Katalog

Cihan Oğuz'un "Girdap ve Safir"i bireyin imgelem dünyasından hayata doğru yol alan, bu arada, Sıvas yangınının içindcn dc geçen, iç acıtıcı bir scrüven. Anlattıklariyla olduğu kadar anlatmadıklarıyla, duyumsattıklarıyla da. FİKRET DEMİRAĞ Girdap ve Safir dünya mız.mız dün ümüz.müz (s. 30) Cihan Oğuz kcsinlikieöykü anlatmıyor, ama kcsinlikle parcalanmış ve yeniden kurgulanmış zihinsel büyük bir algılamanın oyküsiinü anlatıyor. Bu öykü nereye ilişkin? Benim bir yanıtım var (mı?), hcrkcsin de kendi yanıtını talep eden bir şiir onunki. Kendisinde üreteceği (çoğaltacağı), kurgulayacaği; şiirin kendisinc kattıöı zenginliğin, içindeki zenginliği uyandırmasıyla kcndisine iliş kin 'ııyuyan'ı (da) uyandırın anlamlandıracağı bir öykiiyanıt. Bazı ycrlcri parçalı, bazı yerleri beürCihan Oğuz keslnllkie öykü anlatmıyor, ama keslnlikle parcalanmış ve yenlden kurcjulanmıs zihınsel buyuk bir algılamanın öykusunu aniatısiz, bazı yerleri bcliryor Bu öyku nereye ılışkın? Benim bir yanıtım var (mı?), herkesln de uin, bazı yerlcrinin uç kendl yanıtım talep eden bir şllr onunkl. ları sorulara açık, uçucu. Kendisini boşluk sahici. lar la, susm alarla a var eden bir şiir. Bu "Tahviledilemeyecekbırhavat"ınkıır yuzdcn dc kendisini okuyanda çoğaltan, dıığu bu "tahvil cdilcmcyccck şiir"i çookuyan da kendi özel zihinscl oyküsiinü öunlu^un kaotik girdabına kapılmaktan kurduran bir şiir. Bütün iyi, has şiirler gikurtaran şair tavrı (seçimi), diycbiliriz ki kitabın arka kapagındaki anahtar bir cümlede özctlcniyor: "Şiirin dilc dcğil, duruşa ilişkin oldugunun ayırdında ol I^arry Niven Hugo ve Ncbula mak..." ödüllii yapıtı 'Halka Diinya' Cihan Oğuz için imgclcmin sınırıyok tur. < )lgulann vc dııvumsamaların dalgaile ilk kez Türkçe'de larında batıp çıkatak yol alan bir 'ruh'ıın algıları, tlıişlemlcn, cn gcrçck olandan cn sürrcalist olana, cn olabilirdcn cn olanaksız vc şaşırtıcı olan rock ritmlcri arasında savrulup durur; bilinç vc bilinçaltı (üst bcyin alt bcyin) ilişkisi içindc imgclerle, cğrctilcmclcrlc anlatnlandınlır. Durmadan dcgışcn, birbirine gırıp ayrı lan ışık çakınııları arasında, .şairin algılarını bir yakalar, bir kaçırırız. Bu zıhinsel gelgit'ferc bağlı olarak, bazı imgclcr, sözcük kümclcri dizclcrin ortasında ters döncr algı kamcrasının oyunuyla; bazcn tüm bir şiir parçası (bölüm) blok halindc alabora olıır; bazen de harflcr vc sözcüklcr kâgıdın bcyaz boşluğuna saçılıp dans eder. Böylccc dc hcm görselliği eldc cdilmiş, hcm dc anlam çoğaltılması gcrçcklcştirilmiş oluı. Vlli. No'lu parçada olduğu gibi: Cihan Oğuz'dan şiirler Ç ok özel iıngeler, çok özel bir şiir dili, çok özcl bir duyumsamalar dünyası vc anlamlandırmalar dizgcsi: Cihan Oğuz'un "Girdap vc Safir"i bctıcc böylc özetlenebilir. Bir şiirle zenginleşmek de herhalde böylc mümkiin. Bir şairin zihinscl dünyasını dünyamıza katmak, onunla çogalmak, budıır. Sahici herşiir için (zatcn sahici olmayaıı, şiir değildir) geçerli degıl mi bu? Kver, ama dcrccc dcrccc. Poetik vc tematik boyutları vc dcrinliklcri oranında. Bazı şairlerin (dolayısıyla şiirlerin) dünyası dalıa geniş bir kitlc tarahndan paylaşılabilirdir; daha ortak duyguların, durumIarm şairleri (şiiıleri) olduklan için. () tür şiirler söylemleriyle varsa, öykiileriyle, özctlc içcrdiklcri halcti ruhiycyle daha geniş bir okur alanı yaratırlar kendilerine. Hayatımızla, zihinscl işleyiş düzenimizle, hazır beğeni ve tercinlerimizlc daha çok ortak paydaları vardır. Kcndimizinkilerle kcsişmc noktaları çok ve belirgindir. Çok da /.ordıır hcrn geniş kitlelerle ortak kesişnıe noklaları olan, heın de özgun, ozel bir ses ve duyarlık içcrcn bir şiiri ya/tııak. () büyüyii yakalamak, Sırat Köprüsü'nden gcçmekle bir. Türk(iyc) şiirinde Nâzım Hikmet, Ahmcd Arif, Ataol Bchramoğlu... bu soydan şairlerdir. Cihan ()ğuz'un şiiri (vc Girdap vc Safir'dcki şıirler) böylc hir şiir, odabu soydan bir şair değil. Cihan Oğıız'un siiri, diliyle, tcmalarıyla, yarattığı zihinscl atmostcrlc, daha özcl bir dünyava ilişkin dir. Bu yiizden, santyorum, okuyucıısu da çok özcl vc sınırfı olacaktır. Yukarıda adı geçen şairlerin ve aynı soydan gelenlcrin oluşturduöu 'danıar'dan IarK.Ii bir damardan. Belki Ahınct I lasim Asat Halet Çelebi NccaiigilHilmi Ya vuz...un oluşturduğu damara yakın bir ycrdcoluştıyor şiiri. Bu ilişkiyi yineliyorunı yalnızca yazıldıgı özcl uil vc yaıatı lan atmosfer bağlamında kuruyorum, başka bir ortak paydadan söz ctmiyo rum. Bu şiir, dil vc zihniyet bağlamında farldı bir kuyunıculugu gcrcktirir vc kctıdi özel okurunu gcreksinir; kendisini kolay kolay clc vcrmcz; okurundan scçkinciıik ve zorlu bir mctin çözümleme çabası beklcr; çctinliklc boğuşmanın tadını hiçbir şcyc değişmeyenlerin şiiridir. Bu tür bir şiir risklidir, çünkü özellikle genç Türk(iye) şıirinde bu tür bir yönclim çok yaygın vc birçok 'şair' birbirinc bakarak yazıyor. Sahicisinin, sahte ürctimlcr arasından kendisini larkcttirmesi güçtür; ancak 'okumasını bilen' göz ayırt cdcbilir sahici olan ilc sahtc olanı. Daha geniş okur kitlcsi için bu uzun bir zaman alabilir. 'Zaman' adlı yargıç hiç yanılmaz vc ayıklar; hayattan daınıtılmış, özel bir dünyanın sahici ciiliyle varcdilmiij, bcdcli ödcnmiş has şiirlcr bu 'gir dap'tan bir biçimdc kurtulıır vc kendi ycrini açar, anıa Nccaügil'in dcdiği gibi "bazı şiirlerbeklervaktini". Yukarıda da değintlim; bu soydan bir şiirin, kitabın adını oluşturan iki anahtar sözcükten ikincisinin, Ibranicc kökcnli "Safir" (gökyakut) gibı, sahtcleri arasından kendisini farkettirip ışıyabilmcsi, şairinin dc "satir" gibi bir şairlik özü taşımasını gc rcktirir. Cihan Oğuz, o has, bcccrisi yüksck 'kuyumcular'dan. lşlediği cevher de bi. Bırakalım, herkes kendi oyküsiinü kıırsıın bu şiirde vc şu anckdot da hiç unutul masın: Izlcyici (Balık'lı tabloya bakarak): Bıı mm nercsibalık'? Picasso: O haltk dcgılkP Rcuın Evet, "Girdap vc Safir" öykü dcğil ki. Şiir. Bireyin imgelem diınyasından hayata doğru yol alan, bu arada, Sıvas yangınının içindcn dc gcçen, iç acıtıcı bir scrüven. Anlattıklarıyla olduğu kadar anlatmadık lanyla, duyumsattıklarıyla da. Bu önemli. "Dafclarda kayholmuş bir çocuk/öurcl/ı bıze/yanda kalmaya mabkum nlaıığunu/erken çıkılmıs her yoladufcun" (s. 25). "Gitar çalar kendi öksiiz şarkıvnı/ bir gcz vinin sırtında/Çölleraşıltr, duglar/okyanıtsların kirlimavisı. Bırsen/a$ılmaz.un A$hın notası yoktur/ne de akortuöfkedeki tımyı saklayacak/Ama 'iyihal'i vardır suçunu bı raz olauni azaltan ve 'agır tahrtk' &ibi uydurmabirgüftesı. ."'(.s 31)ve}udizeler "Sı zın bir yağmur ertaı çıçeğınız soldu mıı, hicı'Anı birbaharşurkısınt fırlatlı mı yüzü nüze/Suçtur elbette/btr günahın ertelenmcsi/Akrcp çldırır, güze dünüşür yelkovan/Şasıp kaltrız kalbımızin vurdug'u yere/Andır, uelıp geçer, a^ka tutunur yeryüZÜ/Tanrt bıle ırkılır yanlısın coşkuuına""Belkı bir anda alevler ddlenir, kuU kullu Surıu kusar tanrısız kaldığı yere/Acıdır, geç kaldtğtmız ha\at, okuzün/boynuz farkı ve \allanip duran dünya/Ajk bir boyun bnr cudur, ndenmez hiç/yıttiHiyerde kalır anı "• "Sunra yeniden kurarız saati, yelka van/yanltş adımlara ayarlı kalıverir, btzse/kanşmaytz inan bir merdivenin alçalan/ basamagına, hcm de ht< kadar TemmuzHı< kadargiizelk.cn Temınıtz, hiragrı/saplanır. Sadecebu"(s. İ5UJ "(îirdap ve Salir"in tcmatik vc poctik coğrafyaM işte bu. Az şey mi? • "Girdap ve Saftr"/Ciban Oğuz/Ö/ckt YayınevıCıhı dekıler Dıznı ( ) Joc HaldemaıTın Hugo ve Nebula ödüllii yapıtı İthaki'dc HİJOIA DÜNYA LARRY NIVEN | JOE HALDEMAN BIlHHgEN JS A V A Ş Joe Haldeman, "çağımızın geleceği en iyi #üren yazarlanndun biri" üavid lirin "Önemli bilimkurgu yazarları için de bir Knox Kalesi olsaydı, Haldeman'/ oraya tıkmamız gerekirdi." Stephen King Tann d t Ü "Halka Dünya, Altın Çağ'da çok tutulan, bılııııc buğlı vc klasık BK türune donıı^ akımınm en lyisi. Niven'ın hayal gücii üç boyutlu; Uslubu açık vc çekici." Frederik Pnh\\ "Larry Nıveıı'ın yapıtının alanı o kadar engin I ki, ancak üstün yeteneklı bir yazar, olgusal olanı onun kadar iyi gizleyebılir." Tom Clancy I Bir radyo rüportajında Arthur C. Clarke'a e n | favori ya/.arı sonılıiuğıında cevabı tercddütsüzdür: Larry Niven kalbimize, incindik. (s. 14) Ya da XVII. No'lu bölümdeki gibi: o z a b 1 a n ı r u 2061: UZAY EFSANESİ 3 Arthur C. Clarke RAMAII Arthur C. Clarke ithak kitapçılarda CUMHURİYET KİTAP SAYI 472