Katalog

Baki Ayhan T, geçtiğimiz günlerde Hileli Anılar Terazisi adlı ikinci şiir kitabını çıkardı. Şiirlerinde çocukluk, geçmiş, bugün ve yaşam üzerine okuyanı derinliğine bir yolculuğa çıkaran Ayhan, dolaysız, samimi bir dille şiirini kuruyor, yaşamın nilesiz tarafında duruyor. ÇETİN BALANUYE Ç~ı iırlcnni okurken gözümün önüne \ çocuklujlunu kargalarla kovalaŞf' yan bırı gelıyor Bu benzetmeyi ilk kez duydum, biraz düşünmem gerekiyor üzerinde. Anahtar kelimeler çocukluk vc kovalama olduğuna göre, bence doğru bir saptama. ikinci Kİtabım çıktıktan sonra, kitabımı mümkün olduğunca nesnel bir gözle okumaya çafiştım. ÖzellikJe de imgeleri belirlemek, ses yapısını, iç yapıyı, dış yapıyı incelemek açısından böyle bir şey yapabilir miyim diye, bir başkasının şiirini, diyelim Edip Cansever'in, Hilmi Yavuz'un, Turgut Uyar'ın, CemaJ Süreya'nın... şiirini inceler gibi kendi şiirimi de incelemeye çalıştım. Tabii bire bir olmuyor bu. $iirlerime baktığım zaman birçok şeyin çocukluktan kaynaklandığını gördüm. Çocuklukla ilgili göndermeler dikkat çekecek kadar fazfa geçiyor. Kovalama kelimesini de kullandın, sanıyorum bir tarafta da kaçma var. Çünkü çocukjuğumun bir dönemi çok güzel geçti. Özellikle yedi, sekiz yaşına kadar çok güzeldi. Ondan sonra ailevi sebeplerden dolayı çok kötü bir dönem geçirdim. Bir taraftan o güzel anılann peşindeyken, kötü anılardan da kaçma isteği var. Ama bilinçaltımda hala yaşayan, ben yaşadıkça da devam edecek şeyler var şiirlere yansıyamayan ya da gizlilikle yansıyan. Bir şiirinde "Mutluluk hiç kimsenin tırmanmadığı bir dağ" dıyorsun Neden "ttrmanamadıg'ı" yerıne özellikle "ttrmanmadığı" btr dağ dıyorsun? Evet, anlam olarak öyle demek daha doğruydu. Fakat bir harf şiirdeki o sesi değiştirebiliyor. Kendi adıma yeryüzünde "gerçek mutluluk" diyebirşeyolduğuna inanmıyorum. O yüzden, o dağ sanki bir masal dağı; varlığına inanılsa bile tırmanma gereği duyulmayan bir dağ! Öyle bir şeye inanmıyorsam, onun için bir çaba göstermeme de gerek yok. Bazı insanlar inanıyor olabilir ve o dağa tırmanmak istediği halde tırmanamayabilir. Bense onun sadece bir masal dağı olduğunu düşünüyorum. Çünkü mutluluk kelimesiyle aslında bütün kelimelerlekendimizi kandırıyoruz. Hayatımızda sadece kısa tesellüer, huzurlu anlar var. Onun dışında sürekli bir mutluluk ve huzur olduğuna inanmıyorum. Bunun için de çaoa harcamıyorum. Yazmak ıçıtt muhalıf olmak, ya da belli bir tedırgınliğı taştmak verekir Yanlış hatırlamıyorsam Aİain, "Mutlu insanların yazacak şeyleri yoktur." der. Doğrudur, herkes hayatının mutlu ve dengeli olmasını ister, ama realiteler var, kaçılamayan şeyler var. Onların çoğu da huzursuzluğa denk gelen şeyler. Söylediğin doğru, tedirginlik olmayınca bir şeyler yaratmak mümkün değil. Kendi hayatımdan biliyorum. Bazı şeyler çok düzenli ve iyi gittiği zaman yazamıyorum. Sorunlar yaşandığı zaman, bir şekilde onları dışa vurmak veya bilinçaltından onları dışa vurarak kendimi rahatlatmak (bir çeşit terapi diyelim...), o amaçla da bir şeyler yazmak gereği duyuyorum. Tabii bu, yaşananların zamana yayılıp içselleştirilmesinden SAYFA 8 Şiirimizde modernizmin fl baslatıcısı Ahmet Ha$im ıınssı Baki Ayhan T. ile şiiri üzerine Blr masal dağı "Tedirginlik olmayınca bir şeyler yaratmak mümkün değll. Kendi hayatımdan biliyorum. Bazı seyler çok duzenli ve iyi glttlğl zaman yazamıyorum. sorunlar yaşandığı zaman, blr sekllde onları dışa vurmak veya blllnçaltından onları dı$a vurarak kendlml rahatlatmak (bir ceşlt terapi dlyellm...), o amaçla da blr seyler yazmak gereği duyuyorum dlyor Bâkl Ayhan. sonra gerçekleşiyor. Tekrar çocukluğa döneceStm. "Dağlarında leorkuyla gezmdıg'ım tekınsız bir ağaç" dıyorsun çocukluiunıçin. Budızede birçok gönderme var. Çocukluğun korkutucu bırcesareti vardır O ağactn daltntn kınlacağını bilse de çocuklar, çocukluğun verdiğiheyecanla o kırılacak dala basar. Yaşam da böyle bir şey. Hayat kırılacak bir dal gibi, biz de ona bile bıle bastyoruz. Burada "çocukluk, yaşam, ölüm" üçlemesiyapılmış Genç bir arkadaşımla konuşurken bu huzurdan söz ettik. Tabii onun yaşı benden on yaş küçük olduğu için hayata daha umutla bakıyordu, gözlerinde parlak bir bakış vardı. Bana bu konuda ne düşündüğümü sordu. Ben de aslında mutluluk ve huzur denen şeylerin gerçekte var olmadığını, kendimizi kandırdığımızı, en azından ben hayatımda bunu yakalayamadığımı söyledim. Gözlerime üzülerek ve acıyla baktı. O zaman bazı şeyleri yeniden düşünmek zorunda kaldım. Inkar edemeyeceğimiz şeyler var geçmişimizde. Hepimizin yaşadığı aşırı derecede güzel ya da çirkin şeyler var. Bir de şuna da inanıyorum; mutsuzluğun üstüne mutluluk inşa etmek mümkün değil. Geçmişimizde büyük arızalar varsa, geleceğimizde de o arızalar yine oluyor. Onun için "dallarında korkuyla gezindiğim tekinsiz bir ağaç" dedim. Bu çocukluktaki ağaç gi Teklnsiz blr ağaç derek benim için bir "hayat ağacı"durumuna geldi. Tabii bu tam olarak bilinçli bir tercih değil. Hayat beni bu duruma getirdi. Yazdığım şeyler de daha çok kendi hayatımdan çıkıyor. Çok olumsuz bir çerçeve çizmek istemiyorum ama, yazarken, mutlak surette yaşadığı şeylerle birlikte şiir bilgisi, şiir kultürü de olmak zorunda. Ama öncelikle, yüreğinde bulamadığın şiiri başka bir yerde bulamıyorsun. Daha sonra şiir kültürü ve bilgisiyle, edinebildiğin kadarıyla desteklenerek bir forma giriyor, şiir olarak sayfalarda yerini alıyor. Eğer bu dizeden dolayı bir tekinsizlik, korkuyla gezinilen bir ağaç görüntüsü oluştuysa zihninde, bu benim geçmişimdendir. Kitaba adtm veren "Hileli Anılar Terazisi" şiirınde geçmışı, bugünü, yaşanılan veya yaşanuamayan ne varsa onu tartıyorsun bıranlamda. Yıne mutluluğa gelıyoruz. Ibre hiç mutluluffa değmıyor ya da mutlulukla mutsuzluk eşttlenmıyor. Şiirini kendi hayatından çıkaran birinin şiirini anlayabilmek için, ona yakın bir hayat yaşamış olmak gerekiyor. Tabii ki yaşananların birebir olması gerekmiyor, zaten bu mümkün de değil; ama en azından benzeri acıları ve mutsuzlukları veya mutlulukları yaşamış olmak gerekiyor. Şiiri değerlendirmek, şiir birikimini ve kültürünü beraberinde getirir. Terazi, kitabın tamamına yayılmış bir imge. Birkaç şiirde geçiyor ama, geçmişte yaşanan şeyleri tartıyor. Bir tarafta mutluluk, bir tarafta mutsuzluk var. Mutsuzluk ağır basıyor, bunun suçlusu ben değilim ki! Hayatım böyle pldu;hayat beni getirip buraya bıraktı! Oteyandan çok güzel şeyler de yaşadım, hala da yaşıyorum. Ne var ki,yazılana yansıyan, yazıda yaşamava devam eden, acılar, arızalar oluyor uaha çok... Bu aralar yazdığım şiirlerde de içerik çok değişmedi, demek ki hayatım çok değişmedi! Böyle gidiyor. Belki şu anda yaşadıklarım ileride çıkacak. Hileli Anılar Terazisi'nde yer alanlar, son on yılın (19902000) şiirleri. Ama imgelerin yayılma sürecine baktığında otuz yıla yayılıyor. O yüzden de uzak geçmise gönderen bazı şeylerin ağır bastığını ben de kitabı okuduktan sonra gördüm. Açıkçası kitabı bütün olarak okuduktan sonra, birkaç hafta hiç kimseyle görüşemedim. însanlarla iletişim kuramadım, üniversitedeki derslerime gidemedim. Böyle bir huzursuzluk yaşadım. Çünkü geçmişte yaşadığım ner şey gözümün önündeydi. Biraz da bütün bunları toplu halde insanların gözü önüne sermekten pişman oldum. Kendimi çırılçıplak hissettim. Bu çok kötü bir duyguydu. Şimdi yavaş yavaş geçiyor... Anılann "hileli" olmanndan bahsedelim. Sahiden anılar mt hileli, terazi mi? Kitabın adı çağrışımlara çok açık. îki vurguyla da okunabilir. Vurgunun yapılışına göre anlam değişiyor. Terazi hileli ya da anılar hileli olabiliyor. Tabii ki benim vurgum birincisinden yana. Çünkü anılarımda hile yok. Terazi hileli olabilir, ama o benim değil, hayatın terazisi. Hayatın terazisi hiçbir zaman adil olmadi zaten. Birtakım insanlar terazinin kefelerinden birinin altına gümüş, altın, balmumu... ne bulursa yapıştırıyor. Bu hile de öteki bir tarafın daima havada kalmasına yol açıyor. Yenilenler, geçmişlerine ve bu anlamda da hayata yeCUMHURİYET KİTAP SAYI 656 Hayatın terazisi