Katalog

Yüzyilların suskunluğu son yıllarda birdenbire bozuldu ve ardı ardına gezi kitapları yayımlanmaya oaşladı ülkemizde. Kendisi de bir gezgin olan Nadir Paksoy, son zamanlarda yayımlanan gezi kitapları arasında bir yolculuğa çıkarıyor bizi. NADİR PAKSOY* Gezi kitapları yeni dünyalara çagınyor bizleri NedlınOlrscl GKMİLER DE rihımizden günümüzdeki izdüşümleri arasında gidip geliyor insan... Balkanlar hâlâ bizimgönülparçamız... Gezi konusunda değinmek istediğim son bir nokta da, bu konuda mütevazı fakat sevimli bir gezidoğa dergisinin yayın hayatımıza katıldığı... Gezi ve Doğa Gazetesi boyut ve içe rik olarak benzerlerinden farklı. Gezi vc doğa severlere hitap eden aylık bir gaze te havasında. Gazete dediysem, bu onun kuşe kâğıth ve ofset baskılı olmadığı anlamına gelmiyor. Sonunda sözü BrucknerFinkielkraut isimli yazarların Sanatdünyamız'daki anılan yazısına bırakalım: "Yola çıktş, öncelikle kendını tatıl etmektır; 'ben'dedığımızı unutmak, kımliği, geçmişiya da geleceğı olmayan, yalntzca kaydeden şaştran, hayran olan veya öfkelenen safbir zamandan ibaret o insan haline gelmektir." O halde, "iyi yola çıkışlar!"... Haa az daha unutuyordum. Uzak ülkeleri keşif serüvenine ilişkin güzel bir çeviri örneğine değinmemek naksızlık olacaktı: Kerguelen Adalarındaki Kemer... Kerguelen Adaları nerede mi? Bakın işte onu siz bulacaksınız, madem ki yer küreyi keşfe ilgi duyuyorsunuz.. • Yazıda anılan eserler: 1 Sanatdünyamız Dergisi, Yolculuk Saym 66, 1997, Yapı Kredi Yayınları (0212)293 08 24 2 Türk Gezginlerinin Gözüyle Yedi Deniz Beş Bucak, Hazırlayan: Alpay Kabacalı, Toprakbank Creative Yayınalık (0212) 227 61 52 3 Büyülü Bir Yolda (Iran, Pakistan, Hindistan, Nepal), Işıl Özgenturk, Telos Yayınalık, 1997 Kaum, Îstanbul (0212) 249 24 80 4 Güneydeki Ulke Avustralya'da Bir Yolculuk. Şavkar A Itınel, Oğlak Yayıncılık, îstanbul 1996 (0212) 528 61 13 5 Gemiler de Gitti, Nedim Gürsel, Can Yayınları, îstanbul 1998, (0212) 252 56 75 6 Balkanlar, Mustafa Balbay, Çağdaş Yayınları, îstanbul, (0212) 514 01 96 7 Kerguelen Adalarındaki Kemer, / P. Kauffmann (Çeviren: Ömcr Bozkurt), Yapı Kredi Yayınları, 1997, îstanbul (0212) 293 08 24 8 Gezi ve Doğa Gazetesi, Aylık Doğa/Gezı'Dergtsi, Ânt Yayınalık, îstanbul, (0212)256 92 58 (*) Prof. Dr, Kocaeli Üniverutesı Ttp FakültesiPatoloji Anabilim Dalı Başkanı Gİ1Tİ t Gezi ve Doğa Gazetetl S on zamanlarda kitapçı raflarında "yol ve yolculuklar"ı konu alan gezianlatı türiindcki edebiyat ürünlerinde bir kıpırtı seziliyor. Ne güzel!... Ote yandan Yapı Kredi Yayınları'nın üç aylık kültür dergisi "Sanatdünyamız" 1997'nin son sayısı olan 66. sayısını 'yolculuk'a ayırmış. Dergi içinde Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinden başlayarak, İbni Battuta'nın anekdotlanna, Seydi Ali Reis'in gezi notlarına; Peyami Safa'nın, Selahattin Batu'nun, Falin Rıfkı Atay'ın gezi günlüklerine doğru yolculuğa çıkıl mış,, ardından yol ve yolculuk kavramını irdeleyen psıkoloük tartışmalara geçilmiş en sonunda da Enis Batur'un îspanya Günlüğü ile sayfalar kapanmış. Konusunda değerli bir derleme. Meraklısının kitaphğında bulunması gereken bir sayı. Hâlâ kaldıysa mutlaka edinin derim. Bu konudaki bir başka yapıt bir promosyon kitabı niteliğinde. O nedenle piyasada bulunması zor. Umanm promosvon amacıyla dağıtılırken şöyle bakıp bir icöşeye bırakacaklardan ziyadc, böyle bir cscrin değerini anlayıp takdir edeceklerin eline ulaşmasına özen gösterilir. Sözünü ettiğim kitap Toprakbank tarafından yayımlanan Aıpay Kabacalı'nın cl cmeği göz nuru ile gerçekleştirilmiş: Türk Gezginlerinin Gözüyle Yedi Deniz Beş Bucak adını taşıyan bu kaliteli kitap Evliya Çelebi'den, Piri Reis'ten başlayıp günümüze dcğin uzanan geniş bir zaman dilimi içinde Türk edebiyatında gezi türünde eser vermiş belli başlı yazarîardan örnekler içeriyor. Kitap üç bölumdcn oluşuyor. llk bölüm 'gezginlerimizin piri Evliya Çelebi'ye ayrılmış. îkinci bölüm Osmanlı gezginlerini kapsıyor. Üçüncü bölüm ise Cumhuriyet dönemi gezi edebiyatını değcrlendiriyor. Sayın Kabacalı bu bölümü de, Anadolu'yu Tanımak ve Dünyaya Açılmak şeklinde iki altbaşlığa ayırmış. Gerek kapsamı, gerek baskısı, gerekse tasarımı yönünden bence türünün ilk ve tek örneği. Böyle bir eseri bizlere kazandırdığından dolayı sayın Alpay Kabacalı, yürekten kutlanmayı hak ediyor. Kitabın sonunda gezi kitapları konusunda bugüne kadar çıkmış eserleri içeren geniş bir kaynakça var. Bir iki gözden lcaçma dışında mükemmel bir liste. " Aydın Boysan, Yalçın Pekşen, Gülscn Güleşçi, Enis Batur, Mustafa Balbay, Özcan Yurdalan, Orhan Kural, Haldun Aydıngün ve Tarık Minkari" gibi isimlerle kaynakça daha bir tamam olabilirdi. Sanatdünyamız'ın anılan yolculuk sayısında yer alan bir yazının başlığı çok ilginç: Çektp gttmek alışkanlığa karşı kendi sürecini yaratmaktır. Yazı şöyle başlıyor: "Gttmeyın diye buyurur çağdaş bilgclik, çünkü her şey görülmüş, hcr şey hoşunadtr Öyleyse herkes evinde otursun ve halimizc yazıklanahm..." Ama böyle sürmüyor bu yazı. Sonra aslına dönüyor: "Öyleolsun Yinededünya bize onu adımlama ısteğj vcrecek, kendımizi onun yorulmak bilmez, tükenmez çejitliliğin tadına varmaktan başka bir doğrulamamtz olmaksızın onun kollarına bırakmayı sağlayacak kadar kendı içtnde çektcıdir..." SAYI 425 memesını ıstedtğım ıçin o yoldaki ben'i anlatrnaya çalıştım. Hepsi bu . Kitabının sonunda "Ben Katmandu'dayken diye söze başlayabileceği günleri" özlediğini belirtiyor. Özgenturk bu özlemi iyi ki söze bırakmarruş ve yazıya dokumuş. îşte son zamanlarda okuduğum en güzel gezi/anlatı kitabı olan Büyülü Bir Yolda bu şekilde doğmuş. Kitap tam anlamıyla benim gezi edebiyatı tarzım: "Ben şunu yaptım"ın yanı sıra; anılar, çağnsımlar ve duygular var. Kısacası yazarın kendisi dolaşıyor kitabın sayfalarında. Yalnız mekân farklı ve mesken de "büyülü bir yolda ilcrleyen bir küçuk otobüs..." lkiqci elma, Şavkar Altınel'in Güneydeki Ulke Avustralya'da Bir Yolculuk başlıklı kitabı. $avkar Altınel yurtdışında yaşayan bir şair. Insan şair olunca olaylara şiirscl bir gözle bakmada,n edemiyor kuşkusuz. Güneydeki Ulke, 40 yaşında yaşamını yeniden irdelemek için uünyanın öteki yüzünde uzun yolculuğa çıkan şairin kendısıni ve Avustralya'yı anlatımdan oluşuyor. Üçüncü elma, daha önce Seyir Defteri, Sevgilim îstanbul, Pasifik Kıyısında ve Balkanlara Dönüş gibi kitaplarıyla gezi/anlatı türünde edebiyat tadı ıçeren örneklerin yazarı Nedim Gürsel'den... "Gemiler de Gitti" adlı bu son eserinde Nedim Gürsel, Venedik'ten Antalya'ya uzanan değişik kıyılarda duygııfarını elinden tutmuş gezdiriyor, "Gemiler de birer bırer gittiler, kadınlar gibi " diye mırıldanaraık... GüneyıtekiÜikeye Yolculuk şavkar Altıne) tşte bu çekiciliğe kendini kaptırıp yollara düşen yazarlanmızdan dört elma daha düştü yazı dünyamıza. Işıl Özgenturk. Oykü ve senaryolarıyla tanıdığımız Özgenturk Doğu'nun gizemine kapılarak Ipek Yolu'na değen bir yolculuk gerçekleştirmiş. Yplculuğun öyküsünü şöyle dile getiriyor Özgenturk: "l'J% ytltnın Hkım aymda Fotoğrafevi'nin düzenledığı uzun birgeztyekatıldım Küçücük bir otobümmüz vardı. Arka tarafında da küçük bir mutfafamız. Yolculuğumuz htanbul'da başlaat Nepal'in başkentı Katmandu'da sona erdi. Hersabah bir başka kenlte uyandık. Strlarla doluîran'dan, ortaçağkaranlıgındayaşayan Pakıstan'a geçtik. Hindtstan benim içtn bir kültür }oku oldu Yüzlerce tanrımn varolduğu bu topraklardaki heykel, resim, el sanatlan benı adeta büyüledi. Uzun süre etkhinden kurtulamadım Katmandu'ya gedkmii olarak gıttigimi farkettım Ben buraya 1968'de üniversüe işgallerinden fırsat bulup gelmeliymifim. Sonra bu büyülü yolculuk bitti. Hiç bit Büyütö Blr YbMa Gemller de Gtttl Balksnlar Son elma sevgili 'gezgingazeteci' Balbay'dan. Balbay "Savaşa Düşmanım lnsanlara Değil" adını verdiği ilk gezi kitabının ardından geçenlerde ikincisini yayımladı: Balkanlar... Balbay'ın geçen yıl gerçekleştirdiği Balkan yolculuğunun 'bal ve kan karışımı" yansımaları. Sayfalar arasında gezinirken yakın ta l$ıl özgenturk (üstte) ve Mustafa Balbay'da yolculuk anıiannı kltaplaştıranlandan. SAYFA 7 CUMHURİYET KİTAP