Katalog

Akdemr n mop bınvılı Yapı Kredi Kültür Merkezi'ndeki "Akdeniz'in Mor Binyılı" sergisi, gerek kataloğu, gerek üç derginin Bizans özel sayılarıyla, az rastlanır bütünlüklü bir yaklaşım sunuyor sanatseverlere. Sergide, Bizans döneminin özgün yapıtlarıyla yetinilmemesi, günümüz sanatçılarının Bizans esinli çağdaş yaklaşımlarına da yer verilmesi ise, bu tür sergilerde rastlamaya alışık olmadığımız, siradan sanat tarihi anlayışından arınmış bir özellik kazandırıyor "Akdeniz'in Mor Binyılı"na. üçüncü binyılın eşiğine eriştiğimiz bugünlerde, üstünde yaşadığımız topraklarda ne dcnli zengin bir uygarlıklar dolambacında dolandığımızın, yalnızca sanatçılarımız ve kültür insanlarımızla değil, kültür politikalannı belirleyen/etkileyen ydneticilerimiz, politikacılarımız ve medya egemenlerimizle de ayırdına varsak, gerçek kimliğimizi çok daha derinliğine kavrayacağız belki de. Gündelık, ufuksuz işler, çıkarlar ardında koşan egemenlerin her gün sabahtan akşama değin kişiliksiz bir kültür ve siyaset bombardımanına tuîtuğu insanlarımız, belki de o zaman, tekilliğin sığ sularından sıyrılıp, Sümerlerden, Hititlerden, Greklerden, Roma, Bizans, Selçuklu ve' Osmanlıdan Cumhuriyet Türkiyesi'nin 75. yılına uzanan uygarlıklar ve dinler atlasının akıllara durgunluk veren bileşkesinde, düşlenmesi bile güç bir sanat ve kültür coğrafyasına, rarklı suların kaynaştığı, bambaşka ırmakların besledıği bir kimlik denizine yelken açacaklar. Yapı Kredi Kültür Merkezi'nde açılan Akdeniz'in Mor Binyılı adlı sergi, kahtlarını bilerek bilmeyerek her an soluduğumuz bir uygarlığın, Akdeniz çevresi ve Anadolu'nun bin yıllık bir dönemine damgasını vuran Bizans uygarhğının serüvenini gözler önüne sererken, sözünü ettiğimiz çokkültürlü atlasın bir köşesini gündeme getiriyor. Proje koordinatörlüğünü Şennur Şentürk'ün, bilimsel hazırlığını Oğuz Tekin'in, tasarımını Samih Rifat'ın üstlendiği serginin, çoğıı zaman bu tur sergilerde göz ardı edilen çok önemli bir özelliği de, Yapı Kredi koleksiyonundaki Bizans sikkeleri, Istanbul Arkeoloji Müzeleri'nden alınan sütun başları, AyasoiVa Müzesi'ndeki postBizans dönemi ikonalar, işlemeler, haç ve rölikerlcr, Sadberk 1 lanım Müzesi, l'erit Edgü ve Tufan Karasu koleksiyonlarından edinilen gündelik hayata değgin nesnelerle yetinmemesi, Bizans'a çağdaş bir bakışla yaklaşan günümüz sanatçılannın yapıtlarına da yer vermesi. Mehmet Gün'ün ikonaları, Bedri Rahmi ve Ercn Eyuboğlu'nun mozaikleri, Tuğrul Selçuk'un Bizans stelleri, Handan Börüteçene'nin "Kendine Gömülü Bizans" adlı yapıtı, Günseli Kato'nun ikona heykelleri, Bizans'ın simge rengi "mor"u çağlar ötesinden günümüze yansıtıyor; CUMHURİYET KİTAP SAYI 472 "(...) llkın sozcüklerle anlatıldt kent (.).Sonra resimlcr geldi (...) Sonra freskler ve mozaikler görülmeye başladı kilise ve sarayların duvarlarında (...) Devleün gerçek dayanakları sanki duvarlardaki bu suretlerdi. Bir gün bu oyun bozuldu. Tann'nın bir başka elçisine inanan insanlar, kenti ele geçirdiklerinde, bu suretler tüm anlamlannı ve güçlerini yitiriverdi. Yok edilmediler. Yalnızca üstleri bir kireç tabakası ile örtüldü. Sustular. Yüzyıftar sürecek bir uykuya daldılar. Üstlerindeki örtü kaldırıldığında her şey değişmiş, hiçbir şey değişmemişti. Yeni bir yaşam başlıyordu onlar için. Kim oldulcları, ne zaman gerçekleştirildikleri biliniyordu. Hangi inancuı erleri, hangi soyun kişileri oldukları da. Bugün, Müslüman, Ortodoks, Katolik, Nasturî, Musevî, Yezidî, Bahaî, inançlı, inançsız insanlar bakıyor ve bu kez bambaşka bir diyalog oluşuyor. Onlar gene bu kentin birer parçası. Ama hiçbir erkleri yok. Çok daha insancıl, çok daha evrensel bir dilden konuşuyorlar şimdi. Sanat yapıtının kaçınılmaz yazgısi: însanlar gene onlara inanıyor. Üstelik birer suret olarak değil. Birer gerHandan Börüteçene, Kendine çek olarak. Sanatın gerçeği olarak (...) Cömülü BizansS (Hlpodromun Ezan scsinin kilise çanlarıyla kaynaştığı Sphendone Duvan) dönem ve köşelerde, ulu bir çınarın aîtında, bu ışık oyunlan içinde çaylarını eşlik ediyor. yudumlayan insanlar görürdüm. YalSergiyi gezmezlik etmeyin. Ama kataloğu, Kitapltk, Cogı nızca orda olmaktan, o ânı yaşamaktan, ve o ânı başkalarıyla paylasmaktan to ve Sanat Dünyamız'ın mutlu gibiydiler. Aynı dilı çok rarklı bu sayılarıyla Bizans Sikkekonuşan, ama çok kolay anlaşan bu inleri kitabını edinip, aslında sanlar her zaman bir hayranhk uyangörünür görünmez bir dırmıştır bende. Sanki değişik dönemaçık Bizans sergisi olma lerin, yaşayan uzantılan gıbidirler. Yerniteliğini her şeye karşın yüzünde bir kentin yaşayacağı en büsürdüren Istanbuı'dan, tmyük mutluluk budur, diye düşünmüparator Hadrianus'un en şümdür (...)" • sevdiği kentlerden biri olan Antakya'ya uzanan bir tarihe çağımızdan bakan bu çalısmayı kitaplığınıza taşımaFerit Edgü, "Seyir Sözcükleri", Yapı yı da unutmayın. • Kredi Yayınları, Temmuz 1996. Kentin en biiyük mutluluğu Türkiye'nin çağdaş sanatçıları nın, içlerine çektikleri dcğişik havalardan, yüzlerine çarpan güçlü rüzgârlardan ayırım yapmaksızın nasıl esinlenebildiklcrini ortaya koyuyor. Gene, bu tiır sergilcrdc rastlamaya alışık olmadıöımız bir özelliği daha var Akdeniz'in Mor Binyılı nın. Ozenle hazırlanmış sergi kataloğuna, Yapı Kredi'nin yayımladığı Kitapltk, Sanat Dünyamız ve Cogıto'nun Bizans özel sayıları ilc kapbamlı bir Bizans Sikkeleri kitabı İnci Asena Dr. Coşkun Adah'nın yazdığı, 1997'de Sarmal Yayı^ nevi'nce yayımlanan Günümüz Kapıtalıztmi ve Devlel Üzerinc'yi okuyorum. Daha başında, "Kapitalizm çöküyor, dünya ve insanlık, kapıtalizmin her türlü çabasına rağmen komünizmc dogru ilerliyor, hugün bile ilerliyor. Bunu bugün görmek önemli" tümcelerinin yer aldığı bir kitabı okumalıyım dedim. Yalnızca TV izlerken bile insanın gözü, kulağı, ruhu öyle kirleniyor ki, bir temizlik ıımudu bir yerlerdcn gelebilir mi? Kitabın benim için önemli bir özelliği, yazdanlara katılma ya da yazılanlarla tartışma hareketini beyne vermesi. Her iyı kıtap öyle değil mir> Unutanlar için... Ben elbette böyle şeyler yazmıyorum. Partî'te Üç Gün kitabım yeni çıktı. Şimdi, adı Tutamadığım Sözlcr olacak şiir kitabımı derleyip toparlamaya çahştyorum Bir de, hâlâ, kısa kısa öykülerden oluşan bir kitap üzcrinde çalışıyorum. • SAYFA 19