Katalog

TCAPAN f Bu senin sesindi Aiwa Yandam Kolani/ Şiirler/ Çeviren: Eray Canberk y Yandam Kolani, Afrika'nın Gana ile Benin arasında yer alan, Gine Körfezi'ne kıyısı olan Togo'nun genç kuşak şairlerindendir. Togo XV. yüzyıldan başlayarak Avrupalı sömürgecilerin köle ticareti yönünden etkin olduklan bir yöreydi. Uzun süre Alman, lngiliz ve Fransız sömurgecileri ve misyonerlerin kendi kültürlerıni benimsetme baskısı altında kalan Togo 1956'da özerk bir cumhuriyet oldu ve 1%0'ta da bağımsızlığına kavuştu. Resmi dili Fransızca olan Togo'da yerel dil olarak "ewe" dili yaygındır. Kolani'nin şiirinde öteki "zenci" şairler gibi kendi öz kımliğını arama, geleneği canlandırma, özgürleşme, kaynaklara dönme, başkaldırı gibi izlekler egemendir. Sömürge olnıa dönenıinden kalma toplumsal ve bireysel sorunlara duyarlı bir şair olarak daha çok kendi yaşantısını dile getirir. Anne sevgisi, çocukluk dönemi, ülkesinin doğal güzellikJeri, Afrika'nın ve zencilerin acılı yazgısı başlıca konularıdır. Aşk ve insanların kardeşliği konusundaki şiirleriyle de tanınır. GÖSTER ONLARA YÜZÜNÜ Yavrucak, az önce dünyaya gelen yavrucak, Evrenin rııhunu taşıyorsun sen, Ve, bugün, sen aydmlatıyorsun dünyanın çehresini, Yüzyılların düşü geziniyor senin üstünde. tlk sabah sen ağladığrnda Bir tanrının biliyordum indiğini Gökyüzünden yeryüzüne; Bulursa sende bulacağını ancak İnsanoğlu'nun yüceliğini ve soyluluğunu. Aılenin içinde sen bir hükümdardın, Uysaldın, dingindin ve mutluydun sen; Güzeldin, yalındın ve sevimliydin. Büyük adam gibiydin onların arasında. Sun onlara gulümseyişinin saf çekiciliğini, • . Yüzünün masum çizgilerini göster onlara. Öğret insanlara daha da insan olmayı, Doğru olmayı, hesapsız ve içten. öğret onlara karşılıksız sevmeyi, Sevmeyi, nefret etmeden önce. Insanın yalın ve ölçülii olduğunda Ancak erinçli ve mutlu oldugunu öğret onlara, Artık ikivüzlüler gibi sahtekar, Veba gibi kötücül Olmamak gerektiğini söyle onlara, • , .'• , Kendi kötulüklerinin nedeninin Kendileri olduklarını haber ver onlara. Ve yaşamak için de Hep çocuk kalmak gerektiğini. .' • İÇİMDEN GELEN SES K . : Her gün kalkacağım "•'.•' Alıp azığımı • Peşine düşeceğim hayatın İnsanların peşine ' ' Her gün kalkacağım Alıp sandahmı , Gideceğim insanla karşılaşmaya Peşine düşeceğim hayatın Altının parıltısı niye Ve niye fildişinin güzelliği? Nedir boş düşlerle böbürlenme Ve yetersiz hükümdarların gücü? Ben her gün kalkacağım Peşine düşeceğim bilgeliğin Hayatın peşine Doğru olmayı öğrenmek istiyorum Namuslu ve içten olmayı Sade, alçakgönüllü ve dengeli olmak istiyorum. Açık ve cana yakın olmak Irkımı kurtarmak istiyorum Cahillikten ve zulümden Irkımı kurtarmak aclıktan ve yoksulluktan Bir barış ve birliktelik iletisi Götürmek istiyorum kardeşlerime aşk ve uzlaşma iletisi 1 İer gün kalkacağım Alıp sandalımı Peşine düşeceğim hayatın Gideceğim insanla karşılaşmaya. AKŞAMIN ŞARKISI Ey batıya doğru giden Güneş Ey ölen günün saçlarını tarayan Periler, Bırakm beni seyredeyim Tabiat Anayı Ve Görünmeyeni, hayran kalayım yaratılana Işte ayaklarımın altında görkemli manzara Altın ışınlarla damgalanmış giysisiyle SAYFA 16 Damların üsründe koştııran Rüzgârım ben Ormanlann tepcsinde Başıboş gezen Diılutum ben Meltemin savurduğu Tüyüm ben Dalgaların ııstünde yüzen Köpiiğiim ben Şafaktan önce solan Gölgeyim ben Yılları hatırlayan Yankıyım ben. Kır çiçcklerinin üstündeki Kelebeğım ben, Üzsuyunu arayan Arıyım ben Suların dibine sığınan tstiridyeyim ben. Bir yuva arayan Kuşum ben Çalışmaktan yorulmuş Oduncuyum ben Barınacak bir yer arayan Gezginim ben. AIWA ANA Dün, gecenin sessizliğinde Bir ses işitiyordum Gümüş parlaklığında bir ses Yumuşacık ve ağırbaşlı Bu senin sesindi Aiwa! Beni çağırıyordu eski günlere. Aiwa, Aiwa ana! Elimden tutup yürütürdün beni, Yerden kaldırırdın düştüğümde, Sevgimi türkülüyorum sana. Kaç kereler baş ucumda Uykusuz kaldın ben uyurken Ben hastayken, kaç kereler, Katlandın sıkıntılarıma Ve hoş gördün hırçınlıklarımı. Kucağında ağlardım; •' ' Sallardın beni kollarında Ve yüreğin sevecenlikle dolu, Silerdin gözvaşlanmı •" ' . Her derde aeva ellerinle. Çile çekerdin her gün: Ormana giderdin ya da çeşmeye Aldırmadan soğuğa ve sise; Tutuştururdun bir sevgi ateşi. Nice iyiliklerin oldu bana Aiwa! Nicc kez'sevince boğdun beni! Dokunaklı yumuşak bir sesle gecelerce, Uykumu bezeyıp güzelleştirsin diye, llahiler okuyup durdun. Anam, anam, hoşça kal! Ben bir oğuldum Canımm içisin derdin bana Severdik birbirimizi Şimdi yattığın yerin üstünde Ölümsüz bir ay Hüküm sürsün sonsuza kadar. Bir Kraliçe gibi, üstünde yeni kiyıların Tadını çıkaran, dalgalar, yumuşak ezgiler. tşte güzelim dağlar, güzclim koyaklar Oralarda uvur Sabahın yumuşak ışığı Oralarda akar Şafağın kederli gözyaşları Oralarda ölür süssüz gecc Severim büyük vadileri, çiçeklenmiş ağaçlan Zengin çayırları, gülümseyen başağı Severim akşamın gölgesinin oynaştığı küçük vadiyi Ki ruhum hayrandır anlatılan hikâyesine Ey göller, ahenkli nakaratlar çığıran göller Çeşmeler, nice kuşun gönlünü çelen ceşmeler Duru bir gökyüzünün bakışları altında Keyiflenirim sularınızın kıyılarında. Irmak, ağır akışlı ırmak. Bilinmeyene doğru taşırsın suyunu ' • • Yay serinliğini çıplak böğürlerime Ve, merhamet, gel destek ol yıllarıma. Hüküm sürün, esmer yüzlü kayalar Bir ay aydınlığımn ışıklarınm pcrdahlandığı Bir aşk ağıyla sarılıp sarmalandığım Ölülerin eski günlerini bulup çıkardıkları. Hayranım verimli toprağa Çayırlardaki kamışlan giydirip kuşatan Besleyen köyü ve kenti Hiç esirgemeden kendini Çayırda böğüren sürüler Sevindırin beni, köylüyüm ben Süt verin, et verin, yapağı verin Ve yann övüncü olun çocuklarımın Dolgun başaklar, besleyin ötücü kuşu Ürünler, doldurun ambarını babamın Omuz verin şu ölümlü dünyada kutsal hayata Ve keyifle çeıin şu gönlümü. Arılar, bal yapmak için, bütün gün Her bir çiçekten öz toplayın arılar. Gökyüzünü dolduran güzelim kelebekler Büyü katın sevinçlerime benim Ve ölümlü insanlar, silin gözyaşlarınızı. Aşkım, altındır tartıya gelmez, Ne biter tükenir, nc rengi kararır, Hesaba kitaba gelmez, değeri düşmez Paradır aşkım, Aşkım, gücü azalmayan bir güneşin Akışkan sıcaklığıdır Kovanın balı kadar tadı Acıdır zakkumun kökleri kadar Aşkım, günahlardan arınma anının I luzur dolu yansısı Kararlı bir bakışın saldırışıdın Hayatm saçmalığma karşı Yumuşak başlıdır ve yuttca yürekli Kıyıcıdır ve öldürücü AşKim, yüreğimin fışkırmasıdir Masmavi bir gökyüzüne Görüyorum seni, bir ırmak gibi akıyorsun Çölün kuraklığı içinde Sere serpc alabiluiğine Oradasın, akıyorsun, görüyorum seni... Sonsuzca arzuluyorum seni Sonsuzca istiyorum seni. BENCE Gecedc ısıldayan Yıldızımben; Karın üstüne atılıvermiş. Sönmüş közüm ben AŞKIM BENtM ŞttRtM Benim şiirim •. ' Kızıl kandır Taze kandır Temiz kandır Adalet isteyen Bir masumun kanıdır Benim şiirim Bu bitik halktır Bu kara halktır Bu ezilmiş halktır Özgürlüğünü isteyen Hapsedilmiş halkıdır Pretoria kentinin Benim şiirim Kısılmış sestir Boğulmuş ses Ağlayan sestir Öksüzlerin yetimlerin Ekmek dilenen Titrek scsi Benim şiirim Sakat kalmış, yaralanmış insandır Işkence görmüş, vebalı insan Sürgün edilmiş, sindirilmiş insandır Barış isteyen Zincire vurulmuş, çaresiz insan. CUMHURİYET KİTAP SAYI 587