Katalog

İNSANLAft UYAMIYOR SEYAHATNAME Okuyanda değiştirme isteği uyandırnıak, insanları düşünmeye yöneltmek amacıyla olağanüstü düşgücü zenginliğiyle yazdığı romanlarında ve yüzlerce öykü siindc çağdaş diinya insanlarının sorunlarını anlatmıştır. Aşkla vardır; aşkla damırmıştır; sevgi doluluğu her oykusundc çıkar önümüze. "Bu seviyiben kanımdan canımdan damıttım Görülmez duyulmaz oldu öylesine anttım Seksen yılımın özetidir seçtiğim bir bir Bu bir tııtam öyküyle bu bir demet şiir" der bir dörtlüğünde. Aziz Nesin'in gülmece öyküleri, geleneksel Türk halk gülmecesinden kaynaklanır, toplıımıın sorunlarından esinlenir. Nasrettin Hoca'nın yetiştiği toprakta "Çağımızın Nasrettin Hocası denilmiştirona. O, " Yaptığım halk gülmecesidir. Bir işe yarayan, bir işlevi olan güimece" der. insanları güldürme yoluyla düşündürmek ister vc bunu gerçekleştirir. Gülmece öyküsündeki olağanüstü öncülüğü ve başarısıyla, "Aziz Nesin'lik olay' deyiminin Türkçeye girmesini sağlamıştır. Ona göre gülmece bir araç, düşünmekse amaçtır ve dykulerinin insanları düşündürmeye hizmet etmesini istcr. Yazdığı gibi yaşamak, yaşadığı gibi yaz mak Aziz Nesin'in gülmece yazarlığının temel özelliğidir. Dil sevgisi, yazın sanatının dille gerçekleştirıldiği bilinci, Aziz Nesin'de tertemiz bir Türkçenin egemen olmasını getirmiştir. îsmet Inönü, "Aziz Nesin'in her yazısını yeni Türkçenin bir ileri eseri olarak görmcye çalıstım, bu inançla ve zevkle okuyorum... Aziz Nesin, Türk edebiyatının ve dil devriminin bir başarısıdır' demiştir. Aziz Nesin'in gülmece romanlannın sayısı lü'ıı geçerken, gülmece oyunlarının sayısı 20'ye, gülmece öyküsii kitaplarının sayısı ise40'a ıılaşır. Bu dev yazarımızın, sayısı 100'e yaklaşan tüm kitapları Adam Yayıncılık'ça vayımlanıyor. "Tatlı Betüş", "Gol Kralı", "Surnâme", "Zübük", "Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz", "Tek Yol" gibi romanlarının sürekli yapılan yeni basımlarının yanı sıra gülmece öyküleri de yayınevince yeni bir biçimde sunuldu okurlara. "Gülmecenin Büyük Ustasından Bütün Zamanların Başyapıtlan" dizisinde, Aziz Nesin'in 13 ciltte toplanan gülmece öyküleri yazındizinsel olarak yayimlandı. "Gülmece Öyküleri" başlığı alrındaki yapıtların ilk cildinde, 195355 yülarında yayımlanan "Geriye Kalan, It Kuyruğu, YedekParça"; 2. cildinue, 195557 arasında yayımlanan 'Til Hamdi, Damda Deli Var, Deliler Boşandı"; 3. cildinde, 1957'de yayımlanan "Koltuk, Toros Canavarı, Kazan Töreni"; SAYFA 20 4. cildinde, 1957'de yayımlanan "Öl müş Eşek, Mahallenin Kısmeti, Hangi Faıti Kazanacak"; 5. cildinde, 1958'de yayımlanan "Bay Düdük, Havadan Sudan, Nazik Alet"; 6. cildinde, 195859'da yayımlanan "Memleketin Birinde, Gıdıgıdı, Kördö ğüşü"; 7. cildinde, 195960'ta yayımlanan " Aferin, Mahmui ile Nigâr, 1 loptirinam"; 8. cildinde, 1%061'de yayımlanan "Ah Biz Eşeklcr, Gözüne Gözlük, Bir Koltuk Nasıl Devrilir", 9. cildinde, 196164 yıiları arasında yayımlanan " Yüz Liraya Bir Deli, Biz Adam ()lmayız, Namus Gazı"; 10. cildinde, 1965'te yayımlanan "Sosyalizm Geliyor Savulun, Rıfat Bey Neden Kaşınıyor, fhtilali Nasıl Yaptık"; 11. cildinde, 196876 yıiları arasında yayımlanan "Vatan Sağolsun, însanlar Uyanıyor, Seyyahatnâme"; 12. cildinde", 1978 ve 1984'te yayımlanan "Büyük Grev, Kalpazanlık Bile Yapı lamıyor'; 13. ve son cildinde 1988 ve 1997'de ya yımlanan "NahKalkınırız, Gözünüz Aydın Efendim" adlı öykü kitapları birleş tirilerek yayimlandı. Böylece Aziz Nesin'in gülmece öykücülüğünün ürünleri olan 37 öykü kitabı 13 ciltlik bir dev dizide toplu olarak sunulmuij oluyor. Aziz Nesin'in, ilk basımı 1973'te Akbaba Yayınları'nca yapılan ve yıllardır piyasada bulunamayan "Cumhuriyet Üöneminde Türk Mizahı" adlı gülmece yazınımızla ilgili yapıtı da yazın dünyamıza yeniden kazandırıldı. Aziz Nesin'in, gülmecenin ne oldıığu; neden, neye, kime, hangi koşullarda güldüğümüz gibi sorulara yanıt veren gülmecenin özeüiklerini ve karakterlerini açıklayan; halk gülmecesini, gülmecenin dünyadaki dofiuşunu ve bizim gülmece tarinimizi özetleyen uzun sunuşunun da ycr aldığı çalışmada Cumhuriyet dönemi gülmece yazarlarımızla buluşmuijtuk. Ya zarlartnın kısa yasamöyküsünden sonra, hakkındaki çeşitli değerlendirmelerin, yorumların, anıların kısaca yer aldığı çalışmada her yazarın yazdıklarından örnekler de vardı. Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Ahmet Rasim'le başlayan çalışma Memduh Şevket Esendal, Ömer Seyfettin, Retik rlalit Karay, Osman Cemal Kaygılı, Yıısııf Ziya ürtaç, Sabahattin Ali, Rılat llgaz, f )rhan Kemal, Aziz Nesin, Haldun Taner, Sııavi Siialp, Hasan Hüseyin Korkmazgil, Vedaı Saygel, Şemsi Belli gibi yazarlardan sonra, Muzaffer Izgü, Sulhi Dölek, Erhan Tığlı ile son buluyordu. 50'den lazla gülmece ya zarının yer aldığı bu çalışma, aradan 30 yıla yaktn bir süre geçtikten sonra, gülmece konusundaki birikımivle ve üretimiyle kendini kabul ettiren Turgut Çevi ker tarafından genişletilerek Adam Yayıncılık'ça "Cumhuriyet Dönemi Türk Mizahı" adıyla yeniden yayimlandı. Turgut Çeviker, yapıtın genişletilmesinde Aziz Nesin'in yöntemini kullanmıs,. Çalışma, sanki aynı yazar tarafından devam ettirilmiş gibi bir çeşit "güncelleştirilmiş". Yapıta llhan Selçuk, Aydın Boysan, Bülent Oran, Uğur Mumcu, Yalçın Pekşen, Esen Yel gibi gülmece ürünleri de veren yazarlartn yanı sıra özellikle gülmece dcrgilerinde ve gazetelerinde ürünleri yer alan Ferhan Şensoy, Serdar Turgut, Metin Üstündağ, Yılmaz Erdogan, Gani Müjde, Cihan Demirci gibi yazarlar da eklenmi;;. Böyleliklegenişletilip güncelleştirilen bu çalışma ile Aziz Nesin'in gülmece yazınımızın tarihine katkısı bir kez daha somutlanmış. Yazınımızın ve dünya yazmının dev bir yazarı; ülkemizin vicaanı ve onuru olan Aziz Nesin'in gülmece yazınımıza bakışını aktaran, "Cumhuriyet Dönemi Türk Mizahı" ile "Belki de ben bu öyküleri yazabileyim diye bunca uzun yaşadım... Dünyayı karıştırıp düzeltmek ve güzelleştirmek umudu için..." diyerek, inadını sürdürerek sunduğu yüzlerce öyküsünü içeren, 13 ciltte toplanan "Gülmece Öyküleri", yazın dünyamızı zenginleştiriyor, güzelleştiriyor ve genç kuşakları "gülmecemizin bu büyük us tasının başyapıtlan"yla buluşturuyor.B Aziz Nesin, Gülmece Öyküleri, / i alt, Adam Yaytnalık, 2001 Cumhuriyet Döneminde Türk Mizahı, llaztrlayan Aziz Nesin, Ccni^ieten Turgut Çeviker, Adam Yayınaltk, 2001 Aziz Nesin ve mizah ZEYNEP ORAL ziz Nesin, bu ülkenın dinamolarından biriydi. Düijünceleriyle, giriijimleriyle, akıllı eleştirileriyle, verdiği tepkilerle, toplumu sarsan, uya ran, insanlara onurlu bir yaşam benimsetmek çabasını sürdüren, aydın sorumlııluğunıın bilincinde bir insan... Aziz Nesin aynı zamanda bu ülkenin en üretken yazarlarından biriydi. Seksen vdlık yaşamına yüzü aşkın kitap sığ dırdı: Öykü, roman, deneme, oyun, şiir, söyleiji, anı... Aziz Nesin, yalnız bu ülkenin değil, dünyanın en etkili, öyküleri 28 dile çevrilmiş, en çok okunan mizah ustalarından biriydi. Bu yd kitap fuarında mizahın baş tacı edilmesini fırsat bilip, Aziz Nesin'in mizah anlayışını sizlerle paylaşmaya çalışacağım. A Dev yazarımız Aziz Nesin i(,in mizah, bir amaç değil, bir araçtı. Kendi deyişiyle "halk yararı na işlevi olan bir araç"... lşlevsiz bir gülmece, onun için söz lconusu değildi. ü , bu aracı en bilinçli biçimde kullandı. Bu işlev, okurıı güldürme yoluyla dü Halk yaranna şündürmeye yonelıktı. Eğer, onun öykülerinde bir amaçtan söz edeceksek, bu amaç, insanları düşündürmektir. Bu işlev, toplumu değiştirme dinamiğini içerir. lçinde yaşadığımız toplumdaki ve dünyadaki yanlışları, haksızlıkları, yolsuzlukları, çirkinlikleri, çatışmaları, güç ve iktidar ilişkilerini, bencillikleri, zavallüıkları gözler önüne serip okura, hem kendini hem de çevresini, toplumunu, dünyayı değiştirme özlemi ve isteği vermekrir. Aziz Nesin, çok titiz, çok duyarlı bir gözlemcidir. Yakın ve uzak çevresindeki insanı, insan psikolojisini, insan davranışlarını, alışkanlıklarını, duygu ve düşünce biçimlerini, tepkilerini, gücünü ve zaaflarını, özetle insanın tüm özelliklerini bir bilim adamı titizliğiyle gözlem ler... Bu gözlemlediklerini, yaşadıgınıız, yaşamakta olduğumuz olavların eksenine oturtur, toplum psikolojisinin içine yerleştirir. Ve elbet, bu gözlemlediklerini kendi dünva görüşüyle, toplumsal inançlarıyla, eleştirel bakışıyla bütünler. Yalnız içinde yaşadığımız düzene, sis teme, bu sistemin işleyişine vönelttiği eleştiriler değil, yalnız politik, ekonomik, toplumsal olgular değil, her insan, her olay, onun anlatımıyla öyküye dönüşebilir. Yeter ki, başta belırttiğim amaca hizmet etsin, bir işlevi olsun. Aziz Nesin'le yaptığım sayısız röportajda, onu mizaha yönelten etkenler üze rinde de konuşmuştuk. "Konuşa Konuşa" ve "Sözden Söze" kitaplarımdan C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 6 1 1 Başlangıçta