Katalog

Kutuplulukları cözme sanatı Thomas Mann, yüzyılımıza damgasını vurmuş bir yazar. Hitler'in etkin olmaya başladığı bir dönemde Almanya'dan ayrılıp öncc Amerıka Birleşik Devletlerine, sonra da lsviçre'ye yerleşcn ve orada ölcn bu ünlü yazarın 1924 yılında tamamladığı vc kişiscl dcncyimlerinden yola çıkarak yazdığı bir roman "Büyülü Dağ".Dünya edebiyatının çağdaş îdasiklcri arasında ycr alan bu "Avrupa romanı", Prof Dr. Gürscl Aytaç'ın çcvirisiyle dilimizde de yayımlandı. NEVZAT KAYA* yıllık bir roman, tam da cumhurı yetının 75 kuruluş yılını kutlayan / T bir ulkcnm dılme, Turkçe'ye çev rıldı Bu romanın hıçbır zaman yıtırmedığı guncellığı salt bu gerçekle bıle ılışkılendırı Iebılır Buyulu Dağ ınttalyanhumanıstıSet tcmbıını, reveransta bulunup 75 yıldonu munu kutlar, anaışıst Cızvıt ve Tanrı Dev letı taraftarı Naphta ısc burun kıvuıp sırt çe vırırdı Ve \ Fans Castorp, cgıtım gezısınc çı kan Alman gencı ışte bu ıkı karşıt ucun or tasmda kalııctı Ancak 1 Ians Castorp sade ce bu ıkı karşıt ucun oıtasında kalma/, ha yır, sıradan bir Alman olarak once bıı Avı u palı olmanın sanatını ogrenmelıdır vc bu yolda kcııdını bırden Avrupa'nın kultur vc duşunsel tarıhını grotcsk bıı garıbeler mu /esıncçcvırcn bıı oıtanıdabulur roınanda kı fıgurlcrın tumunun ııııtık ozellıklerı ışte bu gcıçekten kaynaklanır, onlar lıcr nc ka daı seınpatık bıreyselgorunselerdcaslında het uıılubııeysellıktenmahrumdurlar Du şunscl alanların mıtık temsılcılerıdıı onlaı Settembrını, Batı kulturunun bıı paıçası olan apolınık demokratık bir ıdcalı ternsıl edet Yahııdı kokenlı (1) Cızvıt NaphtaOr taçag ıtıkadını, ancak onu bir çeşıt anarşi7 mc vc nıhayetındc ıntıhara suruîdeyen hcı turlu fanatı/mın dc taraftarıdır na henuz ınanıyor) şu aukJamada bulunuı "Benım 'Buyulu Dağ'ımın sefıllıgınc ş. 1914 vılı savaşı bir ço zum olarak doğacaktır, bu, başladığı andan ıtı baren kesındı " (22 8 1914) Ancak sava% onuıı dedığı gıbı sona crmcz, Avrupa dccadence'sı Alman ya'yla yapılan savaş sayesınde arınacak ve ıslah olacaktır Tİıomas Mann a gore 1918'dc ısc sadecc Osmanlı lmparatorkığu ıle Sevı Antlaşması'na varılmamıs, hayır, Vcrsaıllc Antlaşması yla Wtlhclm lmparatorlu^udatamamentarıhekarışmı^tırvctu tucu monar^ıst 1 homas Mann hemcn ol masa da Weımar Cumhurıyetı'ne destek ol ma rorunluluöunu hısseder Roman 1924 yılında, yanı Alman felaketınden altı yıl son ra tamaınlanmı^tıı Romanı da savaş bıtırır Hans (.astoıp sanatoryumda gerçı bıı çeşıt eğıtımı ıçsellc!jtırmi!}tır, ancak savaş bir ço zum getırme7, hayır, o, dudaklarında Lın dcnbaumlıed'ıyle muhtemelen şehıt duşe cektır Gorulduöu uzcre romanın tasarımın da onemlı değışıklıkler yapdmıştıı vc bu ne denle de 1 homas Mann hıçbır şcy ya da hıç kıınsedcn yana taraf tutmamak zorundadır Thomas Mann savaş taraftarlığını vc bu ko nudakı mılıtanb^ını romanda pek hıssettır mez Ancak ' Buyulu Dağ" romanıyla aynı anda kaleme aldığı "Bctrachtungcn eınes Unpolıtıschi'n" ("Polıtık olmayan bırısının goruşlcıı") adlı polıtık denemelerındcsavaş karşıtı hcrkcsc son dcrece sert bıı uslupla karşılık vcrır Dcmokrası bıı Fransi/ lngılı? uycıurmasıdır, Almanya'ya hıç uygun dcğıl dır çunku Almanya polıtık bir ulkc degıl dır hdebıyatı amaç değıl araç sayanlara kar deşı Hcınrıch Mann'ın kışılı^ınde 'Zıvılısa tıonslıterat" yanı "Mcdenıyct tdebıyatçısı dıyerek onları karıkaturıze edcr, cgcr cde bıy.ıt boylc bir seyse Almanya kesınhklc "edcbı olmayan bir ulkedır" ( Das ıınlıtc rarıschc Land") Butun bu ' Medenıyet 1 debıyatçılarf'nın damarlannda kan yerıne ılık ve şefraf ya^ımsı bir sıvı akmakta vc ta pınagı andııır bir yerde bırbırlcrını palmıyc dallaııyla scıınlctıp kaışılıklı ' edebı opu cuklcr ' vermekteclııleı Cumhurıyet ıse bu tur ınsanların utopyasıdır vc sayılan scbep leı den dolayı Almanya ıle aslaortuşmcmcK tcdır RomandabuturC umhurıyetaleyhtar lıgı sempatık anıa sureklı karıkaturı/e eclı len Settcmbrınrdc ıfadcsını bulııı C Mımpık anlatıcı bu Italyanı, ( ttalyan çunku dcmok rası ve cumuhııyet Latın ulkelerı hastalıgı dır) Bclıılıpatetıkhaıeketlerıylesurcklıdal ga geçılccek ve cıddıyc alınmayacak bırısı gı bı yansıtır Alman Hans Castorp bde Set tembıını'yı daha çok scvmesıne rağmen, o gaııp vc mutlak goruşlere sahıp olan Yahu dı asıllı olan Cızvıt Naphta'dan daha çok et kılenır ihıınusM,ınn Thomas Mann'dan "Büyülü Dağ" lenebılır? "I Iastanc, morg, ırın, kanserlı hastalar"ın keşfınden bahsedılırken hıç mı hıç Baudelaıre ın "BırLeş" (UneCharogne) ad 1 lı şıırıakıllardan geçmedir Thom.ıs Mann'ın 'Buddenbrook Aılesı" adlı ronıamnda Wagner ve 1 reud'un etkısını goren yazarın, bu romanın 1901 senesınde yayımlandıöını ve hangı Heud etkısınde olduğunu açikla ma zorunlulu^unu hıssetınemesı kanunca çok ılgınç Bu Freud etkısı "Buyulu Da^"da kendısını, "Dr Krokowskı'nın vc tedavı yontemlerının karıkaturı/e edılmesındebuiur Tİıomas Mann'ın 1924 senesındekj i re ud bılgısı kesınlıkle kulaktan dolmadır ve hıçbır cıddı etkıden bahscdılcmcz, çunku Freud'u o donemde cıddıye bıle almaz' An cak Hz Yusul Tetralojisını kaleme alırkcn Frcud'la yoğun bir bıçimdc uğraşmıştıı Butun bunları soylerkcn Yuksck Lısans Tezımı Gtırscl Aytaç ın yonetımındc Tho mas Mann'ın "Buyulu Dağ" romanı U7crı nc yazdığımı ve doktoı a tezımın de yııkarıda bahsı geçcn ya7ida " 1900'leılebıılıkte 19 Yuzyıla sungcr çckıldığı" soylencn 19 vuz yılın son çeyrefjı anlamına gclcn Fm dc sıcc le edebıyatı ıle ılgılı olduğunu belırtmelıyıın Thomas Mann'ın son romanları 'Dok tor Faustus" ve "1 elıx Krull" bu bağlamda bırer Fın dc sıcclc romanlarıdır1 Hatta Pat rıck Suskınd'ın "Koku" adlı romanı bıle bu "baudelaıresk' kaynaklardan ve edebıyat gclencklerınden faydalanıı "Buyuk 'jehır' sorunusalmıdkırdelcycnlerdendıı bu I lan sız scmbolıstı1 Alfreu Doblın "Bcrlın Ale xanderplat7' adlı başyapıtını yazarken ar kaplandaWalterBenjamın'ın "19 Yuzyılın Başkentı" dıye adlandırdığı Charles Baude laıre'ın Parıs'ı vardır Bir cehennem çcşıtle mesı olarak Buyuk Şchır ya da modcnı Ba "BüyükŞetUr" Thomas Mann "Büyülü Dağ'da Avrupa'yı bir sanatoryuma sıkıstırmıştır ger çekıldıgY' soylcnıyor Acaba, bırakın Al man Ldcbıyatının, tum Avrupa bdebıyatı nın 'klasıkmodcrnıtcsı" dıye adlandırdığı nuz o yuzyıldonumu (F ın dc sıecle) edebı yatının kokcnlcrmın kesınlıkle 18 ve 19 yuzyıl romantumıne dayandığından, hatta çırkınhg'ın" estctıgının' babalarındansayı lan (Jıarles Baudelaıre'ın Avrupa dışavurumculuğunu (Gottfrıed Benn'ın şıırlenbu raya aıttır1) ve gerçekustuculuğunu etkıle mesınden, E T A Hoffnıaıın ın "kafka esk'ınatasıolmasındanveE A Poe'nunga rıp ıç dunya yolculuklarının varoluşçuluga kadar gotuıulebıleceöınden hıç ama hıç bahsetmcdcn nasıl olur da 1912 yılında Gottlrıed Benn'ın "Morguc" jurlerı ıle Al man Edebıyatında yent bir sayta açıldığı soy bü> • (*) bee Ümversıteu, Edebıyat hakultcu, Alman Dılı vc Edebıyatı Bolumu Büyülü Dağ / Thomas Mann / Çcvırcn Cursi'l Aytaç / Can Yaytnlan / 2 Cılt/ 400+423s BİLİMSEL BİLGİ VE BİLİNÇLENME SÜRECİNDE SUYU KAYNAĞINDAN İÇİN... 1999 YENİ ÇIKAN KİTAPLARIMIZ Emperyolızmın Gızlı Orgutlerl Dızisi 12GLADIO NATO'NUN GİZLİ TERÖR ÖRGÜTÜ Jens Mecklenburg 152 s EMPERYALİZMİN BATAKLIĞINDA İSTİHBARAT ÖRGÜTLERI DORUK OPERASYONU 272 s 2 BASKI Talat Turhan 1.200.000 Doğuunsuru 2.100.000. Alman 1 lans ( astorp'un buyuk aşkı ve ozlcmı bir 'Doğu unsuru" yanı o kcdımsı Rus kadını Madamc ( hauchat'dır, çunku bu kadın ona hemcınsıne duyduğu eskı bir platonık aşkı hatırlatır Rornaıım fablı yok tur I Iamburglıı Hans Castorp kuzcnıfoac hım ı Isvıçıede kaldığı bir sanatoryumda uç haitalığıııa zıyaıet etmeye gıder, ancak bu "Buyulu Dağ"da tatn yedı yıl kalıı Ro manın buyuk kısmı konuşmalardan oluşur ve her bir fıgur kendınc ozgu goruşlerı tem sıl eder Bu romanı dıınya edebiyatının cn buyuk romanlarından bırı yapan nedenler bu goruşlerde vc oııların sunuluş bıçimlerın de saklıdır, çunku yazarı hıçbır goruşten ya na taraf tutma?, aksıne her şeyı ıyı hesaplan mı% bir mesafeden ızler, yanı Thomas Mann'aozguıronıyle HansCastorp'un Al manlığı vc vasatlıgı bu sabır gerektıren ışle me tar7inın sonuna dek surdurulcbılırlığını garantıler, belkı degoruşleranlatıcının umu runda bıle degıldır Fhomas Mann Avm pa'yı bir akcığer hastahklaıı sanatoryumu na sıkıştırmıştır, Eskı Dunya artık hastalık lıdır, burjuva çağı, decadence'ın son safha sındadu vesonaermektedır I homas Mann 1913 yılında yaptığı bu sanatoryum zıyare tı necfenıyle bu romanı trajık tıovelı "Venc dık'te Olum'un satır oyunu olarak tasarla mıştır Ancak 1914 yılında Bırıncı Dunya Savaşı patlak veıınce kendınden ve zaferın elde cdılccegınden son dereceemın (çunku Almanya'nın bu savaşı hakkıyla kazanacağı SAYFA 6 Bılımsel Inceleme Araştırma Polemik Dızısı. 1SENDİKALAR ÜZERİNE VILenın 512 s "POSTKAPİTALİST " PARADİGMALAR 2. BASKI Dr llker Belek 272 s 34512 MART 1971'DEN PORTRELER I SımOzturk 412 s SEÇİMLERDE SOLUN İKİ TAKTİĞİ Orhan Gokdemır Sırn Özturk 6.BASKI 3.700.000. 1 900 000. 3.000.000. 600.000. 950.000. Romanı daha tazla tanıtmaya hacet yok, çunku Gursel Aytaç'ın pck yakında Papırus Vayınları ndan çıkacağı mu)delenen "Tho mas Mann ın Der Zauberberg' vc 'Lotte ın Wcımaı' ıomanlarındakı edebı kışılığı" ad lı Dıl vc Tarıh Cografya FakulteM klasıöın de bıı çok sorunun ccvabı bulunmaktadtr Şımdı ıse Thomas Mann'ın "Buyulu Dag" adlı romaıunın 1 urkçeye çevrılmesını fırsat bılıp, ılgınç bir ya/ıyfa ılgılı goruşlerımı ak tarmak ıstcrım Vırgul dcrcısının Mart 1999 (17) sayısında 'Thomas Mann ve Buyulu Da£ " adlı bir ıncelcmeye yer verılmıştır Bu ıncelcmcnın lumc aıt olduğu pek onemlı de çunku metnın neredcysc yarısından faz ısı (ıiırsel Aytaç'ın "Çagdaş Alman Edebı yatı" adlı kıtabından alıntı Buna da dıycce öınıız yok, ancak ya/ıda 1912 yılı, AÎman Edcbıyatı ıçın bir cıonum noktası kabul edı lıyor, bu kabulun nedenı uzerınde kestnlık le durulmuyor Huseyın Scslı'den bir alıntı yapılarak "1900 ıle bırhkte 19 yuzyıla sun Bir dönüm noktası 72 s TARİHSELDEN GÜNCELE BAĞIMSIZ SINIF TAVRI StmOzturk 128 s Sorun Yayınlan Baş Musahlp Sokak No 3/2 Cağaloğlu Istanbul 34410 Tel (0212)511 08 29 Fax (0212)519 05 60 Dağıtım . istanbul ARKADAŞ BİRLEŞİM PAPIRÜS SAY SOSYAL FERH Ankara. Dost Izmır: ILERİ KİTAPÇILARD A N İSTEYİN