Katalog

AYSEL YURTSEVER Kaan Arslanoglu dan bu kez bir psikiyatri kitabı S ıyasetın neden yozlaştınldıfitna hayli kafa yoraıı Kaan Arslanoğfu, Polıtık Psıkıyatn dt çok savıda konu başlığı altmda sonılarorr tya atıyor, yanıtlaı anyor Okuyııcııyıı sıyaset felsefe, psıkıyatrı, top lıımsal ılışkıleı konularında bırçok bagian tıyı soıgulanıa ve ycnıden sentezlemeye, vo lumlaınava çağırıyor Kıtabı yııtarcasına okudum Zaman zaman Marksızm için kullandığı kcskın soz cııklerden ııkıldıııı K A , bellekte hızh de vınımlere vol atıyor Bırçok bılgımı gozden geçırmemı /orladı Kıtap eşlığınde en az 20 }() kadar felsere sıyaset konulu kitaba bakmak /nrıında kaklım Ya/ıvı açnıadan once şunu bclırtmek ıs tıvorum lanılımda vapıt 1 , 1 kullanılan, 11 1 "Polıtık Psıkıvatrı ağırlıklı olarak konusu baglamında bırçok relsefe akımının ve Marksçılığın koklu bıı eleştırısı aynı za nıanda voıunıu çabasıdır" uımlesındekı ' Maıksçılığın koklıı bır eleştırısı' ıfadesını doöıu bulmııvomm Insan dıışuntesının nesnel bır gerçeklığe crışıp erışmevecegı teorık bır sorun değıl pratık bır sorundııı Arslanoğlıı, Marksızm u/cıınt sorularını ınsan duşııncesı psıko lojısı u/c rındcn vapıvor Bu bağlaında ııısan duşıınccsı psıkolo|isi ıızerınden vaptı£ı eleşrırılerın koklıı ıdeolojik ekşıırı olarak adlandııılanıavatagınıduşunııvortım Kok luekştııı leoııkvakJaşımdır loplıımsjlya şanı esas olarak pıarıktır leonyı mıstısızme donduren burun sırlar koklıı çozumlerını ınsan pratıgındc vt bıı pıatıgın anlaşılmasında bulııvotlar Bencc. Polıtık Psıkıvatrı ııç avrı kıtap ola rak vazılmalı \c basılmahydı Bırınc 1 bolıını "YanılmanınGerçeklığı II psikıvatrıkaçıdan toplııms ıl felstlı vaklaşuıılı bıt kıtap olarak Ikınu boluııı '(yO/uınknıckr' çok dalıa gcnıs sıvası va/arı ck alan bır kırap Uçunuı bolum makaleletının tonlandığı bır vapıt olabılııdı Uç avıı kıtabı ckğırkn dırnuk daha kolav olıııdu Yapıt boyunca kısa c umİLİu ıı/ıııı paragraflar kııllanılmış Kısa cuınkkı kıtabın okıınmasını kolavlaş tııırkcn ıı/ıııı p 1 agıaflat vanlışanlaşılabıl 1 mcvc ımkan t ınıvoı Mııtlakaokuııınasıge ıcktn bıı kıt.ıp olınasına kaışm zaman 7Amaıı ıı/ıııı paıagıaflaı ıçınde Marksı/m uze rıne va/ılanlat \u/ıındcn vuzeysel teoılk vcteısı/,baöna7 sol taıahndan tamnede mck ısttndıgı anlaşılmadaıı vapıt, elcştırı bomhaıdımanına lııtulabılıı Politik Psikivatri Polıtık Psıkıyatride "Ne yapmalı" sorusunu ortaya atan K.A. yanıt olarak şunları yazıyor: "Marksizmi yenıden yorumlayıp gelıştirmeli. Bu insanla neler yapılabilır, onları saptamalı. Azınlıkta kalan ilerıcı güçlerı en eKonomik bıçımde Kullanmalı ve direnmeli. lnsanları bozulmaya karşı koruyan, olumsuz koşullara karşın erdemlerı geliştiren yeni bir toplumcu ahlak sıstemi bulunmalı. Bu anlayışa hızmet veren yeni türde bir insani gerçekçilik oluşturulmalı.. Kapitalizme, onun liberal ve faşist yüzlerıne karşı bir direnış edcbıyatı.. dünyada ve bizde fılızleniyor..." bellı bıı anlavıs,ına gore ("bol") yargıla Kaan Ar»<anojtu maya dayanan yon Polıtık tem yanlışını ortaya Psikiyatri kovmava ı,alışıyor Aıslanoğlu nun du sııncelcnnın ozunu, zanıan zaman onun ıdcalızme do|Jnı çe kılmesını saglavatak bırınsanulıktagoıe bılıtız Aıslanoglu hkl ınsanı sevıvor Psıkolo)ik olanlara tezlerıvleelını uzatıvor Sıvaset ve psıkıvatıı uzetuıe vazlll çok a/ savıda vapıt vaı Bu açıdan Arslanogıu'nun kıtabınuı çok ont.mli oldugunu dıışunuvo ıuııı Arslanoglu nun tczlerı var Yapılandı ncı bellektt n so? edıyor Yapılandıticilıguı bcllı bır kııltıırdf vetismiş olnıaktan ılcıı geldığını kıılrııtunbeklentlkı zmurı olıış mıış kalıp vaıgılaıı voluvla da btnlığın ışk vış taızını etkıledığını ılerı surııvor Sıvaset hı/lıdır, duşunmeve fırsat bııakmaz, o vuı den sıvasetçı kalıp vargılarla dıışıuıur kalıp vaıgılar bevını dıınıuta ugratır, kışdıgı vo/ laştırıı Sıvaselı elkıkvcn cn ontmlı nsıko lojık dıırıııııların 7cka vetcrsızlığı kışılık bo/ukluklaıı paranova oldıığıınu ılerı su ruyor K A yonetenleı voııetnıckıını ko lavlaştııici hcr aıaca başvuıııılaı dıvor Psı kıvatrı bu araçlaıdan bırıdır Ancak kımın clındc buluııduğu ve nasıl kııllanıldığı oncmlıdır, dıvor Psıkıyatrının politik anıaç lı kullanılışını seıgılıvoı Konuva sınıfsal farklılık açisından yanaşıvoı Aıslanoglu ozgıır ve ozguıı bıı bıçımde sosyolobıvolo]!, Maıksızmın ahlak anlavışı, gcnetık ve evrı nıı sorguluyor Arslanoglu nun dığer bır tezı de bıyolo jık evrım konusıındadıı Gcnetık eğılımlc rın onemıne değınıvor lıısanın ozkncn da ha ustun bır topluma ulaşabılmc sı bııvuk olasılıkla gcnetık değışıme bağlıdır ancak kapıtalıstfer elıylc ınsanın genetık ozune olıımsuz mudahale vapılırsa dunya yaşan ma/ h.ıle gekbılır, dıyor Burjuvazının yapa bıleceldcunden korkusunu dılc getırıvor Nazılerın o)cnıyı, bıyolojık psıkıyattıyı kul lanışına karşı çıkı yor, yaşayan sosya Iızmde katılmadığı psıkıyatrık uygula malan da scrEilıyor Ojenı, so7İuk an lamı ıyı doğmuş olan eugenes kelımesınden gelıyor Yunanca eu ıyı, genos doğum koklennın yar dımıyla XIX yuzyıl sonunda lngılız h Galton tarafından varatıldı Sozcuk, çok genel bıumde ınsan topluluklanna O7gu vasıfların ıyı leştırılmesıdır Za manla sozcuk ırkçı bır anlam kazanmıştır Bıyoteknolojık ılerlemeleıın kop yalaına teknıklcruıın gcbşmesı, oıenık uy garlık tehaıdım de bcraberınde getırı yor KapıtaJıstlerın, kuresel ekonomıyı Psıkıyatrı yenıden bıçımlendır Elkıtabı mede medıkal genetığe onemlı bır rol vereceğı doneme gırı yoni7 Bılım adarrda rı yasamı genetık du zevde yenıden duzeıılemeye başladılar Bılımsel teknolo|ik devrımın yenı araçla rı ycryuzunde venı bı<,ımlenen bır yaşam i(,ın fırsatlar yaratıvor Arslanoglu nıı bıyolojık evrımın ve kışılık vapılaıımasındaguıetıg'ın rolunuoneçı kaımasından dolayı ontı yanlıs anlavanlar, faşıt doktoı d n t n anlama o/urluleı ^ıkabı lıvor Ovsa K A nın te/ı ojenı ya da ustun ınsan ıle ılıntılı sosyobıvolojıvı oneıen bıyo t ışı/nı de^ıldır Iczı vcnı ınsanın, toplum (ıılaı ın sosvalıstlerın hay.ılındekı yenı top lumuıı nasıl bır gelışım sıırec ınde ortava çı kaeağı konusudıır Arslanoglu bıvolojıkev tınu bıı açldan yakJaşıvoı Ai slanoğlıı nun Marksıznnn aşılamama sı koınısıındakı tc/knnt gtklım Marksızm asılnıamıştır, çunku onun dıvalektık ve ta rını matervalıst yontemı dıınvavı ve olgula 11 (,0/umlemekte hâlâ rakıpsız guçtcdır în saııın bılıncını dolavısıyla toplumların ya pısını ıçindc vcr aldıfiı maddı koşullar beIırkı Marksı/mın temclı stnıf celışkılerıne dayanır Dunyada da sınıf çelışkılerı art maktadır Başka hıçbır telsete onun kadar kapıralı/m kaı^ıtı değıldıı Arslanoglu nıuı başka bır tezı de ahlak konusıındadıı Toplumu degıştırmek ıste v t n k r ozcllıkle komıınısrler sıyaseten ve grııp olarak da kendılerını bağlayacak ger ı,ek bır ahlak sıstemı kııımalı ve benımsc melıdıı sosvalızm ahlaklı olduğu, adıl oldugu ıçın savunulmalıdır, dıyt yazıvor Po lıtık Psıkıvatrı yapıtının ıkı ana vaırgusıı var Bırısı ınsan doğasının ıvı anlaşılmasının onemıdu Dıgerıvse kışdık tıpku, kışılık grupları ve bunlaıın suıırlarının ıyı anlaşılmasıdıı Alılak konusu da bu bagumda ele alınıyor Yaşavan sosyahzmın neden çoktuğunu sorgular ken, tez olarak ınsanın bugunku gelışmışlık dıızeyını aştı ğı ıçın dıyor Insan zekâsı, kışdığı ve bu ıkısınden oluşan ın san aklı, gelışmış bır duzenı kaldıramadı ğını ılerı sunıyor Arslanoglu, ahla kın gencl bır tanımı nı verıyor Ahlak ınsanayon veren, ınsa nı ınsan yapan ya da ınsanlıktan uzaklaş tıtan, toplulugu ın san toplumu yapan veya ondan koparan temel bır duruştuı Yuzeysel bazı kural lardan ıbaret dcöıl dıı, dıye yazıyor buraya kadar ahlak ko nusunda vazdıkları na katılmamak mumkun değıl Gelelım Arslanoğlu'nun katılmadıgım goruşlenne Maıks'ın sosyalızmı gereklı ol dıığu, kaçındmaz oldufu ı<,ın ılerı surmesı nı eleştırıvor Marks'ın ahlakı tumuvle bıır |uva ıaeolo|ik kavram olarak goı duğuııu ılc n suruyor, yaşayan sosv.ılızmde ahlakuı t ay datı ve curumuş oluşuna dıkkat tckıvor SoniK olarak da Maıksızmın ahlak anlayı şındakı tıyaskosunu ortava koyuyoı Marks'ın tcorısı kapıralın eleştınsi ıı/cıı ncdır, ahlak konusunda tok fazla vazma mıstır Marks'ı ya/nıadıklarından dolayı mahkum edemeyız I ıyaskonun, Marksızm, sosy<ılızm adına yanlış yapanlar vıızunden oldugunu, Marks'ın teonsınden kavnaldan madıgını duşıınııyonım Arslanoglu nun katılnıadı^ım dığcr bır te?ı de Marksizmın kullanılmaz hale gelışı uzerıne olandır Marksızmın bugun «kışu nen ınsanlar ıçın, dıregı kırık velkenleı 1 vıı tık bır tckne gıbı onıı kullanılnıaz hak gc tıren nedenler nelerdıı dıye soruvor K A Yanıtı ozetle şoyle verıyor 1 Maıks ve Engels ın varartığı ınsanın kurtuluşu ıçın sosvalızm bır utopyadıı Marks ve Engels maddı koşulların duzel tılmesıyle ınsanın kolavlıkla duzckbılcccgı hayalınekapılmışlatdıı Ovsakıgctıetığın ve sosvobıyolojının son vıllarda bıze oğretrık lerı gerçck yaşamda gonılenlere uvgundıu Marksızmın onermelerıne ııvgun detııklıı 2 Marksızm toplumu değıştınısck ınsa nı da kolavc a değiştıruız vanılgısıvla ınsanın gerçek ozunu ıncckmevı kuçumscmışrn 3 Yenı ınsan yaratma utopvası tumuvle askıva alınmıştır Marksızm ahlakı kısa /a manda ortaya kalkatak bır sinıHı toplum katcgorısı olaıak ele almıştu 4 Insan dogası geıeğı yıııc bu tur kalkış malaıa gııışe(.ektır ama başarı şansı bılım sel olaıak ıfınıal cdılebılır bıı şanstır (Polı tık Psikivatri K A S 244 246) Bilinci bellrleyen yaşam Iıkıılcıın lasaıınıl.ııın u bılınıın uittı 1111, doğrudan vc dola\ll bıt şekılde ıns ınla rın maddı faalıvetıne baglıdıı Bılıııç hıçbıı zaman bılııulı varhktan baska bu şcv ola ma7 ve ınsanlaıın v aılığı onlaı ın gc 1 çck va şanı sureçkııdır Yaşjını bclırlcvcn bılınç değıldu, ama bılıncı belırleven vaşamdır Marksıst matervalıst sosv.dıst ıçın soıun mevcııt dunvavı devunıcı bıı bıumde dcgış tırmektır Marksızm pıatıg'ı lıkırkıc gorc açiklaına/ rıkııleıuıoluşıımunıı maddı pı.ı tığe gorc açıklar Iarıhın ılının klsclcnm ve butun otckı teorılerın devındııicı gucu elcştın dc(*ıl devrımdıı Arslanoğlu'nun eleştınolaıakgctııdıkk rı, yaşavan sosyalızmın pratığındcn çıkıvoı Kuşkıısuz, herkcsın vctcneğınc vc herkcsın ıhtıvacına goı c alabılc c c £1 bır toplıımsal du zcnınsan kısıll^ıncic koklu degışımleteba^ lıdır !junu da ıınutmamakgeıckıı kı ınsan kışılıgındekı koklu dcgışıklıkkı ancak on ların içındc vaşadıgı toplıımsal maddı koşul ların da koklu ckğışmcsıylc olahıln Insanlar kcnciı urtrıcı guçleımı kı tuııı kcndı tarıhlennın teıııelıdıı seçnıcklc o/gur değıldırleı Cunkulıcı uıclıcıguç cdınılmış bır guçtuı dalıa oncckı cykmkrın ııııınıı dıır Uretıcı gııçlcr bııncıan otııru pratık ınsan cncrıısının snnııçlandıı Ama bıı cncı ımın kendısı, kendıkıının vaıalnıadıkJaıı bır ontekı kıışağın uıunu olan toplıımsal bıçımle koşullandııılmaktadır Insanlaıın maddı dışkıluı tum ılışkıkrın remelıdır Bugunun ınsan yapısıvla gelecek toplum Iarı omuzlavacak ınsanı anlavamavız Gck cek ktışaklann bılıınını o zaman lıazır bul dukları vaşam koşullaıı bclırkycccktır Urc tici guçleı ovlc gelışeccktır kı, tum ınsanlı ğa yetecek bolluk olacak ıırttıc 1 guçler vt uretım ılışkıkıı arasındıkı ııvumsu/luk bcl kı dc sonuçlanmış olacaktıı Bugun soııııı olanlar o gun soıun olmayabılır Kaan AısLuıoğlu nun ınsan uzerıne yap tığı aşuı vurgunun meskkı bakış açısından kavnaklandıgmı dıışunuyorıım Sıyaset, psıkolojı sosvolojı sosvalızmı kurtarma çabası bıvok>)ik evrım, "sola" tepkısellık Kaan Arslanoğlu'nun kıtabını yorumlamada anahtar sozcuklerdır • Politik Psikiyatri/ Kaan Arslanofju/ Adanı Yayınlan/3141 Psikiyatri Elkitabı/ Kaan Arshınogln/ Adam Yayınlart/ 212 1 CUMHURİYET KİTAP SAYI 704 "Ne yapmalı" Polıtık Psıkıvatıı de Nt vapmalı" soıu sıınıı ortava alan K A vaıııt olaıak sıınalrı vazıvor 'Maıksızmı venıdcn vorıımlavıp gclıştıtmclı Bııınsanlanclerv.ıpıl ıbılıı on Iarı saptamalı A/ınlıkr.ı kalan ılerıcı guçle rı cn ekonomık biçimde kullanmalı ve dı renmelı lnsanları bozulmaya kar^ı koruvan olıımsuz koşullara karşın crdemlen ge lıştııen vuıı bır topltımcu ahlak sıstemı bu lıınmalı Bu anlavışa hı/met veren yenı tur de bır ınsanı gerçekçılık olustutulınalı Ka nıtalızıne onıın lıbeıal vc faşıst vuzlenne kaışıbu dııuıışcdebıvatı dunyadavebız de fılızknıvor ' (Polıtık Psıkıyatrı s247) K A açıkça kapıtalı/mı vcrıvor, Marks'ın vabancılaşma tcorısıne sarııp çıkıvor, "ısçi sınıhna bılını, dışandan getırılıı ' ılkesını sa vıınııyoı "Sosvalist solu" clcştıııyor ancak sosvalıznun ama<,laıındaıı vazgcçmıyor Neden vasavaıı sosvalızm Marks'ın, 1 e nuı'ııı duijkdıgı sosyalı/me donuşmedı de 1 <,ozukn sosyalı/mc donuştıi' Sol neden gııçsıı?'' Ncdcn guvenılmez' Arblanoğlu yanıt arıvoı Dogıu vaıutlat bulunursa, Tur kıye de sol onlara gorc davranırsa, sosya lıznı gu(,lenccck guvcnılır olatak KA sa ınımı olarak buna ınanıyor Arslanoğlıı nun Solu, Marksızmı, Sosyalı/mı kurtarma (,a bası.mevcut 'sola " tepkıselllgedonuşmuş Maıks uygaı toplum devletın yansıma bi değıl, ama dcvlet uygar toplıımun dışa vurumudur deı ()zsel ılı^kıvı tetsınc ı,evı rır ve onıı maddı bıı temel uzerınc ycrkş tırır Boylece yenı bır yontcm açar Bırva pıt ne kadar dahıcc olursa olsıın her /a man belırlı bır olçııde doğdıığıı çağın du şunce akımlarına gore belaleııır Buradan yola ı,ıkan Arslanoğlu, ıdeolojık bağlam d değıl, ama Marks'ın duşuncesının SAYFA 8