleme karşın a la alunhyoıuz yalnızca nayetm ib,lenebılmesının yazınsal gerekçc leıı baglamca verlebtırılebıbneüydı roma Bovle olunca, ortaya tek a<,ılı bır roman na Ote yandan tehlıke olasılığına kar^ı llç,ıkmakla kalınıvoı yalnız, Fanrı romancı han gıbı gerılmış olan Rengmur, doğum nın mantıgı vonunde okurun romanı sor gıınu partısının gelı^ gıdışlen sırasında o gulaması olanağı da doğuyor ıkısınıgoıecektırde "Go/lerınıneyapa Yazaıın, cınayet ko^ullarını hazııladı cağını bılemıyormu^ gıbı <,evrede gezdır gı otesınde, gonulsuz deolsa Revan'ın da dı Az otedekı ağaçların en kuytu, en gol buna kalılmasının temellendırılmı^ oldu gelı ko^esınde bellı belıısız beulen ıkı ka gu ongorıılcbılır "kadınlaıın turkuvla raltının guvenlık goıevlılerı olabıleceğını bağlı oldukları erkeklerden gerektıgın dub,undu Aslındaherhangıbu terslıkola de oı, alma veteneklennın sınırsızlığını ta&ı kavgısı yoktıı ıynde Ama her turlu hangı erkek haval cdtbılır kı'' (186) onlemın alınmış olmabi lahatlatıcıvdı " Blr Cinayet Romanı Olarak "Mor" (509) Kııpı gıbı dıken olmuş Rengı Anc ak ış,, lllıan'ın olduıulmesıne geldı ııuı ıın ustelık turı/m konubunda onca gırıde, ustelık bıınun protesvonel bic.un denevımlı bu kadının o ıkı karaltıyı gor de vapılması soz konusıı edıldıgınde dudukien sonra sozum ona "her turlu on rtım cleğışecektır vanılmıvorsam O id lemın alınmiş olmabi' ndan oturu rahatman her avrıntı, bunu besleyecek va da lık duvmabi olası mı1 Sonra bu ne bıum cokertecek veııve tlonuşecektır çunku ' guvenlık"tırkı, "enkuvtu engolgelıko kolayc a i;e"de (309) gı/lenebılmektedır katıller'' 1 Hkıan, İUıan Sacıt'ın o gorkemlı ll Yok eğer bunlar guvenlık<,ıvse, bu cınasa Otel'ınde olup bıtenleu, Rengınur'un vet nasıl ibjenebılmektedır'' gelısıvle pabucu dama atılmış olan Ay 3 Aynı şekılde yeğenı Rengınur'un ll ten'den ogrenır (158, 299), bu bılgılerı han'la ılışkibinde ıçı ıçını yıyen dayı gereklı kıs,ılere aktaur Bu verı de, Fık Adem bu ılışkının bır a<,ıdan yasallaşma ran uı.yanı sırakardesıRevan'uıgei(,ek sı anlamına yoıulabılecek doğum gunu ı,ı tabanda llhan'a duyduklatı nefretın ge partısının başlamasına yakın baatlerde, 'otel pla)inın denızın ıçıne uzanmış tel orgusunun", "kuma yakın yerınden bu ınsanın ge(,ebıleceğı buyuklukte bır par ça(nın), du/gunce kesılmış" oldugunu gorduğunde, Izmır gecelerını bılen, ayrı ca goreve duşkıınluk, bağlılık turunden nıtelıklerı bulunan bııı olarak, bunu sıra dan olaymışçasına nasıl geçıştırebılıı r1 Bu nedenle şıı satırlar, yazınsal bağlamda ger ı,eklığını yıtırıyor bence "Cıiıvenlıfee na berverecektı cıuıumu Ubtumevazıfemi'' dıye duşundu aynı anda Bana ne, kendı lerı gorsunler1' (266, 267) Bu, yazınsal a(,ıdan olanaksız gonınuyor Adem'ın "rastlantısal" olarak kumsaldan otele do nuşu nasıl kı temellendırılmek zorunda ıdıyse ("dalgınlıkla bu voldaıı gelmış" ol ması yazımal anlamda bır açıklama sayı lamaz çunku), bunu guvenlığe, dalıası II han'abıldırmeyışının de temellendırılme sı gerekırdı Otesınde Adem'ın, etekleıı zıl çalarak bunu guvenlıöe bıldırebılece ğı, hatta llhan'a kendısı aktararak ılgı c,ek meyı amaçlayabılecegı de ongorufebılır dı Sonra Adem'ın, çok sevdığı yeğenı ıçın de, onun adına da boyle duşunmesı ge rekmez mıvdi'' Sabah kımsecıklere go runmeden otelden avııldıgı, llhan ın oı talığı ayağa kaldırdığından haberı olına dığı duşunulse de otelde bu sınır telı eğer gozlemledığı bıçımde kesılmışse, Adem'ın bunu kulak arkabi etmesı herhal de olanakbizdu 4 Ote vandan yaşamsal geıçeklık iı,ın de tel dekesılebılu "gorevlılerden bın' 'Beyefendı s,uarkamasadaotuıan ıkıkı şı sızı sordulaı AL once ' de (524) dıvebı lır, hele katıller işjuını bıtırdıkten soıııa kestıklerı tel oıguden ellerını kollarını sal lavıp çıkabılır ardı sıra denızde kendıle rını beklcven "suıat motoıu'na atlavıp (32^) ortadan da kavbolabılu Ne kı te mellcndırılmedıgı suıece bunların hıçbı ıı yazın ıçı kılınama/ (^unkıı iom.ni rastlantılarla oııınlulcneme/ I.ınrı ro manci ıstese de olama/ bu1 Pekı butun bunları Incı Aıal ın bılme mesı olası mP "Mor'daki Metalor J Oyleyse romanın kahıamanlarından çok I'anrı romancı karşımızdakı BciKe romanın cn ınce, noktası pamuk ıplığın ce zayıt yanı bııı ası Tanrı romancı ycrı ne, roman kahramanlau doğrudan gıre bılseydı anlatıva onların henovkusel an latımlaıında ortava cıkabılecek boşluk laı, kımı zanıan lomanın kırılganlığını guçlendırmede pay alabılııdı ovsa Bu olanağıbıryanabuakınca fannyazar, ıo man evıenındekı hcrolup bıtcnuı toman dokusunu oluştuıan heı avrıntının yanı tını tek tek vermek dıırutnunda kalıvor Her nc kadar anlatımını kımıleyın ay raçlatla kaı^ı akışlar verleştırerek ya da sorgıı tumcelerını, duşunceleıı kısa, tek bırTbolumce ıçinde ardı ardına sıralaya SAYFA 16 Tanpı Romancı "Mor"a Nasıl Bakıyor? lşte asılgeLnek ıstedıgım nokta burası Incı Aral, Mor'ıı, bır cınavet ıomanı ola rak dusunmuş değıl Dahası o bu cına vetı olgıısal olarak tasaılamaktan çok ım gesel bağlamda dıışunduğunu gosterıyot bıze Burun ıpuçları, verıleı bunu destek lıyor Oyleyse cınavet değıl, bıınun gırışi mı, cınayetin gerçekleştuıldığı ana dek yaşananlann, geçmışte olup bıtenlerın yc nıden yeniden tartışılabılmebi ıstedığı onun Buvuzdencinavetıbıı metafor ola rak kullanmavı amaçlıyor Incı Aral, bana sorarsanı/ başaııvoı da Butun amacı, kadınla erkek varlığın bıı bırlerıne değme noktalarındaki can vakı cı dağlamalarını yeniden değerleııduebıl memız Aynı şekılde toplumsal vapıda sı nılsal kebitleıde durup çatışmalardaki de rın mantığı kavrayabılınenuz Mor'dakı cınavetın butun amacı, bu metafor olarak bunu okura yaşatabilmek yalnızca Yoksa Incı Aral, oturup bıı cınavet ro manı yazsaydı yukarıdakı boşlukların va nıtuıı verırdı herhalde Ama cuıavetı me tafor olarak aldığı ıcın ornekledığım boş lukları ya bır yana bırakıyor ya da bunu onemsemcz davıanıvor Tanrı romancı tutumundan kaynakla nıvorelbettcbu Aıal ıştebunıı vanıtla mak zoıunda (s unku ıster cınavet u> manı vazmış, ısterse cınavetı bır metator olarak kullanmış olsun ortava çıkacak so ıuların vanıtını roman kahuımanları de ğıl kendibi vermek zorunda1 Ama her şev bır vana, Incı Aral, usta bır yazar Yansıttığım nedcnlerden otuııı birtını /ı donmeyın Moı a loplumsal bıreysel mor "laşmayı daha vakından tanıvabıl mek, bın vıllardu dıdışıp dııran kadın er kek varlıklaıın dunyasına seıt bıı dalış va pabılmek ıçın okuyun Mot'u • CUMHURİYET KİTAP SAYI 704