Katalog

aşk oykıısuyle h jr manlayaıakanlatı yor "RusKızı Vısı lısa"da Lrkan Ka rago/, 1917 1950 yıllaıı arasında Kars Ardahan yo resınde yaşanan tarıhsel vetoplıım salaıkaplanınçer çeve olarak kulla nıldığı roman, kink bır aşk oykusunun dokularına kımı bı hnmezlerı de sızdırarak vaı oluyor Roman, atlara sevdalı Karapapak de lıkanlısı Şevket'le Lavaşan Golu'nun buzları arasından kurtardığı, Sauka tniş'ta yerleşmış Rııs ordulan komutanı general Trafıın ın genç ve gıızel karısı Vasılısa arasındakı platonık aşkın çevre sınde o donemın toplıımsal yaşamını, savaşları, kıırtuluş mucadelesı ıçerısınde bolgesel oıgutlenmelerı konıı alıyor Şevket'ın ııçarı kovdelıkanlılığından çı karak sıyasal bılınç kazanması 'Şura Hukumctı" içın Aıdahan, Ahıska, Ba rum vorelerındekı ılışkılerı ve etkın ça lışmalarıyla sıırup C umlıurıyct sonrası olduıuluşuyle bıtıvoı bırıncı cilt "Rııs Kı/ı Vasılısa"da Erkan Karagoz hem yakın tarıhımi/ın ja bılınen bır do nemını hem de loplumsal coğrafyamızın <u tanınan bır bolgesmı elc alıyor Orneğın, Lkım üevrmırnı ı/leyen do nemde Kars ve yoresındekı orgutlenme lerı, "Şııra I lukumetleıı' Bu hııkume tın ıkı uyesının (bırısı Şıııa Hukume tı'nın dışışleıı Bakanı hahrettın I,rdo ğan dır) Lrzurum Kongıesı'nekatılnıak u/ere Crzuıum a gelınelcrıne rağmen kongıeye alınmadıldarı Kaıs ve yore sıncfekı toplıımsal vc sıyasal yaşamın de mokrat nıtelığının kavnaklanndan bın olan "Malakanlaı ı (Malakanlar, sava şa karşı bu halktıı Ru nedenle de aske regırmezler Bu yuzden Rııs çarlığı tara hndjn vulcnnden vuttlaıından sıırgun ı dılmış v e KanVasva nın d<. gışık bolgele unedağıtılmışlardır ( alışkan,kendıha lınde vaşam taızlarıyla duşuncevapda rıvla sosvalıst oğretıve vatkın bır balktır Malakanlaı ın tektar SovvetlerBırlığı'ne gerı donmelen de askere alınma vu/ıın clen oluı Malakanları 'zararlı bulan dıışıınte sahıpleıı onlaıı kendı ıstekle ııvle Sovyetler Bnlığı ne gonderenıeye cekleıını anlavınca askerc alınacakları nı dııvuı ın lar Sırf askere gıtmemek ıçın yaşadıklaıı topraklaıtlan kopar goç edeıkı ) Bıınl uıbovlesııalaıkcn "Rııs Km Va sılsa nın bunlardan ıbaıer olduğunu soylemek ıstemıvoıum Romanı roman vapan elbette bıınlar değıl Bunlardan so/ ederek bunlan one çıkarışımm ne dem bu donemın ve bu donemde bu bolgenın çok a bılınıvor olmasıdır Bu M bılınıvorlulıık ıçetısmde bolgenın o/ellıkleıınden kavnaklanan yerel rıgur leıe de rastlamak mıımkun Bunlardan bııısı (5eiı,ı kenılzc'dır Kenıtze koy kov, kasaba k ısaba dolaşıp hem Rııs va dan Gurcıstan'dan getırdığı mallau vunle kıırkle, v ıgla takas edeıek tıcaret vapaı hem de bır ıleti'jim aracı gorevı vapar haberleşmeyı sağlaı "Rusya'da, Kafkasva daolanbıtenlerden sıvasalge lışmeleıden savaşlaıdan haberler getı rır duydııklarını,eklevekarlava anlatır" Şıırlı bır anlatımı var Lrkan Kara goz un O/ellıklc betımlemeleıde çıkı vor orr lya bu şıırsellık Nc var kı kııru bu doğa betımlemesı degıl bu üaha eok ruhsal ve duvgusal yapının belırgmleş mesınde kullanıyor Karagoz şuısellığı Ornek olması açiMndan bırkaç alıntı vapmakla vetınehm Vasılasa nın ıesmınc bakan Sahaf "Kar bu kadının ıçıne yağıyor derken, Vasılasa'nın Islanbul'u tanımlaması şov le "Istanbul dıye mırıldandı, 'yuzu tanıdık kendı yabancı kent Sen Peters CUMHURİYET KİTAP SAYI 704 Malakanlar" bıırg'un boğaza dıışmuş yansısı " Aynı Vasılısa Beyoğlu'nda karın yağı şına bakarak şoyle der "Büıyor musunuz Mosyo, benım ulkemde kar, toprağa ba basının nulı gıbı ıner " Burada Vasılı sa nın ıılkesı Peteısburg mııdur Kara papak dclıkanlısı 'Şevku(,ko nun va^j dığı S ırıkamış mıdıı bcllı olma/ Şıırsel anlaiımın vını sııa zaman iâ man şıveye de başvuı uvor Karagoz Ama bıı "çeşnı olsun' dıye değıl, anlatımın bır gereğı olaıak kullanıyor şıveyı ()vle kı, o duyguyıı, o ortamı duz anlatımla veremeveceğını anladığı anlarda başvuıu yor şıveye Sozunu ettığı oyle bır durum ya da vermek ıstedığı oyle nır duygudur kı, o bı^ımıyle soylennıedıgınde anlam sız ve yavan kaJacaktır îşte bu noktada çıveden yararlanıyor Karagoz "Rus Kızı Vasılısa " i(,ın soylenmesi ge rekenlerden bırısı de şu trkan Karagoz, "Rus Kızı Vasilısa"da bır başka şeyı da ha gosterıyor unıformanuı aJtındakı ın sanı General rrofım'ınanlarrıöıbırolav da gızlı bu ()n vedı va^ındakı Tokat lı teğmen ın, bırlıgını kaybertı dıye asker ka^ağı addedılıp Lnver Paşa tarafından kuı^una dızdırılmesı ve buna kaı^ı <ji kan ama elınden bır ^ey gelmeyen Yıız baj}i !jcnf'ın dramı 'Rus Kızı Vasüısa", romanın çokça tar tı^ıidığı bu gunlerde farklı bır tad, fark lı bıı ses getuıvor, roman alanına Bd bordların golgesınde, "şohret ı kâ/ı be lerın gurultusunde boğulmadan, okunur değerlendırılıı umarım • y>hretı kazıbe" yalantı y>hret 1 anlatılmaz bır duzenle, bır o yana bır bu yana dans edıyor <,ımler Mııtlıı doygun, buyu luleı Uzuna^koyıınlarınınar dından şımşek sevışmelerı ya ^amı^ bır kadın gıbı na/lı naz lı salınıyorlaı dokvuzu ıse ıs tedıgını clde etmenın kıvancıv la vağmııı olup ınce ınce opu Lukler kondıırııyor topıağa Hıç bıtmevecek bır aşk bu Sonsuz Bıı gorsel şolen, u/un yıllar once go rev yaptıgı bır gııneydoğu kentınden ge len tanıdık dort konuğun zıyaretıyle so naerer Ge^mışzamanlarkonuşuJur konııklardan en gencı hep suskun , yargı cın yıllar once gorev aldığı ağır ceza mariKeınesınde gorulen adam oldıırme davasında maktulun oğlu Avnı zaman da kan davaJan başlıklı sosyolojık araş tırma metnının aktorlerınden bırı An latıcı bu (^alışmadan bır paragraf okur konııklarına " dedesıyle bırlıktc dın levıti sıraJaıuıda go/ume ^arptı bıı <,o tuk Bakışlanndalcı kın ve neıretın yanı sıra yaşından umıılmayacak dt.ılı dık başlı, onıırlu duıuşuyla, babasının ocu nu alabılecek o onemlı kışı olmanın gu rınıınıı taşıyordu sankı Anlatıu/yargıç davadan sonrakı gelış meleı hakkında a^ıklama bekler konuk larından Ancak odava egemen olan tek şev sessızlıktıı Boylece yıllar oncekı on gorusunun gerçekleştığını anlar Bır kez daha kan Çımlerın Dansı anı oykusu boylece, şımdı ve ge^mış zaman, doğadakı ve te kıl bır sosyolo)ik fenomenden kavnakJa nan gerılım uzeııne kurar anlatısını Bı rırKisınde Yaşam ve Sevgı vardır, gerı lım bunu ı,oğaltmaya yarayan bır ara za mandır Ikıncısınde yaşamın ve sevgının kendısıne ogıetılmedığı bır ozne (o/ne leı) vardır Zaman trajıktıı ve gerılım hep kalıu ()vkunun ılk uımksı bızı, gokvuzu nun dııman ronuvla buluşan bırdenızın kıvisiııa gotuıur Kıyıda bır otomobıl, ıijinde bır kadın \ e bır erkek Ve yağmıır Yagınuııın aliında betımlenen doğa Zevtın ağaijları bıtkıler ustu papatyalar la kaplı kcskın yamaç Adamın tutkulu opuşlerıne karşılık veımez kadın Aklı, tıımsektekı napatva lardadır onlaıla o/deşleştırır kendını *jıı tıımsektekı papatvalar gıbıyım" Adamın neden sorıısunu 'Hıç/ dıye vanıtlaı Adamı^ındekı şehvet atını dı/gınlemeve ı,alişsa da kadına arkaya geynevı oncrmekten kendını alamaz Kadın buna uvaramagozlerıeıken a<,an papatvalaıdadıı "Soğuğa dayanamava caklar' dıve ge^ııır ı^ınden Arkava geçınceve dek ıslanmışlardır tkısı de Kadındakı şıırsel dunyayı anla van adamın tutkulu opıışleııne sevgının yumıışaklığı sınmıştır artık "S.ımc)ı Se vışme Vaklı dır Yaşlı /evtın ağacnnn govdesı gıbı kıı caklasıp tek beden olmuşlaıdı Soluk larınıian bugulanır camlar Gııneş açaı B<.)rtu bocek, kıışlar ka ııiKalarçjkarlarvuvalaıından 'ülekı ırı zevtın agaunın vaşlı govdesınden sıı hı zıvla ınen bır sıncap, kaşlagoz arasında, vıtıpgıdeı ınakıler arasından Donuş za manı gelmıştır Sevgılder, huzunle karı şık bır mutlulukla doğayı ızlerler Lsrı me vecamlaıdakı bujjuyla yolakoyulıır larken, vıra|dan onlerıne hi/la «,ıkıp uzerlerıne gelen dev kamyondan kıl pa vı kuıtulurlar Yanlanndan geçmıştır olıım meleğı Bu oykııde vazaı aşkı ve unsellığı şı ırsel bıı soylcm kıpıvie veımeye (,alışır Ijıırsel dılle konuşan doğadır, duşunen se kadın Yazar kısafırçadarbelerıylebu ruhıı ılerleyen paragraflarda ten peşın dekı adama <.U yansıtmaya <,alışır Boy lece adamuı hoyıat bırı değıl, sevgıyı yıı reğınde duyan, ıncelıklı ancak bunlan sozcuklere yansıtmayan bırı olduğunu oğrenırı/ Çımlerın Dansı'nda oldufiu gıbı bu oy kııde de doğadakı gerılım/ka palılık/gevşeme belımlemesı vapılmıştu Bııbırol^ude hep bır kauş tizcisi ıızeımde du dunvalarına da vaıısııılmıv bıı opera butunluğune ulaşılmak ıstenmıştu Ama tra|ik olan, ın sanı beklemektedır Şımdı bıı selamla ışı geçıştırmış olsa da randevıı olgusunun bır gun gerçekleşeceğınden emındır olum meleğı Klasık. anlatıyı ycğleyen Erav Karınca'nın Yurumek Değıluı Bu, Son Yıldız, Izı Kalmış, Lrken A^an Papatyalaı, 1 Iay rırıa, Sanrı, Kentı Kım Kurtaracak baş lıklı oykulerınde aşk, sevgı cınsellık ve olum temel ızlekler olarak yer alır Sev gı sadece ınsana değıl rum canlı doğaya yonelmıştır Leylekleı'de bu apaçik go rulur Kımıleyın ger^ek ve duş ıç ıcedır Ancak bu sanıcılık duvgusunu sııme/ Fersıne, yaşama dınamık bır bakışı var dır yazarın Sozcuklerı /amanın onıın den gıder Insan rakvımıne aldnmaz Yuruyuşu, doğaya ayarlıdır Doğanın o buyulu zamanına • ran OVKU Kanramanlarının iı, Artcı Sarsıntılar HÜSEYİN ALEMDAR ümaz U<,ar'ı KO'lı yıllaıdan beıı ta nırım vazdıklarını ılk okuyanlar danım Varlık deıgısinın 'okul" O7ellığı taşıdığı o vıllarda, gen^ler sınıh nın ustalara saygıda kusııı etmeyen bır kaç oğrencisuıden bırıydı O, bı/ler za nıanla değışsek de o hâlâ oyle O yılları hatırladığımda, nedense sevınçle hıızun avnı makarada akar bevnıının sınema sında Bıı Nuh Omer Çetınay ı bırMustafaZiyalan ı bıı Ismaıl üelihasan'ı, bır Cemile Çakır ı bu Mustafa Sercan ı bu Nccla Işık'ı bır Derya Altırtren ı, bır Tahsin Bakırtas ı hu/nun sevınuyle anımsarım Şımdı bu gu/el ınsanlar acep nerdeduler^ Yazı mı ağır basmış onlaı da, hayat mı1 Heı bırını anımsamakla bıı vaş daha gen^leşıyor mııvum voksa anımsamak da bır vaşlannıa bı^ımı mı' Nuh akıp gelse Maraşlı yu/uvle, ney ul lese1 Ismail, evhlıkleıın mutsuzluk bal konlarını anlatsa uzun u/ıın1 Necla vc Cemile gıtmekleıdekı gıdememeyı an latsalar evcıl scslerıyle1 Ilepımız ncvıo tık ruyalarımızdan uyansak Mustafa Sercan ın muayenc noberleı ındc' Fahsiıı vc Derya bııyuk şıır duşleı ı kursalaı vme lı selı sevııi(,lerle Hi(,bır şev olmamış gı bı şııre ve ya/ıya venı başlasak1 Gencel mek: ısteğı başlamak mıdıı' Îşte, butun bıı anımsamalatın, gencelmelerın ıçın dekı umut sarmaşığıdıı Yılmaz Uçar! Donup baktığım yerde bır bı^ımtle onu gorurum 1996'da "tstanbul Duşu" kı Çimlerin Dansı Rus Kızı Vasilısa / Lrkan Karagoz / (ıcndit) Kultut \ay /192 f Y Enken Açan Papatyalar MEHMET AKİF TUTUMLU Umek kagn kurtıılmak bıı .çı/gı (,1/meIuır Lavvıencc a goıe cdebıyatın en ustun nesnesı 'gıtmek gırmek, ka<,ıp kurtııl mak ufu^u gc(,mck başka bır havata gırmek '( ) Kaçı$ (,ızgısi yersı/ vuıtsuzla^ maktır ' Lıav Kannca'nın yenı kırabı 'Lrken A^an Paparvalaı dakı oykulerı okurken C^ılles Deleuzc/C laıre Parnet ın Dıya loglar'ından vukarıda alntıladıöım satır ları geldı aldıma Bır vapıntı dıgerı fel sefe ıırıınıı olan ıkı dıı^un nesnesı arasın dakı bağlantıyı tluşıınurken gıtmek fı ılı uzerınde yenıden konaklamak ıhtıya cınıhıssettım der^ekten debııkavram, bır sanatçı olarak edebıyai adamının sozmkler yardımıyla bıı dunvayı kat et mesını onu donuştunnesinı ve vasana bıln bır hale getırmesını sağlavatak bır metafor avnı zamanda Bır ozgurleşme evlemı So/tuklerı kamçılavan arzu I rav Karınca da bu duyguyla a^ıvoı ovku dunyasının kapısını bızleıe Bır kente avak bastıguuz anda bıle sızın o bıldık taş yapılaıa voöıın tıalık akı^ına takılıp kalmanıza gonlıı razı olma/ Çı menlerın Dansı nda sadece ılk paragra fı ayıııı kentın kendını tckrarlavan vaşa mına Anlatıcıbıı vaıgiçtır pentereden kenlı seyretmektcn va/geçıp ışıne done tekken'bır şev tııtar onu.oyalanır Bu, ılk kez goruyormuş^asına onu bııyule ven bah^edekı tim ve ağa<,ların yavdığı olağanustu yesıl renktır Yağmurıı sım sıkı tııtan gokfe suvu bu difk opiKiığıı nu bekleı gıbı sabırsizlanan cımleı aıa sında bır gerılım baijlar Anlatıcı artık mısyon adamı değıl, bıı tıtreşımı yııre gınde duyan bır sevgı oznesıdır Estetık Iın'ın pen(eresıncıen buluşma anını gosterırbıze Cıseleyen yaftmur altında 2002 ye uzanan oykuculuk seıuvenınde her nedense benı hep kendıne çekmış tn Onun oykulerınde veı ycr hayata ıkıncı bıı anlam yukler ınsan ()yku ha yata ıkıncı dokunıış yapar onda 1 Orhan Kemal Demırtas Ceyhun, f emıl Kavuk cu ^ızgısınde gıdeı gıbı kendı oykusunu fcutar Sanırım Anton Csehovla da bıı yerden akraba' "İşsiz", "Iki Ekmek", "Iş tlanı", "Yırtık Fatura", "Canlı Iskelet", "Fiko", "Tilki" gıbı ovkuleı bende kı Yılmaz Uçar ı bıı duyarlıkla anlatan en guzel oykıılerdır ü nun bır guzel ta rafı da, bızde hâlâ en gu/elı yazılamayan kısa oykıı tıırunde ınatla kanat hareket lerı yapmasıdır Yuzu u/un anlamlar ı<,e ren kışılerınoykusıı kısadır so/ıı de en guzel Üçar'da anlam kazanır lıpkı oy kulerı gıbı' Bunda şıırle uğraşmasının da payı buyuk tabıı Uçar Anlayan ıçın daıma umut ola cak1 üykude, şurde, gun tozlarında' • SAYFA 15 tabıyla başlavan ve "Artçı Sarsıntılar'Ma