Katalog

BernardHenri 1949'da dogdu. Fclsefe öğreniminin ardından 197172 yılları arasında Hindistan'da kaldı. Pakistan'a karşı kurtuluş savaşında Rangladeş'te, Combat gazetesinin savaş muhabiri olarak bulundu. 1973'te Strasbourg'da epistemoloji (bilgi kuramı) aersleri verdi. llk kitabı olan Bangladesh, Dcvrim îçinde Ulusçuluk aynı yıl yayımlandı. 1976 yilına kadar Mitterand'ın danışmanları arasinda yer alan Lcvy, daha sonra Grasset Yayınları'nda Figures dizisini yönetti. Tcmps Modernes, Nouvel Observateur dergilerinde yazdı. 1980 yılında Attali, Grioud vc Marek Halter ile birlikte Açlığa Karşı Uluslararası Eylem'i yönetti. Marek Halter ile birlikte însan Hakları Komüesi'ni kurdu. 1981 yılında Le Matin'de Bloknotlar'mı yazmaya başladı. 1983'te Livre de Poche'un Biblio Essais'ini yönetmeye başladı. tlk romanı Le Diahle en Tete 1984 Medicis ödülünü, Charles Baudelaire'in Son Günlerıise 1988 yılında Interallie ödülünü kazarıdı ve büyük bir ilgi gördü. FATMA ORAN BernardHenri Levy'den "Charles Baudelaire'in Son Günleri" Kötülünün ivi' saipi •• •• H •• w •• yaşantıydı bu? Yaşamöyküsüne bir göz atalım: Yirminci yüzyıla seslenen yapıtlanyla çağdaşlarını aşarak modern uygarlığın şairi olarak ünlcnen Charles Pierre Baudelaire 9 Nisan 1821 'dc Paris'tc doğdu. Devlct mmurluğundan emekli olan babası Françoise Baudelaire, kültürlü bir insan ve yetenekli sayılabilecek amatör bir rcssamdı. Dörtbeş yaşlarındaki oğluna biçimin ve çizginin güzelliğini öğretti vconu ilcrde 19. yüzyılın en ilginç resim eleştirmenlerinden biri yapacak olan sanat beğenisinin temellerini attı. Françoise Baudelaire'in ölümünden bir yıl sonra, 1828'de annesi, sonradan büyükclçilik ve senatörlüğe kadar yüksclecek olan Jacqucs Aupick adında bir generalle evlendi. Üvey oğlunun disiplinli yetişmesini istcyen Aupick, Chaıles'ı 1832'de yatılı öğrenci olarak Lyon'daki College Royal'e göndcrdi. Uygulanan katı askeri programa karşın okuJda mutlu olduğu anlaşılan Baudelaire, birkaç ödül de kazandı. Dille yakından ilgilenmeyc vc cdebi bir üslup geliştirmeye de bıırada başladı. 1836'da üvey babası Paris'e atanınca Charles, LouisleGrand Liscsi'ne gönderildi. Bu okulda disiplinsiz ve sorunlu bir çocuk haline geldi. Biıyükleri onu erken olgunlaşmış bir ahlaksızhk örneği olarak görüyordu. Charles "yas,ına uymayan yapmaak tavırlar" takmıyor ve yetencklcrini "uyçun suz ve aykın yönlerde" geliştirmeyc cabalıyordu. Aynı yıllarda şiddetli melankoli belirtileri göstcrmcye başladı vc yalnızlıga düîjkün uir tabiatı oldu ğunu farkctJİ. ler halinde almaya başladı. ()zgürlüğiine son vcrcn bu kararı annesiniıı onaylaması onu kırdı; ailesi, geleceğini güven altına almaya çalışırken istemcden özgürlüğünü lusıtlamıştı. Baudelaire hâlâ borç içindeydi vc battıkça batıyordu. Durumundaki bu ani değişikliklc, kaygısızca ve aylakça siirdürdüğü rahat yaşamı sona eren Ba udelaire, ilerde yalnızca gcçim sıkıntısı ve en sonunda da gerçek yoksullukla karsılaşacaktı.. Yetcneklerindcn kuşkulanmaya başla di; ailesine karşı duydıığu burukluk, onların, yazar olmasını istememelerinde belki de haklı olabi lecckleri düşünccsiylc daha da arttı. Çocukluğundakapıldığı mclan koli yenidcn ortaya çıktı vc kendisinin "içsıktntm" diyc adlandırdı ğı ruh hali yoğunlaştı. Baudelaire ünlü "sıkıntı" şiirlerini yazmaya bu zamanlarda başladı. Ama arkadaşları arasında çok daha kötü durumda olanlar vardı; o da acı çeken insanlara karşı yakınlık duymaya başlamıştı. Birçok arkadaşı nın benimsediği dcvrimci idealizme kapılıp, cumhuriyetin kurul masıyla sonuçlanan 1848 Şııbat Dcvrimi'ne katıldı. Bu arada yaşamını kalemiyle kazanabilcceğini kanıtlamak için profesyonel yazarlığa başlamıştı. Vayımlanan ilk yapıtı, Paris'teki 1845 Salon Scrgisi üzerine bir re sim eleştirisiydi; dcrin ve uzak görüşlü bir kavrayışla Baudclairc, daha o zanıandan modern resmin ne olmasi gerektiği konusunda görüş oluşturmuştu. Ertesi yılın Salon Sergisi ise estetik eleştiridc bir dönüm noktası oldu. Artık scrgiyi anlatmakla yctinmeyen Baudelaire, bağınısız ve özgün bir kuram ortaya koyuyor ve müzik gibi, resmin dc ışık vc gölgcye dayanan bir uyum içerdiğini ve renklcrin doğanın melodisi olduğunu öne sürüyordu. Böylece, ilerde doğa ile sanat arasındaki iıişkiyi açıklamak üzere geliştireceği "karylıklılık." (correspondance) kavramının da ük ipuçlannı vcriyordu. Ayrıca, 1845 vc 1846'da dönemin yenilikci dergilerinde bazı şürlerini, makale ve eleştiriıerini yayımladı. Kendi yaşamından yola çıkarak yazdığı tek romanı IM Fan/urlo'yu 1847'de yayım ladı. Baudelaire'in bu tarihten önce yazmaya başladığı roman, Hötcl Lauzun'de lüks içindc yaşadığı dönemdeki kişiliğinin çözümlcnmcsi açısından ilginçtir. Baudelaire, çok önemli bir rol oynaına sa da, 1848 Haziran Devrimi'nc katıldı. Bu tarihlc Aralık 1849 arasında ne yaptı ğı, o sıralar ncdcn Dijon'da bulunduğu vc orada nc kadar kaldığı biliıımiyor. 185()'de, hcr zamankinden daha yoksul ve mutsuz olarak Paris'e geri döndu. Annesi, yaşamını düzene soktuğunu gösterincc ye kadar ona yazmayı reddctmişti. Niyeti onu düzenli olarak çalışmaya ö/.cndirmek ti. Ama Baudelaire'in kısa siırcn atılımı, dikkatcdcğerbirbaşarıya ulaşamadan bit ti ve annesinin sertliği onun cesarctinı daha da kırdı., Tasarladığı birçt>k makalcyi hiçbir zaman yazamadı, başladıkl.ırını tla bitircmcdi. Ama acı çcktiği vc deneyinı kazandığı bu yıllarda iç dünyasını zengin lcştirmiş ve çok yaratıcı olacağı bir döncmc hazırlanmıştı. Siyasctlc ctkin ılişkisinı kesmesinc yol açan Bonapartc'ın 1851 Aralık Darbesi'ndcn sonra artık olgunluk döncmi başlıyordu. 1852 başlarında Edgar Allan Poc'nun yapıtlarını keşfcdcn Baudelaire, onları çc K İ T A P O Ozgür ohnak isteği , yani Charles Baudelaire. Usul 1839'da bıtırıne sınavlaıını vcrdikteıı leri. Alışkanlıkları. Yaratısının sonra, üvey babasının önerdigi dışişleringizli yolları. Açmazları. Oüşünce de mcmurluk görcvini reddetti ve yaşamıdeğiştirmelcri. Sonıı gelmeyen snluklan nı yazarlık yaparak kazanaca^ını söyleyemaları. Sayfalarla savaşı. Aynı şiirin, tümü rek anncsini dehşctc düşürdü. En büyük dc birbirinden larldı otuz, kırk değişik bi istcöi özgür olmak, hoşıına giden yapıtlaçimi. Şııri,yazmayıdüşünmedenöncegerı okuyabilmek ve Quartier Latin'deki öğzinti ya da konuşma atcşiyle pişirmesi. Sorencilik yaşamının tadını çıkarmaktı. Pek nunda da bilim vc hilînç adını vcrdiği şeçok yazar adayı gibi o da ruıkıık ögrcnimiyin, sanatındaki olağanüstü gücü... Bcr ne başladı, ama İ840'ta yarım bıraktı. Afnard1 lenri Levy'nin yol göstericısi. Dcyona ve esrara büyük bir olasılıkla bu sırarin bir scvgi ve hayranlık uuyduğu insan. larda alıştı. ()lümüne yol açacak olan fren O, yani Charles Baudelaire. Bernard1 lenri I ,cvy'nin kim olduğuna eiye de gene bu yıllarda yakalandıgı sanılır. gelince: 1949 yılında doğdu. Felsefe öğ reniminin ardından 1971 1972 yılları araÜvey babası, arkadaşlanyla birlikte sürsında Hindistan'da kaldı. Pakistan'a kardürdüğü serseri yaşamdan uzaklaştırmak şı kurtuluş savaşında Bangladeş'te, Comamacıylaonu 1841'dciki yılLğına I lindis bat gazetesinin savas muhabiri olarak butan'a yolladı. Baudelaire 9 1 laziran'da gclundu. 1973'te Strasbourg'da epistemolomiylc yola çıktı, ama bir süre sonra canı sı ji (bilgi kuramı) dersleri vcrdi. tlk kitabı kıldı ve garip davranışlarıyla gemide rczaolan îhn&Uıdesh, Dcvrtm İçinJe Ulusçuluk let çıkararak eglenmeye başladı. Yakalan aynı yıl yayımlandı. 1976 yilına kadar Mitdıkları iırlına sırasında çok cesurca davterand'ın danışmanları arasında yer alan randı, fırrınadan sonraonarım için MauriLcvy, daha sonra (îrassct Yayınları'nda tius'ta durduklarında yolculuğa devam ctI'igurcs dizisini yönetti. Tcmps Modcrncs, mcyeceğını bildirdi. Onu, yolculug'unu Nouvel Observateur dergilerinde yazdı. Reunion'a kadar sürdürmeye ikna ettiler. 1980 yılında Attali, Crioudve Marek 1 lal ()raıla bir sonraki gemiye binip geri dönter ile birlikte Açlıgfl Ktirşı Uluslanmıv mekte diretti ve !jubat İ842'de l'Vansa'ya Hyleın'i yönetti. Marek I lalter ile birlikte vardı. Bu yolculuk ve Maııritius'ta geçirinsan I lciklcirı Kf.>w//nnıi kurdu. 1981 yı di^i iiç hatta hcrseye karşın Baudelaire'in lında Le Mat/u\\c \Moknotlarm\ yazmadüş gücünü /enginleştirip derınleştirmiş, ya başladı. 1983 'te 1 jvre de Poche'un Ihh ona daha sonra şiirlerinde kullanacagı bir lıo I'A \<ın ıııı yönetmeye başladı. llk romaimgc birikiıni kazandırmıştı. Baudelaire, nı LcDıableen Tcte 1984 Medicis ödülüDogu'da edıntliği bu ilk ve son dcneyiır.i nü, Chcirlcs liaudc/a/rc'ın Son (îünlerı ıse hiçbir zaman unutmadı, şiirlerine ö/.gün 1988 yılında Intcrallic ödülünü kazandı niteliğini kazandıran nostaljik, mısrik bir ve büyük bir ilgi gördü. ö/lcmlc bu gcv.iyi hep hatırladı. Yolculuğa kendisinc vc gcleccgine giiven dııyma "l/ıyık oldııfcu hayatı yaşayamadı." Sart yan bir çocuk olarak çıkmıştı; düş gücü yaıııp tııtuşan, şair olnıaya daha öncc hic ol te'ın bu sö/.ü Baudelaire'in yaşantısının cn madığı kadar kararlı bir adam olarak ciöngüzel anlatımı gibi görünüyor. Nasıl bir tlü. Nisan 1842'deerginliğinikanıtlayarak babasından kalan mirasm denetimini ele aldı ve evi tcrk edcrck lüks yaşamaya olan özlemini gidermeyc karar verdi. Parasını güzel giysilcre, Hutcl Lauzun'de tuttuğu daire için pahalı mobilyalara harcayarak dönemin züppeleri gibi biryaşam sürmeye başladı. lş yaşamından ve mali konulardan hiç anlamadıgı için clindeki mirası tükcnmcz bir hazinc olarak görüyordu. Bu yüzden çok geçmedcn d(>landırıcıların ve tcfccilerin clinc düştü, yaşamının bundan sonrasında onu çökcrtccck olan borç yükünün altına girdi. Hötel Lauzun'de oturduğu yıllarda tuhaf ve yapmacık davranışlı, ahlaksız biri olarak kötü bir ün yapmıştı, ama insanları şaşırtma isteği bakımından dönemin birçok Parisli şair ve sanatçısından pek de farldı değildi. Mutstnh* getiren Hişki Baudelaire 1844te, daha sonra kendisine büyük mutsuzluk getirecek olan leanne Duval adında mclez bir kadınla iliş ki kurdu. ()na büyük bir tutkııyla bağlandı. \ latta cn sonunda, onun zalimliği, ve fasızlığı vc aptallıöı yüzünden intihara sürüklendiğinde bilc kendini hâlâ ona baglı sayıyordu. "Kara Veniis" adını taşıyan ilk Jöncm aşk şiirlcrinin csin kaynagı Duval'dir. Bunfar, F;ransızdilindeyazılmişen güzel erotik şiirler arasındadır. Baudelaire, Les b'leım du mal Köliilük Çıçcklcri adlı tek toplu yapıtmın bir bölümünü oluşturan şiirlerinin çogunu, sıkıntıdan uzak, serbestlik içindegeçirdiöi bu döncminde yazdı. Bıınlar arasında Lcsbos şiirlcri, başkaldırı vc çürüme şiirleri ve ünlii erotik şiirlcri dc vardır. Baudelaire gcnebu yıllarda, aralarındaDelacro ix ve(Âıurbet'nın bulundugu birçok ressamla tanıştı ve bu sayedc, iistün ve özgün resinı cleştirileıi yazmasını saglayacak bir resim bilgisi edındi. Baudelaire iki yıl içindc elindeki mira sın yarısını tüketince, ailesi geri kalan paranın kııllanımtnı 1844 başlarında mahkeme kararıyla dcnetim altına aldırdı. Bıından sonra Baudelaire gclirini aylık taksit mgunııiK oonenı SAYFA 8 C U M H U R İ Y E T S A Y I 48 3