Katalog

meyveler olıır. Bir yıl sonra Acıya Kurşun îşlemez'le şiirsevenlerin karşısına çıkar Adnan Yü cel. Ses ile yüreğin bütünleştiöi, türküleştiği, büyüdüğü şiirlerdir bunlar. Bir şairin, yüreğinin çarptığı ülkenin sesleriyfe, doğasıyla, insanıyla oütünleşmesinin doğur duğu sevginin ve direnmenin şiirleridir Adnan Yücel'in sunduğu. "Ölürcesine sevmek" deyip devam eder kitaba adını veren şiirine: "Ve ölürken bile yürürnek/Boşuna değil/Hep yatağı olduk tarih ırmağıntn/Yenilgilerle durulmantn/Zaferlerle köpürüp kabarmanın/Ama htçbir zaman/Anası oımadık geçmışi doğurmantn." Kırlara Bahar Yetmiyor şiirinde ağlamayı görürüz: "Ben bu baharlara bahar diyemem/Desemşivan düşer bahçelere/Nerde yaşamın ofiaan coşkulan/Aşkın gelindk yangınlan sevgiler/Ktrlara bahar yetmiyor ne yapsak/Kara haberlerle soluyor güllcr." Yenilgilerin bağladığı gözlerine seslenir sevgilinin, "Gözlerin en az yaşamak kadar güzel" der ona, "O güzellikleri bilmiyorsun." Altı bölümlük Mektuplar ve Yanıtlar'da ülkenin gündemine not düşer, hapishanclcre. "Dost merhabalart nastl da uzaklarda/Yalnızca mektuplar konuşuyor artık" der ve güzeller: "Bir karanfil var mektubunda/Bir de menekşe tarlası şiir/Söryler mısin/Zindanda çiçekler nastl yetisir.' Sonra noktasını koyar "Gözleri Şiir Yazan Çocuklar" şiirinde: "Ey gözleri şiir yazan çocuklar/Dünya nastl da yenık ve yaralt/Yorgun düşmüş avuçlarımzda/Bir tek sizin gülüşünüz var onu güldürecek/Bir de ftliz veren tohum elleriniz/Bugünün yorgun ayaklartnt/Yannın güzel sabahlanna götürecek " Kitabın sonundaki, "Bakarsın ki yaralar kapanmış/Dinmeye başlannş bile sancılar/Btr acâı şiir kalmış geriye/Bir de sesiniyitirmişanılar/Nasılaçıklasam .."dizelerinin de yer aldığı Anlayamazsın şiiri, Adnan Yücel'in yaşanana nasıl bakıp şiirleştirdiğinin özeri eibidir ve sonu şöyledir: "Bir kez yazıldı bu aantn şiiri/Yazıhp gecildi suların tarihine/Gücitn yetmez artık/Nehirleri durduramazsın." Gelenek Tohumu'nda "Sokaklar kanarken içten içe kimsesiz/Kentler ag~larken/Ve ihanet tortulanyla kirlenirken deniz" yaşamı ve kavgayı sürdüren bir insanın gelenek tohumunu nasıl attığını ve onun yarattığı destanların "dilden dile" nasıl tüttüğünü okuruz. Biçim cambazlığına, şiir modalarına kapılamayan şiirini sürdürür ve son şiir ki tabı Sular Tanıkur Aşkımıza'da yer alan Gözlerin Düşüyor Alevlere şiirinde Sivas kırımını anlatır Adnan Yücel. "Şatrlergül düşürüyor alevler üstüne/Gökte yıldızlar kayıyor peş peşe/Hüzün kanatlt sorular şirnşekleniyor/Bu yeni yıltn adı nedir senın ülkende/Kutlanan gün Ortaçağ'ın hangi diliminde." diye sorar. "Ateşte semaha durmak diyor bir dost/Yaktyor seni bu sessizlik beter yakıyor/Yemekler utançla pişiyor ocaklarda/Ateşten kan sıçnyor ellerine/Güneşteönce gözlerin düşüyor alevlere." der. Adnan Yücel'in şiir coğrafyası genişler bu kitaptaki şiirleriyle. "Alplerde kaynayan pınarlar/Toroslarda coşan kar suyuna Adnan Yücel, Erdal Oz İle blrllkte. yüreğimizi." Adnan Yücel bu sevdanın söylencesini sunarken şiirden ödün vermez hiç. Her dizesi, her bölümü şiirselliğin ölümsüz iplikleriyle örülmüş olan bu söylencenin tarihe yaklaşımı direnme sözcüğüyle açıklanabilir. Örneğin şunları söyle bir yerine: "Düşlerin sonsuza koştugu yerde/Sabrtn çıçeklerini açttğt yerde/Asla kapanmazyaşanan defter/Çünkü tarihin en güzel yerinde/Son sö'zü hep direnenler sö'yler.' Söyleyecektir de "Yeryüzü aşkın oluncaya dek." l ElazığSeli Köyü, 1953 doğumlu, Karayollarında işçi bir babanm çocuğu olan Adnan Yücel, liseyi Elazığ'da okuduktan sonra Diyarbakır Eğitim Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü (1975) ve Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Bölümü'nü bitirip aynı kürsüde Çağdaş Türk Edebiyatı dalında yüksek lisans yapar (1979). ÂYKü'nun (Ankara Yayın Uretim Kooperatifi) kurucularındandır (19811987). Elazığ Karakoçan Lisesi'nde, Ankara'da Ycnişehir, YılYüpektaMşHp dırım Beyazıt, Cumhuriyet liselerinde edebiyat öğretmenliği görevlenni sürdüBu şiir kitaplarıyla Adnan Yücel, kurür. 1987'den beri Çukurova Üniversiteşaktaşım şairler arasmda başköşeye otursi Eğitim Fakültesi'nde Türk Dili bölüdu. Yüreğimdeki şiirin sesi oldu. Acıları münde öğretim görevlisi olarak çalışan aşıyorduk hep birlikre, sevgilere, sabırAdnan Yücel'in yazıları ve şiirleri Yeni lara, dostluklara, dirennıe giicüne gerekAdımlar, Direniş, Yapıt, Sesimiz, Petek, sinmemiz vardı ve Adnan Yücel'in şiiri Sanat Emegi, Dönemeç, Yeni Oİgu, Satüm bunları damıtıyordu. Acının, sevginat Edebiyat 81, Türkiye Yazıları, Somut, nin, direnmenin şiirini yazıyordu o. Yazko Eaebiyat, Yaba Öykü, Yeni Şiir, Ertesi yıl çıkardığı Yeryüzü Aşkın Anadolu Ekini, Temmuz, Tavır, CumnuOluncaya Dek adlı şiir kitabıyla şair tavriyet Kitap dcrgilerinde, Yeni Halkçı, Derını sürdürür. "Aşksız ve paramparça" mokrat gazetelerinde çıkar. 1992'de Kayaşamın şiirini yazar, kavgayı sevgiyle süsracaoğlan (Altın Kitaplar Yayınevi) adlı lemeye devam eder sabırla. "Bir inancın bir inceleme yayımlayan Adnan Yücel'in yüceliğinde" bulup, "BirkavganıngüzelSonsuz destanlar şiir sevdası tükenmez hiç. liğinde" sevdiğine seslenir; ülkesine, hal"Her özlemt yağmurla başlatan bu yerkına, yoldaşlanna: "Bitmedi daha sürüyor de/însanlar vardır yurtsuz/Açlık denizle1989'da Rüzgârla Bir adlı kitabı çıkar. o kavga/Ve sürecek/Yeryüzü aşkın oluncarinden ağlarla çekılmiş" dizelerivle başlaYaşamın serüvencisi şair, doğayla buluya dek." yan Çukurova Çeşidemesi ise bir başka şan sevgi ve direniş şiirlerine devam eder. ateşi Adnan Yücel'in. Sevgiler "koynunAşkın egemenliği onun şiirinin belkeYolculuklara Yeniden Başla der: da Toros kokar", kendi sesini aravan "bir miğidir; o, inadına aşkın şiirini yazar, ya"Ey yollarını hep çtğ basmts halklaşiir düşer yere", Çukurova şiire dönüşür. şamı savunan, sahiplenen aşkın. Onun aşrtn/Çtplak ve sevdalı yüreği/U/uklartn "Bir yanda Herodot" olmuştur Seyhan, kında insanlığın damarı vardır, aşkı kasözlü'ğünde/Rastlanmaz sınırın anlamıy azmıştır" bir ölümü güneşli yapraklara." zanma uğruna başkalarıyla, doğayla sana/O söz ki/Uzaklık kötürümlerinidurdu"Bir yanda Iîomeros olmuştur (Seyhan, vaşımı: Aşk demişti yaşamın bütün ustaruryalnızca" der. "Şiir diye dinledifjn malart/Aşk de sevmek bir güzelliği/Ve dövü salîar/O yağtz allar ve mesin kırbaçlarya "eklemiştir bu ölümü sonsuz destanlara." şebilmek o güzellik uğruna/lşte yü'zünde lan" diye sürdürür. Eylül vurmuş olsa da, badem çiçeklert/Saçlartnda gülen töprak bağlarbozulmuş olsa da, "Yine hiçdurmaYine doğayla sarmaş dolaş olmuş bir ve ilkbahar/Sen misin seni sevdığim o kavdan sevinçleri topla'maya çağmr, geçilen yaşamın izlekleridir görülen; doğayla büga/Sen o kavganın ılkbahart mısın yoksa." yerlerdeki "çocuk gülüşlerinden." Dağlan, tünleşmiş bedenlerin tanımlanmalanyla ırmaklan, nrtınalan, yangınlan getirir şikarsımıza dikilen yaşam kesitleridir. "SevBu nehir şiir, "yeryüzü aşkın oluncaya irin sofrasına. mek beyazışıl ışıl aydınlık"ur; "sevişmek dek" sürecelc bir kavganın söylencesidır. pembetozkırmızıbulanık" ve "aşk pemDallan "bin kez kınlan" ama "yine çiKüllenen Yürekler Utansın şiirinde. bebeyazdalda çılgınlık"ur. çekte meyvede" olan; "bin kez korkuyla "Dünyanın bütün dil bahçelerinde hırboğulan", "bin kezölümlenen" ama "yiAyvalar Cieçmiş Zaman'da, "Bir güzelsın ve paranın dolaşüğı"nı; aşkın, dostlune doğumda, sevinçte" olan bir aşk araliğin bıçakla kesilmesi"ne, "bir çocuğun ğun, kavganın sözlere girmediğini söyleyışının, bir sevdanın söylencesidir. diri diri gömülmesi"ne, "bir yürektebin yip koyar tavnnı: "Ben yine sevinçten ve Bu söylencede "yügınlığa karşı direnç" coşkuaan yana/Bildikleri gibiyim dostla sevginin/Yürekle birlikte yaprak yaprak ölmesi/Kopup düsmesi savrulup gitmevardır ve bu sevda, "Dudaldanmızda kirrtn.. si"nin ne demek olduğunu anlatır. lenmez türküler'le, "Hep aşkla temizler Halk şiirinin soluğuyla seslendiği ve SAYI 587 Yeniden yolculuklar "Askı sonsuz kılan bilir... Yolu yakın kılan bilir..." dizeleriylebitirdigiiki dörtlükten sonra kitaba adolan şiirini şu dörtlükle bitirir: "Rü'zgâr çocuk sesleriyle mavi bir düş kurar gökte/Sözde türkü dalda çiçek olur açar her yürekte/Gözden perde iner biraen/Düşü gerçek kılan btltr rüzgârla bir olan hılır" Çürümenin, boyun eğmenin egemenliğine karşı koyıış olan Nar Ülkesine Son Şiirler'in "Ölen sen değilsin/Ey renklerı çıldtrtan mor ülkesı/Şttr deg'il/Ask değil ölen" dizeleri Adnan Yücel şiirinin gözüpek sevdasını bir kez daha gösterir. Bu gözüpek sevda, "Ateşin ve güneşin topraklarında/Adem 'den önce de akardı o nehirler/Adem'ın arkasında yürüyen erler/Bütün olanları çok sonradan gördüler..." dizeleriyle başlayan ve tek uzun şiirden oluşan Ateşin ve Güneşin Çocuklan'nda yine karsımızdadır. "Haıklar denizine doğru akan/Işıktan birnehır'vn tarihini anlatır söylencesinde. Şamaş, Medya, Zigurrat, Ninsun, Iskit, Hitit, Urartu, Babil, Asur, Zerdüşt, Avesta, Mazda, Demirci Kawa, Dehak'tan Osmanh'ya, Cumruıriyet'e uzanan bir aydınlık ve özgürlük tarihidir Adnan Yücel'in şiirleştirdiği. Gür çamların, görkemli çınarlann, ateş renkli narların dıkilmesiyle başlayan; "Ah o güzellikleri yok eden <//w/er"yakınmasıyla süren; "isyanı ateşin diliyle tarihe koyanlar"ın anlatıldığı; "ateşin ve güneşin yurdu"ndaki "ateşin ve güneşin ölümsüz çocuklarTnın "Yak kı yayılsın dünyayaı'Ateşin ve güneşin ölümsüz sesi" çağnsıyla noktalanan bir söylencedir. karıştr" dizeleriyle Asya'dan Avrupa'ya uzanırken, şiirlerinin temel izleği olan aşk, dosduk ve direnmenin izini sürer uzaklıklarda. Beyaz Sayfalar şiirindeki "Ey karanlıklart güneşleyen tştkperestler/Boşuna çalınmaaı doruklardakı yasak ateşler. ../Ey aşkı sonsuzlaşttran dirençperestler" dizeleri bu ÖlümünveözsürtüğiintapM iz sürücünün yaşama bakişını da sergiler. Aynı şiirdeki 'Dağlar mt 'layan kartn dtlini/Kardelen mtyoksa/Hangi dağda hangi karın en kolay delindığini/Beyaz sayfalartn her btrt/Diğerlertnden hahersız çözdü yaşanan tarihte/Karakışta direnmenin kardelen gelenepnı" dizeleri de aynı izleğin yeni bir souık alışından başka bir şey değildir. "Bir badem çıçejSı sürsenı şimdi namluya/Beynime st/esam/Ölümüm bahar olsa nasıl anlaştlsam" dizelerinin de yer aldığı Ölümüm Bahar Olsa şiiri de caresizliğin burgacındakilere bir iletisi olur Adnan Yücel'in. Toroslarla damıtılmış şiirlerle buluşuruz. Korku Kalabalığı şiiri de yaşanmışlıklara bir başkaldırıyla birlikte şiirinin temeline ulaşır: "Gözlerin korku kalabalığı ytne/Ağzımın kıyıstnda biryara gibisin/Azıak gülsem kan/Gülmesem koca bir hüZün." Kitabın üçüncü bölümünü olusturan Ölümün Adı Zafer adlı beş bölümlük şiirse Adnan Yücel'in kendini yinelemeden kendi şiirinin özünü aktaran bir nehir şiir. Tümünü bitirince ölümü de ölümün anlamını da değiştiren bir şiir bu. "...Bir yanda güncşi özgürlük bilenlcr/Bir yanda güneşi bahçelerine serpenler/Ölüm adtn zafer olsun dediler..." dizelerindeki yükün ağırlığı ölümün ve öldürümün tarinindedır. "Bu kaçınct anlam değjşmcsidir ölümün/Yüzümüz hangi hüznün coğrafyau tarıhte/Sessizliğe tutsak değil artık mezarItklar/Yeraltında ölümü utandtran yürekler var." dizeleriyle tanımlanan ölümün ve öldürümlerin tarihini sorgulayan bu görkemli şiirinde Adnan Yücel, bir tannçi, bir zaman yargıcı, bir aydın gözüyle vardır. 1 ler biri ayn ayn serüvenler olan öldürümleri anlatır: "Kaç giyotin kaççekice dönüştü kıvtlcımlar arasında/Kaç ceuat güneşe astı kendini ve utancını.../Hcp ölüm ve ağtt bırakttlar geleceklerine.../Gertye kanla yazılmış şiiner kaldı... /Her biriölümü ayn ayn ölümsüzleşerek yendi.. " Bir çeşit ölümün ve özgürlüğün tarihi olan bu şiiri okuduktan sonra ve tüm şiirleri birlikte düşündüğümüzde Adnan Yücel'in "tarih şiir" diyebileceğimiz bir serüvende yol almakta olduğunaKarar veririz. Aşkın, özgürlüğün, dosduğun, direnmenin tarih ve coğrafyalar içindeki İ'olculuğuna bakışındaki ve bu yolculukarı şiirleştirmedeki başarısıyla Adnan Yücel, şiirimizin sevdalı ve gözüpek oğul lanndan biridir. Onun alçakgönüllü şiir serüveni, aynı zamanda bağlı olduğu görkemli şiir damannın da kıvancıdır. • SAYFA 7 CUMHURİYET KİTAP