Katalog

Mısır kökenli Fransız yazar Robert Sole'nin Türkçedeki ilk romanı "Mazag" başkalarına karşılıksız hizmet . vermeye dayalı bir yaşama sanatını 50'li yılların Paris'inde hayata geçiren ve büyük bir nüruz sağfayarak kendi sistemini kuran Basile Batrakani'nin tuhaf hikâyesini anlatıyor. Romanın yazarı Robert Sole, Halil Gökhan ile yaptığı söyleşide Basile Batrakani'nin " mazag "ını açıklıyor. HALİL GOKHAN azag" Le Monde gazetesinin okur teıpsilcisi Mısır kökenli Fransız yazar Robert Sole'nin son romanı. Paris'e 1950'li yıllarda Mısır'dan gelen Basile Batrakani'nin, Batı'nm en ayrıksı şehrinde kurduğu akıl almaz ilişkiler ağını anlatırken bir yandan da Basile'in almadan vererek yaşama sanatına dayanan hikâyesini, Nil kıyılarında "benim huyum, mizacım, keyfim" anlamına gelen ve Batı dillerinde kesinlikle bir karşılığı olmayan "mazag" kelimesi etrafında voğunlaştınyor. Parislilerin de bir türfü anlayamadığı bu adamı bizler, yani Türkler, Şark'ın en ayrıksı insanları, kesinlikle çok iyi anlayacağımıza eminim. Nesli tülcense de bu " istis>nasız herkese hizmet verme " ve üstelik "bunu karşılıksız yapma" sanatını bir romanla belgeleyen Robert Sole ortaya çok özgün bir yapıt çıkarmı^. Sole ile Le Monde'aaki çalışma mesaisi ve " Mazag "ın Türkçe baskısının yayın hazırlıkları sırasında bu söyleşiyi gerçeklc^tirdik. Aşağıda da görüleceği gibi Robert Sole, elektronik posta üzerinden keyifle cevapladı sorularımızı... Ihıy, keyıf ve kişisel zevk . Nil kıyılarında "mazag'ı tarıf eden kelimeler bunlar Peki neden bu keltme Akdeniz'ın mavi sularınt Batı'ya doVru geçerken boğuluyor; cünkü ona Batuıların anlamadığt bir keîime bu... "Mazag" kimi zaman kişisel zevk ve tat anlamına da geliyor. Bu kelimenin kapsadığı alan çoğunlukla bir karşılıksızlığa denk geliyor; demek istediğim rasyonel bir tarafı yok; bu yüzden de kartezyen düşünmeye alışmış zihinleri allak bullak edebiliyor. Her bakımdan, her şeyin paraya çevrilebildiği bir topluma ters düşen bir kelime elbette... "Bütün yollar Bas/le'e çıkar" diyor Amın Maalouf, Le Monde'da romanımz hakkında yazdığı btryazıda. Bu sizin dördü'ncu romanımz. Roman yazmak yazarlık ve gazetecilik hayatınızın "mazag"t mı? Benim "mazag"ını gün boyunca kelimeleri işlemek, yazmak ve konuşmaktır. Benim " mazag "ıın daha çok hikâyelcr anlatmaktır. Yazılanmda ya da tarihbd dcncmclcrimdc olduöu gibi gerçek, ya da romanlarımda olduğu gibi hayal dünyamm üriinü hikâyeler... Mtttr'dan Paris'e gelen Levanten Baiile Batrakam gorundug'u kadarıyla ne ardılt ne de mırasçnı var. Sizce Basile, her ne kadar romanın anla/ımı ınkâr etse de zamanının bir azızı mıdır? Sizce aziz nedır gunümüzde''' Polı/ıkacı mı, entelektüel mı, yazar mı, yoksa yurttaş mı? 1 layır, Basile Batrakani bir aziz değil benim gozümde. Çıınkıı bir Tanrı inancıyla ortaya çıkmıyor o. Ve başkaları tarafından da kutsanmıyor. Basile Batrakani, yani keyfi ve canının istediklerini yapma ve bundan kendine özgıi bir bı çimde zevk alma iradesinin ortaya çıkardı£ı bir adam. Onun zevkibaşkaları... Ve birleştirici bir köprii vazifesi görmek SAYFA 10 Mazag m yazan Robert Sole ile söyleşi "Mazag, Batılımn Dogulu imaiını valancı cıkarıvop' onun en büyük zevki; hizmet vermek ve başkalannı borçlandırmak da... Sanıyorum ki "Mazag" Şark insanım kötü huylu ve kumaz olmakla sürekliyargılayan Batı vhniyetine karşı bir mcydan okuma bence... Düşüncenize bİr yönüyle katılıyorum; evet, Basile Batrakani, aslında Batılılarda hâkim olan bu yargıları ve Batı'daki Şarklı imgesini yalancı çıkanyor. Batı'nın Sarldılan maddiyat ve dış görünüs olaralc yargıladığı, bu pencerelerden onlara baktıiı bir gerçek... Parastz bir dü'nya , "birisıne güvenmek", "BB sistemi", "mazag"..• Son derece tekilolan Basile dünyastnın argümanları bunlar... Böyle biraünya sizce mümkün mü? Bu kitap bir fabl'dır. Paranın hiçbir alanda dolaşımda olmadığı bir toplum riiyası elbette ütopik görünmektedir gözümüze. Yine de Basile Batrakani'nin dünyasında ve hikâyesinde hiçbir şeyin istisnai bir özellik taşımadığmı söyleyebilirim. Onun dünvasında ner şey akla yatkın ve doğaldır bir biçimde... Genel olarak romancılık sanattmzda Mısır'ın büyük etkileri ve izleri gözleniyor. Ne mutlu ki çok moda olduğu üzere tarihsel romanlar yazmtyorsunuz Mısır üzerine... "Mazag" 60'ların Mtsırt'ndan dolaylı izler tasıyor; "tskenderiye SemaforuJ860'lartn, "Memluka" 1890'lann, "Fes" 1900'lerin Mtsırt'nda geçiyor... Besınct romammzda 2000'lt ytltarın Mısırı'nt sizden beklemek mi gerekecek bu durumdaPC) Mantık olarak beşinci romanım günümüz Mısın'nda geçmek zorunda tabii.. ama kişisel olarak yayımlanmadan önce romanlanmdan söz etmeyi pek fazla tercih etmiyorum... Size sadece şunu söyleycbilirim ki Mısır romancılık sanatında vazgeçilmez bir büyük unsur... Hangi romancının değil ki? Le Monde 'da okur temsilcisi görevini yapıyorsunuz. 18 yaştntzdan bu yana Paris'te yasıyorsunuz, bir Levanten Mısır kökenli bir Fransız yazar olarak... Paris'te yaşantımda üç meslegim var sanınm: Gazetecilik, romancılık ve Mısır uzmanüğı... Fransız vatandaşı olsam da Mısır kökenlerimi ve Şarklı aidiyetimi asla inkâr etmiyorum. Bu durum beni rahatsız da etmiyor aynca... • C) Yazartn "Mazag" dısında adı geçen diğer romanları (tskenderiye Semaforu, Memluka, Fes) Everest Yayınlan'nınyayın programmdadtr ve çok yakında yaytmlanacakttr. "M Butun yollar Basile'e çıkar Robert Sole bir Mısırlı'nın Paris toplumu içinde ördüğii ağın iplıklerini tek tek çözerek göründüğünden daha karmaşık bir Levanten'in portresini çiziyor. AMİN MAALOUF I atı'da Levanktenler her za'mankötügösterilmiştir. Sevimli, gönül okşayıcı davrandıklarında yardakçı, dalkavuk insanlar gibi görülmiişler, aynntı sanatını islediklerinde ikiyüzlü oldukları söylenmiştir; topluma ayak uydurmaları, insanlarla iyi ilişkiler kurmalan her zaman bir kurnazfığa başvurmanın başlangıu gibi kabul edümiştir. Robert Sole dördüncü romanı "Mazag"da Basile adlı bir kahramanı sahneye çıkanyor; Basile önce dü rüst bir insan gibi davranmayan, meşru dayanağı olmayan bir etkinlik içinde, girdisi çıktısı, gerekçeleri bilinemeyen bir ağ orebilecek kadar yetenekli tipik bir Le vanten olarak görulüyor. Dolayısıyla çekinilmesi gereken biri dir Basile. Ve anlatıcıyla birlikte onun B: Robert Sole G asMrteci ve yazar. Mısır kökenli bir aileden gditıekle olan Robert Sole 14 Hylüf 1945'tc Kahire'de doğdu. Çocukluğu ve ilkgençliği Mısır'da geçti. 18 yaşında Fransa'ya aitti. LiUc'de Gazetecilik Yüksckokulu'nu olcudu vc diplomasını aldı. 19671969 yıllan arasmda NordEdair (Roubak) gazetesinde redaktör olarak çalıştı. 1969 yılında lx Monde & gırdı ve dinler bölümündc çalışmava başladı. Daha sonralan 19741980 yıllan arasında gazctcnin Ronıu temsilciliğınde gazetecilik hayatını sürdürdü; 198083 arası Washington muhabirliği yapü; ardından Paris'e döndü ve Le Monde'un toplum bölümü şefliğine getirildi. 1989 yılınddn sonra Le Monde niyerarşisi içindeyazıişleri müdürlüğünden, genel yayın yönetmerıi vardımcılığına kadar bırçok görevde çalıştı. Rcmert Sole, 1998 yılından bu yana Le Monde'un medyatörü (okur tcmsilcisı) olarak çalışıyor. Bu eorev, aralarında Washıngton Poit gibi bazı Amerikan gazetelerinin uyguladığı bir modele benzetilerek yaratılmıı yeni bir fonksiyon. Ij; Monde medyatörü Sole, her cumaıtesi giinü gazetede, okur isteklerini ve gazete hakkındakı kendı kişisel görüşlerinı kaleme aldığı bağımsız bir köse yazısı yazıyor, Robert Sole Dugüne kadar birçok dile çcvrilmiş bulunan dörc roman yayınladı: Le Tarbmıche (1992), LeSemapbored'Alexandrie (1994), La mamelouka (1996) et Maza§ (2000) Bunlar dışında iki tarih ineelernesı deyazdı. L'ligyptc, passion française (1997) a p { ) Fotoğrafçı (^.arlos Freiere ile birlikte hazırladıklan Alexandrie l'igyptienne (1998) ve Fransız Mısırbilimi Kürsiisü Cetniyeti Başkanı Dominique Valbelle ile hazırladıklan IM Pıerre de Rosette (1999) yazann diğer kitapları. Evli ve üç çocuk babası olan Sole, 1978 yılında Ronıa Şehri Uluslararası Gazetecilik ödülünü; 1992'de Iji Tarbouche adlı romanıylaMediterraneeödüIünü; 1998'deise, ÎJEgypte, passıon française adlı kitabıyla FransızArap Dosuuk ödülünü kazandı. • K İ T A P SAYI 5 9 7 C U M H U R İ Y E T