Katalog

M A Y I 8 2 0 0 2 • Nena Çalidis, Cem Mumcu ile son kitabı "Muallakta, Araf'ta ve Düşlerde" ÜZerİne konuştu Isay/ada ü M. Buyrukçu, Salâh BeyTarihi'nin ilk kitabını değerlendirdi uisayfada U M. Günay, Betül Çotuksöken'in kitabını değerlendirdi 12. sayfada • Ulrich Bröckling'in 'Disiplin'ini üç yazıylatanıtıyoruz ıı.sayfada MIT/UP Cumhuriyet P A R A 8 I Z E K 1 Yerel kültürü dirilten bir yazar Aksoy AYDOĞAN YAVAŞLI Yaşar Yaşar Aksoy, 30 yıldan beri tüm Ege'nin ve Izmir'in tarihin, kültürünü, sanatını ve folklorunu araştıran, yazan, dahası düzenlediği sanat etkinlikleri, tarih gezileri ve seri konferanslarıyla konuyu dirilten ve diri tutan bir yazar ve şair.. Yerel tarihi ve kent kültürünü, Fransa'dan îsrail'e, Yunanistan'dan ABD'ye kadar tek başına yıllarca tanıtan Yaşar Aksoy ile yapılan bj r söyleşiyi ve yazarların aeğerlendirmelerini sunuyoruz. Yerel kültürün hayli öne çıktığı günümüzde, yerelin değerlerini küreselleşmenin egemen projelerine tutsak etmeden ortaya çıkaran Yaşar Aksoy'un son yayımlanan "Smyrnaîzmir" kitabı, otuz yıllık bir kent belleği birikimini sergiliyor. ilerseniz tüm kitaplartnızda baskın bicimde öne çıkan yerel kültürün, özel anlamıyla Ege kültürünün sizin açtnızdan önemine değinelım. Niçın yerellik, niçtn Ege?.. Biraz açar mıstmz?.. Kültür, geniş kapsamlı Bilgiyi olduğu kadar, düşünce ve duygulardaki incelmişliği ve üstün bilinçli niteliği de şart koşar. Özel bir anlamıyla kültür, "Fransız Kültürü", "Avrupa Kültürü" gibi deyimlerdegörüldüü gibi, "uygarlık" kavramına özdeş tutulur ve belirli ir uygarlık tarztnı dile getirir. Her toplumun kendine özgü ve kendi tarihselruhsal geçmişini dilegetiren kurumları olduğunu göz önüne alırsak, bu anlamda çesitli ve sayısız kültür tipleri olduğunu ileri sürebiliriz: "Doğu kültürü", "buriuva kültürü", "ortaçağ kültürü", Aztek kültürü" gib.. Bu terimlerde kültür sözü, belirli bir tarihsel dönem boyunca belirli bir toplum ya da sınıf tarafından aynı doğrultuda oluşturulan töre, folklor kurumlannı olduğu kadar, sanat, felsefe ve bilim kazanımlarını da kapsar. Unutulmaması gereken nokta, kültür kelimesinin "şiddet", "savaş", "ilkellik" kavramlarını dışladığı ve "nümanizmle" (insancıllık) hemen hemen anlamdaşolduğudur. Bubakımdan bir "yamyam kültüründen" veya Lir "militarist kültürden' söz edilemez. Ancak günümüzde radikal kültür kuramcılan, kültürü tarif ederken, uygarlığın kalıcı ve mantıksal bir sentezini göz önüne alırken, bu birikime yaşayan toplumun eüncel etkinliklerini, sevinçlerini, tasalarını, derinlerueki etnik bi D rikimlerini ve hatta üretimlerini de katarlar. Bu yaklaşıma göre Fransız toplumunun kültür verilerinden söz ederken, tarihi Fransız kültürü kadar, günümüz Fransız toplumunun yeni göstergeleri de tanımın içine girer. Yine Türkiye halkının nispeten ortak kültüründen söz ederken, geçmiş tarihi, kültürel motifler ve birikimler kadar, günümüz toplumunun sanatsal eğilimleri, düşünce yapıları, hatta internet, bilim, varsa kozmolojik üretimleri de Türk kültür dairesi içine girer.. Işte tam burada "yerel kültürün" inamlmaz önemi ortaya çtkıyor. Yereli bümeden, araştırmadan, ortaya çıkarmadan, dahası paylaşmadan, hatta yeni üretimlerde çağdaş bicimde ortaya koymadan, "ulusal kültür" nasıl oluşabilir ki?.. Oluşmuş ise, yapay oluşmustur, günün birinde gevşer. Tutarlı ve özgün bir ulusal kültür, yerel kültürleri kavramış, özümsemiş ve yeniden çağdaş bileşkede ileri hamlelerde ilerletmiş bir kültürdür. Böyle oir ulusal kültür, tutarlı bicimde evrensel kültüre yaklaşır ve hak ettiği yeri alır. Tam bu noktada bağımsız ve özgün olmanız gerekir. Eğer global kültür dayatmalarının egemen projelerine yardımcı veya destek olmak için yerel kültürü ortaya çıkarmaya çalışıyorsanız, sonunda globalemperyalist kültürlerin basıncı altında erirsiniz . Oysa ilerici ve eşitlikçi anlamda yerel kültür, ulusal yapıyı yok etmek için değil, ilerici ulusal yapıyı daha ilerici yapmak için var olmalıdır ve ancak böylece çağdaş bicimde evrensel kü'tür kucaklaşması olur. Bubağlamda bir Ege kültüründen söz edilebilirmi?.. Eğer Anadolu Uygarlıkları varsa.. Bu uyearhklara dayalı bir çağdaş Türkiye Cumhuriyeti özlemi varsa ve tüm bu süreç kültürel bir dokuya sahipsc.Sürecin en verimli ve kalıcı kültürel değerlerinin yaratıldığı, Ege yaşayanlarına özgü bir "Ege Kültüründen" söz edilebilir. Ege'de yaşamış olanlarla, vaşamakta olanların ortak kültürü, hiç şüphesiz Anadolu halkının uygarlıkçı birikimine paraleldir, o birikimi besler ve renklendirir. Ege kültürü, hiç şüphesiz, Ekrem Akurgal, Halikarnas Balıkçısı, Azra Erhat, Sabahattin Eyüooğlu, Bilge Umar ve daha nice kültür adamının işaret ettikleri bir olguDevamı 4. sayfada. CUMHURİYET KİTAPS^V/ 6 3 7