Katalog

Kapak konusunun devamı. *" müzik hareketine dönüşıncsinin alabildiğince kısaltılmış öyküsü bıı. Or han Kanyaoğlu, "Grup Yorum'un müzik aJgısı vc politik tavrının, daha çok Lalinpolitik cluyarlılığıvla benzcrlikler yaşadığını düşüncnlcrden" nldıığıı için, bıı bölümde,ağırlıkla Latin Amerikakokenli politik müziği incclemiş. Avrupa'ya geç tiğindeyse Mıkis Theodorakis'iıı adını anmış vc Ispanva'da içsavaş sırasııula or taya çıkan .şarkılaıa değinmis,: "Bıı şarkılar, laşiznıc karsj verilen dcmokratık lıalk mücadelesınde, kolektii anılanrı birer yankısı, yansıma.sı ozelliği taşımaktadır." Tiirkiycdcv.se Gıup Yoruın'un önriilii sayılabilecck hcmcn tiim müzisyenle ri, grupları gereğincc anıııış. Kimilcrine biıaz lazla vcr vermiş, kimilerinin adını annıakla yetınmış. Nihayetindc, kitap, Hir politik müzik tarihi olmadığı için, daha ayrımılı biı çalışma bcklcnmcsi abcs. Bııııuj] için, bıı bolıımdc Yıısuf Dağüstün'ün 'atlanmış' olınası ya da onca söz cdilcn Şili müziği mcselesinin sonuııa Türkiye İşçi Paıtisi tarahndan düzenle ncn vc plağı da yayınlanan "!jili 1 lalkıyla Dayanışma Gecesi nin cklcnmcnıiş ol nıası lazla batnııyor. Bu da, sadece, bcnim, bıı yazıda biraz olsıın ukalalık yapıııaını sağlıvor, o kndar... Hıı ilk höliim.aslında.Grııp Yorum ta rilıinc vc müziğme biıgiriş olarak algılanmalı. Bıı yüzden, ıııevzuvla ilgilenmeycn ya da sadecc Grup Yorum raıihini nıcrak ctlcn okurlaı, kitabı 135. sayla.sından son ra okuınaya başjayabılir. Grııp Yorum miizigınin, gıııbun yasjadıklarının vc bir tiir lcrıomcnc döniişme miicadelesinin anlatıldığı ikinci böliinı vc sonrası da onlar için doyurucu olmaya yetecektiı. Orhan Kahyaoğlu, bıı bölümdc grubun yaşadıklarını riim çıplaklığıyla göz ler öniinc scrmcklc kalmıyor, müziğini dc hetn tck tı'k şarkılar bazında, lıcm de gcnel bir bakışla inceliyor. 1985 yılında, "12 Eylül darbcsınin, başta gençlik vc cmckçi yığınları olmak üzere yaratrığı baskı vc dcpolıtızasyona tepki olarak ycni, sol biı duyaılılığı tcmsil cdcn döıt ünivcrsitcli genç taıafından " kurıılan vc siirckli degişen vc dcvincn kadrosuyla bugunlcrc ıılaşan Grııp Yorum, lıcr seviyle önüıııüze gctirilmiş ohıyor böyle liklc. Türk Folklor Kıııumu bünyesinde yaptıklaıı 'livatro müziği' dcncyimıylc basjayan miı/ık çalışmatarınııı Ortaköv Kültiiı Meıkczi'nc taşınmasının ve "lıalk ınuzıği vanında Batı müziği etıstrümanlarını da kullanarak çoksesli bir sound"u hcdcflcyen bir grup nıiiziğine yönelıncsiııin övküsü; "siyasal anlnmda dcmokatik hak vc özgüılük nıücadclcsinin dc Iıızla vükselmeye başladığı bir dönem"de gideıck ^ekillencn "örgülliı sanatçı" tavrının oluşumu ve bunıın şar kılara vc mücadeleyc yansıması avrıntılaııyla vc olavlarla anlatılıyor. Ekim lSW7'de yayınlanan ilk albıınıdc, "tanı anlanııyla özgiin bir bilcşime hcniizvaranıamıi}" biı Clrup YonımVlan söz cdiyor Orhan Kahyaoğlıı: "Sıyıılıp ( îelcn, yinc de içindc birçok ınüzikal inccliklcr ta^ıyan ama radikalliklerini son r;iki çalışmalaıı kadaı örı plana çıkaramaıııı^, müziklc, sözlcrin belli bir dcngc yaratabikligi öınekjcrlc dolıı. " tkinci albüııı Haziran'da ()lniek Zor / Beri van, grıılnın "ajitatil karaktcri olan parçalara" vöncldij^i bir albiim: "Belki dö ncmin dc etkibiylc ilk albümdcki doğal, ycr ycr özncl vc müzikal dııvarlılık gcri yc çckilmiş; ycrini, agırlıklı kcskin şarkı sözlcrinc, marşlara yiiklcyen bir müzik tavrına bıraknıı^tı. "Heııüz tam bir özgürliik ortamından söz edilmedigi biı döncmıle, albünıe Vcnscrcmos gibi bir siıııgc niar^ı "cunta yoncrimine karşı bir isyan bildırısi" olaıak koyan Cîrııp Yorum, yinc dc, marşın son bölümünü enstrümantal gcçiştirmck dıırumund;) kalıyordu: "Cîcçmişc ağlamak fayda vcr SAYFA 4 Grup Yorum tııklulıık sona erıncc hemen stüdyoya girilir ve dördüncü albüın, Cemo yavmlanır. Bu albünıden itibaren daha farklı bir kolektif algı sürcci başlayacak, bundaıı sonıa şarkıların altına Grup Yorum imzası atılmasıyla bıı tavır şekillenccektir. Müziktc ve sözlcrde de bir dcğişim görülecek, (icıııo vc sonrasında Grup Yorum radikalleşmenin de öte sine geçerck 'örgütlü grııp' tavrı nı benimseyeccktir, daha keskin bir siyasal çizgide ürünlcr verecek tir. Bu tavırdan ödün verilmeden vapılan albümlerde, zaman za man (özcllikle Cesarct ve sonra sında) bir içc dönüş görülse de grubun müziği belli bir karakteristik yapıva bürünccek, Grup Yorum adı, artık, bir dönemle, biı taviı la, bir 'mücadelc'vle birlikfc .ınılacaktır. Bcnım çok çok kısa özetlcmeye çalıştığım bıı surcein tüm ayrıntıları, olavla rı vc tanıklariyla birlikte "Sıyrılıp Gelen" (îrup Yorum kitabının içerisinde anlatılıyor. Onun için uzatmanın anlamı yok. Kahyaoğlu, giizcl bir ış kotarmış., ayrıntılara saplanmadan, olabilccek en uygun vc akıcı dille bu mühim grubun öyküsünü anlatıııış. Gerçi, kitabı okıırkcn gözümüzc çarpan "bazı enternas yonal birkaç klasik marş ve ^arkı", "yazdıkları çok sayıdaki marş formundaki parçalaı ', "kısa biı süre vokaliyle ekibc by sürcctc giren" gibi ifadeleıe ya da "()zellikle paıçada Theodorakis müziğinin, müzisyenlcrin başlıca esin kaynağı olduğu sövleııebilir parçada" gibi cümlelcrc rastlıvorıız ama takılmadan gcçiyoruz. Çünkii, Grııp Yorum kitabı, 'kitap' olarak da özenilmiş, üzerinde düsünülmiiş biı çalışma olarak dikkat çekiyor. Mcmlckettcki özensiz baskıları düşündüğümüzde, kendini diğer kitaplar dan avırmasını biliyor. Ozenli bir uizgi, olabifdiğince azaltılmış tashihlcr, en öncmlisi, ycrli yerine konulmuş fotoğ1 raflardan mütcşckkil. Bclki kapağı biraz alacabulaca, belki sırtındaLir kaımaşa hâkim anıa 'içi' oldukça düzgün. Kapaktaki karmaşanın nedeni de, kitabın ıızun ismi. Anıa bunlar dcvede kulak ya da nc denir, o kadar kusur kadı kızında da... Aslında kitabın çıkış noktası, bir müzik grubunun yaijadıkları, "siyasi iktidarların bu gnıba ve şarkılarına yönelttiği caydıııcılık siyascti". Orhan Kahyaoğlu, kitabın Onsöz'ünde "Beni, bu kitabı nazırlamaya itcıı,grubun yasadıklarına tlııy dıığum tcpkıdir" diyerek açık açık dile 'Bir Dağ Türküsü' getiriyor bunu ve ekliyor: "Bıı kitabın ya zılmasının ana hedefı, Grup Yorum'ıın öyküsünü gözler önüne sermek yolııyla, demokratik düzen konusunda okurfara bazı ipııçlan, dcneyimler aktarabilmek." Kahyaoğlu, düşünen her insan gibi, bu baskıları ve yıldırma politikasını algıla nıakta güçlük çekiyor, grubun "dcvlct güçleri taıalından açık bir şekilde baskı altına alınmaya" çalışılmasına ve izlenmesine tepki gösteriyor: "Bir ülkc düşünün, içintle müzik yapan bir gı ubu; dcvlet, söylcdigi türkülü protcstodan dolavı üç yıla kadar ağır hapis cczasıyhı yargıfıyor. Içeii atıyoı. Sazları birer silah olarak düşüııüldüğünden, cczaevine girerken elleriınlen alınıyoı." Bunun doğal sonucu olarak ^ckillencn ve giderek keskiııleş,eıı, müziği zaman zaıııun bir 'araç olarak kul lanan siyasi tavır, Kahyaoğlu taıalından pek tasvip edilmiyor, kitapta sürckli bu dilegelirilivor ama (îrup Yorum'un 'mücadele' içindcki ycrinc de hcr zaman say giyla yaklaşılıyor: " VerdikJcıi siyasal mücadeleyc ctik olarak karşı çıkmak miinı kün değil. Ama müziğin kendisinin dc farklı biı nosyonla yctkinlcştikçe, başka laştıkçabirkalıcı, muhalii ıolü üstlcncbileceğini dü^üncıılcrdcniz. Yanı bizce, müzik, devriıncı nıücadelenin içinde ancak 'amaç' t)ldıığu zaman gerçek yerini, anlamını bıılıır." Sözii bıtırmedcn, kilabın birde "UçüncüBölüm'iinün olduğunu belirtclim;diğer bölümleıin adını aııdık, ornı es geçmeyclim: "1990'dan Günümüzc l'ürkiye'deki Sol Politik Müzik vc Grup Yo lunı'dan Ayrıları Müzisycnlerin Müzikal Uğraşları". Adı üzerinde, Grup Yorum 'sonrası'nı anlatıyor bu böliinı ve bir tarihi tamanılıyor. Şıı da var: Kitabının yayıınlandığı güıılerde, Grup Yorum'un resmi biyografi si olan Bir Kar Makinesi'nin dc yeni baskısı yapıldı. İlk kcz 1993'te Tavır Yayın ları tarafından basılan Bir Kar Makincsı, grubun o güne kadar geçirdiği za manları anlatmayı hedefliyordu. Kcmal Sahir Gürel taıafından dcrlcncn kitap, 1993 sonrası yeni bir cilt halinde cklcnerek vcnidcıı basıldı. Bir yaneia tojılu luğıın kcndısi taıafından yazılnıı^ ve yine Tavıı Yavınları tarafından basılan 'resmi' (îrııp Yorıını biyogralisi, diğcr yanda Orhan Kahyaoğlu'nıın 'gayrıres mi' Grup Yorum tarihi... 1 ler ikisini eszamanlı ve zaman zaman karşılaştııaı ak okumak ilginç olacaktıı. neKitaplar, Dharma Yavınları biinye sinde Cem (^obanlı'nın yayın yönctmenliginde heııüz vola çıkmıs 'genç' bıı ya yıncvi. Orhan Kahyaoğlu nuıı kitabı, AndDaAİan'ndan Anadolu'ya 'Dcvrim ci Müzik' Gelcneği ve "Sıyrılıp Cîclcn" Gıııp Yorum, sadccc bir muhalii gıu bun tarıhini değil, müzikle ıııuhalclctin, hem dünyada fıcm dc Türkiyc'dcki ge lişimini göz önüne seıen ve bıı açıdan il giyi nıutlaka hak edcn önemli ve özenli bir çalışma ve neKitaplar'ın ilk ürünlcrinuen biri; hcr yönüyle doyıırııcu biı kitap: (îrubun bugiiııe kadar yapl ığı eylcmleri loplu haldc bulabileceğimiz önemli bir kaynak ("eylem" sözcüğünü hem müzikal hem de politik anlaında kııllandığımı bilınenı söylcmemc gcrck var nıı?); nunıın ötesinde, 'devrimci müzik' nedir soıusunıın ccvabını bulabile ceğimiz, çok ayrıntılı olmasa da bıı ge leneğin gelişimini izleyebilecegimiz bir ba^vuıu kitabı. Bir kere daha vurgulavayım: "Grup Yorum'un serüveni politik nıücadeleyle her an eşanlama geldiğindcn", sadece kuru bir (îrup Yorum tarihi değil, 1 ürkiye'de politik nıücadelenin dc tarihi anlatılıyor kitapta. Elbette, Grup Yorum'un bu mücadelc içindeki yeri ıınııtulmadan... Kitabın editörü (>enı Çobanlı'nın, Sunu^'ta yazdığı gihi, "yiizler ce saytaya zorlukla sığdırılmış bir gayri resmi tarih " bu. Bu yönüyle bile, okıınmayı çoktan hak cdiyor. • K İ T A P S A YI Grup Yorum sonrası "Öpgiiüü sanatçı" tavrı nıez / Gclccck mııtlak sos' valizm / Yarım bugiindcn kuracaksın / () scnin tarihın olacak" sozlcrı bclkı bırotosansürckuıban gidıyoı, bclki dc 'böylc' yayınlanmasına ızin vcrilmiyoıdıı. Konseryasaklan,gözallıııu almalaı, konscr vcrmek üzcre gittik lcri yerlerde zorla olobiislcrc bindirilip gcıisin gcri lstanbııl'a yollamalar bıı dö nemde başlıyordıı; grubun potansiycl biı 'tchlikc' olarak gorülmcsi de... Bıı sıircç, (îrııp Yorum müziğinin dc şekillcndiği bir sürcç. Bıı döncmdc yayınlanan vc bir ara albiim olarak nitclcndirileıı 1 üıkiilcrlc,grubun, "kcndilerincöz gü bir Anadolıılolk stili içindc var olmayı" scçtiği biralbum olarak degerlen dirılıyor kıtapta. Kahyaoğlu, bıı aJbümlc yapılınak istcncnin, daha gcni§ kcsim lcrc ıılaşmasının bir sonucu olaıak "ortodoks solıın diızcnlc bağlar kurmaları şeklındc" yorunılanabileceğini sövlüvor anıa bu biraz 'zorlama' bir yorum gibi eözüküyor. Zira, "çalı^nıanın hcdcfinin bir tür 'pop' arayış olduğunu söylcısck fazla abartmamı^ oluruz" cümlcsi de, bu açıdan, cn azından bana batan bir ciiııı le oldu. Gru}> Yorum'un tıımklanmasıyla sonuçlanacak 'olaylı' turne, 'J'ürkülcrlc albünıüııün pivasaya siirülmcsinin aka bindc yapılır Adana'da verilcn co^kulu koııscrin ardından Mersin'cgeçen grup üycleri, buıada dövülerek vc taıtaklanarak gözaltına alınır. Cîrııp Yorum üye lcri hapisteyken inıza kampanyaları düzcnlcnir, basın açıklamaları ve eylemler yapılır. "Bıı sürecin cn ilginç, hcyccan veıici konusuysa, bu tutııkluluğun he men ardından, grupta olup konscre gidcıııcycn nuizisyenlcrlc, grııpran ayrı lanların anında dayaniîjaıak bir 'Yeni Grup Yorum' kurmalarf'dır. Kardejj grup sayılan Cîrııp ükin'in aktilliği dc bu döneıne rastlar. Iki aydan fazla süren tu Grubun yaşadıkları Olaylı turne J C U M H U R İ Y E T 7 17