Katalog

0 K U R L A RA "Sunay Aktn, bir 'araştırmacı gazeted' değildir. Gazeteci bile dep.ldir.Alti üstü bir şaır! Ama, 'araştırmacı şair'... Sömürünün, zulmün, katliamın, savaşın, suçlularım, haber ve imge arasında, karmasık, inamlmaz, ama kesinlikle doğru ve 'kanıtlara dayanan ilişkiler kurarak yakalayan bir 'araştırtnaa şair'... Metin Göktcpe davasına, sair Eşref, Nâzım Hikmet ve daha niceleri, onun çağrtsına uyup ellerinde aizcleriyle tanıkhğa gelirler. Universite ö&rencilerinin eylemini aesteklemek için, bin yıllar öncesinden Euklides'igetiren de; Bosnaularla, Kürtlerle, 'Cumartesi Anneleri'yle, Afrikalı halkların, Ktzıldertlilerin, Eskimoların şiirlerini, sijylencelerini bıiluşturan da udur. Bu kadar çok ilişki ve bag'lanttyı kurmayı nastlbasartr, Sunay Aktn? Önce. Türkve Dünya edebiyatının ve sanatının muazzam birikimini bir bilgin titizliğiyle tarar. biangi sair, hangi imgeyi nasıl kullannnş, romanlarda, heykcllerde. filmlerde ne var, bulur. Sonra, bilginligi de. bilgiçlip de bir yana koyar, şiir işçiliginc girisir. Topladığı bütün malzemeyi kâğıttan bir kayığa doldurur, Ktzkulesi'ne, bütün halkların düş gücüyle kurulmuş evrenseî ülkeye götürür. Gerçeğin tümünü kucaklayacak kadar kocaman bu küçük adacıftn üzerinden, iyi ıle kötünün, ileri ıle gerinin kavgasının haberlerini yedı îklime duyuran sinyaller yaymaya başlar. O bir şey kazanmaz, ama duymayan kaybeder!" diyor Aydın Çubukçu Sunay Akın'ı ve şiirini anlatırken. Evet, bu haftaki kapak konumuz Sunay Aktn. Bol kitaplı günler!... TURHAN GÜNAY CIA, Pierre Loti ve Türk isciler ABD'nin 1958'de Lübnan'da 15 bin askerle yaptığı müdahalenin yeni bir yorumunu getiriyor Amerikalı Siyasal Bilgiler Profesörü îrene Gendzier.Frederic Lert ise ClA'nın Kanatlarını anlatıyor. Rogcr Establet, Fransa'daki Türk işçilerini incelerken, Pierre Loti, Yves'i kardeşi olarak tanıtıyor. RAGIP DURAN çıı I;ransa'da biri Amorika'da yayımlaııını^ dört kitapta, Tüıkiye bazcn doğrudan bazcn dolaylı olarak gcçiyor. Kitaplardan ilki, Boston Üniversitesi Siyasal Bilgiler Okulu profesorlcrindcn Bayan IreneGendzicr'nin "Mayın Tarlasından Notlar ABD'nin Lübnan ve Ortadoğu'ya Müdahalcsi, (19451958)"(1) ba^hğmı taşıyor. Kitap, Amerika'nın 15 Temmuz 1958 tarı hinde onbeşbin dcniz askeriyle Bcyrut'ta gcrçekleştirdici askeri müdahalenin ayrıntılı öy küsünü anlatıyor. Amerikalı profesörün çalışmasının önemi, dönenıin tüm gizli belge ve bilgilerine ulaşmış olmasının yanı sıra o zamanlar resmi raporlara geçmeyen sorumlu ların kişisel görüş ve tahlillerine de ycr vermesi. Anıerikan klasik araştırma yöntenılerinin dışına çıkıp kendi öznel yorumlarını da kitabınaekıeyen Bayan Cîcndzicr, Lübnan'ın Ortadoğu'daki konumunun yanı sıra aralarında tsrail vcTürkiye'nin de bulunduğu bölge ülkclcrinin Wasrıington'la olan ilişkilerini de defierlendiriyor. Lıibnan'ın bugün olduğu gibi o zaman da hem laik bir devlet hem de mezhcpler mozaigi olduğunu hatırlatan yazar, Was>hington'un, petrol yataklarının geçiş ve ulaşım yolu üzerindeki bu küçük ülkeuc Batı yanlısı bir yönetimi destek lemenin yanı sıra, Irak'raki r.nmrıuriyetçi darbc. Mısır'daki Na&ırcı eğilimleıin güç kazanması gibi şimdiye kadar bilinen nedenlerin yanı sıra, belki de esas olarak, lngiltere ve Fransa'nın Lübnan'daki etkisini kırmak amacıyla böyle bir müdahalc gerçeklcştirdi^ini savunuyor. Amerikan resmi söyleminin müdahale gerekçesi olarak, "bölgedeki dini cemaaderin uyum içinde bir arada yaşamasını sürdürmeyi" gösterdig'ini yazan Amerikalı akademisyen, Washmgton'un bu arada "Komünist tenlike" propagandasını kullanmayı da unutmadığını belirtiyor. dıktan sonra ClA'nın başarısız operasyonlarını "ClA'nın Kanatları (2) başlıklı bir kitapta derlemiş. Lert, ClA'nın fiyaskolar tarinini yazmak gibi iddialı ve büyük bir ihtimalle henüz tüm unsurları bilinmeyen bir işe girişmektense, cerçeveyi dar tutarak sadece nava operasyonlarıyla sınırlamış. 1954 yılında Vietnam'da Amcrikalılar, Fransız egemcnliğini kırmaya çalıtjirkcn ClA'nın yenilmektc olan Fransız birliklerine yardım etmek i(,in kurdukları hava köprüsünü anlatan Lert, sözümona ticari bir havayokı şirketini kiralayan ClA'nın düşman olarak bellediği Vietnamlılardan cok l'Vansız askeriyesinde casusluk yaptıklarını yazıyor. 1961'de Küba'ya yönelik Domuzlar Körfezi operasyonunda, Castro karşıtı unsıırlardan oluşan nava birlikleri aracılıgıyla yapılan etkinlikle ri gizli belgelere dayanarak aktaran Fransız yazar, Guatemala, Angola, Kongo ve Nikaragua'da da ClA'nın benzer operasyonlarını nasıl gerçekleştirdi^ini anlatıyor. Lert'in kitabında, ABD'nin 1975'tc sona eren VietnamLaosKamboçya maceraları da ayrıntılı bir şekilde sergilenirken, sahte ticari havayolları pilotu olarak b<)lgeye giden CIA ajanfarının son olarak Ho Chi Minh kentindeki Amerikan elçiliğinın tahliyesindc de pilot olarak görev yaptıklarını yazıyor. Türkiye, özellikle de Türkiye'cleki Amerikan üsleri, Domuzlar Körlezi operasyonunun yanı sıra, ünlü U2 casus uçakları macerasında da gündemegeliyor. (Liberation, 13 A^ustos 1998) mutfak) Türkiye'de gerçekleşmesini istediklerini söylcdiklerini yazıyor. (Lc Monde, 14 Ağustos 1998) Bir Türkiye aşıgının, Pierre Loti'nin bir eseri. "Kardeşim Yves" (4) başlıklı kitap, eşcinselyazarın "kardeşi" olarak tanıtmayı tercih ettiği erkek sevgilisine adanmış bir güzelleme. "Günaydın Yves! Sızı görmek ıstemi\tim. Dün nece rüyamda bep sızi gurJüm. \\anı o Bırmanyalı kadınlar vardır ya, uzun alttn tırnaklı... Çevrcnizisarmtşlardı, binbir ştmarıklık yaptyorlardt, kovamadım onları çevrenizdcn!..." diyen Pierre Loti, aynı zamanda bir mendil tutkunu. Ama öyle her mendile hayran deöil, olgun gencliğinin bir bölümünü Osmanlı Istanbul'unua geçirmiş olan yazar upuzun bir paragraf bile yazabiliyor bir mendili ne kadar çok scvdiglni anlatmak için. "Ka%kocaman masmavı göktc (ya da başka bir şey) ayaklanırkvn, lerli dclikanlının sırtında kuruyan mendil " Roland Barthes'ın "Nouveaux Essais critiques" (Yeni Eleştirel Denemeler) kitabında sözü edilen "Kardeşim Yves"in yazarı Pierre Loti'nin anısını yaşatmak isteven bir grup Fransız, Bordeaux'da kurdukları "Pierre Loti'nin Dostları Dernegi "nde bülten ya yımlamak dahil etkinliklerini sürdürüyor. "Kardeşim Yves" ise bazı ülkelerde siyah poşettte satılma ihtimali olan bir kitap gibi... (Liberation, 13 Ağustos 1998) Saray Kitaplığı "Kardeşim Yves" U Imtlyaz Sahibi. Berln Nadi 0 Basan ve Yayarv Yenl Cün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.s. o cenel Yavın Yönetmenl: Orhan Erlnç' Cenel Yayın Koordinatöru: Hlkmet çetinkaya o Yazıişleri Müdürü: Ibrahim Yıldız • Sorumlu Müdür: Flkret llkiz o Yayın Yönetmenl: Tuıtıan Günay Crafik Yönetmen: Dilek llkorur c Reklam: Medya C CUMHURİYET Mİ1VM» "CM'nın Kanatları" Fransanın önemli bir Ortadoğu uzmanı olarak tanınan, Türkiye'de de Büyükele.ilik yapmış olan gazeteci Eric Roııleau, Lc Monde Diplomaticme'dc yayımlanan makalesinde, Prof. Cîenuzier'niıı kitabuıdan yola çıkarak, Washington'un 1958'deki Lübnan müdalıalesinden sonra Birmanya, Kongo, Gu atemala, Endonezya, Filipinler, Şili ve nihayet Vietnam'daki ıııüdalıalelerinin ana şema sının oluştıığunu belirtiyor. (l.eMondeDiplomatique, Temmuz 1998) Askeri tarilı uzmanı genç bir gazeteci olan Frcderic Lert, Amerikan kaynakiarını taraSAYI 447 (1) Irene Gcndzier, Notcs/rom the Minefield UnitedStatei Intervention in Lebanon Ü(;üncü kitap, aslında ge^tıgimiz yıl lstan and the Mıddle Hait, 19451958 Culumhia bııl IJniversitesi tletişim Fakültesi'nde bir UniversityPress, New Ynrk, 75W, 470p , 42 konreransta daha sonra da Kanal E'de yaUSD. yımlanan bir programda yazarı tarafından bizzat tanıtıldı. 70'li yılların ünlü toplumbi(2) Fre'de'ric Lert, Les Aile\ de la CIA, llislimcisi Roger Establet, "Nasıl Fransız Olııtoırc et collections, Paris, V)9H, 512 p., 145 nur?" (3) başlıklı çalüjmasında, 90 Türk işVI: çisinin I'ransavel'ransaTürkiyekıyaslama(1) Roger Establet, C.omment peuton eıre sı hakkındaki izlenimlerini tahlil ediyor. b'rançais? 90 ouvriers turcs racontent, fayard, Fransa'da calışıp kesin dönüş yapmış 90 Pam, 1997, 240 p , 120 FF Türk işçisıyle Türkiye'de iki Türkiyeli top(4) Pierre Loti, Mon Vrere Yves, Gallimard, lumbilimcinin katkısıyla yapılan alan çalışFolio Clasıque Poche, Pam, İ27 p , 49 FF masını aktaran M&tablet, toplanan verilerı defierlen diriyor. Altnusser ile birlikte "Kapi tal'i Okumak" kitabını yazmış olan Establet, Türk is,çilerinin l'ran sa'daki çalışma koşulları, sosyal sigorta, arkadaşlık iliijkileri, egitim sistemi ile ilgili görüş ve düşüncelerini irdeliyor. Türklerin, Fransa hakkındaki olumlu ve olumsuz değerlendirmelerinin Fransa'daki en kalabalık göçmen işçi kesimini oluşturan Magriplilere oranla orijinal olduğıınu belirleyen Establet, Turkiye'ye kesin dönüş yapatı eski Fransa lıTürklerin, I'raıı sa'da gördükleri vcyaşadıklarıbazı olguların (Sosyal sigorta, maaş. Pierre Loti'nin eserl "Kardeşim Yves" (başlıklı kitap, e$clnsel yazarın "kardeşi" olarak tanıtmayı terclh ettlgl erkek sevgilisine adanmış bir guzelleme. "1\la8il Fransız Olunup?" KİTAP SAYFA 3