Katalog

Sen Vatan Haini misin Baba? SENNUR SEZER S uı Vatan Haını mısın Baba'' Denı/ Kavııkçuoğlu nıın anılaıı Bır bakı ma 'Alageyık Sokağı Bn Lıman mıy ) di' nın devamı Ama vıımı yılı aşan sıır gunlugun, çeşıtlı Avrupa şchırkrınm ve yabanuşııka çalışmalarının i7İcnımIeıı vı ozknıın dcğıştırı.mı yıceğl hıryaıgı gucu nıın Turkıyı go/lcmleıı kıtabın lcnıulını oluştıııuyoı Oıtavaşta bıı kısjinın anıları olaıakdegıl bıı yokulukkıtabı olarak okıı nacak bıı çalışma bcntc bıı kırap [ n onemlısı anlatım alaysılığını hıç yıtıı mıvoı "Bırkuesındı yolumıi7şarapevleııyle uıı lu Sachsenhausen e duşmuştu Kııçuk bır lralyan lokantasının onundcn geçerken Yalçın, Şurada yemektcn once bır şcyler içelım clcdı Sulcyman, Pngm veben pe şınden lokantaya gırdık îçerde hı<, mıış teıı yoktn Garsona bıreı espresso ıle ya nında bırer degı appa soyledık llk kadeh Icrımi7 bıı dıkiştt bıttı lkınuvı soyledık, o da bıttı Sanuım beşınu kadchtcn son ra bı/c hı/met cden garsona vc mııtfak peısonclıne de grappa ıkram etmeye baş Iadık Bır alkol ceıeyanına kapılmtş gıbıv dık, durtnadan ıçıyorduk Bmmle bırlık te garson ve mutfaktakıler de ıçıyordu Mııtfak oldııkça sıcak olduğundan alkol ahçıbaşi ve yardımcılarının başına erken vurdu Bız, sozlerı yarı uyduruk Ispanyol ca, Italyanea şarkılar soylemeye başlauığı ıııı? sırada onlar da ellerınde boş tencereIcr, tavalaı, kepçelerle dışaıı ukıp yanımı 7A geldıler Llleıındekı kepçeıcrle tencere lere, tavalara vurarak bıze eşlık edıyorlar dı " Bu sarırların buyusune kapılmayacak, alışılmış sarhoş koıosuna tencere tavalar la eşlık eden beya/ kulahlı ahçıbaşı orkest rasına kahkahavı basmayacak kımsc yok tuı Belkı bu salıncnın bır fılmdcn alındı ğı ya da çekıletek bır dızıde kullanılması gercktığı bıle dıışunulur Go7den kaçıııl mamaM gcreken, boylebır goıuntuyu du 7cnlcyen yazaıın bunu anılaıın ıstııı ıçın deyeıleştııdığıyerdıı DenızKavukçuoğ lu, çalıştığı şiıkutekı şehır değışıklığınm gerekçesı olan "duzcnsız yaşam"ı oınek leınek ıçın bu olayı anlatır Okıır ışletın gcrçektcn kotuye gıttığıne ınanuken, ya zar bu tuı "çılgınlıklaım" nedenını dra matık bır tonla açıklaı "Aslında scçımı, genel çi/gdeııyle 'ınazbut' bır yaşam sıır nıekten yana olan bır msandım Pakat yıl laıdıı 'yasaklar'la yaşamak 7011111da ol manıdan kaynaklanan bır boşalına' yaşı yordum Yenı alışkanhkJar edınmış, salım kafayla dıışuıiduğuınde kendıme aıt olma dığını goıduğıını faıklı yaşam bıçemlerı kaışısında yabancılık çckmemeye, hatta benımsemeyc bıle başlamıştım Bıırada sorıılacak soru, ya/arın bu ken dıne aıt olmayan yaşam bıçemlerının ortasında ne ışı olduğuduı Ailında 12 Mart surecinden sonıa bırçok kışının yaşadığı dıı Kavukçuoğlu'nun yaşadığı "Vatansız Iık, pasaportsu7İuk, yasaklar, sığınma baş vurunıun bır tıırlıı sonuçlanmaması, lıcr şeydcn once de bıınlaıa kaışı bıı şey yapamamanın çaıesı/Iığı" Kışinın, geleceğe yonelık du^ler kurmasını, planlar yapmasını eiıgelleyen belırsı/lık durıımıı her an ba^ıbo^luga sııruklenmcnın e^ı^ıdıı Denı/ Kavuk^uoğlu, Alnıan rısını ma kaınlaruıııı "NunıİHrgdüjınaçıkama/ 1 " kı sıtlaması du^unulmL7se olduk^a lahat bıı surgıın ya^amakiadıı Dıl bılmektedır C.c lııı ıyı, saygın bu 11 vaıdıı Lsı ılc (,ocukla ^ rını l'uıkıve'vc gondcnp bıılıktc gıdcme meııın acısını duvm.ıktan ba^ka bır sikıntı sı yoktur Alnıan asmı makanıl 11 ıyl.ı du^u len anla^ma^lıklaı denıokıat /lıberal anla yışla heı /am.ın a^ıLıbılmcktcdıı Turkıve vı, Akdenı/ 1 o/luniktuı, kısacası hasrct tcıı ba^ka bıı soıun vok gıbı goruntnektı dıı (t unkıı Alınanya'da ^alı^tı£ı ^ırkctleııle tlc Furklcr \aıdıı Ya Âlm.ınl.ııın dılleu dtstan olmıii; vabanc 1 ılıışmanlıği'' Kavıık <,ııo(*lıı, anıl 11 ının ^enlıklı akı^mı voı ıınılar la keserek bu tuı soııılaıı yanıtlar SAYFA 6 Siipgünde aydın olmak AECı'deı^egıı dığını 1970vı lından sonta Almanva'da yır mı ıkı yıl ya^adını AFCı'dc altı yd suten (,alısma V^A mınıda go/Icmlcdıkleı ınıın dc etkısıyle ıılkedekı varlıgı bır gerçek olan yabancı dus manlığı nın tek baijina Al manlaıdatı kavrıaklanan bır soıun olınadıg'ını, bu dıış nıanlıöa' yabancılaıın bı//at kcndıleıının de ncıltn oldu öunıı gordıım Çuııku ya banıı duşıııaıılığı' bılııınıcyene, tanınmayana, 'otckı' olana kaı^ı duyulan yabansılı ğın, aktıf tctfırgınlığın otesuı dc sıyasal sosyolojık bır tcp kıvdı Yabantı du^manlıg^nın uc veııpKclı^mı!>ınde 196O'lı yılların ıkııiLi yarısından ıtı baıtiı kıını kcntlcrde yıi7de 5 lık barajı aşıp eyalet parla mcntolarına gırecek olçudc guçlenen Almanva Ulubal Demokıat Paıtısı (Natıonal ılemokratüchc Partcı Dc utsthlands /NPD), daha sonra da rıımhurıyetçıler (Dıc Rcpublıkaneı) gıbı ne ofaşıst eğılımlı siyaial gu(,k rın de buvuk etkısi oldugunu soylenıelıvım Almanya'ya Turkıyc'dcn ı^gucu akımının ba^ladıgı 196O'lı yılların ıkıncı yarısında Al manların ' I ııık ımgesı'nc ılışkın yakla^ım ları genelde olumlııvdu " Kavııkçuoğlu bu olumlu bakışı kokıı 1 Dıınya Savasji'ndakı muttefıklığe dayanan tanıtlıklıga ve ışçı olarak gelenleıın nıtelık lı / egıtımlı ya Ja şehırlı olu^una bafilıyor Vc asıl değışımın 7O'lı yılların ortasmua gcrçekle^tığını anlatıyor "AJmanlarınTurkk rc bakı^ıııdakı değı^mc csas olarak Fcdaral Almanva Hukumctı'nın 1974un Kasım ayında aldığı Turkıyc'dcn ışgucunıı dıır durma kararından sonra başladı Bu kaıa ra karşı 'ıçgudıısel' dıyebıleteğımız bıı tep kıyle, nuyıık çogunlııju Alınanya'da lck aı le bırevl olarak bulunan Furkler e^lcrını vc LOtuklaıını dayanlarınagctırmcycbaşladı faı Ulkedekı Turk nııfusıı ıkı ııı, yıl ıçınde ıkıvc katlandı Aılelcrın bırlcşmesıylebıılık tc konut sortınu, eğıtım sorunu, sağlık so rıınu gıbı daha once karşılaşılnıanıiş borun lar ortava cikrı l Jlkedelu 1 ıırk varlıgı gıdc rek 'lotıınlaı yuınaöı'na donuştu 'Yaban LI duşmanlığı' olarak adlandırdıgımi7 olumsuz yaklaşımlar da bıı 'sorunlar yııma ftı'na bafilı olarak doğdu Kavııkçuogiıı'nun ılu^ınanlık ya da dış lamamn yabancıların kımı davranışların dan doğuuğuyla ıJgılı yorumuyla ılgılı anı sı hcm komık hem ı<, atıtıcı Bır gun yonet meııı Turkıyc'dckı başanlı AEG bayılerının Nurnbcrg'egeleceklerını soyler Acaba Ka vukçııogiu'nun "yurttaşlaııyla arası ıyı mı dır^ (Jnları ağırlayatak kuruJda ycr alır mı'" Ya7ar bu soruyu yadırgar ama kurııl da yer alır Uzakta olan yurdundan gelecek başarılı vc scçkın kışılerle bır ArddA olmak ne gu/el bır şey olacaktır Ama dıış kıııklı gına uğraması ıçın çok 7aman geuııesı gc rckmez Gelenleı, kolayca kcbtırıfcbılcceöı gıbı Almanva'yı yalnı/ca alışvcrıs edıletck bıı nıağa/a ulkc, çevredekı kadınları da I urk crkeklerının yokınu bckleyen "geı (,ck erkc^c o7İcmlı" dışıler sanmaktadır Koktcyllcrdc, mağazalatda bıı anlayısta olanların tıkartacağı olayları tahmın cuc ceksıni7 elbette Ama Dcnız Kavukçuog lu nıın kuıuldan ıstıia ettığını açıklarsam, tahmınlcıımzı kolayca ıkıye katlayabılırsı 11 1/ oenız Kavukcuoğlu anılannda Avrupa'da blr tur surgun yaşamasına neden olan siyasal inançlarıyla yuzleslyor donemeie yerlcştırmış kı, okunması kaçı nılrnaz oluyor Kıtabın başından berı ya zarın Avrupa'da 7orunlu kalışımn neden Icrını sc/en ama bu nedenlerın tıddıyctı nı kcstıremeyen okur, Turkıye'ye donuş tcn sonra yurtdışına çıkarkcn bır gozaltına alınma oykusuvlc lyıcc meraklanıyor Gozaltına alınmada sıkıyonctım mahke melerının vb kararları var Vetum "defa larta yurtdışına çıktım bır şey olmadı Şım dı nc varH" olaylarındakı gıbı trajıkomık bır olay I ıım solıı aynı parantcze slkıştn ma yanlışından ortauan kalknıı^ bır sıkıyo netım mahkemesının aranmasina kadar, ancak yaşaıııayanlann gulcbılecegı ayrın tılaıı ızlıyor, kavukçuo^lu'nun sıyasal go lusjcrı Bu sıyasal goruşler açıkfanırken, arkadaşlar da, orgutten atılmalaı da anla tılıyor clbet Bıı anlatımda ne "aldanmı şım" edası vaı, ne de "genclık ışte 1 " Belkı yat ı gulec bır "hcy gıdı gunler hcy'" Çun ku yalnı/ kcndı sıyasal goruşlcrını anlatın ııdclcmıyor yazar Avrupa'da O7ellıkle Al manya'da 1968'ın deöıştırdıklerını, De mokratık Alman Cumnurıyetı'ndekı doğ rıı ve yanlışları da seıgılıyor Kavukçuoglu'nun sıyasal yorumlarına, bakış açısma ısteı katılın ıstcr katılmayın anlatımından tcdırgın olmuyorsunıi7 Çunku yaşanan ların "donemın dıınya veTurkıyckoşulla rı" go7 onunde bukındıırularak elcstınl mesı gereğını de vıııguluyor Ozcllıkle kendı sıya&al goruşunu paylaşan, bır donc ııun arananlannı sayarkcn soylcdıklennı, okur kendılı^ındcn otckı sıyasal goruşler ıuıı dc yınclıyor Bu ınsanlat ın aynı zaman dılımı ıçınde hep bıı lıkte kıtlesel bır çılgın lık yaşadıklarını vaısayamayacaglmıza go re onları ortak harekct etmeye ıten bırta kım ortak dogı ularuı var olduğunu herhal dc kabul etmek zorundayız Kavukçuogİu'nun en keyıfle anunsadı ğı olaylar, ya eskı aıkadaşlarıyla bır araya geldığınde andıkları "cskı ortak yaşamla ıındakı gulccck bır şcyler" ya da gi7İı bır hııznun golgeledıgı "şıırsel bır şeyleı" Once "gulccck şeylcrdcn" bır omek ve ıcvım "OsıralardaTurkıye ycgıden arka daşlarımi7in d<\p,.\ çıktıklarına ılışkın gt. kn habctk'i gerıde kalan bızleıın hayal dunvasını oldııkça zcngınlcştırmıştl Üç kışı bıı aıavagcldığımı/ck hcmcn 'clağko nusıı' açılıvordu Yaşamlaıında hıç dağ gornıcycnlcr bık dag U7crıne konuşacak bır şcyler bııltıvorlardı O k a d a ı kı, Mu nıh'rcn bırkaç gunlıığunc Nuınberg'e ko nıık gclen sendıkacı arkadaşımız konuş Duıı/ Kavııkçuoğlu, anılııınıla Avnı pa'da bu tur surfiın vaşamasma ncdcıı olan sıv.ıs.ıl ınan^lanvla vu/lcşıyoı Bu ın.ıncınoıgutlenmcsmdı.kı L\kmlcrındc kı aşııılık VL yanlısları, kımı /aman alayla kımı /amaıılıuzunk anlatarak acıklıyorsı vasal goıuşıınu Kavukçııo^lıı, kıtabın sıradan okııı 1un cn zor okunacak bu bolumunu oyle bır Sen vatan haini misin baba? malarımi7 karşısında çok etkılenmış, bi7c hep bırlıkte Mıınılı çcvresındekı dağlara çıkmayıoneımıştı Mustafa'nıngcnç veol dukça gıızcl bıı LŞI vardı Sendıkacı atka daşımı/ın onensını dcrh.ıl benımseınış, 'Çok ıvı olur' dcmiştı, huı de dolma yaparım si7e Salınıak lalaıı kuıaı cğlcnı rız ' ( ) Heıkesın dağ'dan kendınce bır şcy anl.ıvabıletegı geıçcgı o gun d.ınk et mıştı kalalaıımı/a !jıırscl vchuzunluolavın kahıamanı Çe tın I'amu/ "(,alıştığı fabııkanın lojmanıtı da dort kışılık bıı odada ııç I ııık ışçısıvlc bırlıktı kalıvordıı Oıiak ınutlaklarınd.ı tek bır alıımınvum salıanı vaıdı (, ctın ın Yemcgını usahaııda pışııırosahanda vci dı Çatal bıçak kullanma7, kaşıkla \ctinii dı îck bıı pantolonıı tık bıı ka/agı, ıkı uft ayakkabısı, ıkı gomlegı ıkı çılt çorabı, ıkı takım da ıç çamaşiıı vaıdı Bır gun ol sıın onıı utusu/ pamulonla, boyasız ayak kabıyla kıılı gomkkle gt/crkcn goınu miştık Iştcn donuntc bır sa ıt dmlenıı sonra Nurnbcrç Toplumculaı Ocağı'nın Rothenburgcr Sokağı ndakı lokalıne gelırdı Ycrındc dıırama/ çıkaı bısıklctınc atlayıp ışçı yurtlaı ına sosyalı/m anlatmaya gıderdı '1 n la/la kım Işçı Koylu j'azetcsı sataLak1' yauşınalarının Almanya genelın de taıtışmasız bırıncısıydı Bır go/ıı ılerı derctcdc mıvop, bır ayağı da sakattı Çe tın'ın Bır gun olunı habcıı geldı Hasta neyekoştuk Numbeıg ın lOkılomctreka dar dışında bıı ışçı barakasma gıtnıış, bıl dırı dağıtıp çıkmış Sonra ışçıler barakanın dış duvarına dayalı durumda olıı fakat bısıklctının u/cnndc dımdık bulnnışlar onu Doktorlar 'kalp yetme/lığı' tanısı koymuşlar ' Bıı olıım, ( elın'ın aıkadaşları arasın dakı "proleteılcşmc" ya da "proleter gıbı yaşamak" ustunc ozentı davranışlara ve soylemlerc son vcrmış Sen Vatan Haını mısın Babaı1, ya7arının TtP ııyelığı dışında, bır zamanlar ınandığı ya da nâlâ taşıdığı sıyasal goruşu hıç pay laşmamama karşın keyıfle okııdıığ'ıım bır kıtap oldu Hcr sıyasa! haıeketın gençlı ğındc bcnzcr yanlışlar, hu/unleı \c gulu cuklcr var Dunyada olup bıtcnlcı konu sunda, benım de ıçımı acıtan olavları O7ct leyen satırlar ısc bclleöımc ka/ıldı "Sosya lıst devlet, 'uıuıı dağılımı'nı, tukctım'ı bıt turlu planlayamıyordu Ev kıralarının son deieci.de dıışuk, toplu ulaşımın neıetlcvse bcdava olmasi, Batı ulkeleı ının çok uzc nnde olan ortalama eğıtım duzcyı, çocuk lu aılelcre tanınan utrelsız çocuk yııvası olanağı, çok ıyı ışlevcn sağlık sısttmı gıbı dunyada bırçok toplumun clde ctmek ıçın can attığı sosyal lıaklar vc guvcnceleı kalı tclı bu 'çıkoıata' ozlemı çeken ya t\d hıç 'ınu/gormemışınsanlaıayeterlıgelııuyor dıı ( ) Insanlaı o/gurluk uıyc 'muz'a, 'por takal'a, tıaşlosvonunakoşuyorlardı Ilam burg'un soKakları 'tukctım c susamış" bın leıcc Doğu Alman'la dolmuştıı Arabası olan arabasıyla, tıen parası olan tıenle ge lıyordu Sosyalızm adına utanç vcrıcı go runtuleretanıkoluyoıdıık Hambuıglu Al manlar, Doğu'dan gelcn 'aç' karckşlcrının aıabalaıına ncvcnk hevenk mıi7İar porta k.ıl dolu toıbalar asıyorlardı () gıınleıde Doğulu kardcşkrını sevınçle kaışılayan Batı Almanlar, ıkı Almanya bnlcşıp dc u?erlerıne 'dayanışma katkısı' adı altında ek vergı yııklerı bınınce ofkelerınden ku durdulaı Doğulu kaı deslcrındcn bır anda 'pis, tembel asalaklar' olarak so7 etmeye, onlara 'lanet okumaya ' başladılar () 'ko tu sosyalıst' duzende yıi7de 0 olan ışsızlık oranı bırkaç av ıçınde yıi7tlc 8'ın ıı/crınc çıkıvennceDoğuIulaı d<\ 'ozgurluk' dencn şevın salt I'kvatoı mu/undan, Israıl porta kalından, Levıs marka pantolondan, ( oca ( ola'dan ıbarct olmadığını anladılar " Kltapta, bır donem yuıtdtşında olup d.ı yurttaşlıktan atılan bıı grup avtlın vt sanat çının ını/aladığı" Yurttaşlık Bıldırgısı" ılc Kitapta adı gcçtn kışı vc orgutlcıın s.ıvl.ı laıının vcr aldığı di7in de vaı Anılar, "Sen Vatan Maını mısın B.ı ba i "nın da kanıtladığı gıbı çoğunlukla rcsmı tarıhten daha vanlı fakat daha sahı u ve cğlcncelıdıı, ııstılık daha kolav akıl 6A kahr • *"Scn Vatan Haını mısın, Baba?", l)< rıız Kavtıkçuoğlıı, Dofcan Kıtapçdık 4 İ2 1 K İ T A P S AYI 7 15 C U M H U R İ Y E T