Katalog

dı olduğu konuda bıle havaılığın albenı sıne kapılmak onun doğası gereğıdır handıyse Daldan dala konan deneme, ancak bıınlar arasinda kalan bosjuğa ycr leştiğı surece okurla doğuıgan bır dıya loga gırer, sessızce kaışı tarafa devredılen sorıılar onıınla bolu^ıılmcye basla mıs.tır ç.unkıı " Buradakı dogurgan oır dıyalog' so/lerr denemenın ıı, yapısinm ve ıslevının nasıl olınasi gerektığını açık seç,ık bıı bıc,ımde kovaı ottaya Tîer deneme bana gore mtıtlaka doğurgan ol nıalidır ve okııra, yaşamın g/ılı saklı ne kadaı hazınesı varsa gostertnelıdır De ncmı okuyan kıs,ı, goımedıklerını gor melı duymadıklarını duymalı dııs,unt.c mckani7masında basjayan değışimı hıs setmelıdır Ayrica kıtapta bıten deneme, okurda devam etnıelı, yas,amalı, onu baş, ka bas,ka merkezleule ııretılen ıırıınlere kos.turmalıdır Mehnıct Frguven, o en gın bılgisinı kullaııaıak denemeyı yenı den tanımlamaktadır "Duıeme, bırbi rınduı apavı ı ıkı s,ey aı asındakı kısa devleııın gıuerek \uksek gerılım hattına donuştu&u noktada uc, verıı / Oenemenın bılgı dagaruguiuza katkısı bılgılenmeyc kıs,kırtmaktan ıbarettır yalnı/ca, ama bu da gunumu/un kos,ııllaıında bılgilı ol manın ılk şartıdır Dolayısıyla gerç,ek de neme soru lijjıetleıı ıle ırdeledığı konıı da kesın bır ş,ev so\lemekten 7iyade so7u bi7e bırakmaya (,ahi;ip, o mesele hak kında bı//at okuıun duşıınmesını talep eder " Bu talebin ne demeye geldığını kavrayan akıllı okur Mehmet Ergııvetı'ın belıı trığı çi7gıdc yurıınıeye calısjr sa dus.un<.e evrenının sonsu/luSuvla kar ş.ılas.tıracak tılsımı vakalamiş olur O tıl sım bır ke/ yakalandı mı aıtık genyedo ııuş denemeyı okumadan oncekı an'a donuş yoktıır Tam tersı hep ıleııye, hep ılerıye, dalıa da ıleııvc gıdış vardır cilığe bağlı kalmaya, bu bağlam ıçınde tutarlı bır butunluk edınmeye çahijtım, calışıyorum"sozlerınedeğınırvebuso7ferın anlamlarına yaklaşır "Buna gore Oktay'ın ongordugu tarıhı maddecıhğe dayalı butunluk aravişı orneklerıne Jasnovya da I ıfsıhft/'da rastladığımız uze re, bıı utu populıst soylem, obur ııcu Uı^uncıı Reıch esterıgıne u/anan bağna/ gerçck<,ılifie butunuvle yabancıdır bu yu/den Betkett ıle Dıckens'ı bırbırının seçenegıne ındırgeyen zihnıyete hep kub kuyla bakar, koru korune bırını tercın eden sadecedışladıj*ındadeğıl se(,tığın de de yaya kalmaya ınahkumdıır 7ira / Ahmet C )ktay'ın 1999 yılında kaleme al dı£i ''jımdı Ü/erıne üu^unceler' ya7isı nın ı<,erdığı dıı^uncelerı olduğu gıbı venr 'Gelecek ancak geLmı^ın kı^kırtıcılı ğı ve ^ımdınm verılı kurumla'jmıs gerçeklığının dıştalanması savesınde kıırulabılmelıdu ( IÇunkuşımdı'nınolumsuz ıçerığını ortaya cıkarabılecek bır ele^tırının somutolcutleııhenuzgerçekle^nıemış bıı gelecektcn hareketle kuru lama/ ( ) Şımdı'ye egemen olabılmek, gei(,ektendeğı^tırebılmek,edı]gınlestırı cı oğelerıne kar^ı koyabılmek, ancak bır geçmı^e ve geleceğe sahıp olabılmekle mumkıın " Tam da bu noktada tutaılı olmayı ılke edınnıış Oktay'ın yedı yıl sonra vavımladıgı' A7 Kaldı Kı^a' adlı ^ı ır kıtabırulakı ^u dızeler gerçekten onemlı bır ıpucudur bı/ım ı<,ın zemınde gerçekleijir Batur, şaşılasi bır sevgıyle bu hassas sınırda yakalar bızı, kıtap bıttığınde, onun agırlığıyla açılan boşluğu doldurmak okurıın sorıımluluöuna gırmıştır artık Kendı tabanında ba'jkasının bıraktı^ı 17e kayıtsi7 kalan ıse 7aten tartı^ma alanı dışındadır burada / Batur'u okumanın bııc,ok gerek«,esı olabılır, ama en onemlısı onunla aynı anadıl'ı payla^ıyor olmanın verdığı keyıf, Turk(,eyle sahıp olduğumu7 ayrıcalık tır.J' IDDIA EDIYORUZ BENZERLERİNDEN ÇOK FARKLI DAHI kllRIARKI MHSTAIA KKMAIATATURK'UN F ( ) T ( K ; R A F L A R L A BUTllNLKîjFN BIY()(İRAFISI Işıltılı bir anlatım Mehnıet Lrguven ın 'Golgenın Ucu' kıtabında yırmı dokuz deneme yer al maktadıı Ve bu denemelerın her bırın de dunyalar vıkılıı, dunyjlur kurulur, her msanın kendınde var olan ama fark edemedığı sorunlar tıtı/lıkle ışıltılı bır an latııııla ısjenıı Ba^ka ne ışlenır^ 'Bos K3ğıt ve Kalenı'ın aralarındakı ılgınc ılı^kı, ılgınc, ahijveri!; bnbuının varofu^ıınıı geıçekles.tıren dıırumlar ışlenıı Kâğıdın geç,ırdığı mektup olrna, kıtap olma evrı mı ıslenır ()yunlar kâğıda yazılır, beste ler kâğıtla notala^aıak yas,am buluı Anılaı, oykuler, s,ııılet, romanlar kâğıt u/erınde doğıım yapar, kâğıt uzerınde doğar ve olumsu/le^ır Bıı Ozan Resmı Sorguluyor'da, unlu O7an Ahmet Has,ım'ın kis,ılığıne ve sana tına ayna tutar "Anlık i7İenımlere kus, kuyla bakan Ahmet Has.ım, Saraybur nu'ndakı gorkemlı anıtın etrahnda bıı saat kadar dola^ıp duracaktıı" der Meh met Lrguven ve Ahmet Haşım'ın şıırlerıyle resım tutkusıı aıasında bır bağ ku rar Resım, Ahmet Haşım'ın şıırlcrınde, dı/elerınde di7elerının yapısinda, kur gıılanmasında kendılığınden vardır Sontadan o şurlerc k.ıtılmamıs.tır Resımle bolesıne ıc, ıe,c olan ozanın ıesım sanatı naıcteıılıklesaıılrnası,onun ıi7erıneeğı lerek tabloların bunycluınde deıınlık leı aıaması dogaldıı Ahmet Has,ım bır de pek ç,ok ressamın dostuduı ()nlarla, onların resımleııyle, ac,tıkları sergılerle ılgılı yazılar ya7maktadır Haş,ım, bır sa natçıyla bır scyırunın bııbuınden ayrıl dığı notalaıı ^oyle betımlcr "O, etının deıınlıklenne doğru karılı ve fecı bu se yahatc (,ıkaıak o etı deşıp ı^ıne kademe kademe ınmek ve cehennem helezonla rına mıı^abılı hele/onlardan geçtıkten bonıa, nıhayet go7 kama^tirıcı bır paııl tı ıle yanan rııhun golleune varmakta dır " Bu kıtabın en dolıı, en onemlı de.nemelerınden bırıdıı Ahmet Haijinı tlen sonra gunumu7 o/anlarından Ahmet Oktay'ın resımle ılı^kısını dıdıklemektedır Mehmet Ergu ven Oktay'ın "Tarıhı dıyalektık madde CUMHURİYET KİTAP SAYI 597 Mehmet Lıguven'ın ' /weıg ve C asanova" cienemesı de onemlı bır deneme dır Bu denemede bı/ım edebıyatımi7i da romanlanyla, oykıılerıyle, ınceleme lenvlc etkıleyen, dusunce alanındakı kı sulıgımı/ı gıderecek olanaklar sunan Zweıg'la (.asanova'yı kaüjilaijtırmakta dır Bu denemenın alt ba^lığı 'otobı>og rafı' koymıii}tur "Her gerç.ek sanat yapı tı, gızlı ya da a<,ık ben ın seyu" defterı olarak ozva^amovkusunden bır kesittır as lında, yaratıulıgaMvananhiijbırolıımlu, sonda) alanını kenılı dışına ta^ıvamaz <,ıınku Bıı ba!}kadeyışleyaıatmanıno7u kendıne ınmek, bıınıın bır cesaret soru ntı olmaktan ote tralık zorunluluga do nıi!;tugunu ko^ulsıi7 kabullcnmcktır/ Bır sanat vapıtında olumsu/lugun en bu uk guvencesı olan ı^tenlık samımıyet, as (sahici) sanat yapıtı olmanın on ko sııludur , sanatijinın kendısıne ragmen kendıne aıt olanı kıırcalamaya mahkum olmasıdır/ Ozyaijamoykusunde sozu Dun nınıızdc ktmıldar hep, ma$rnam edılen geı,tnı^ elan yaşanan ıle muhay \ı katnıan' Hızd( n <>m t vıinnıştır kaçtıfcıtntz ) erlı yel şımdı'ye gırenlerarasındakı sinıı ci7 gisını ıptal etmesine karşın, nesnellık re adına bıınu gi7İer Oysa mazıde kalan Kendıntn hem geçmışı hem gelecegı zaşımdı'ye aradan geçen sure zarfında yanıan şananlann golgesı hıç du^mcmiş gıbı ha Yıkık rvı dınlerız taşındığtmtz evde " tırlama anı dupeduz el koymuştur bura da " Mehmet Crguven otobıvografı ko Ahmet Oktay'm denemelerıne resme nusıınu ayrıntılı bıı bıı,ımde anlatır, Ste duyduğu ılgıye resme U7ak durmayan lan Zweig la ka?andığı zengınlıkten soz otekı şaırlere ve resım anlayüjina, bır sa eder Casanova'yla ılısjulerını yaşanmış nat(,ının bır sanatçıva gosterrnesı gere oykuleıle donatır ken dııyarlıkla yakLfşiı "Zweig ve Casanova" ATATÜRK ALBÜMÜ 72OSAYIA 24\^cm «ÖIÜIOCrKAl M II I /7«GRAM Kll^l KACılDAOISn BASKI LU\ SOM1/1 I KI / ( 1111 I BIR1NCİ CILT 18HI1931 f.îî/ Sayja) I. ROIA1M \uuuıhun G(fulıı;t lluabı * htaklal Maısı ' Onunıu ^1! Nutku Atatuik(iı dusuna ustemınde lurk gun /ı^ıııın goıtvlın Ataturk'un Tuık Oıdusuna sım nwni)i Ataluıkun du^unn iislcmı Oıdumuzun td n/ıı oztUıklaı Atuluık dıyoı k\ II. B0Lİ1M. A1AI URh'UN ÇE$ITL1 K0NULARDAK1 TtMLLGÖRU$LLRt Akıhıhk vc Dılım " M1//1 rgıfım * latıh l Dıl vr Guzel banatlaı * Kadın Vt Ktıdın Ilaklaıı * Mıllı Igtımnhk * GınOık vı Spoı * tktısat Dın vt Laıkhk * MılhvcUıhh * Mıllı Bırhk * Kultuı vc İlım * Hun*ıyıt ve hlıklal Askctiıh ve Oıdu * Dı,s polıtıkayla bans * Sfcme So;ln ///. BÖLVM. Yabancılaı Atuturk itın ne duşunuyoı Ataturk kmnolopsı 'Lnıs Batur ya da Dunya>ı Bırıktır mek' dencmesınde Batuı un sanatını kı lı kırk yaıan bır dıkkatle tıpkı Enıs Ba tur'un yaptığı gıbı ınceleı üenemenın bır yerınde ' Batuı u okurken toğun ıkı defa yalpalarız Bırı, onun bıldığı seyleı arasinda yabancı olduklarımi7, oburu, bunların olusjıırduöu ı^ık hu/mesını <,evreleyen karanlık Lolge " derkeıı Ba tur'un dunyabinagıımeki(,ıngercklı ka pıları ışaret etmektedır Batuı 'un dunya sı ılgınc bıı dunyadır, her şeyın bırıktı ııldığı bır dun>adır "Aby Werburg'un efsanevı koleksivonu 12 Aralık 1933 tarıhınde I lamburg'dan lngıltere'ye doğ ru yola (,ıktı£ında, o gune dek topladık laıına ıkı şılep 7or y'etcr/ Aynı olanakla ra sahıp olsa dunyayı bırıktırmeye ahdeden Lnıs Batur da Warbıırg'un gı/lı to rıınudıır hıı, ku^kusuz, oyle kı tum ha yatını <,ekecekten korseye, kapı tokma ğından va/oya kadar hemen her şeyı sı nıılandıııp gormek uzerıne ınşa etmı^ bır ya/arla karşılaşınz onun ^ahsında / Bellı (jcvrclerın snop ve kendı kulturu ne yabancı olmakla sııçladıgı Batur, as lında kendı yatagına biğmavan bır nehrı anımsatır üolayısiyla aıt olduğu kultu 1 un dışına ta^ıp, ba^ka kulvarlarda kulaç atınasina yol aı,an nedenler, yabancı kım lığınden değıl, bu dısıplın ve bıtmeyen merak duygusundan kaynaklanmakta dır ve olava bu açıdan bakıldığı /aman, madalyonun yanlı^ yorumlara hedef tah tası tesjkıl edeıı obur yıi7u, cok daha lyı gorunur, dısıplınlı vc yazarak du^unme ye adanmıs ya^amıyla, şark 7ihnıyetınc sahıden yabancı bırı durmaktadır onu mıı/dc rehavetın boylebine kok saldığı bıı ortamda karıncadramaturg, Batuı 'a en yaraijan tanımdır belkı de/1 lıç kımse nın sanat eseı ınde kendı tabanından da ha derıne ınme olana&ı yoktur, en a7in dan, bıraz daha derınleşme hep orada, o Dünyayı BiPiktirmek 'Deni7e Gı/lcnmck' adlı denemesın de, denı/e bakarken olumıı gorur Mehmet I rguven Bu saptama doğrudur De nı/ kocaman su kıtlesıyle ılk canlıları ıçınde barındıran, dunyayı oluşturan ya pısıvla ve elsaneden gelen oykulerdekı simgelerle olumıı dıledıöı gıbı kullanan mekânlardan bırıdır En buyuğudur Aslına bakılırsa olum ıçın mekân değıl, canlı onemhdır Yanı olum karadadır, hava dadır, sudadır, her yerdedır Kım buralara olumıı gormek ısteğıyle bakarsa mutlaka gorur Bır bakıma olumun yaijamasi canlı turunun yok olmamasına bağlıdır Bana gore olum de olumludur ()lebılır ve bıter her şey Mehmet Ergu ven, olum sorununu de^ışık bır açıdan değerlendırmış, bu sorunu enıne boyu na ıncelemek ısteyenlerın duşuncelerın de bulunan derınlıklere bır derınlık da ha eklemıştır Buyuk s.aırlerın, yazarların olumle yasamı, bu ıkız kardeşı yapıtla rında yenıden tanımlamalarını da sergı lemı^tır Heı bırı bır başyapıt, bır bılgı pınarı olan denemelerın toplandıgı (Golgenın l Jcunda) kıtabı ıı,ın ovgulerıme son vermek ıstemedıgımden, onun hakkındakı tanımı da kıtaLın aıkasındakı yazıya bı rakıyoıum ' Mehmet Erguven'ın uslubu dogası ıle o/deş, ağırbasjı ama delışmen Ya/mak, ele aldı£ı konuda kendısı ıle fıngırde^mek ıçın bır vesıle sadece En buyuk korkusu ıse kuralları çığnemenın de kurala donuşme olasılıöı Bu neden le tehlıkelı kav^aklarda ha bıre 7ik7aklar <,ızıyor ( )yle kı, dumduz yolda ılerlerken bıle kaşınıp, ansı/ın uçurumuıı kenarın da buluyor kendını Okuyun (Golgenın Ucunda) kıtabını ve Mehmet Lıguven gıbı buyuk bır yazarı ka7anmanın keynnı <,ıkarın.. • Golgcnin Ucunda / Mehmet Erguven /StlYayıncılık/240s SAYFA 17 1K1NCİ CİLT 19331938 (351 Sayfa) ONUNCU YIL MARSİ roioffaflada Kıono/ojı Bu\uk öndenn aıamızdan ayrılı^ı * lluyuk Öndcıın naası Anluna'da Rınufc Öndır l inogtajya Muzesmdc * Dol mahahçedcn ttnogtajya Muctsınt kıonoloji Buyufe Ondcnn naaiinm Amtkabın naklı * Anıtkabmn tarıhçcsı Buvuk Öndenn YURTGEZ1LFRİ * Ataturk !>Yi> len "Her Kutüphanede Olması Gereken Bir Eser" I ıy.111 UıMKMHHK) II ılıı ifj Bankası Cağaloglıı "jh Vakıfbank Nuruosmanıyt. !>b 2()ir72(ı (•ondcrı gıclcrlcrı laralıım/a aıllır Genel Dagıtım Ata Basım Yayın Narhbahçe Sok No 6/2 3 '•' 34420 Cağaloğlu IST YAYIN Tel (0212)528 66 89 90