Katalog

Olarak Enstıtuler, Koy Enstıtulen'nın Yıkılması C umhurıyct oncesınde, Tanzımat ve Mesrııtıyet donemlerındekı eğıtım so runlarına da değınen yazar, 2 Mahmut donemınde orduda askerın eğıtımını or nek verıyor Burada eğıtmen kıırslarıyla bır bağlantı kuıulabıhyor 1 Hakkı Bal tacıoğlu'nıın elışlerını, pıyesı, ga7etecı lığı oKul programlarına alması, I Hak kı Tongııç ıun onemlı bır ıpucu oluştu ruyor Endustrıleşmıs, ulkelerın okul modelının Tuıluye'ye yaramayacağı sap tanıyor Ethem Nejat ve Satı Bey de koy lunun eğıtımıne onem vermış kışıler olııp oğretmen okıılu oğrenulerıne ıdealızm aşılamışlaıdır Cumnurıyet'ın ılk yıllarında Dewey, Kuhne, Buyse vb eğıtımcılerın goruşle rınden yararlanılıyor Kuhne'nın Latın harflerının kabulunun onemlı olduğunu behıtmesı Atatıırk'u etkıliyor Mustafa Netatı, Koy Oğretmen Okulları açılma si için gırışımde bulunııyor O yıllarda t H Tonguç'un Gazı Eğıtım Enstıtu su'ndekı elışlerı çalışmaları, Tıırkıye'de eğıtıme deneysel yon vermede etkılı olu yor Sağlam bır eğıtımın sağlam bır eko nomıyle olacağı yadsınamaz Kadrocu lar, eğıtımın duzelmesi îçin Batı'ya oy kunmekten kaçınmak gerektığını kavrıyorlar Ilk Koy Oğretmen Okulu dene yını Mustafa Necatı gerçekleştınyor (Denızlı ve Zencıdere Koy Oğretmen Okulları) Tıırkıye'de aydın koylu ıkıle mı surer Koyluye uzanmada Halkevlerı bıle yeterınıe başaıılı olam,i7 ların ustesınden gelmeyı başarırlar (Okul yapımı, su getırılmesı, arazı alımı vb ) Enstıtuler arası ışbırlığı başarıyla gerçekleştırılır Hasanoğlan YuksekKoy Enstıtusu'nun kuıulıışunda ışbırlığının etkısı çok buyııktur Yııksek Köy Enstı tusu ılk ılerlemesını 1944 45'te yapar Koy Enstıtusu Dergısı'nı çıkarır (Uç ayda bır, be^ sayı <,ıkabılır) Koy Enstıtulerı toplumsal bır harekettır Yazar, bu harcket ozellığını dort baş lık altında tartışır "1 Yenı toplumsal değerlerın gelı^mesı, 2 Ulusal kulturun yaratılışı, 3 Ekonomık yaşamın meslek leşme ve uzmanlaşmaya doğru gehş,me sı, 4 Ulke ekonomısının verımlılığını arttırma sorunu " (s 269270) Koy Enstıtuleıı Kemalızmın kendısı dır Uygarlık ı^ıklarının yaratıcılarıdır Halka doğru bır harekettır Ikıncı Dun ya Savaşı sırasında ırk^ılık yukselınce, Ataturk ve Mıllı Eğıtım Bakanı Hasan Âlı Yucel kııçuk duşurulmeye çalışıhr Irk(,ılığuı yuksehşınde SSCB'nın 1945'te Tıırkıye'den haksız ısteklerı etkılı olur, Kemali7m tlc gcrılemeye başlaı Antı Kemalıst ıdeolojı polıtıkaya yerleşır ve Koy Enstıtulerının kapatılı^ında etkılı olur !jubat 1943'te toplanan 2 Maarıf Şurası'nda Emın Soys al ve Halıt Fıkret Kanad, Antı Kemalıst goruşlerını savu nurlar Gencılık tıımanmaya başlar, Ataturk devrımlerı karalanır 1947'de Yucel Oner Davası yaşanır Koy Enstıtulerıne saldırılar artar 07 08 1946'da Yıı cel, bakanlıktan alınır Şemsettın Sırer getırılır yerıne CHP DP çekışmelerı su rer Sırer ve Soysal, oçlerını alırlar Yıı cel'den Mıllı Eğıtım Bakanı Şemsettın Sırer, ıkı yıllık gorevı suresınce Kemalıst eğı tımın kazanımlarını yok etme basansını gosterır I H Tonguç da gorevuen alı nır 3 Eğıtım Şurası'nda Koy Enstıtusu çıkışlıların Ilkoğretım Genel Mudu ru'yle haberle^melerı yasaklanır Okul yonetıcılıklerıne Koy Enstıtulu olma yanlar atanır Koy Enstıtulu oğretmen lerın bırçok hakları ellerınden alınır, ev lerıne baskınlar duzenlenıp kıtapları toplanır Oğretmenler arasında ıkılık yaratılır YKE kapatılır (1946) Sırer, 1947'de çıkarttığı bır yonetmehkle Koy Enstıtulerı U7erınde baskıları arttırır Sozgehmı oğreiKilerın okuyacağı kıtap lar saptanır sakıncalı olanlar toplatılır (Koy Enstıtusu Dergısi de) Koy Enstıtu lerı, llkoğretmen Oktıllan'na donu^turulur Koylulerın kalkınma davası bıra kıhr 1948'de hukumet duşer Sırer'ın yerıne MEB'e Banguoğlu getırılır Sırer, gorevını tamamlamıştır Tum kazanımlar yok edılmıştır f^kullara dın derslerı de konulur tlkoğretım Genel Muduru Ko nı, Van'da hrnıs Koy Enstıtusu'nun kurulmasına onculuk eder, ama bu okul, Koy Enstıtulerının bır "musveddesı" olmaktan oteye geçemez (1952) 1952'de DP'nın Mıllı Eğıtım Bakanı Tevfık llerı, Koy Enstıtulerı adını kaldırıp "Koy Oğretmen Okulları" adını ve rır Dını, polıtıkada başarıyla kullanır Şubat 1953'te toplanan 5 Eğıtım Şurası'nda Koy Enstitulerı bıtırılır Eğıtım, buııdan sonra Batı'ya gore duzenlenır Koy Enstıtulerı deneyı unutulur Bu kıtap Koy Enstıtulerı uzerıne kar şılaştırmalı olarak tum goruşlerı ele alı yor Bu nedenle tarıhsel belgelerın de toplamını kapsıyor Bugun her şeyıyle çolcmuş olan eğıtımımızde, ekonomı mızde Koy Enstıtulerının kapatılışlarının sonuçlarını goruyoruz. Cumhurıyet kazanımlarını, Ataturk devrımlennı yok edenlerden hesap sorulacağına ınancı mızı yınelıyoruz • (*) Türkiye'de Köy Enstitiileri/ Fay Ktrby/ Yayına Haztrlayan Engtn Tonguç/ 2 Baskı 2000/ Guldıkem Yayınt/ Ankara KanıınV nin Düşı'i, Hiirrem' i/ı Kâhıtsu Pargalı Ibrahim Paşa Cahit ÜLKÜ I \ Ronuın J6S sayfıı S.001).000 TL. Uygarlık ışıkları Bu kitap, Korfu Adası'nın lam karşısındaki Parga kasahasında orta halli bir Rum balıkçının oğluyken. "köle"" olarak gctirildiği sonra da güvcnini ka/.anarak vc/ üa kadar vüksclen "Makbııl" İbrahim Pasa'mn romanı. İbrahim ki. gii/.el Hünvm'i. Kaııııni'yc cariye olarak arınağan cttiğinde kcndi ölüm fcnnanını da ha/.ırladığmı hiç düsiinmcmijjti. Kcndisi. padi^ahtan sonra Osnıanlf nın oıı güçlii adanıı. Hiinvm ise Sultan olduğunda. aralarındaki acımasız iktidar oyunu bir öliinıkalını savaşına dönüşmüş, sonunda cellatlarla yüz yüze gclip 'Maktul' İbrahim Pasa olmaktan kurtulamamıştı. TÜPklyo'dakl soranlar t Hakkı Tonguç, Turkıye'de şu s o > uınlaıı ele alıyor Aydın sorıınu, meslek sorunu, eğıtım sorunu ve ulke sorıınu Bunları ıntelerken de bırçok buluşa ım zasınıatıyor Sozgelımı, "îoplumdeğıs medıkçe bırey de değışmez" dıyor "Iş ılkesı" ıi7erındc çalışıyor, boylece yaratı a bıı duşun yavas, yavaş gefışıyor Tarıh ıncelemelerınden ve kendı gozlemleruıden şu sonuca varıyor Tonguç "Koylu nun Kemahst rejımın odak noktası ol makla kalmayıp kurulacak tum eğıtım sıstemının yonunu ve ıçerığını saptaya cak basjica etken olması gerekmektedır Kent toplumu, beklenen eğıtım reror munu yurutemeycek kadar ulkenın eko nomık yaşamıyla bağını yıtırmıs durumdadır " (s 99) Çağdaş, uygarlık ıçın bı reyın davranıslarının uzmanlaşması, bıreysel yeteneklerın ortaya çıkaıılması şarttır Mıllı Eğıtım Bakanı Saffet Arıkan, Tonguç'u, Ilkoğretım Genel Muduru olarak gorevlendırır Arıkan, MEB'den polıtıkayı kovan bakan olarak one çıkar Tonguç'un bu goreve getırılmesınde Ataturkun bılgısı ve onayı vardır Eğıt men deneyı Tıırk eğıtımının cvrımınde etkılıolur Koy Enstıtulerıne gıdışın "us sal ve 7orunlu bır genışletılmesı"dıreğıtmen deneyı Koy Enstıtulerının oluş,umu yıllarında Tonguç'a karşi çıkan ıkı eğıtımcı vardır Halfl Fıkret Kanad ve Emın Soysal Emın Soysal, Kizıl(,ullu'da, (yifteler Koy Enstıtıısu'ne karşı olan uygulamalarda bulunur Bu nedenle Koy Enstıtulennın gelı^ıııunde, Kızılçullu'nun yerı yoktur Kızılçullu, Koy Enstıtulerının antıtezı dır Çıfteler'de mudur olan Rauf Inan, ış ıçınde eğıtım uygulamalarıyla başarılı olur (Ağa<,landııma, elcmek yapma, to hum ekme vb ) Kızılçullu, tnsan ustu tıpler yetüjtırmek ıster Mezun olanlar da koyleregıtmekten kaçınırlar Kemali7m ılkelerını yanlış anlayıp, yanlış yorum larlar Emın Soysal, 1946'dan sonra Koy Enstıtulerının dın duşmanı yetıştirdığı nı soyler 17 Nısan 1940'ta Koy Enstıtulerı Yasası kabul edılınte deney aşaması sona erer ve Çıfteler Koy Enstıtusu model olarak benımsenır Koy Enstıtulerının kumluşlarında atanan mudurlerın ozverılı çalışmaları yadsınamaz Tum sorun CUMHURIYET KİTAP SAYI 5 8 9 Cehennem keclisi vc kanarya COI.1S IALCOMİR Çcvırfiı Solma: Kâmunı Ronuın 5 76 savfa <J.5OO 000 Tl "Bir Hiinvm Masalı". Kaııuni Sultan Sülcyman'ın biiylik askı Tatar gii/eli HüiTcın'in kölelikten sultanlığa ıı/.anan vc akıl alnıa/ ontrikalarla biçinılcnen yuşammı, ilk kez bu kadar çarpıcı aynntılarla gözler önüne scriyor. Bugün dc Osmanlı Tarihi'nin cn gü^lü kadını olarak bilincn Hürrem Sultan, Kanııni vc Sadra/am İbrahim Pasa ilc yaşadığı öliimcül iktidar mücadelcsi üçgcııiıulc. amadaıına ıılasmak içiıı hcr şeyi göze alnııştı. Bir cehennem kedisiydi o... Kanaryası öldüğünde kcınlisini bckleycn sonıın da yaklasmakta olduğunıı biliyorılu ama Osmanlf nm hcsabını görmekte kararhydı. Solma/ Kâmııran'm özenli Tiirkçcsiylc okurkcn bir şölene döıuiscıı bu "masar". Osmanlı tarihini dalıa da gcrcck kılıyor... İl' IMKILÂP