Katalog

Charles Texierfnin "Küçük Asyaffsı MUSA SEYRCİ eorge L Bean ın Eskıçağda Ege Bolgesı, Eskı Çağda Guney Kı yıları, Eskıçağda Menderes'ın Otesı, Eskıçağda Lykıa Bolgesı adlı dort cıltlık yapıtından sonra, şımdı de Chark s Texıer'ın ıınlu Kuçuk Asya'sı Turkçede Anadolu toğrafyası tarıhı, arkeolojısı hakkında genış bılgı veren, arkeologların 1 uıkçeye çevrılmesını ıstedıklen Kuçuk Asya unlu Fransız bılgını arkeolog Char les Texıet 'ındıı 1802 yılında Versaıller'de doğan ve 1871 yılında Pans'te olen Texı er Parıs Guzel Sanatlar Yuksek Oku lıı'nıı bıtırmıs,, 1 ransız Bılımler Akade mısı ve Paı ıs Arkeolojı Lnstıtusu uvelık lerınde bulunmuştur Arkeolog Texıer, Bayındırlık tşlerı Mufettışjığıgorevını ya parken Fransız hukumetı tarafından 1833 yılında Anadolu va gondenlmıştır lexıer ın ulkemızc gonderıldığı yıUarda Ingılu, Alman, Avusturyalı arkeologlar, askerler, seyyahlar bırbırlerıyle yanşırca sına ozellıkle Anadolu'nun batı ve gune yınde yer alan oren yerlerındekı anıt me zarların da yer aldığı antık yapıtlar ızınlı, ızınsız yurtdışına taşımakla bır başka de yımleyağmalamaktadır Ilkı 1833,ıkıncı sı 1843 yıllarında Anadolu'ya gelen Char "les Texıer, belırtılen topraklarda uzun ge zder, araştırmalar, tneelemeler hatta kazı lar yapmıştır Yaptığı kazılarda antık lz mır'ın kurucularından unlu kahraman Tantalos'un mezarına zarar verdığı gıbı, Hıtıtlerın başşehrı Hattuşaş'ı (Boğazkoy) ıle buranın açık hava tapınağı olan Yazı lıkaya'yı bulmuş ve dunyaya tanıtmıştır Yaptığı araştırmaları yayımlayan Texıer, "Sadece antık devırlerı değıl, daha son rakı devırlere aıt (Selçuklu, Beylıkler, Os manlı vb ) onemlı şehırlerın, yapı ve anıt larının çızımlerını yapmış, uzmanları ta rafından gravurlerle durumlarını tespıt ettırmiştır Bunlarla da yetınmemış Ana dolu'nun jeolojık yapısı, coğrafı ozellık lerı, yeraltı ve yerustu kaynakları ıle kul tur merkezlerıntn tarıhı ve o gunku hal kın etnık, nufus dağılımı, kulturel, eko nomık vb durumu hakkında bılgı ver mıs,, gozlemlerını aktarmıştır " G Kultur Bakanlıgı eskı Kutuphaneler Genel Muduru Hasan Duman ın eşgu dumunde, Enformasyon ve Dokuman tasyon Hızmet Vakfı taraiından Furkçe ye lcazandırılan Kuçuk Asya XIX Yuz yüda Fransa'da uç kez basılmış bızde ıse Cumhurıyet'ın ılantndan hemen once Turkıye Buyuk Mıllet Metlısı Hukume tı Maarıf Nezaretı'nın ıkı numaralı eserı olarak, uç cılt halınde Arap harflerıyle Turkçe yayımlanmıştır Dana sonra bır kez daha basılmavan vıpıtın genellıkle muze kutuphanelerınde Fransızta baskı ları bulunmakta arkeologlar ve araştır malar bıı baskılardan yararlanmaktaydı •iar Eserln Türkçeye kazandırılışı larında, bu kadar farklı alanlarda uz man olan akademıs yenlerın bır araya toplanmasının ım kânsızlığı açıktır Çe vırı esas alınan Alı Suat bır Osmanlı mulkıyelısı ve gezgı nıdır Yaptığı çevırı nın uzmanlar tarahn dan ıncelenmesı so nıi(.unda oldukça başanlı olduğu gorul mus,tur Boylece Alı Suat'ın başanlı çevı rısı esas alınarak Fransızta ozgun metın le kars,ılas,tmlmış, atlanan yerler saptana rak I urkçeye çevrılmıs.tır" Uç ult ve on kıtaptan oluşan Kuçuk Asya'nın bırıncı kıtabında Anadolu yla ıl gılı genel bılgıler, ıkınu kıtapta Bıtınya, uçuncu kıtapta Mısya, dorduncu kıtapta Lolya Lıdya, beşıncı kıtapta îvonya altın ca kıtapta Frıgya ve Galatya, yedıncı kı tapta Kapadokya, sekızınu kıtapta Ar menıya Port Paflagonya, dokuzuncu kı tapta Karya Lıkonya, Isaura, onuncu kı tapta Lıkya, Pamfılya, Klıkya yer almak tadır Aynca, eserın sonuna lexıer'de ge çen yer adları ıçın," Açıklamalı Yer Aula rı Sozluğu" eklenmıştır Eşsız gravurlerın, sıyah beyaz fotoğraf ların, planların çızımlerın yer aldığı Ku çuk Asya kıtabtnın sunuşunu Başjbakan Yardımcısı Dr Devlet Bançelı ve basımı na katkı sağlayan Kultur Bakanı lstemı han Talay yazmışlar Bu kıtabın basılma sına onayak olan, eşgudumu sağlayan, ter akıtan Efnormasyon ve Dokumantasyon Hızmetlerı Vakfı Başkanı Hasan Duman uzunca bır onsoz yazmıs.tır Sonuç olarak, Hangı tanhte kımler tarafından yapılır sa yapılsın, Turkıye Cumhurıyetı toprak ları uzerınde yer alan en buyuk mımarı anıttan, en kuçuk tablete kadar tum çağ ların kultur mırası bızımdır Kultur mıra sımuı ve Furkıye tarıhı coğrafyasını tanı mamız açısından bu tur yapıtların onemı buyuktur Anadolu kulturu, tarıhı, arke olojisi uzerıne araştırma yapanların ışını kolaylas.tirac.ak Charles Texıer'ın Kuçuk Asya'sını dılımıze kazandıranlara bu ne denle çok teşekkurler • tlgilenenlere Not: Charles Texıer'ın uc cıltlık Kuçuk Asya kıtabınt Enformasyon ve Dokumantasyon Htzmetlen Vakfı yayımlamıştır e maıl edhvakfı@ada net tr / wwwedhvakfıorgtr (Tel 0312 354 62 66,Faks 0312 354 64 63) Şukurler olsun kı bu kor kunç gat taze başkanın danı% manlarının anında mudahale sıyle gıderıldı Yıne de o telaşe lı gunlerde, bınbır meşgulıyetı nın arasında Amerıkan Ba^ka nı bırçok camı zıvaretı yapmak ve ınsanları yatıştırmak zorun da kaldı Pekı nevdı ınsanlığın hafıza sında, bın yılda bıle sılınemeve cek bu denlı buvuk travmalar yaratan bu 1 olavlar "Lmın Oktavvan" tarıh kıtap larında okuduğumu/ hamaset edebıyatı, on bırıncı vu/yılda basjlayan ve tum dun yayı kana bıılavan ıkı vuzyıl aralıksız su ren bu olayları açıklamakta hem yetersız hem de yanıltıudır ku^kusuz Aynı za manda mesele o denlı kapsamlıdır kı, sa deıe teolo|ik etnolojık, sosyoloıık ya da tarıhı kaynakları okuyarak, bu aılemma yı çozebılmek olanaksızdır Afganıstan olayları başladıktan sonra, kısa sure ıçınde sade de geleceğımızı he pımız gayet ıvı bılıvorduk Ekonomık ve sıyası olaylarla perçınlenmış yenı bır Or tadoğu kapışmasının gun be gun yaklas makta olduğunu bılebılmek ıçın uahı ol maya gerek yoktu Pekı Ortadoğu dakı mesele nevdı^ Sadece petrol mu J Yoksa otesı mi'1 Pekı topun ağzındakı ulke ne resıydP Irak mı 5 Yoksa Iran mı^ Yoksa asıl heder Suudı Arabıstan mıydP Yoksa hedef bambaşka mıydı' Mesela o tuhaf lafızda dıle getırılegeldığı gıbı Medenı yetler çatı^ması mıvdı > Ortadoğu meselesını derınlemesıne bı lenler oradakı kapışmanın, tum ekono mık ve sıyası sorunsalların otesınde ıde olojık bır Gordion duğumu olarak Ku dus'te yanı Kıtabı Mukaddes'tekı, soyle nışıyle Yeruşalım'de ya da Frenklerın de dığı gıbı Jerusalem'de kılıt olduğunu, bu nun ınsanlığın yarattığı en buyuk ıdeolo ıık dılemmalardan bın olduğunu çok ıyı bılırler Bugun medenı dunyanın buyuk bolumunu etkısı altında bulunduran tek tanrılı semavı dınlerın en buyuk uç tane sı olan Musevıhk, Hınstıyanlık ve Mus lumanlığın mukaddes saydığı bır kenttır Kudus Sadece bu kutsıyet ve ıçınde yer alan yuce mabetler nedenıyle değıl, tum bu toplumların ımgelemınde tuttuğu yer açısından da bır benzerı daha bulunma yan bır yerdır Kudus Oyuzden, tarıh bo yunca sadete ekonomık, sıyasal nedenle re dayah olmaksızın bıtevıye arzulanmıs, ku^atdmış ve el değıştırmek zorunda kal mıştır Kudus Her el değıştırışınde de apayrı medenıyetlerın yukseh^ trendlerı nı betımleyen sımgeler, metaforlar yay mıştır Pekı bız bu meselelerı ne duzeyde bılı yoruz ? Islamın kalıcı olarak bın yılı aşkın nır suredır, kımı zaman esır, kımı zaman kole, kımı zaman hakan, kımı zaman fatıh olarak hep en onde çarpışmış bır ulus olarak Turkler bu çekışmenın neresınde? Araplar kendı tarınlerınde cereyan etmış bu çekışmeler sırasında hangı hataları yaptıklarını ve ne tur acılar çektıklerını ne duzeyde bılıyorlar? Işte bu suallere yanıt aradığımızda hemen aklımıza gelecek ol dukça yararlı, aynı zamanda hafıf ve oğ retıcı bır kıtap var Arapların Gozuyle Haçlı Seferlerı Lubnanlı yazar Amın Maalouf un kıta bı, Mehmet Alı Kılıçbay tarafından 1997 vılında Furkçeye çevrılmış olsa da okun ması ıçın en uvgun zaman bugun (s unku Amın Maalouf'un kıtabı Arap ların Gozuyle Haçlı Seferlerı, yukarıda dıle getırdığımız suallerın yanıtlarını ve rebılecek her turlıı malzemeyı bıze sağlar ken teolo|i etnolojı ve tarıh bılımının so fıstıkasyonla dopdolu labırentlerınde kaybolmamızı engellıyor Ltkılı bır rezu me ıle vakanuvıslerın bevanlarına dayana rak tarafsız bır uddıyetle ve fakat olçulu bır popularızasyon ıle meseleyı, o devır de o bolgede olan bıtenlerı bıze aktarıyor Boylece bızı, bu dehşetlı "pazıl"ı çozmek Gordion düğümii ıçın vıllar boyu uğrasmak zo runda kalmak derdınden kurta np konu hakkında ozet bır tıkır verıyor Amın Maalouf edebı açıdan onemsenen bır yazar değıl De rın edebı duyarlılıklar ve yenı hklerle tanıştırmıvor bızı Çok fazla ozgun so/ soyledığı de ıd dıaedılemez Ancaktanhıolay ları çok ıvı bıldığı ve çok ıvı po pularıze ettığı bır gerçek Bovlelıkle' po puler tarıh" alanmın beğenılen yazarlann dan bırı olmavı başarıyor Eserlerı sevık rek okunuyor, hem de pek çok kıs,ıye pek çok tarıhı meselevı oğretıyor Bır yonuv le de buyuk bır hızmet goruvor (^)nun da ha oncelerı vayımlanmii; kıtapları Af rıka lı Leo Semerkant, lanros Kayası veDo ğunun Lımanları nı seller sular gıbı bır çırpıda okumuş, kendı tarıhımı/e aıt pek çok meseleyı "populer tarıh" bağlamında eğlenerek bır kez daha gormu^tuk Ger çı Amın Maalouf un zaman zaman cıvıt tığına da tanık olmadık değıl Orneğın Maalouf, îslamıyetın Lndulus'dekı yenıl gısını ve Granada nın duşuş.unu hıızun lu bır şekılde anlattığı Afrıkalı Leo'da bu edebı gırışın ardından ışı oylesıne bır "set guzeşt"e, ovlesıne bır orvantalıst zevkpe restlığe doker kı pes derokuvan Ben zer laubalılığe Semerkant'ta da rastlarız Omer Havyam'a aıt dokumanların batık Tıtanıc'te yer alması endazevı kaçırmak tır Ama Maalouf bunları yapar "Arapların Gozuyle Haçlı Seferlerı" adlı değerlı eserınde Maalouf bu hastalık lanndan arınmış gıbıdır Yıne populer ta nh vazmaktadır lakın bu kez roman fot munu kullanmaması ve sık sık vakanuvıs lerın tanıklıklarıyla okuru beslemesı bır mıktar daha fazla uddıye alınmasını ge tırmektedır Maalouf'un bu eserıne bır tur adı vermek gerekırse "anlatı" demek zorundayız Ustelık bu anlatı derın bır ta rıhı araştırma, çok sayıda vakanuvısın ta nıklığına sığınma ve bır ummetın ruhsal derınlıklerıne ınebılmış olma gıbı pek çok değerlı ozellıkle bırlıkte popularıze edıl mekte, boylehkle ortaya ancak kıymetlı bır romanda kars,ılaşabıleteğımız bır duyguyu çıkarmaktadır Bu tortuya ba kanlar, on bırıncı yuzyüda başlayan, ıkı yuz yd suren, yuz bınlerce Isa'nın telef ol masına, sayısız kentın yakılıp yıkılmasına neden olan, Turkuyle, Kurduyle, Arabıy la koca bır ummetın bılınçaltına yer etmış trajık olayların kokenlerı hakkında çok derın olmasa da bılgı sahıbı olabılıyorlar O devırdekı endışe ve tutkulara ortak ola bılıyorlar O gun olanlarla bugun olanlar arasında korelasyon kurup çıkarsamalar da bulunabılıyorlar Aynca Maalouf un benımsedığı taraf sız ve olgun tavır bızlere yuzyıllar boyun ca yapayanlış oğretılen pek çok gerçeğın ortaya çıkmasına neden oluyor Mesela Haçlılar'ın hıç de ahlaksız, go/u donmuş çapulculardan ıbaret olmadığı, aksıne aralarında, hedeflerıne kılıtlenmış, ınanç larına delıcesıne bağlı, kahramanlık ve cesarette erışılmez pek çok adanmış şo valyeler bulunduğunu Arap alemının ıse tıpkı bugunku gıbı, entrıka, tesat, tertıp, kurnazlık, başıbozukluklarla kendı ken dını bıtırdığını bu kıtap savesınde ıbret le oğrenıyoruz Tum bu nedenler dolayı sıyla "Arapların Gozuyle Haçlı Seterlen" adlı populer tarıh kıtabı, Ortadoğu'da yepyenı bır savaşın davul çala çala, gum bur gumbur geldığı bugunlerde okuma oncelığıne sahıp olmalı Her ne kadar bı YenlBtrŞayYoh! Arapların Gözüyle Haplı Seferleri HİKMET TEMEL AKARSU Kadt r bızı lanınmız gıbı km\or Vı pdr^alarınıtzbırdahahi( bırlı\t//i)<ır Kuçuk Asya yapıtı Alı Suat tarafından Furkçeye çevrılmış, Prof Dr Kazım Ya şar Kopraman ıse Latın harflerıne aktar mış, Dr Musa Yıldız da dılını sadeleştır mıştır Kıtabın bırınD cıldınde yer alan açıklamada eserın 1 ransızca aslında de ğıl de Arap harflı 1 urkçe çevırısının esas alınarak gunumu/ Turkçesıne aktarılma "sının nedenı spyk açıklanıyor "Yapıtın tarıh, sanat tarıhı, coğrafya, arkeolo]i vb farklı u/manlık alanlarına aıt bılgıye ıhtı yaç duyulmasındandır Gunumuzkoşul SAYFA 16 Ebuula elMaari* zı huzunlendırerek, "Ortadoğu ( ephe 1 *4 Lylul terorıst saldırılarının ar I dından oluşan kaotık sıyası or JL tamda, olası tepkılerının turu nu belırtmek amacıyla, Amerıka Bırlesık Devletlen'nın tecrubesı/ baskanı tarafın dan sarf edılen bır sozcuk, bır damla ta rıh bılınn olan herkesın yureğını ağzına getırmı^tı "Crusaders" yanı Haçlılar sınde bın yıldan bu vana Yenı Bu Ş.ey Yok1" hkrıvatına sevkedecekse de • (Soyadını lladılarm pışıııp yıJıklerı Muüumanların kentı Maara'dan alan un lu Arap şaır) Arapların Gözüyle Haçlı Seferlerı / AmınMaalouf/Çevıren MA Kılıçbay/ Telos Yayıncılık / 156 s CUMHURİYET KİTAP SAYI 644