Katalog

Neseli Bilniler Ansiklonedisi Kapak konusunun devamı. <•* siklopedi, yalnızca insanın doğa hak kındaki bifgisinin bir özetini vcrmcklc kalmıyor, aynı zamanda üretimin alul cı bir zemine oturtulması vc nlanlanabilmesi gere&ini ilcri süren aydınlatunacı ideolojinin genel içeıiğinin dc tamamlayıcısı olarak işlev kazanıyordu. Ansiklopedi'nin iki editörü, d'Alember ve Diderot, aynı zamanda çağlarının ötıde gelen iki materyalist düşünürüydüler. Ama ansiklopediye, Volrairc, Montesquicu, Rousseau, Condillac gibi devrimci düşünürler de katkıda bulunuyorlardı. Günümüzde, varolan bilginin tümünii içeren ve böylece iiretim sürccinin düzenlenmesi ve planlanması için kaynak oluşturacak bir ansiklopedi yazmak, helc bunu birkaç insanın altından kalkacağı bir iş olarak tasarlamak olanaklı değil. Ama işçilerin veemekçilerin, kendilerine özgü bir ansiklopediye gereksinimleri olduğunu da düşünmeden edemeyiz. Böyle bir ansiklopedi, ürctim süreçlerinin teknik bilgisini vermeye çalışmamalı kuşkusuz. Ama ürctim sürecinin temel ilişkilerini, emek ve sermayenin çelişkileriııi, bunun değişik sonuçlarını ve görünümlerini, emek mücadelesinin ekonomik ve politik tarihini, cmckten yana ve emek için yapılmış sanat ve edebiyat ürünlerini ve hepsinden öncmlisi, işçi ve emekçilerin bunlarııı karşısındaki ya da yanındaki durumunu anlatabilmeli. tşçiler ve emekçiler, gençler, kadınlar, yoksul lar, acı çeken ve baskı gören herkes, kendileri hakkındaki bu "ansiklopediyi", yal nızca bilimsel bilgi edinmek için değil, diınyanın bir de, sanada, edebiyatla tanınıp değiştirtlebileceğini görmek için, üstelik zevklc okuyabilmeli. Kuşkusuz böyle bir etkinlik, geniş bilim ve sanat çevresinin örgütlenmesini gerektirir. Ama gercksinimler beklemiyor ve birileri, yapabildikleri kadarını, kcndi seçtikleri biçimler altında yapmaya çalı şıyorlar. Sunay Akın, "Veşaire... Veşaire" başlıgı altında, farklı alanların ve zamanların bilgilcrini birbirine bağlayan, olayların içinden tarihin, şiirin, nilimlerin ışığını gcçircn yazılaryazmaya başladığından bu yana, yalnızca tamamlanamamış ansiklopcdilcri değil, görünüşte her şeyi yerli yerindc nice ansiklopediyi dc "sollayacak" bir birikimi yaratmış bulunuyor. Orneğin, onun yazılarından birinden öğrcnmişizdir ki, Amerikan ideolojisinin en parlak propagandacılarından birisi olan Walt Disney adına yayımlanan bir ansiklopedide, işçi bayramı likrinin Peter Ma quire adlı bir marangozdan çıktığı vc 5 hylül 1882'den bu yana, aynı günde kutlandığı yazüıymış. Walt Disney ansiklopedisi, 1 Mayısdiyebirgünübilmiyorvebildirıniyor. Sunay Akın'ın "ansiklopedisi" isc, gerçeği alt üst eden bu sözde bilgiye karşı, bir Afrika atasözünü çıkanyor:" Aslanlar kendi tarihçilcrine kavuşuneaya kadar, av tarihleri, avcıları övecektir." Böylece, XIX. yiizyılın Amcrikalı emekçileri hakkındaki sakat "bilgi"yle, günümüz 1 Mayıs'ları, Afrika'nın mitolojisi ve kültürü, onun kalemiyle birbirine baglanırlar. "Mcraklı konular, ilginç olaylar', "Ünlü Bilginler, Büyük Insanlar", "Meşhurlar ve Tiirk Meşnurlan", "Keşiflcr ve îcadlar'", "(îarip Ama Gerçek" ansiklopedilerinin heyecanlı içerikıeri, günümüzün acılarıyla, korkıılarıyla, cndişeleriyle, sevinçleriyle iç içe geçer ve emeğin bilinç hazinesine katılırıar. Kulüp Rakisı'nın etiketinde resimlcri bulunanlarkimlerdir? Bunlardan birinin etiketin ressanu lhap Hulıısi, diğerinın de şair Ahmet Aykaç olduğu gerçeği, (]emal Süreya'yı nc bakımdan ilgifendirir? Gizli Polonya Ordıısu subaylarından Witold Pilecki nin Auschwitztoplamakampında kurduğu direniş örgütünün öykiisüne, Attila tlharı'ın dızelerinden geçcn olda kimlerle karşılaşıTıırk cmekli gencrali 1 lüsııü l'lmiı Erki let'in 1 litlcr vardakçılığında ulaştıgı "edcbı vc s.ınatsal düzey" hakkında ne biliyorsunuz.'1 Hırvat ve kravat sözcükleri arasındaki bağ, sizi önce Nerval'in k. glüımine, s o n r a <Ja Nâzım Hikmet'in bir oykusune nasıl götüriir? Scvgilisinin kellcsini kestiren Çar Petro'nun, bunu mumyalatıp bir kavanoza koyarak yatak odasında saklamasıyla, Suudi Arabistan'ın bayrağındaki kınç arasında ve bunlarla " Utopia" yazan Tnomas Mcnıre arasında nasıl bir ilişju vardır? Acaba o kıhçlarla, Kenan T.vren'e hediye edilen kılıçlar arasında da bir bağıntı var mıdır? tstanbul'da ilk berber dükkânını açan kişinin Bizanslı Hesperos ve lstanbul'un ilk belediye başkanının Nasreddin Hoca'nın torunuolduğunubilmesekneolur? Dünyanın ikinci en zengin mozaik müzcsi nerededir ve bunun ezanın Türkçe okunup okunmamasıyla ne ilgisi vardır? Euklides, neden paralı efiitime karşı çıkan öğrencilerin yanındadır? Metin Göktepe'nin dövülerck öldüriilmesinin kaç açıdan fotoğrafı çekilebilir? Sunay Akın Ansiklopedisi, bütün bu sorulara ve yüzlerce başka soruya, araştırmaya dayanan doğru yanıtlar verir. "Doğru"nun ölçütü, "işçilerin ve emekçilerin yararına","bağımsızLktanveözgürlükten yana" olup olmamaktır. Bütün Bu "neşeli bilgiler", sert mücadele koşullarınm acılanyla yüzyüze, bu koşullan tarutmanm ve değiijtirmenin aracı olarak karşımıza çıkarlar. Böylece, Sunay'ın ansiklopedisi, hem ilk ansiklopedilerin evreni bilgi aracJıgıyla bir bütün olarak kavramak vebilgiyi hcrkesin ulaijabileceği bir kolaylık içinde düzenlemek amacına uygundur, hem de Fransız üevrimi'nin ansiklopedisi gibi, emekle ve emekçilerle dolaysız olaraK ilgilidir. ( Mdıırulen gazetecıler, Sunay Akın ansiklopcdisinin sürekli maddelcrinden biridir. Bu başlık altında toplanan bilgiler, hem tarihselbakımdan zengiııdir, hem de alçaklaı tarafından sürekli genişletilmektedir. Sunay'a da, olup biteni belleğimize kazımak, on Araştırmacı şairin ların adıyla bugünün emek mücadelesi arasında işleyen mekiğin, alçaklığına inat güzellikler dokumasını saj^layaeak deseni bulup çıkarmak düşer. Türkiye Komünist Partisi kurueusu Mustafa Suphi'nin adının, öldürülen gazeteciler listesine girmesini ilk kez, Sunay Akın önermis,tir. Sunay Akın, bir üniversitedeki söyleşisine, başında kızılderili reislere özgü munteşem tüylerle çıktıöında, gülüşmelerle karşdanmıştı. Sonra DU tüylerin, yalnızca soykınma uğratılan bir halkı sinıgelemeklekalmadığı, bütün ezilenlerin, sömürülenlerin, yurtsuz bırakılan ve kırılan tüm insanların anısına Sunay'ın kafasını süslediği anlaşılınca, gülüşmelerin yerini hüzün ve öfke kapladı. Sunay Akın ansiklopedisinde kızıldcrililer maddesi, işçileri, emekçileri, kadınları, Kürtleri, Filistinlileri, bütün ezilen halklan, çocukları, öğrencileri, öldürülen eazetecileri, Cumartesi Anneleri'ni, kaybedilen, "yargısız infazlarda" yok cdilcn devrimcueri kapsamaktadır. Bu yüzden, nereden bulduysa, "Kız Kulesi'ndeki Kızılderili" kitabının kapağına, boynuna kırmızı bir fular bağlamışDİrkızılderilinin resminikoymuştur. Sunay'ın yazılarında Kızılderililer, Amerika Birlesik Devletleri'nin yalnızca geçen yüzydlaruaki politikalarının kurbanı olarak, romantik bir kalp ağrısının konusu degülerdir. Önlar, ABD emperyalizminin dün ve bugün katlettigi bütün halklar adına konuşma hakkına sahip olarak karşımıza getirilirler. Kolomb'un "Ycni Dünya"yıkeşfıyle başlayan soygun ve soykırımla, "Yeni Dünya Düzeni' nin ikiyüzlülüğü, insan düşmanlığı ve sömürücülüğü arasmdaki benzerliğin, basit bir "tarih tekerrürü" olmadığını, kapitalizmin doğuşundan bu yana sürüp giden vahşetin en yakın tanıkları anlataDilir ancak. Ve Sunay, bütün bu öyküyü, cn incc ayrıntısına kadar didik didik ederek aktarır bize. Kolomb'un gemilerinin boyunu posunu, kcşif yolculuğunun binbir mcşakkatini çeken tayfaların hayatını, yerli halkla ilk karsılaşmaları ve onların özelliklerini anlatırken, kızılderiülerin şiirini, mitolojisini detanıtırbize. Kıtanın keşfinin tasıdığı özellikler, yas,adığımız günlerin ilişkilerine kadar uzanır. Sunay Akın, farklı sözcüklerin ben/.e şen seslerinden yararlanarak, birinden digerine geçmeyi seven bir şairdir. Şür kitaplarının adları bunu gösterir: Antik Acılar, Kaza Süsü, Veşaire... Veşaire, Kırılan Canlar... gibi. Şiirlcrinin pek çoğu da aynı çağrışım hareketine dayanır. Nâ zım I likmct'i ve tstanbul'u konu alan yazılarını topladığı ki tabına "tstanbul'un Nâzım Planı" adını verirken de aynı oyunu oynamıştır. Nazım ile Nâzım arasındaki " A " tarkı, Sunay için, tstanhurun biıtün sokaklarını, meydanlarını hatta ev içlerini, yeniden vc Nâzım Hikmet'e göre düzenleme olanağı vermiştir. Nâzım'ın lstanb u1' d aki y a ş a m ı, yeni bir îstan VB tazHorilBP... Sunay Akn'n güncel ansiklopedisi Veşaire... Veşaire/ SunayAkın/ Çınar Yayınları/ 109 s. tstanbul'un Nâzım Planı/ SunayAkın/ Çınar Yayınları/ 143 s Başlıca maddeier Kız Kulesi'ndeki Kızılderiili/ SunayAkın/ Çınar Yayınları/'1X2 s Kırılan Canlar/ SunayAkın / C.ınar Yayınları/ 157 Antik Acılar / SunayAkın/ Çınar Yayınları/ 6/ \. Kaza Siisii / SunayAkın/ Çınar Yayınları/ 61 s. l Makiler/ SunayAkın/ Çınar Yayınları/ SAYFA 4 62 Tavşanı/ SunayAkın/ Çınar Yayınları/ CUMHURİYET KİTAP SAYI 447