Katalog

îthaki Yayınlan dan yeni bir dizi: bensizbiz PELIN OZER Ardı ardına yayımlanan kitapların takıbi olanaksız kıldığı canlı bir dönemde, dikkati fazlaca dağıtmadan yeni yayınlan izlemek zor oluyor. Ama bazı kıtaplar var ki, saklandıkları raflardan boyunlarını uzatıp bize bakıyor, özel bir okuma vaadi sunarken, yeni okuma zıncirleri de kuruyorlar. îthaki Yayınları'ndan çıkan bensızbızTopluluk Zinniyetinın Psıkanalizı de böylesi özel kıtaplardan. Temel metinlerın bile tam olarak çevrilmediği, canlı tartışmaların yapılmadığı, psikanalist savisının ise bir elin parmakıarına bile ulaşamadığı bir toplumda böylesine derinlikli bir çabayla karşılaşmak çok sevindırici. Bella Habip (Paris Psikanaliz Kurumu üyesi, îstanbul'da çocuk ve erişkin psikanalisti olarak çalışiyor. Onu Defter, Tarih ve Toplum, Cogito dergilerindeki yazılarından da tanıyoruz) ile Stella Ovadia (Paris Psikanaliz Kurumu üyesi olan Ovadia, ülkemizdeki sayılı psikanalistlerden) psikanaliz okumalarını ve çalışmalarını okurla paylaşmak için geçen yazdan beri yoğun bir çalışmanın içindeler. "Psikanaliz Gündemi" başlıklı dizi; psikanaliz lıteratürünün bellı başlı metinlerıni bir seçkide toplarken, önemli yazarların yapıtlarını da Türkçeye kazandırmayı amaçlıyor. Hedef kitlesini ise yalnızca ruh sağlığı üzerine çalışanlarla sınırlamıyor. Toplumsal, politik, ekonomik, estetik oljgulara ilgi duyanlara, özellikle de insanı ve kendını tanımak için psikanalıze başvurmayı anlamlı bulanlara sesleniyor. Bu dızının ilk seçkisını hazırlayan Bella Habıp bensızbiz'le ilgili sorularımızı yanıtladı: sıkanalız gıbı fazla yayıntn olmadığı bir alanda boylesıne bu Ii4nluklu, kapsamlı bir dtzıye başlamanız çok onemlı Bıze bu alandakt en son kuramlan, temel metınlert taşıma, bir boşlulu doldurma ıddtasıyla yola çıkarken nelen amaçladımZ'' Fransa'dakı, Ingıltere'dekı, Amerıka'dakı ve dığer ulkelerdekı onemlı psı kanalıstlerın, ozgun yazılarını, kurucu metın dıyebıleceğımız kuramsal metın lerı bir tema etrahnda bir araya topla mak ıstedım İlk seçkı olan bensızbız'de Wılfred Ruprecht Bıon var orneğın Bı on'un kendı aras,tırmalarına başladığı alan topluluklar Bıon topluluklardakı bir zıhnıyetı kes,fedıyor O zıhnıyet aynı Yeni bip psikanaliz kitaplığı için yeni bir adım zamanda psıkotıklerde, psıko tıklerın ışleyış biçımlerınde de var Bu ışleyış, bıçımı bıreyleşe nıernc ıle ılgılı, kı toplulukJar da bu barız bir bıçımde orta ya çıkıyor Kıçıler bıreysel ka rar alamıyor, saldırgan oluyor ve vur kaç vontemıne başvu ruyoı ya da bir çıft oluşturup olmayan ıdeal lıderı beklıyor lar Bu, "Lıdersız topluluk olur mu" sorusuna kadargotur du Bıon'u I'reud bu soruyu sormamış tı omeğın Freud sonrası psıkanalıstlerın yapıtlarını tanıtmak ve metınler aracılı ğıyla bılımsel alışverışın olduğu bir alan yaratmak da denılebılır bu gırışıme Başlangu, olarak "lopluluk Zıhnıyetının Pstkanaltzı" temasım seçmeye sızt yonellenneoldu*Fıeud, Tatemve labu'da, ılkel topluluklartn ntuellennı ıncelerken derın bir kazıya gırı^ıyor stzın de onsozde açıkladığınız gıbı Topluluk zıbnıyetı gecmışe, psikanaliz dusuncesının kuruluş aşamasına, ılkel topluluklardan gunıımuze taşınan dınannklere uzanan çok genış bir alan sunuyor Seçtığım bu tema, 'Topluluk Zıhnıve tının Psıkanalizı' bıraz tuhaf kar^ılanaoı lır zıra bu seçkılerde psıkanaluın temel metinlerıni değıl psıkanalı/ın uygulama alanındakı çağdaş metinlerıni seçtım Psıkanalı/ın topluluklarla, yonetımle, polıtıkavla dâ ılgılendığı yonunde bir mesaı veımek gıbı nıyetım hı^ olmadı Bu ilk sayıyla topluluk zıhnıvetının hâ kım olduğu bir kulturde psikanaliz kul turunun verleşmesı hangı soruları da be raberınde getırır, hangı soruları kendı mıze sormalıyız psıkanalıst olarak, bun ları psikanaliz metınlerıyle duşunmek ıs tedım Zaten bu konular etrafında konu şurken bir psikanaliz dızısı fıkrı de doğ du, Stella Ovadia ıle bırlıkte Psikanaliz gıbı btreysel bir deneyımın, toplulukla olan ılışknını sorgularken derın bırçalışmanın kapısınt aralıyonunuz ı\ter ıstemez, belkı de bile nteye Psikanaliz tam da topluluğun karşısında olan, kı^ının tekıllı ğınde gen,ekleşen bir deneyım Psıkanalıst ıle analızan, toplu luk etkılennden uzak kalarak bir mahremivet ılışkısı ıçınde ı,alıs,ırlar, bu mahremıyet alanı olmazsa analızan yanı dıvanda bızzat konuşan ve analız eden kışı, kı^ısel alanını yeterınce psıkanalıstıne sunamaz, bılınçdi!}i dedığımız bu gızlı atıkların deposu ortaya çı kamaz Bu mahremıyet alanında analı zan hatırlama yoluyla <,otukJuğunu ye nıden yaşar ve <,ocukluğunun tum temel fıgurlerı (ebeveyn, kardeş, hayranlık duyulan buvukler), ıdealıze edılrnış kışıler, bırer bırer yenıden elden geçırır, çotuk luk gozluklerını atarak Bu deneyım ıçın ımagoların alaşağı edılmesı de cfenılebı lır, bu da topluluk zıhnıyetının sorgulan masıyla mumkun, vanı bıze dayatılmış, uzerınde fazla duşunecek fırsatımızın ol madığı, sorgulanmamış bir dızı ınanç, vargı ve kuralları yenıden duşunerek, sorgulayarak Ayrıca dayatılan zıhnıyetler sevgı yollarıyla bıze ulaşmış, dolayı sıyla terk edılmelerı o derece zor Bura da Freud'un lıbıdo kuramı ve bağ kur manın kokenını apa^ık goruyoruz İlk sevgı nesnelenmız ılk tapınaklarımız aynı zamanda Buyuklerımız dıyor hâlâ bı rılerı kendı seı,tıklen ınsanlara Bızı (,evreleyen topluluklarla (aıle, okul, ışye rı, zıhnıyetler ) kışılığımız oluş,ur, ken dımıze rağmen, oluşturuluruz Psıkana lız surecı tam da bunların sorgulandığı, topluluk zıhnıvetının sorgulandığı alan Çatı^ma ise topluluğun Direyleşmenın onunu kestığı anda, farklılıkların barız olarak ortaya uktığında ba^lar Insanları bolen farklılıklarıdır, psışı/mde farklılıkları yok etmeye, sılmeye doğru bir gu<, olduğu kesın Jose Bleger buna bağ dastırmacı benlık dıyor Bu da benlığın farklılıkların henuz ayırdında olmadığı, nesnelen butunleştırme yolunu seçtığı bir zıhnıyet, benlığın bir evresı aynı za manda Gorulduğu gıbı tekıl olmak, ben dıvebılmek ve farklılığını ortaya koymak o kadar kolay değıl ve bir surecı gerek tırıyor Toplulukların kendılerınehasbır ışleyışının altını çızerek bıreyın karsjisın da duran engellerı vurgulamak ıstedım Ancak bunun bılıncıne vardırsa psıkana lızın serpıleceğı kanısındayım Ama ta bu topluluğun oluşturucu ve kurucu vonlerı de var, topluluk farkhlığa kars,ı tahammııllu ise Eğı/ım sıstemımız, duşunceyapımtz, gelenekle taşınan bılgılerbelkı bızıpsıkanalızden uzak tutan Fehefeye yakın duran, ınsana kendını tanıma olanağı sunan ozel bir alan psikanaliz Psıkanalızın felsefeye vakınlığı sorular sordurması Kiş,ının baskalarının soru larına yanıt vermesı değıl, kendınden so rular sorması onemlı psıkanalızde Ana lızanın dıvanda bırden farkına varıp, "Neden ben anneme şunun sebebını hıç sormamışım" dıye sorduğu soru, onun kendınden urettığı bir sorudur Halbu kı genelgeçer bir eğıtım sıstemını duşu nunce ınsanların kendı sordukları soru lara yanıt vermesı soz konusu değıldır Onlara bırtakım bılgıler verılıyor, sonra da o bılgılerı oğrendıler mı dıye test edı lıyorlar Psikanaliz bunun tam karşısın da Bu nedenle psikanaliz genel bir eğı tımle oğretılemez, yanı topluca oğretıle mez Soru sorma nıyetıyle, kendını merakla yola çıkan ve kendı ıcınde bir kazıya gırtşen ınsan, ıçındekı kalabalıkla baş edtp haftfleyebılır mı^ Pstkanaltze gırısen ınsanın kendınden uzaklara gıtmesı mumkun mu > Içındekı kalabalık, ışte topluluk zıhnı yetı Bir merakla başlıyor ner s,ey Insan kendını ıyı hıssetmıyor, ıyıles.mek ıstıyor, aynı zamanda bir merak da var nıye bov le oldu hayatım dıye O merak olmasa psikanaliz de olmaz O hafıflığı veren de bu Butun bunların bir anlam zıncırını beraberınde getıreceğı bügısı var ınsan da Ondan sonra yepyenı oır alan açılı yor onunde Keşfedeceğı bir suru şey var, onun ıçın de çalışmaya başlıvor Salt sı kışmışbırbelırtıyesaplanmıyor Hep ay nı soruları sormuyor O sorular başka soruları getırıyor Dolayısıyla ılgılenecek bir suru alan var Melanıe Kleın çocuk takı epıstemofılık bir durtuden bahse der Kuçuk çocuk annesının karnında bir s.eylerın olduğunu hayal eder ve on ları merak edeı Orada babanın pcnısı, annenın bir suru bebeğı, diskılar vardır Annenın karnı yepyenı, keşredılecek bir dunya çocuk ıçın Bu durtudur bızım hayatta devam etmemızı, daha ılerı gıt memızı sağlayan Psıkanalu deneyımı de o durtunun uzerınde kuruludur Bu dızının geleıeğı nasıl ola tak, hangı konular takıp edecek •> Kadınlık uzerıne bir sayı du şunuyorum ıkıncı olarak "Psı kanalız Gundemı" ıleııde de değışık temalaı la surecek bir dı zı Hem makale seçkıleı ı olarak hem de kıtap olarak Stella Ovadia psıkosomatık alanında bir sayıyı ha/ırlayacak Seçkı lerdekı amaç bir konuda derın lığıne çdlışmak ve belırlı bir so ruyu va da duşunceyı temellen dırerek dığer sorulara vol açan makalelerı seçmek Omeğın bu sayıda toplulukları oluşturan bağın nasıl bir şey olduğunu an latan makalelerı seçtım Bu so ru 1 reud'un Totem ve I'a bu'dan berı sorduğu bir soruv du Nasıl bağ kurulur'' Bağlar nasıl bozulur*'" BensizbizTopluluk Zihniyetinin Psıkanalizı/ Yayına llazırlayan Bella Habıp/ Ithakı Yayınlan/'349 s P SAYFA 1 4 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 648