Katalog

A R A L I K 2 0 0 2 • Deniz Pala, Frida Kahlo kitabını değeriendiriyor 3. say/ada ü M. Sadık Aslankara, birsiyasal roman olarak H. I. Özcan'ın "Ejdertia Yıllan"nı değeriendiriyor 8. say/ada • Zülfü Livaneli ileGamzeAkdemir konuştU 9sayfalank • M. Demirtaş A.N. Yılmaz'ın "Şapkasız Teğmen"ini irdeliyor. 14. Marksizm ve sosy KIT/UP Cumhuriyet P A B A S I Z E K 1 AliAyb Mehmet Ali Aybar Türkiye sosyalizm tarihinin özgün kişiliklerinden oiri. Bugünlerde biri Aybar'la, diğeri Aybar'ın olan iki kitap yayımlandı. Bunu fırsat bilerek düşünce tarihimizin bu önemli kişiliğini bir kez daha hatırlatmak istedik okurlarımıza. ALEV ATEŞ eçen yüzyıü doğuş ve çöküş süreçleri ile iki kez belirleyen MarksistLeninist ideolojinin, yapısını, açmazlarını, umarsızlığını, entelektüel bir kaygıyla araştırıp açıklamaya çalışan bir bilim adamıdır Aybar. Ama munalifi ile yandaşı ile kabul gören bu özelliğini pratik sosyalist siyasetin de temeline oturtma çabası zaman zaman yalnızlaşmasına da neden olmuştur. Oysa yapdmasını istediği şey, Marx'ın bilimsel yöntemini uygulamak, dışımızdakı gerçeğin hareketinikavramamızı sağlayacak tüm vektörlerin bu yöntemle analiz edilerek pratik siyasete uygulanmasıdır. Sosyal olaylarda bunun bir reçetesinin olmadığı ve keşif için sonsuz çaba gerektiği ama bilimsel davranabilmenin de tek koşulunun bu olduğunun altını devamlı çizmektir. Türkiye ve elbette parçası olduğu dünya sosyalizminin gelişim çizgisini incefeyen ve riilen içinde olan herkes bilir ki Aybar ve TÎP çizgisi ile siyaset büyük bir kırılma yaşamıştır. Ve incelendiğinde görülür ki, başta CHP çizgisinin değişmesi ile başlayan ve bugünlere gelen kırdmanın temelinde Aybar öncülüğündeki TlP'in kitlesel muhalefeti başarı ile örgütlemesi yatmaktadır. Yani Aybar liderliğindeki TlP'ten sonra Türkiye'de hiçbir şey eskisi gibi olmamıştır. Bunları yazmaktaki amacım, bu kitabın yazarının özelliğini anlatabilmek içindir. Zira yazılar kendi bütünlüğü Ue ele alındığında; teori ve pratik arasındaki can alıcı diyalektik, tarihi oluşturan insanın gene bu tarih tarafından oluşturulması sürecinin belirleyiciliğini açık şekilde izlemek olanaklı. Çünkü, Aybar'ın bu kitabın yayımlanmasına kadar geçen süre içinde çıkmış olan tüm kitaplarında ve Mumcu'nun kitabında parçalar halinde bulduğumuz çizginin, daha evrensel ve geniş anlamıyla ele alındığını ve bu olusumun siyasi pratikle iç içe nasıl geliştiğini Dİr bütün halinde ve daha bir gerekçelendirilmiş naliyle görebiliyoruz. Kitabı açıklayıcı bir sunuş yazısı ile yetkin bir biçimde yayına hazırlayan Aylin Özman'ın deyişiyle Aybar bu yazılannda;". hümamzma etrafında yapılandırdığt Marx yorumunu, Marksizm ve bilımselltk üzerine görüşlerım ve bu baglamda bılımsellik kaygtstmn Marksıst düsüncenin gelıştmi açıstndan anlamtm ve yeni yorum ve ele alısların kaçınılmazhg'ını en açık biçımde aile getirmektedir". Gerçekten de daha önceki kitaplarında da Leninist Mehm G Stalüıist ideoloji ile Marksizmin sorunlu ilişkisinden söz eder Aybar. Fakat, önemli bir bölümüne A. Ozman'ın akıllıca yerleştirilmiş ara başlıklar ile anlamını vurguladığı bu yazıları yukarıda andığımız kuram/siyasal pratik ilişkisine derli toplu bakmamızı sağlıyor. Kısaca söylersek, Marx sonrasında kuramın yaşam alanlarına nüfuz etmesi demek olan "Leninizm, Stalinizm, Maoizm" gibi "marksizmlerin"; bu bilimsel öğretiyi, (cenneti dünyada vaat eden iman kapısına döndürmeleriM.A.A.) yani gerçeği kendi içinde arayan idealist bir siluet haline getirmelerinin nedenleri ve sonuçları üzerine düşünen ve yargılayan bir kitap; Marksizm ve Sosyalizm Üzerine Düşünceler. Kitaptaki yazılar temelde, kökten bir eleştiri ile ardı na çeşıth ekieı aknış Marksizmin salt siyaset ideolojisi haline getirilmesini, bunu yapabilmek uğruna geneuemelere gidilmesi sonucu ve kesin tanımyargılarla bir çeşit ontolojiye dönüştürülmesinin ortaya çıkardığı oluşurnlan, yapılan ve sistemleri tartışıyor. Aybar'a göre kesin yargılarla genellemelere girmek ve buralardan mantıksal sonuçlar çıkarmak, dünü bugünü ve geleceği böylece açıklamak ve kestirmek bu yolla olanaklıymış gibi gösterilmek istenmiştir. Çünkü böylece varılan noktada teori, sistemi doğruluyorsa "doğru" sistemle bağdaşmıyorsa "yok" sayumaya başlanmıştır. Bu ise yanlış bir iktidar biçiminin meşrulaştırılması için kullanılan yöntemdir. Bu yanlışlığın aşılabilmesi için de mutlaka ".. Manc'a dönmek gerekır " ama bu dönüş " bağnazca bir dönüş olmamahaır... bilım düsüncesıyle ve elestirel bir Devamı 4. sayfada. CUMHURİYET K l T A P S / m 868