Katalog

bu yana surmekte ya/ın seyrı Cumhurıyet ve Yenı Adana gazetelen ba^ta ol nıak U7ere bıı\ok ga/'trte ve dergılerde yazı ve oykuletı yayımlanmıs, ' Çapra7 Fthem" "Rus Oldu", " Arkasi7lar", "Zuıgın Kapisi "Konıık" (oyku), 'Ay tlın kımc Denıı" 'Bo/kııınT ğıtım Abı dcleıı ve Ibplıımsal Kocama ' (dene me/va/ı) 1975/2001 \illaii arasında ya yımfanan kıtaplaıı Seyhan Beledıye si IKL du/enlenuı "Oıhan KetnalOykıı Yaıısjnası'nda onur odulu" verılen, Ad ıııa 1 debıyat deıgisının adına oyku yarıs,ması du/enkdığı Tııran Altıntas, 'Oykukrımı toplumeu geıçekçı çi7gı dc y.ı/aıım üykunıın vuruı.ıı çarpiei kısa olanını severım" dıyen bır yazar Geçen aylaıda yıtudığımı? ean dostu, ^aıı Adnan Yııcü'ın tanımıyla "Turan Altııntas'ın kahramanları arkasular ve hııkası/ljr " O/an lellı'nın deyimıyle "Rı/ını çelığın suyundan bır yazar Obır koy f nstıtulu " ' BuBırNutuktıır"9 kıtabı luıanAI tımta^ ın Sadeanlatımın biçimlesertles,tığı betımlemeoıgulenyleveyoıesel dı valoglarl.ı o/gunlesıp, ıronı ve hıımour smte/ıyle okura damak tadı verebılen ovkuler demetı (.atılı, dırı, sevecen mahalle anılau, yaşam kesıtlerı oykuleşen bıı gu/ellıkte sergılerıırken yerel ve otan tık uıekandakı tıplemeler olaylar kolay lıkla kanıksanabılıyoı Ya/aı kendı biçemınce altnuş, \ıl oııcekı gunkrı bclımleıken adını bılc bılmedığı vag hıbııkatorıı Boynueğıı'nın l)iıtun parasını Adana baılaiında yıyıp mcmleketı islahıyc ye doncmedığını ve uı, yıl sonra mnın bulıııuıp kardey ta rahndan gcrı gnturulıışıınu kendıııe o/ gu bıt y.ılın dıllc aıılatıı Bıııhan Boynu eğrı'nın ne /anıan başjn daıa dıiijet se ' dıleğını dc Bıyıklr Ahmcr'ın ha nımıyla IKI kavga ettıkec tclıdıde don duıusııyk noktalar oykusımu 'Csokka lamı kı/dııma avrat' Gıderını BoynııeÖ U nın yanına, o bana İs de aş da eş, dc buluı donmem buralara " (s 57) Kulhanbey ılayısıyla tanışın, kendıle rırıdc kalan Boynueğrı'nın kolları çemir leycick patates vc vağla karıs,tırdığı bo yayla sahte tereyağı yapılı^ını 'geıçekeı bıı o/eleş,tırelfıkle yansitir "Taka ke penklet ı kapatılıp, lamba tıtılı çekılı, ba kıı leğenlı" aııılaıla nostaljının oncınlı mekâııi olan alrevlı' kıtlıkgunleıının yaşamına ış,ık lutaı va/aı Yarım yu/yılı a^ KU bır /aman dılımının 'gerçekçi tanık . 1 lığında', 'ycrel saytaları ııstalıkla' çevırır Inee ıı/un boylu, lacivert elbıselı nıongol gomleklı, yumurta topuk okçe lı, Kabadayı Haydar'ın oğlu Memet'ın, elındckı dılmeyı kars.1 evın sofasına uzatıp ellerını açıp yuruyerek, sofada kurulu dııl Ncv/at Hanım'ın damdakı cibınlığıııc sığınarak pohslerden kurtulma sından sonra Nev/at I lanım'ı istetnıek tc clııendığınde anasının "Yarım saat yanında yattıysan bır omur ehn dulu nun kahrını mı ^ekecckhin•* At gıtsın kafandan 1 " sozunu raconun dılınden ya nıtlaı Kabadayı Mcmct "Ana1 Ana1 Kabadayılığın raconunda kadına sarkın tılık yoktıır1" (Kabadayının Rajonu 90) Avlulardakı duğun de gorulmeye de geiclıı sonra Dııjiunde oynamayacak larına daır oglıına so7 vcrcn gclın kayna tıa morı morı kıımızidıt donı" tıırku sıınu duyunca dayanamazlar. Sonrası Kovalamaca, kutuı, dayak Calgıciların onu ıple çcvrılmıi; 1 um ı,algicilar çıkolata lenginde, hepsı de Yağcanu'den Zumrııdı sıyahsacjarıbır yantınlı Kemanci, Valantıno'nun yc!}il go/lusu Klaınetçı Ka/anova'nın go beklısı Cîo7İcr surmelı capkın Fskı ku la>*ı kesıklerden Şarkıyı klarınetıne vıırdu mıı, avurtları demırcı koruğu gı bı Mijiyoı lel(,ı portlek go/lunun bııı Telınıelınc katasıııa poposıınavurarak çalıyor Yav^ak cilayageldımir'Tıtrenıe ye baslıyor, tetını marakas cıbı sallayıp ses (jikarttırıyor (Dutlu Avluda Duğun s 96) Turan Altunraş, bıçım/ı<,erık dengeSAYFA 18 sını kurdıığu gcrçekçı oykulerındckı kendıne ozgu yalın anlatımında, oykııle rını yaşamdan damıtma <,i7gisını surdıı rıırken halk dılının yercl vc tıpık orııek lerınden yeterınce yararlanır 1 "Hıısizı yakalayın " dıye gucunce unlcdı Ag.ı Koıkudaıı ıısıımu k ı\bcl mi'jtım Kapıdan h ı n u \ ı dcncdıın se I l.ıciarap "Duı lek tleılı Şakııt cttı bıı ^cy (Dolma M ıddcsı s X*i) Oglunun ılk ataudtgı mmv \crı olan ve "Isratıl'ın dutluk t ıltlığı ycı olaıak tanınılanan Bo/ova nın Sieanuk kovıınc doğrıı ogluyla yola <,ıkan Bıyıklı Alııncl tayın yerının cfc^ıstırılmcsı karsılığı cş kıya roluylc tılmde veı alır (rılnı Cîıbı s 75/79) Yas,ayıp yazan ovkııcıı 'Mtunta^ ın "toplumsal mo/aigı ısc < ını.lı Nedıın Mısıslı Lkıenı Aııdıı ınlı C ıa\ uı < )sınan Sosyalıst Haşmct kamalı Şaban Haco Dayımoğlu Hanıo (ıi7yagcının Ofilu Kaıga Kemal, Andelıp l//et Kostcbck Alı Rızelı Hamnrkar, Allalı ın Oğlu 1 Iam7a Katıp Abbas SıvauSabıı Iıgat Fthenı, Anıele Mıısto Kasap Cabbar Adanalı Belalı Yasat Damaklı A\rat Yırtık Durıve Dakkaiı f nıınc Deblek (,ı f atoş Zcngmın I mıııc I Itısnc ka dın, MedıncBaci Sılıtkclı Cıclın O\un cu Nayıle ve \ lordak I atrııa gıbı, halkııı ıcjndckı saadan ınsanlann bııkaçi Bu Bır Konuktuı da salt Boynııcğ ıı'nın ya da oğlıınıın tayını ugruna ar tıst olan l^ıyıklı Ahmct ya da cep telelo nundan c^ının nıaydano/ sıpaıı^ıııı alan Muturula Mehnıet yok I'ursıllı suya >atırıla yatırıla rengı uç ııuı^ trançkonto sırktmd.t efıl cfıl cscn ayakkabılaıı partalla^mı^, bobstıl gıyınışlı dılı gtıllu, dudagı kevgırlı solculukta ağzına vorgan nıclclesı sig nıavan Alı Cengız" "()örttmcnlcıın kadrosuz boyacisı Sevdalı Mchımt kuı umu1; (,ır suı atlı u/un boylu, gune •e yatırılmı^ havH çubugu gıbı sinrcje ; tek yıırııycn ıt na^ası «,ıkaran C ıalıp L's ta, yazaı Rustem ()grctnıcn Abu/er Ya yınları, anayı L\.\ danayı ^\t\ yutuzup gavur cecisigıbı cvdc vu/ukovun yatan gomonıstlık savıvla Avvalı ogrctmcnı pu lıse ^ıkâyet eden tablacı nankoı Adem ve ' mongol gonıleklı yumurta topuklıı avakkabılarla, omıı/lannı geııye atmış, goğsunu ılerıye kabartnıı^ saft oımı/u nun uzeııne kaykılmi1; boynunu ılerıyc doğrıı U7atıp yuıuycn kabadayı Ccnıalı Mchmet gıbı, bctımscl vc ımgesel <,i7gı lerın somutla^tııdigi verel vc ılgın», lıp lenıeler bulunmakta Lafayandangıiciı ca^aıon ağı/lı Iaı sus beyazı yıi7İu tacik go/Iu, sokurda nan, kıkırt dıye gıılcrı kaılınlar, aynalı dolap gıbı avratlar kasnaklı ku^ gıbı su 7iılen gelınlcr Bostan koş.ckrınuc.kı ku rulu haymalarıntla dudukleiıyle mıı^a vereleşen, uzcrıııe demırba1; kayıtlı Lıh ta kaşıklarıyla yarnıa pılavına mırmırık orbasına kasık sallayan bckçıkı ırgat ır, ellerındekı ^arpanalarıyla Tıyatıııa Âlemınde hunerlerını gostcren danso/ leı altı çocuk yapıp yol vergısındciı kurtulmaya lıeveslencn Koy Lnstıtulu gen<,ler, ortmesınde luks yanan kalı ve daınlaıı, akşamın kcravct vaktınde anason kokan avlulu evler yer sof rasına horantaca oturııp fırt (,ekcn Bıyıklı I lu seyın 1 mmı "Suski/ 1 Bu bır nutuk tur, bcn îbtedığimı dıyerım" dıyen ıns.ın lar ve "eşek anırmasına gıden nutuklar palıkeden un tasir gıbı onıuzlaıda taşi nıp cemseye yuklenen kıtaplar Allah ın cebınden peygamberı (,alanlar toktıır hanımın vcremlı hastalaıı har har isk yen kamyonlar ranı^larına sıısan ko pekler antrenmanlı beledıye 7abıtala rı Kuvva ı Mıllıyc Mılıskıı, Bakkallar ve Manavlar Derneğı'nın de yer aldıgı bu/lu su sebıl edılen resmı geı,ıtler Iştc bi7e "Bu Bır Konuktuı' dan ınsan vc va •jaın man/aıaları "Bu Bır Konuktur" şaır Adnan Yu cel'e armağan edılmı^ "Tablacı" isımlı oyku ıse, Adnan Yucel'ın bır yaziMnda "Çukurova'nın Uç Çınan" olan geçen, bi7im dc "(, ukurova nın Brecht'ı" dedı ğııııı/ ^aır M Nun Ayvah'yı armağan "Sevı Yansıınası ' aıllı tck şiıı kılabıgec tiginıi7 gunkrdc yayıııılandı Avvalı nın Tablacı' da (103 106), Ayvalı oöıet ıneııın lablaci Aıkııı'e veıdığı cıeğer kaışisıiKİa onun bıı cv araınaM sırasinda vaptığı n ınkorluk konıı edilır Bu nankoıluk Av\alı ogutmcnk bıılıkte tunı m.ılıalklıvı ılc u/cı I ıııkistanlı goc mcıık ıduı ba^ka hiç kınısc sclamını al ıııa/ 1 alıl.ıt ı Adcııı ın Bu Bıı konuktur sosyo/ekono ınık/sivasal ve tarıhsel >a^am kesıtlen sentc/ınckkı tanıklıkla yoğrulan îceıı öın, sıı .ulan gıbı gozuken ıronılı açık dıl le n.ısıl oyku\e donuştuğunıın somut bır gostcıgı.si Sanat vc sanatlasjnak bıraz da bu dcgıl miclır' Ilıçbır ^cy gıbı dıı ııııken ı,ok ^c\ olabılınek Sanatsallıgı a^.ın onemlı ycterbizlık Ulusal anlamda açılını vapması gereken oykulciın dı/gi hatalarıyla bıılıkte dd gıtını olanagindan yoksun olması Bıın lar da oluıasaydı dıyebılıyor ınsan • Bu Bir Konuktur/ Turan Altuntaş/ Lsl \a\nıalık/ 170 s Herkese Tarih BANU BALOĞLU "er kıışağı .ı d 1 a n d ı .ranbırdo in.ni vaıdır Ben de cvlerde vıdeo kaset çalar bulundurmanm moıla oldugu doncmın çocuguyum Bıı tekno nımet saye sınde, bcnden on cekı tıyatromu devrındeıı kalma oyunkab l.ıı ı scyrctmc •jansım ulmu^tu A'jagıda kı dızeler cie Devekuijiı Kabaıe'nın 'Aşk ()lsun' adlı oyuıuınun açilı^ şaıkisıydı Bn (rkık bır kıulınla haşladı hıkâye mıı rrktgm ı\!/ıı Adcnı kadının ı\mı Hcıı ı a Lskı bır hık'âyedır, hepınız hılırstnız Adem clmayt yeytp ccnnetlen kovuidu ya Aklımm bıı kob,esınde yer etmiijtır bu so/kı Nasıl etmesın kı Basıimi7a ne geklıysc hcn bu Adem ıle Havva nın vu/unden cleğıl nıı' Bcn de taııhın bu ılk asjklaı ının ı Lihlaı ını ş^ıd ctmck ba haııcsıyle sik sık mırıldanıiclım bu dı/c lerı ıcınıdcn ' yemeseydını/ olnıuyoı du sankı s,u elmayı" dıye soylenerek Ama ^arkıyı belleğımın ^ekmccelenn den yenıden çıkaran da son ?amanlar da okuduğunı Yurt Kııap Yayın'm 'Herkese farıh, Heıkese Mıtolo)i" slo ganıyla okuyuculanna sunduöu on ıkı kıtaplık tarın ve mıtolojı masalları dızısı oldu Adem ılc Havva'nın "bır elma ıığru na" ba^lattığı ıi7iın, yorucıı, yipratıcı bır o kadar da /evklı seruvenımızden kesıtleı yansıtan tanh ve nııtoloji masalları di7isı gerı^ckten 'yedıden yetmı^e' herkesın uıhatlıkla okuyabıleceğı, ya rarlanabıleceğı bi(,ınıde tasarlanmı^ Çı7imlerk de desteklenen bu kıtaplar ozellıklegencokuyucularvetarıhe/mıtolonye ılgi uuyanlar ıçın değerlı bırer kaynak "Kokleıı arıyorıi7, koklerden gelece2ı1 Kımlığımızıanyoruz "dıyerekyo la (,ıkan Yurt Kıtap Yayın, daha once tlyada Odysseıa, Gılgameş gıbı destan ların roman uyarlamalarını, Attıla, Kle oparra Buyuk Iskender gıbı tarıhe yon veınıı^ kı^ılıklerı konu alan tarıhı romanları yayımlamıştı Bıı yenı dızıde de Albert 1 Iırsch'ın, Robert Krugmann'ın H: E ve Atılla Dırım'ın eserlerıne yer vererek Anadolu Me7opotanıya vc Oıtado ğu'nun oykusunu anlarma\ı suıduınm^ Hıısclı'ın tlk ( ıiınalı Adem ık 1 lav \a" "Yenıden Dogu^ Iııhın Dıı^kıın Lfendısı Yıısııf OııIıııııMiM Mı Lulın Ba^langıcı Nasiıalı tsa 'sı vc kıug mann'ın ' Urıık un Olunısu/ Kıalı dıl gamc"5', "/eus'ıın Oğlıı Ilcıkul' Ikı Dııny.ınınSavaşı Labııcnt Sonsu/S ı va'jllvada Vatana nonuş ( )d\sscıa sı dı^ınd.ı buescrknn ccMiınuıı Atılla Dı rım ın kakmc aldıgı ( )ğıı/ Dlkcsının Lanctı Tcpcgo7" vc Ka/ılık D.ıgı nın Aslanı Boğaç 1 laıı dı/ının ılk duııetı Heı bııınılen ayrı tat alaıak okııdıı ğum kıtaplaıı tek tekanlarmayı ısteıdmı elbet, ama ıçlerındcn bukaçjna ılı^kın ıpuclan vcımeyı daha uygıın goıuvo ıuın Mıraklısına ılııyuıuhıı Dı/ının ılk kıtabı Adem ılc Havva da ba^tan ukarieı kışkıılıcı sesinıbahatK edıp ne kadaı su^umıı/ varsa ustuııc al tığımi7 Şevt ın m i(,ımı/c ılu^Liıdııgıı ılk kurdu', emınını si7 tle yakalayacaksını/ Bıı Adem ıle'Havva nın bınkrıc \11 surcr' dıye ogretılen ekonomık uıclıııı a^amalaı ını lıı/la gc(,mcsı ne k ulaı ınan dıricı gelıı bılmem ama Adcınoglu k,ı bıl'ın kardcv Habıl m ba^ına mdırdığı taijtakı kan kokusunu tluyacağmı/a aı a mıza gıren ılk 'kaıdc^ kanını' sılmck ıs teyeccğını/c ku^kum yok I utan'da, yarattnanm dogurdıığıı pıs manlığı' yaıaticinın 'Ycryu/u kotuluk ve zorbalıkla doldu 1 Insanı yaıattığınıa pıijman okluın so7İerınde duyan Nuh un, 'pı^manlıgın gazabından' sa kınma çabasinı okuıken, bır yandan ıla lıeı tuılu ınancın' ıklıdara alet tîtlılı^ı nın kokleıını bulacaksinı? yenıden Me/opotamva'nın beiekttlı to|ir,ıkla rını korıınıaya (,alı^an olıımsu/lugu aıa \an buyuk kralın destanı Crilgameş'tc, 'kotu 1 lumbaba yok edılııkcıı acima dan kesılen 'dıle gclmı^ sedıı agaelan nın sızısıııı îcinı/de duyacaksını/ Ve bel kı de bugıın etralımı/ı saran kotulukle rm duijnıanı sahtı mckkkıın atasinın ulkesını kotuluklerden korurken ucun dan kıvısından maddı (,ıkaı sağlamayı amaçlayan vc tanııların hı^mını ustuııc ^cken Cjilgamc; olabılcccgı du^unccsı ^a^ırtacak sızı I.abııent'teıseFgc Dcnı/ı ne adını vc ren, Atına Kralı Aıgeus'un oglunun C ı > ııtlılciın ılkcT dcdığı Atınalılaıı UVJMI' Gırıtlılerın esaıetınden kurtarı^ını okur ken bugunun esırkrının esaretten kur tukluklan gunleıın o/kmını dcnnden hıssedeeek hcycean duyacaksını/ Ve bu dı/ının son kttabında, can pa hasına ıktıdar' ıt,ın bıııeık t'glu Boğaç Han a kıymayı go/e alan Duse Haıı ı ukuduğıınu^da, Boğa^'ın kuıtulu^una sevınıtkcn ' Lgemenlık hırsının g(.ı/ go /u, can canı gormc/ nıevdanında vırıp gıdenlere uğuılaı olsun 1 " dcıııekten başka so/ıınıi7 kalmayacak Bugunun hesabını yapabılnıck n,ın dune bakmak gcrckıı dıyoıu/ Dundeıı bı/e kalanlaı taııhte saklı Mıtolo)i tle olmıı^ olanı anlatnıasa bıle bugunun dunyaıııızın temelını atatı atalaumı/ın evrene bakı^ını a<,ığa cikaran en a/ ta rıh kadar değerlı bır kaynak Oyleyse yıi7umıi7u tarıhe, mıtolojıye donmenın zamanıdır ^ımdı U7erındeya^adığımiz Anadolu'rıun ya da yuzyıllardır komşu olduğunıu/ top rakların oykukrını fısıldayan bu kıtapların keyıfle okunacağına ku^ku yok Us telıkkeyıfalmanınotesınde geçmıseılı^kın bılgı de edınılecek, yarına ılı^kın ıpuçları da (, ıınku, gunumuzdc kadcr lerı 'bas.ka dıınyaların elındc' oyuncak olmıış coğraiyamızın ınsanlarının mııa sı uzerıne kuruldu duzcnımı/ Ve gunu bulmak' ıçın 'dune bakmak'la ı^e ba^ layabılırı/ Yoksa daha çok /anıan soy lenır dururu/ • Not Kıtapları Yurt Kılap Yayın'dan edıntbümımz lcl 0U2 417 11 4') KİTAP C U M H U R İ Y E T S AY I 7 15