Katalog

Kara Atena, Yunan tarihı konusunda iki model üzerinde duruyor. Bunlardan birincisi, Yunanistan'ı Avrupalı ya da Ari (Aryan) olarak kabul cdiyor. lkincisi ise, Mısır vc Sami kültür alanının çcvrcsinde (periferisindc) ortaya çıkan Levantlı (Doğu Akdenizli) bir uygarlık olarak görüyor. Martin Bcrnal birinci modele "Ari Modeli", ikincisine ise "Eskiçağ Modeli" adını veriyor. Klasikçağ vc Hellcnistikçağ Yunanlıları arasında geçerlı olan model Eskiçağ Modeli idi. Buna göre Yunan kültürü MÖ 1500 civarında Mısırlılann ve Fenikelilerin Yunanıstan'a ycrleşip koloniler kurması ve yerli analıyı uygarlaştırmaları suretiyle olmuştur. Dahası, Yunanlılar bundan sonra da Yakın Doğu kültürlerinden çok yoğun bır sjekılde alımlama (iktibas) yapmaya devam etmiijtir. OZCAN BUZE crıı.ıl kıtabın butunLinc ku:;bakıs,ı bıı goı u^ saglamak amaeıyla o/ellık lc u/ıın tutulmuş ( ıiıış bolumıınım ılk paıagıallanndan bıı mdc ;>unu sovlıı yor "Pekçok kışı, ^omımu/ıııı yotı^mc suıcamı/de ınandınklıgımı/ An Modc lı'nın anc.ık ()ndokıı/untu Yu/yıl'm ılk yarısında gc hs,l ıı ıldıgını ogı eıunce ^a^kın lıga cluşuyoı tlk bıçımıylc ya da "gcni!;" bıçımıyle bıı ycnı model Mısıı ycılc^ım leımın geıçık oldugıınıı ınkâr edıyor ve Fenıkı yı tksjmlerını de sorguluyoıdu Benını Asjn" An Modelı dcdığım vc antıscnmı/mm 1890'laı vc 1920 3()'laıda kı ıkı /ııvesi siıasıncla boy atan modıl, Fcnıkc kıılrur ctkısını bık ınkâı edıyoı An Modeli ne goie ku/eyden bıı ısrı la gelmıs^ geleneksel aktaı ımlarda boyle bır ıstıladan so/ edılme mektedıı vc bıı ıstılayl.ı gclenleı ycıcl "Lgek" ya da 1 lelen otue sı (pıehclcnık) kultıırc baskın gclnıı^lıı Yunan kullııııı, I lınt Avıupadılıkonuşan I Ic lcnlcrkycılıtcbalaıınm kaııs, masının bır sonııc ıı olaıak go rulmcktcdır Bıı An Modelı ımalatından dolayı bınnti tıl de Fskı Yıınanıstan Uydııt macası Nasıl Imal I dıldi'' 17H*5 1985 adını vcrıyonım Martin Bernal'den bir uydurmacaya yanıt Kara Atena 1 dc /oıunlu olacak tır Eskıçağ Modc lı'ndc aijiklanıa gu eııbakımındanbcl Iı ba^lı hi(,bır 'ı«,' kusuryada7aafbu lunmuyordu Bu model dış nedcnler yıi7iındcn yıkıldı Çunku, Yunanıs tan'ı Avrııpa'nınsadecc tımsalı olarak dc^ü, ayııı zamanda onun sal (,oculduöu olarak da gorcn ()nsckı/ıncı vc OndoKiı/uncu Yuzyıl roman tıklerı vc ırk<,ıları ıçın, Yunanistan'ı ycrlı Avıunalılar vc kolonı kuran Samı vc Af nkaitlarııı kan^mabinın bır sonucu olarak gormek tahammul cdılcmcz bır ^cydı Bu ncdcnlc Lski(,ağ Modelı'nın yıkılması vc yeıınc daha kabul cdılcbılır bır ijcyın ko nulmahi geıckıyordu " Beınal burada "model"den kastının, karmaijik gcrçcklı &ın basıde:;tırılnııs ^cması olduğunu be lırtıyor vc şıına dıkkat ^ekıyor Modcllcr yapay vc a/ çok kcyfıdır Beınal" paradıg ına"dan kastının ise, bır bırcy ya da top lııluk tarafından gcrtcklığııı butun yon lcrınc uygulanan gcnelleştırılmı^ du^ııncc modcllcrı olduğunu bclııtıyor Kara Atena ı\,\ I skıtağ Modelı'nın vc An Modelı'nın gchijim surecletı ayııntdı olarakelealınıyor Bırıncıbolum "Antık çağda F.skıçağ Modeli" ba^lığını ta^ıyor Bu bolumdc, Klasikçağ vc I Iclenıstıkcağ Yunanlılarının kcndı u/ak gccnıiijlennı nasıldegeılendııdıkleıı ıncelenıyoı ' Mı sır Bılgclığı vc Bıınıın Yunanlılarta Ka ranlık (.ağlaıdan Roncsans'a Aktarılma sı" ba^lıklı ıkıncı bolumde Kılısc babala rının Mısıı a bakı^ı ıiKelenıvoı "( )nye dııici vc( )nsekı/ıncı Yuzyıllarda Mısır'ın Zafcrı" baijlığı altında uçuncıı bolumdc obur boltımlctdc olcluğu gıbı, oncmlı santamalarda bulunuluyoı Bıuno'nun etkisi olumıınılen sonıa <\A devam etmı >c ben/eı Anlaijiklığı kadanvla ebiaıen gı/veılıtıyatlıC ıiılhac tarıkatının kııruıu larıılcbclırlıılnîkıleıı vaıdıı Cîulhaç nıen suplaıı da Mısır ı dın ve fclsefenın kayna Mmr'mzalari B saubon taıahndan ıtıbardan duşurıılıır Casaubon, mctınlerın eskıçağdan gclıııe dığını, Hınstıyaıılık sonıası doneme aıt olduğunu ılerı surer Bu goru!} o/ellıklc Ondoku/uncu Yuzyıl'dan sonra kanıt gerektırmeyen bır olgıı olarak kabul edılır Oysa daha sonra Sır Fıknen, Petrıe, bunların en geç MO Be^ıncı Yıi7yıldan gcldığını gosterır Dorduncu bolum "On sekızuıcı Yu/yılda Mısır'a Karşı Du^manlıklar" ba^lığını taşıyor Bu bolumdc "ıler lemc" duijiıncesi (daha doğrusu, tarıhın 7ig7aglar çı/mc<lcn doğrusal bır çugı bo yunca ılerledığı du^uncesi) Onseki7incı Yu/yılın ortalarından ıtıbarcn guç kazantnaya ba^lar Hırıstıyanlığın ustunkığunu ve doğıuluğunu kanıtlamaya çalışan ba7i duijiınurlcr bu goru^c dayanarak ve da ha ;>onıa oıtaya tıkanın doöal olarak daha gclıijmı^ olduğu lıkıındcn hareketle, Yunanıstan'ın Mısır'dan ııstun olduğunu kanıtlamaya gırı^ır Budus,unceakim laıı, kibasuıede,o/amanegcmenolan ıkı akımla daha bırle^ır Irkçılık vc ioınan tızm "Romantık DıJbılımcıler Uındıs tan'ın Yııkselısı ve Mısır'ın Yıkılısı, 1740 1880" basjıklı bcvnu bolum, tarınseldıl bılımın (lınguıstık) ıomantık koklerıne vc t^nsekı/ınti Yıi7yılın başjarında Hındıstan'a kar^ı duyulan tutkuyuelealaıak ba^Lyoı Bu tutkunun nedenı, Sanaknt çe ıle Avrupa dıllerı arasındakı ılı^kının oıtaya konnıası ıdı Bu bolumde, Avrupa ılc (sın arasındakı tıcaret dcngcsı Avru pa'nın Ichıııc dcğı^tıkçc vc lngılteıe ıle I ransa'nın bu ulkcyc karşı saldırıları yoğunlastıkca Avıupa'nın (yın kulturıınc karsı du\ıluğu saygının i\,ı ortadan kalk nıava ba^ladığı gostcıılıvoı Altıncı bo lum "HclenTutkunluğu 1 EslcıçagMo dch'nın Yıkılısı, 1790 1830" başlığını ta sjyor I lcr nc kadar ırkçılık daıma Fskı çağ Modclı'nc duyulan du^manlığın en oncmlı kaynaklarından vc An Modelı'nın en oncmlı dayanaklarından bırı olmuij ise dc, Mısır'ın onemınc vonclık cn sıstcmlı saldırılaı Onsckı/ıncı Yu/yılın sonu ılc Ondoku7iını ıı Yu/yılın ba^larında mey , ILIIIKSU Mı lın fı olaıak gııı ıın.kledıı I bılgın fsaac (>a le ılk kcv 1614 yılında, ler dana geldı Bu saldırdar, Yunanlılar tara ündan ıfade edılen Mısır'ın onemlı oldıı ğu ınancına mcydan okuyordu Yedıncı bolüm, bır oncckı bokımun doğrudan devamı nıtclığınck "Helcn Tutkunluğu 2 Yenı tur bılımsel çalışmanın Ingılte re'ye gelışı vc An Model'ın yuksclı^ı, 18301860" başlığını tasjyot Antık ııy garlık mcnsuplarının tcrsınc, An Mode lı'nın savunucuları "ıleılcmccıkk" du^un cesıne derın bır ıman bcslıyordu Galıpler daha gekijmı^ ve mağluplaıdan "dana ıyı" olarak gorukıyordu Artık "ırklann bır bıyograrısı" olarak gorulcn tarıh guçlu ve cank halkların guçsuz ve zayıf halklar uzenndekı zalcrlerınden ıbarettı " Irk lar", yurdarındakı coğrah ve ıklımsel şart lar tarafından sekıllendırılıyordu ve her çağda yenı bıçımleı alan bırtakım değış mez ozelkklere sahıptı Bu bılımcıler ıçın, dunya tarıhınde gorulen en buyuk "ır kın" Avrupa ya da An ırkı olduğu tartıs,ma goturmez bır gcıçektı Sadcce ve sa dece bu "ırk" butun dığer halkları fct hetme veılerı, dınamık uygarkklaı kuıma yetencğıne sahıptı Asyalı ve Afnkalıların meydana getırdığı butun otekı tonlumlar ise statık ıdı Slavlaı ve lspanyollar gıbı bazı "kenar Avrupalılar" başjta "ırklaı" taralından tetheuılcbılırdı, anıa "aşağı ırklar"ın fethının tcrsınc, bıı asla kalıcı vc yararlı olamazdı "Llendı ııkların" otekı len tethetmesı ise yararlıydı Samı kanı soıunuyla sekı/ıncı bolumc gelınıyor Bıı bokımun adı "Fcnıkclılerın Yuksehsı veDususu, 1830 85" 1820 ler de ya/an K () Mııller, Fcnıkelılcrın Yıı nanhlar u/erındc hcrhangı bır etkisi ol ınuş^ olabıleceğı fıkrını reddedıyordu Do ku/uncu bolumun basjığı "F cnıkc Soıu ııunun Nıhaı (,ozumu, 1880 1945" 1880'lcrdeantı semıtı/mın doğusjiıyla 1 e nıkekleıe yonclık saldııılar ıla yogunlaş maya başladı Fınıkclık rın, aıtık yarı ıla hı bırstatu tanınan Yunanlılann uygaılı ğına hcıh.ıngı bıı katkıda bııkınmııs ol ması, kabul cdılmesı ımkânsı/ bıı du^un ce olaıak goıuluyordu Kıtabın onuncıı bolumunun basjığı "Sava^ Sonıası Du rum Genış An Modelı'nc Donuş, 1945 85" Martını Bcrnal, Fcnıkclılerın ıtıbaıı nın ıadc eclılmcsınılc Israıl'ın kuıııluiju nun ctkılı olduğunu ya/ıyoı Bernal'e goıe Ctoıdon ve Astour, An Modelı'nın kendısıne meydan okunıa nıı^tır Bernal, Yıınanıstan u/eıındekı Mı sıretkısını ortava koyma gırnjimınck bu lunan bnkaç bılım adamının adını /ıkredıyor Bunlaıdan 1969 yılında konuyla ılgılı oncmlı bır talı^ma yayımla yan Doğu Aiıııan Ljıptologu Sıcgfncıl Moren/'ın çalı^ma laıı Almanya dısında buyuk bır yankı uyandırmamıştır Bcrnal, Pcter Tonıpkıns'ın Sec rets of the Grcat Pyramıd (Buyuk Pıramıdın Sıılan) ve Alnka kokenlı Amcrıka Iı G G M lames'ın Sto len Lcgacy (Çalınan Mı ras) adlı kıtaplarını da anıyor Kara Atena, bır ongoruylc sona erıyor Genıs, An Modelı'nın ustesm den gclmek, A^ırı An Modelı'nı yıkmaktan da ha u/un bıı /anıan ala caktır, fakat Fskıçağ Mo delı'nın duzeltılmı^ bıçı mı, onumuzdekı yu/yılın ba^larında kabul goıı ccktır • Kara Atena, Eski Yunanistan Uydurmacası Nasıl tmalEdildi? 17851985 / Martin Ihrmıl / ka\nah Yayınları / Çcv Oz can Bıızı /Ihrına lia\ıw Ila S1 Ulanhııl, 704 » Ztnın CUMHURİYET KİTAP SAYI 447 Fenikeiep Marim Beınal, u/cıındc ba/ı du/cltmelcr yapmak kay dıyla Fskıçağ Modclı'nc gcn donulnıesı gerektığı kanısın dadır Kcndı savunduğu ıno dele "l)u/eltılmıs I skıçağ Modeli" adını verıyor B<. tnal !;oylc ya/ıvor "Lğeı.ArıMo delı'nın yıkılmasını vc ycniK Du/eltılnııs Eskıçağ Mode lı'nın konınasını talep ct mcktchaklı ısem, sadece 'Ba tı Uvgaılıgı nın tcıml d.ıva naklarını ytnıckn du^unmck değıl, lakai aynı /aınanda ıık cılıgın vc kıta sovcnı/mı'nm butun lııstonogıatınıı/e, ycııı tarıh ya/ım tclselcmı/c nuhı/ ctmıs, olduğunu kabul ctmck SAYFA 8 Eskiçağ Modeli