Katalog

ÖNDER İNCE rhan Bey,Grup Yorum kilabı yazmakJikri nereden aklımza gcldı? Tabiı birçok iaktör olabilir ama en öneiıılisi C îrııp Yorum'un başıııa gelenler. Benim için belirlcyici olan müziğin kendi iç sorunları olmuştur. Ama öylc bırgrup var ki bu ülkcde 18 vıldır da vaıoluşuıııı sürdüriıyor. Müziğinden çok, başına gclenlci, yaşadıkları olaylar vanı dcvletin bu grtıp üzerinde yarattıgı baskı bu ve benzer sayısız iaktör bcni bu kı tabı yazmaya itti. Bir nıüzik grubu düşünün. Diinyada ben örneği olduğunu san mıyorum. Çok kısa aralıklarlasürckli tutııklanıyoı, gözaltma alınıyor, işkencegö lüyoı. Konscrlerı hethalde bu kadar uzun siire yani vıllar boyunca yasakla tıau bir miızık gnıhu olduğunu ben dünyada bilmivorum. Tabii ki bilmediğim is tisnalar olahilir. Belli dönenıleı bunları vaşayan gruplar vardır. Bcnim bilnıedik lerinı dc olabilir. Ama yaklaşık 18 vıldır yasaklaınalar, gözaltılar tııtuklamalar sürmcktc*. Bir grup şurkı söylüyor, yazıyor diyc tutuklanıvor. Başka bir neden varsa bunu gündeme getirirsiniz. Yasal ışlem gerekiyorsa bıınu yaparsınız. Fakat sorun hiç böyle olmadı. I lakikatcn grııbun koııserlerdeki birtakım konuşmala rı, şarkı sözleri, bunlar hep sorun oldu, gündem oluşturdu. Ve bu yiizdcn grııp sürckli baskılar yaşıyor. Bu beni çok etkiledi. Yaui şıı anlamda ctkilcdı. Bir de mokrai nlarak bir nıüzik grubuna böylc bir baskı yapılmasına karşıydım.. Bu ina nılır bir şey değil. Bitınek bilmeyen baskılaı sürcci devaın cdiyor. Bitmedikçe de bu bir sembol. Orncğin cn ion solo albümlcıi 'Teda" hâlâ yasak. Bu gerçek ten bcnım ıçin bir kitap konusıı dcdim. r'ukat şunu tla söylcmek gcrekir ki gru ba haksızlık ctmcyclim. Çünkü şövle bir sorun var bir sürü kaynakta. Yani grup üzenne yazılaıı lıcr şeyin yiizdc 95'i neıcdcysc vaşadıkları olaylar, baskılar iizerinc. Ancak bu bir miizik grubu. Çok sevileıı savısız şarkıları var. O "Onlarınki önemli bir basarı" CaıjLyorum Orhan Kahyaoğlu ile 'Sıynlıp GelenGrup Yorum 'üzerine Thcodorakis'tir. Ay nı durum, başka bir biçimdc Thcodora kıs'in öncü oldugu )olitik muzik hare:etliligindedcbelir mi^tir. Hatta bunun en rafıneleıi. Türkiye'de müzik yapan birçok grup, sanatçı oldıı. Ama tabii Yorum bu anlamda bir avrıcalık oluşturuyor. Kendine has bir soıınd'un dışındaki, bu sound Latin Amcrika'tlaki Yeni Şarkı formatıyla Ana dolu halk müziğinin buluşması. Vc tabıı ki bazen pop bir alryapıyla, yer yer dc or kestral. Son albümlcrde klasik Batı mü ziğiylc olan köprüleriyle de çok gündeme geliyor. Yani her albümü kendi içın de değerlcndirmek gerekiyor. t Cjnıp Yorum nasıl müzıkyapıvor. Yupfığı uıiıziŞinasıl lamıtılarsınız' Müzikte biliyorsunuz bu iş zor. Hcle ıniizikçilcı i^iıı daha da zor. Bizde şöy Ic birtakım şahlonlar vardır nc yazık ki. Dünyada vc Türkiyc'dc dc müzik yazar ları birtakım tcrimlcr bulur. Kavramlar bukır. Vc onlar yaygınlaşır, belli katego rilcrc ycrleştirirsiniz. Bana sorarsanız r>ir kategorivc sığdırıp da işte şu tür müzik vapıyor demek kolaycılık olur. Çağdaş halk ıııüziği dcdiğimiz bir cspri var. Kla sik miizik içindeki serüvenini savmazsak, popülcr kimliğiylc çağdaş halk mii ziği lS)7()'lerde bir yaygınfık kazanmaya başlamıştı. Yani müziğinin çoksesli yo rumları, belki Ruhi Su'nun açtıgı kapı, sonra Züllü Livaneli'nin, Rahmi Sal tıık'un, en azından sol gelcnck içindc böylebirvokscslilik açılımı gündeme ge lir. Bu çoksesli halk müziği ailcsinin bir dcvamı olur müzikal anlamda. 60lı yil larda çıkan Anatlolu pop aslında böylc bir konscj)tc denk gclir. O da hnlk mü zipi ama daha çok türkülerin Balı düzcnlcmcsivlc pop rock formatında yorum lanması anlamına gclir. 1970 Ruhi Su'nun katkılarıyla başlayan çokseslilik se riıvcninde ise tüıkünürı özü kcndisi hiç zcdclcnmcdcn, uyarlanmadan çalınnus, tır. Vc Anadolu popıan bir ölçüdc ayrıbr. Halk müziği malzemesini bozmadan ama Batı mü/iğindcn dc olabildiğince yararlanarak yapılan bir müzik. Ama Yo rum gibi gruplann baijka müzikal dayanakları da var. Ben kitapta bundan söz cdiyorum. ü da çok gcncl tanımıyla 6()'lı yıllarda Latin Amerika'da başlayan, Latin Amerika'da devrimci yükscliş içindc şekillcncn Yeni Şarkı hareketi, Küba merkezli Yeni Türkii, bu hareketin sesi nc, ritmine oldukça yakın buluyorum. Bunun Avrupa'daki bir anlamda devamı C U M H U R İ Y E T K İ T A P Yeni şarkı hareketi stnda bir neden olahilir Tabıı tnuhtemel, çünkü biitün şarkılar ncredcyse bu radikal söylemler üzerine kıırulu. Günü birlik olaylar yani bir gün çatışma, bir öliim olııyor ve bu hemen şarkıya dönüşüyor. Yani giinübirlik bir protesto tavrı çıkıyor ortava. ünların devrimci algısında da yani devrimci tavırlarında da bu giinübirlik mücadele özel bir anlam ifadc ediyor. Pekı bu Grup Yorum içın cdinilmıs bıryöntcm mıdır? Yok.sa o zamankı türeOlaylarm grubu... Awa(Wııp Yıtruih' uavncultk.lt yapan cin, "günlcrtn getırdığı" bir zorunluluk bd)L:a örncklcr de var. Orncğin çuğn za mudur ? Bir anlamda böyle bir yaklaşım var. man müztklcrindcn çok yaptthlan eylemlcr, radıkal sozlü marşlar ve şarkı sözlcriy Giinlük dııvarlılık bana sorarsanız çoğıı şarkula ozel bir anlam if ade ediyor. Ama lc dc çok tartışılıyor. zaten şarkı böyle bir şeydir. Yani şarkı Tabii yalnız öyle değil. Zaten Grup fortnu dediğıniz seyin üretimi zaten haYorum eşittir bunlar. Dogru, yani olay vattır. O gündelik iliskilerdir, yaşananların grubu. Başına gelmedik kalmadı vc lardır. Vc burada kendi duyarlılıkJan dabunlarla var olan bir grup. Ama bu hak ha polıtik olduğu için bu şarkıcıların ve sızlık diyorum. () yiizdcn de zaten kitap gruplann duyarlıklarının bir uzantısı olata tck tek $arkı sözlcri olsıın, müzikal yarak ortava çıkıyor. Gerçektcn de bu anpıları olsıın, bunların hcpsınin kritcrlclamda daha kcskın daha radikal bir sol rini yaptım. Bu bcniııı için bir ayrıcalık. tavrı sımgeler bu grup. Çünkü onlar ııstiinc yazılan vaztların bii Pekı bu sol radikal tavır müziklerinı yük çoğıınluğu nıüziklerindcn çok başnc kadar ctkiliyor? Müzik mi Grup Yo larına gelcn olaylarla ilgili. Grup Yo rıım'un polı/ikasını ctkiliyor yok\a poltrıım'un başına gelenlcrherhalde, bırakın tika mı Grup Yorum'un müziğmi' Türkiyc'dc dünyada başka hiçbir miizik grubunun başına gelmemiştir. Tabii istisnalar vardır. Sol kültürgclenckçileri örneğin, Ruhi Su'nun özelliklc 1950'li yıllarda içeride kaldıgı, acılar yaşadıgı, işkence gördüğü dönemler olmuştur. Ve ömür boyu da baskı yaşamıştır. Yine baskı yaşayan birçok sol kimlikli birçok şarkıcı ve grup da olmuştur. Ama aralıksız 1H yıl boyunca bu denli baskı gören, cczaevinde kalan, iş kence gören, albümleri vc konserleri yasakla nan, mcdya tarafmdan dışlaııan bir orncğin olduğunu sanmıyorum. Bu noktada, Grup Yorıtm 'dan önce ve sonrasmda protcst müzik \a da devrıt/ıa müzik yapan gruplar ve kişıler vardt. Ama Grup Yorum'un het>ı tarzı bem de ıfade ettiğiniz uibi örgiitlü vedaha radıkal olması, söz vc eylemlerindc çopi zaman alışılmışın dısında olması bu yasaklamalarda ve bu Kahyaoğlu, guzel bir is kotarmış, aynntılara saplanmadan, oiabllederece baskıya uğ/ama cek en uygun ve akıcı dllle bu muhırn grubun öykusünu anlatmıs. 7 17 Miizik bir sanat, bir şarkı iirctim süreci. Tabii ki bu bir iletişim bitimidiı. Bazı şarkılar vardır ki çok gündelik, çok yakınlarında bir olav onları daha ajitatil yapabilir ve ajıtatiflik daha çok sözü öne çıkarır. Ama bazı dönemler vardır ki da ha duygusal doku ya da müzikalitc o sözün daha bir önünc gcçcr. Bıınu tanı ölç mek şu daha belirleyicidiı, ölcki daha belirleyicidir dcmck hoş değıl. Aynt zamanda grubun başka bir özcllıgi var. Grubun bir v'irek/ı/tği var. 9 kiii birden cezaevindc olduttı dönemdc bılc kaset çıkarahıltyor Ya da yeni bir Yorum ortaya çıkıyor. Bu sürcklılıjSj tıeye bağ/ı yorsttnuz. ? Bu bir konsensüs. Bıınu yaşadıklan döncm, Yeni Grup Yorum diyc çıknıışlardı Mersin'dc. Yanılnuvorsam S9'du. ünlar cczaevindeyken biıdenbire vcni bir grup ortaya çıkıı. Konserlcrc falan gittiler. Bu bir dayanışmadıı. 80li yılla rın halet i ruhiyesini bilivorsunuz. Dar be sonrası korkunç bir 10 yıllık baskı dö ncmidir. ( ) dönem daha sıcak vaşanıyor olaylar. Jstcr istcmcz de bir aı kauaş grubııdur ve belli ortak noliıik paydayı ya vaş yavaş bulan, sağlayan arkadaşların biraraya gelmesidir. Bana sorarsanız ılk ortaya çıkışta ilk faktör politık bir İaktör değil de duygu ağırlıklı bir davanışmadır, örgütsel değil. Halktan kopıık değiller. Bu bir zcnginlik, Avnı zamanda kendi kiiltür merkczleri cfe oluşuyor. Mesela Ortaköy Kiiltür Merkezi. Burada kendi korolarını kııruyorlar. Belli süreler için dc başka müzikal etkinliklcr oluyor. Grup Yorum Korosu diye bir koro var. Birçok müzisyen bu korodan adım adım Yoruma gcçmişlcrdir. Bu bir aile. Yani politik bir ravır. Biz bunıı var edeceğiz. Bu grup var olacak. Bizim bu devrimci tavrımızın, algımızın sembolü diyorlar. Disipfinli bir grup •18 yıldu Grup Yorum'dan 'lO'den jazla eleman gelıp gcçiyor. litınu ncyc bagtıvorstınuz? Bu kadar fazla go'zalttna alınması, cezaevıne girmcsi, ama bir scktldc grubun \oluua dcvam ctmest Yani o döncm yaşanan baskılar en önemli neden. Şunıı dcmck istemiyorıım: Gruptan ayrılanlar baskılardan korktu, ayrıldı diye. Bu çok insani bir durıınıdur. Bazı insanlarbu nıücadclcye ayak uydııramıyoı. Ya da politik olarak grubun anlayışından farklı düşünüyorlaı, kcndileri de politik ama bu ailcde durmak istemiyorlar. Grubun disinlininc ayak uydııramıyorlar. Sanatçı kimliğı müzikal kimliğin önünde tutııp katlrodan uzaklaşınayı seçcnlcr dc var. Tabıı başka sayısız faktör olabilir. Gözalular, işkenceler vaşanıyor. Yani grup dayanış ma halindc bir tavrı sergiliyor. ( ) tavrın kurallarına, temposuna, istcmlcrine an layışına ayak uyduramayanlar oluyor SAYFA 5 S A YI