Katalog

Siirin anavatanı arka sokaklardır' AHMET ÜMİT T "Ty&arlık tıkanmt^ken, dünya maddi I / ve tiınel bır kırlenmcyı yaşarken, \. ' cdcbıyatı ozcllıklc dc $iin bır tür arı/ıa, kurtartcıoLırakgörenlervar Hugörüşlcrı paylaşıyor musun? Bu görüşe yakın olduğumu söyleyebilirim. Dünya her j^ün biraz daha kirlcniyor. Kirlenmeye karsı çıkabilmek için insana tutunacak bir cîal gerck. Şiir, benim için bir dal iştc. Ben sjiire tutunarak ayakta durııyorum, başkalan başka dallarbuluyor kendine. lin kötüsü şiirde bıı kirlenmcdcn payına düşeni alıyor. Çünkü climizde şiiri değerlendirebileceğimiz bir şablon yok. tyi şiirlc kötii şiiri en iyi zaman ayırabiliyor. Ama öyle bir koşturmaca içindeyiz ki, hiç birimizin razla zamanı yok. Hcr şey bir an öncc olup bitsin istiyoruz. Piyasa koşul ları şiir için dc geçerli olııyor o zaman. lşin içine reklanı giriyor. Keklamı iyi yapılan şiirin bclki kalıcılığı olmuyor ama şairini gündcmde tutuyor. Yapay bir gündem oluşturuluyor böylece. llk olarak bu kirlenmcye karşı durmak gerekiyor. Çünkü şiiri, bir anlamda insanın cn özgür olması gerektiği alanı daraltıyor bu kirlilik. C )rneğin bir Şair i Azam ;ık]vcriyor. Oncedcn ele geçirilmiş alanara girebilmek için onun müridi ofmanız gerekiyor. Bencc şair hcr şcyden önce özgür olmalıdır. Bırakın onu, şair bayram da kart bilc atmaz. Yaş gününde çiçek göndermez. Oturur şiir yazar. Scn şıır üzermc düşünen, metınler k.alemcalaıı bır^airsin. bu çalı^malannınpek akademık niteltg'ı nlma id da ıronık yanı oldııkça ılgi çekti Çesitli tartışmalara yol açan bu yazıları sürdürecek misıtı? Altay Öktem'le "Herşey: Oda Kırbaç Ayna" üzerine Altay Oktem, genç şairlerimizden biri. Son kitabı "Herşey:Oda Kırbaç Ayna" üzerine konuştuk kcndisiyle. yan, paparazzi proeramlannı izleycn, Sibel Can ıa Hülya Avşar'la oyalanan, futbol takımlannın kııyruğuna takılan, araba markalarını ezbere bilen insanlar kazara benim şiirimi bir ycrlerde görüp beğenirlerse, yazık bana. Kısacası, şiir, zamanında fırlatılmış bir balgamdır hayata. Peki bu anlayii jüri nmrlamaz mı'•>Yaşamın herantndan beslenecek, kaynaklanacak, yaşamtn hcramnt besleyccek, kaynakhk edecek ya da yansıtacak yerde, yalmzca şiddete mcydan okuyan birsokak çocujlu mu nlmalt şiir'' Bence şiirin anavatanı sokak aralandır zaten. Sokaklardan kaynaklanmayan şiir ölü doğmuştur bence. Bazı şiirlerin yaşadıgını, nabzının attığmı hissedersiniz. Bazıları ise küf kokar. ()kurken anlaşılır bu. Bir bakarsınız kendinizden kopup başka bir gerçekliğin içine girmişsiniz. I liç ya şamadıgınız duyeular, hiç görmediginiz bir dünya icine alıvermiş sizi. Bazı şiirlerde ise kâgıda basılı bir metin okursunuz. Metniıı dışına çıkamazsınız. İyi bir şiirse tamam, kurgusu, ritmi, sözcük oyunu filan tamamoır. Ama o kâğıda gömülüdür o şiir. Yani sokak aralarında cıeğil, şairin masasından kaynaklanmıştır. Güzelse bile ölüdür. Dcrgilerin tamamına yakınını, yayımlanan şiir kitaplarının büyük çoğunluğunu sürekli izliyorum. Okumak zorunda olduğum için okuyorum, sıkıntıdan patlaya patlaya. Matematik kitabının arasına, i'eksas, Tomnıiks koyup babasına ders çalışıyormuş gibi yutturan haylaz çocuklar gibi yapıyorum ben de. Okumak zo aında oldtığum şiir kitaplarının arasına Edip Cansever, Turgut Uyar, Cemal Süreya, Nâzım Hikmet, Ece Ayhan, Behçet Necatigil koyuyorum. Kendimi kandırıyormuyumyoksa, kendimi ödül lendiriyor mııyum ne? Şıtr kitaplarının çofcunu sevdi&in için dcğıl, okumak zorun da oldujlıtn ıçin okudugunu \nylcdin Ama scn dc o okumakta zorlandı$ın şairlerin kuşa fcındanun Kitap ŞMrin anavatam Î Son iki yıldır ozellikle iki konııda yoğun olarak çalışıyorum. Biri, bu sözünü ettiöim "şiirde kirlenme" digeri de şiirşiddet Uişkisi. Ycni Biçem'deki, ağırlıkiı olarak da yine 1 ItŞT'teki yazılanmda sürekli irdeledim bu konuları. Çünkü şiir çeteleri işbaşında ve bizim gibi diişüncn insanların sesini yükseltınesi gerek. Kirli ilişkiler ağı girtikçe yayılıyor. En son "Doksanlı Yılların Şiiri" komedisini hep birlikte izledik. Ondan önce, Ismet Özel'in kııynığuna rakılanlar, daha Sıvas'ın külleri soğumadan Behçet Aysan'a, Metin Altıok'a şiirler adadılar. Tamam, ilkel kapilaüst sistcm bazı kaypaklıkları dayatıyor insana. Devlet bankasından kredi alnıak için zorunlu olarak yaptığın bazı manevralarvar. Ama şiirdeolmamalı. Aslında tünı söylemck istediğim bu kadar açık. Bu koşullarda yani yaşadıöımız siddet çagında uygulanıamız gereken tek şey; karşışiddet. Şiir bu karşışiddetten doğnıalı. Sistcm tarahndan öğütülüp, yok eclilmemesı ıçın rek çıkar yol bu. Yanı kna \a kı \a \ mı'*Pckı bu şiddctiçoeallmaz mı? Çoğalan \iddct insanları ra hatsız etmezmı'' lilbette edeı. !jiiı de insanı rahatsız et meli. Murltıolmak ıçin şiirokunmaz. Kaldı ki mutluluk diyc bir şey var mıdır, o da tartışılır. mutluluk, kavram olarak bırsıi rekliliği de barındınvor içinde. Insan sevinir, iyi vakıt geçirir, hoşuna giden seyler yaşar... Bunlar anlık olmasa bile, belli bir zaman diliınini kapsaı. Sürekli mutluolan insan bır yanılsama içindetlır. Bu lopluıııda, bu çağda şiirokumak insam ralıatlatıyorsa, okunan şiir genel ge çerdoğrulara hizmetediyordemektir. Para veya kariyeı peşinde koşan, bunlara kavuşmak için hiçbir etik deger tanımaSAYFA 10 Şllrde klPtomiM Bu dünyada, madem ki çaldığım her kapıyı kendinı getiriyorumyanımda, o zaman "Olüler sessizce çekilip gitmeli hayatımızdan" demeye hakkım var. ların aynı dönemde yayımlamBenim bir uç noktam bu kitap. Yani uç yor. Kendin için ncler sc/yleyenoktalarımdan biri. Işleneeek bir tek suç bile kalmadı diye üzülüşümün dışa vuru lin büyük korkum kendimi mu belki de. tekrar etmek. O yüzden de her "Hcrşcy: öda Kırbaç Ayna" az öncc sökitabımda farkiı teknikler kulZÜnü ettığtn karp şıddetı mı tçerıyor Bu lanmaya, farkiı yoğunlaşmalar jiddette dnsellığın />ttyı nc kadar var? yaşamaya çalışıyorum. Toplumfeninotssi cıı yönü agırbasan ilk dönem şi"Herşey: Oda Kırbaç Ayna"da topirlcrimi "Eski BirÇocuk"tatoplumsal bir şiddet yok. Varsa, cinselliğin lamıştım. Kitaba adını veren Es • dozundan kaynaklanan bir şiddet var. Bu ki Bir Çocuk adlı şiir, tiyatro ve fotoğraf da, bu ilişkiyi yaşayanlar dışında kimseyi tekniklerini kullanarak oluşturulmuştu. ilgilendirmez. Daha doğnısu, içimizdc va"Su Kuşu" ise hayata, din ve devlet persrolan ama hep gi/lemeye çaiıştığınuz duypektiflerinden bakan, daha do&rusu içten gıılann biraz da cesurca ortaya koyııluşu içe bu kurumlan eleştiren, yazılı metinlervar bu kitapta. den ozellikle de Tevrat'tan yola çıkarak însanın bireysel anlamda başkaldırısı oluşturduğum bir kitaptı. "Beni Yanlış bu. Karşı çıkmayı hic düşünmeden kaOptüler Aslında", lirik şiirlerin toplandıbullendiğimiz zaman kavramına, mekân ğı, aşk ekseninde dolaşan sosyolojik dekavramına, yaşama ve ölüme, aşka ve iharinlikteki şiirlerden oluştu. "Çamur Şiir" nete, yani her şeye heın karşı çıkışunın, adı üstünde, elinde bir demet kır çiçeğiyhem onları yeniden yorumlayışımın sole, ütülü pantolonuyla yürüyen bir adanucu bu kitap. Elbette oda bir metafor mın paçasına sıçrattığım çamurdu. Biraz burada. Kırbaç, ayna tüm diğer nesneler daha hırçın, biraz dana haylaz. de. Hem yaşamımızın gerçek, yani yaşayan birer parçaları, hem de geçmişimizin Gerçi, "Çamur Şiir" adı çoöu kişiyi rabir parçasıyız. Hepimizin kendini kapathatsız etti. Şiirin çamur olarak nitelenditığı, en yalın, en gerçek haliyle yaşadığı bir rilmesini yanlış buldular. Bu, şiirin içinodası vardır. O odadayken dışansı yoktur. den değil, şiirin karşısmdan bakılarak anDışarısı, bizim o ana kadar yaşadıklarılaşılabıîir. Bir sey, karşıtına göre nedir? mızla sınırlıdır. Şiir, şu an içinde yaşadığımız nayata göre Aşla en çıplak haliyle yaşadığım yerdir elbette çamurdur. Böyle bir dünyada yabu oda. Zaten şiirin magması aşk deöil şamaktan rahatsız olmayan insanların üsmidir? Dokunurken tenin de ötesini, datüne sıçrayan çamurdur, onlar açısından. ha dcrinleri hissctmcli insan. Kasıyla, siBenim açımdan zaten onlar çamurun niriyle, yağ dokusuyla her şeyiyle hissedeiçinde. Şiirin gücü de bıırada yatıyor. Şiir reksevişmeninerdcmiyaşananilirancak. sıçratabildiğince sıçratmalı kendi çamuSon bir şey daha: Hiçbir şiirimde dublör rıınu. Günü gelince avııç avuç atmak için kullanmadtm. de hazırlıklı olmalı. Kirlilik, $iir çctclcri, etik yokutnluk... "Herşey: Oda Kırbaç Ayna" bir tür iç hep alumKuzluklardan bahsettın Ama şıserüven. Daha kendime dönük, düzyaır yazılmaya, tartı^ılmaya, ycni\aırlcr, yezı şiir biçimindeki metinlerden m dcrgilcr çıkmaya dcvam cdıyor En azınoluşuyor. Her yanı duvarlarla dan jiırırmağı olanca gucüylc akmayı \ürkapıı bir odada hepsi ölmüş düriiyur Tüm bunlart nasıl deierlendirieski sevgililerle ayn ayn ya da ynrmn, hugün ve gelccek, kırluıgın tpntchep beraber hayatı yorum gi altında mı yaşanacak? lama denemesi. Dışarının Kirlilikten çok söz ettik. Ortaya kaolmadığını bile bile dışarıramsar bir tabio çıkıyor ama bu bi/.i yaya çıkmak isteyen insanlanıltmasın. Şiir ayrık otu gibidir. Bahçenin rın lantczileri, düşleri, birortasına dikip sürekli suladığın lale kurubirlerini acıta acıta yaşadıkyuverir. Bir taşın kenarından fırlayan ot ları cinsellikleri... Birsehpabakmışsın boy atmıs, koparsan üç gün nın, antika bir tabancanın, sonra yinc çıkar. Çünkü kökü derinlerdeplastik bir surahinin asla dcdir. Şimdi ayrık otu gibi duran, bu kirlilikor olmadığı, hayatın yaşayan ğe bulaşmadan sıkı şiirler yazma yolunda bir parçası olduğu bu oda biolan bir sürü genç var. Bir de laıeler var zim iç dünyatabii. Çetelerce sulanan. Onların adlannı aslınmız zaman zaman medyadan, zaman zaman da. da bazı çevrelerin şişirme çıkışlarından duyuyoruz. Yani umutsuz olmak için nedcn yok. Doksanlı ydların şiiri, noksanlı yılların şi irine doğru dolu dizgin ilerliyor. Dergilere şiir gözlüğüyle baknıak yeterli. Şiirleriyle hemen öne çıkan gençler var. Aslında böyle söylesilerde isim saymak, listeler veımck kadar beni rahatsız eden bir şey yok. Onun için ben de bir liste vereyım, belki rahatsız olan çıkar. Ali Hikmet Eren, Zeynep Köylü, Tuna Kiremitçi, Bejan Matur, Ayhan Bozkurt, Gökçenur Ç., Kuvvet Yurdakul, Derya Çolpan, Selim l'emo, Devrim Dirlikya nan... Hemen aklıma gelenler. Bira/ dana düşünsem dört beş isim daha çıkaı. Demek ki mııtlıı olmak için çok fazl.ı neden var. • "Herşey: Oda Kırbaç Ayna"/ Altay Öktcm/ C.cm Yayınevı/ llaztran V)')H CUMHURİYET KİTAP SAYI 447