Katalog

0 K U R L A RA OguzAtay, 1934'te tnebolu'aa doğdu Ankara MaarıfKole/tnı, ÎTÜ înşaat Fakultcsı'nı bitırdı 1960'ta ÎDMMA tnşaat Bölümü'nde öğretım üyesı olarak çalışmaya basladı llk ronıanı "lutunamayanlar" ın 197lvel972'deıkı ctlt olarak yayımlanmasının ardından onemlı hır tartnmanın odağmda yeraldı. TRT 1970Roman Odulü'nu kazanan "Tutunamayanlar'ı kısa bır süre sonra, 1974yılında"Tehlıkelı Oyunlar" adlı ıkına rotnanı ızledi } lıkâyelerını "Korkuyu Bcklerken"bailîğı altmda topladı 19111967 yıllan arasında yaşamış olan hocası Prof Mustafa Inan'ın yaşamını romanlaştırarak "Bır Bılim Adamının Romanı"nı yazdı "Oyunlarla Yaşayanlar" adlı tıyatro yapıtı Devlet Tıyatroları'nda sahnelendı Atay 13 Aralık 1977'de, büyük projesı "Turkıye'nın Ruhu"nu yazamadan yaşama gâzlcnnı yumdu Günluğü ve bır başka projesı "Eylembılım' ın elde kalan yazmalan ölumunden yıllar sonra basıldı Ölümünün yırmıncı yılında Oğuz Atay'ı , bır kez daha saygıyla anıyoruz Dergimızde bu ha/ta şnrden romana, estetıkten fehefeye, şııre iliskın tanıtım yazılan ı yer alıyor Bu ılgınç • yazılan severek okuyacağmızı umuyoruz. 1 Bol kıtaplı günler TURHANGUNAY Başaran'dan yenişiirler Koca Bir Trova Diinva Başaran, içinde yaşadığı toplumun dilini ustaca işler ve şiirlerinde ustaca kullanır. tnsandan ve toplumdan soyutlanmış bir dil değildir onun !jnr dılı. Şiirlerinde ölçülü bir lirik söylem vardır. Okuyun Başaran'ın şiirlerini, keyifleneceksiniz. MUZAFFER UYGUNER manda 'Yaşamın gelın boceğı/ Uçup gıdıyor" I Ibettc, "So/tukleı tur kuler de yorgun"dur 'Acının dolambaçjaıın da" /aman gelır "aşk dostluk yaşam/ Ballaıı bi zan ezıkkaysılargıbı" do kuluverır Gcrıdc kalanla rın "7onklayan >aıaların sancısı/ Islak mermcrlenn aktarlasından" dınermıhıç Olcn ı<,ın ıscko nukluk bıtmıştır elbctte Değeılı eşının has talığı ve olumu uzerıne ya/dıgı" tlkya/ Kapı da" şıırındc, "Zınkk dıyc durduran bır go runtu/ Akcığerlerde' onu yenıden olum acı sına sııruklcmıştır, sohıfiunun " I'ıtıck bacak lı taylan" kapaklanıp duruyor ışte tğne dehğınden geçerek acıların yenıden toparlansa da acı unutulamaz Ama, soluğunun daral mabi karşısında da "Bana mı seslenıyor/ Yı tıklenmın dılıylc lopıak" dıyc soylenır M ehmet Başaran son yıllarda yazdı ğı şıırlcrını Koca Bir Troya Diinya adını verdığı kıtabında bıze sun muştur Dort bolumdcn oluşan kıtabın bı rıııu bolumu eskı çağlardakı durumlara do nuktıır, cskı çağlardakı durumlardan esıntı leıle doludur "'loprağıyım Acının Ozlemın Unutuşun" anabaşlıklı ıkıneı bolumu, yaşa mındakı acıları yansıtaıı şiuleıdcn oluşmak ta, kızı Denı/ ılc eşı I latıın Bırscn'ın yıtırılmcsının acılannı duyumsatmak.ta.dir Kıtabın uçuneu bolumu, buıılaıdan sonraki doncme donuk "Nc Kaldı Doruğa" genel başlığı al tında toplanaıı şııtlerı ıçermektedır Dordun cu bolum ıse bunlann dışında kalan duyunı samaların şıırlcrıdır Kızı üenız'ın kaybı Başaran aılesı ıçın bu yıık acı kaynağı olmuştur Başaran, Denız'ın yaşamındakı durumları anarak bu acısını ışlemıştır "Denız" deyıpbaşımıza koyduk onu dcrkcn, doğuınun verdığı sevıncı dıle getırmış, IYoya'dakı ılk yıtışı, Denı/'ın yureğı, aı lcyı acılara boğan oluınu çeşıtlı şurlerle yan bitılnııştıı Bu arada, eşı Hatıın Rırscn'ın nas talığı, olumu dc onun dcrın aularından bırı du Başaran, Dcnı/ ılc dgdı şuılerının ılkınde, "Dcnız ütdık Opup Haşımıza Koyduk Tuzu Fkmcğı" adlı ^ıırdc, onun dogumunun aılc yc gctudığı SCVIIILI surlcştırmı^tır Surup gı derkcn yaşamın gclı;ıtı, Dcnı/ doğmustur "Dcnız dedık opup baifimıza koyduk" cıı/e bi yanında şu dızeler dc bu doğumun sevın cını bclırtır "Baktım gozleıın soylence ren gı/ Ncydı avutlarında/ Bır gı/ gıbı sınısıkı tuttuğun şcy/Gorunccdunyamızı nedcn ağ Iadın ' Dcnız, daha sonra yurumcyc, koşma ya başlamıştır. Şaşarak bakıyor ta/ Uzaklann yakınlıgından/ Ne kaldı doruğa" dıye duşunur Başaran Doruğa yaklaştığına ınanan Başaran, ya şarkcn ınsanların barış ıçınde olmalarını cia ısteı Zaman /aman barışın sesının susturul duğunu ayklar bır şıırınde Semahlaıın ba rış kaynağı olduğu goruşundedır "Emeğın tarıhını roprağın o/lemını bılırlcı/ Dağların sutunu emmışler/ / Yaşamın sancıtarla de ğıştığı yerde/Venılme7İer vurulup duşseler dc" barış ıçın çalışanlar "Cınlayan" adlı şı ırınde dedığı gıbı, "Barış der otclcrdcn/ Çı çeğe duran/ Zcytınlerle Sarıkız" Ama, bazı kışılerbu anlayışa erışemcmışlerdır Gcnc dc yaşamdan, barıştan umudu kesmemek gcre kır "Bır Afşar Bozlağıyım Uzunyayla'dan" şıırınde şu dızelerle umudu ortaya Koymuş tur U<,an kuşlar uı,an kuşlar Onaıabılır mı yaramı lpıldcşeıı yıldızlar Ben umudum bcn ozlemım (s 62) Başka bır şıırınde, eşını anarak, "Yaslandi ğım kayanın dıbındcv Bırscn'lı ılkyazlaıınıı açın yenıden/ A(,ın <,ığdemler" dıyerek umıı du vurgular "Yaşamın uçm hızı"nın da bır umut olduğunu bclırtmış "IJı,man Oğuz" ad lı şıırınde "Temızlıktcn donen kadınlar" yor gun olsalar da umııtlarını yıtıı memıştır, " Pen ccrclcrdekı kuc,uk saksılara" sıı venrlcr genc de Talancılann doğayı kanatmaları karşısın da umutsuzluğunu da "Badcmler ıçın de ko lay değd gayrı /Pembe çıçeklcr açmak/Hanı dır kan yıtırıyor doğa" dıyerek ortaya koy muştuı Ona gore "Bır şıırdc bır de dağlar da/Kayakckığı kokuyor yaşamak", bu da bu umut kaynağı olabılır Gunluk yaşam ıçınde /aman /aman gcçmışı de ımleı "Ben Yok tum " şurı eskıyı ımler " Açan Kardclenler Degıl Ayak Izlerı Şımdı" adlı şıırınde geçmışe Fa/la oncm vermedığımızı belırtır 'Kaldırım taşları arasındakı çımcnler/Sorsanı/ anımsar bclkı/Bu sokakta gccmış çocukluğu" dıye rek ıns>anımızın ılgısı/lığını soyler Troya ıle ıl gılı şıırındekı "Kosmaz olmuş al atları gıtmış ınsanlar/Derın uykulara gomulmuş Troya' di7elerını de geçmışı yaşatmaktakı kadııbıl me/lığımızı soylemıyoı mıı? Bartş içinde yaşamak Dunyaya gelışle bır yasam başlar butun canlılarda Bu yaşamla ılgılı dı/eler dc var el bcttc Başaran'ın şiirlerinde Başaran, kıtabın başına Ahlat Aöacı kılabından şu şıırı koy muştuı "burcbıldığın kadartoprak/ Sarabd dığın kadar kadın/ Bu dunya/ Guvcnebıldı ğın kadar dost/ DuşunebılJığın kadar gu/el/ Yaşayabıldığın kadar/ Dunya" Bu kısa şiıı dc buyuk bır dcrınlık var Yaşarken, yaşamın tadını <,ıkarmak gc ıckır Bunun i(,ın de "Çı narlıhan'da" şıırındc dedıgı gıbı Baba Is hak'tan, Mevlânâ'dan Yunus'tan yararlanmak lyı olur Denız bılc, "()kşadı ku(,uk ma vı ç.ı^cklerını sevdanın/ Surup gıdıyordu ya şamın gelgıtı" Vclılerın ınsanı uyarısı elbet te lyıdır, onların sesı ıle "Guller açıyor dost bağında/ Usııl usııl kımıldanıyoı oıman" bı le "Başağakalkmışckın bıle kırları değıştı nr Başaran, 'Ne Kaldı Doruga" dcr bır şı ırının başlığında vc bır sona yaklaşimın du yumsamalarını ortaya koyar Evet, ınsan "Yuruduk<,e yurudukçe yolunda" dıkenler canı nı yakar, acilar da yorar, geçmışın dcrınlıklenne bakar ve olumu anlamakta zorlansa da gcrçeğı sezer "Dızlerı nı kanatan yokuş Tfoya'dalikYitiş Bafaran'ın şür dHi Başaran, şiirlerinde ınsan gcrçcğıne dc yer vcrmıştır "koca Bırlaıya Dunya" şıınnde troya savaşlarını, Bosna gcrçcğını anınış ve "Ka/ıl|rkcn boğrunde toplu gomutler/ Sc nın ellerın mı bunlar Avrupa" dcdıktcn son ra "Ne zaman ınsan olacak ınsan" dıye sorar Belkı bır gun "Sesı değışır yureğın/Kul ko kan yurcgı kalır/gerıye çekılcn acıların" (s 14) Insan toplum ıçınde yaşar elbette Başa ran da toplumsal duruma eğdmıştır şıırlcrın dc "Cınlayan" şıırınde, "Ovada cınlayan ne/ Yankılanan/ Yoksul evlerdc" dıyc sorar ken dıne "Gcnc De" şıırtnde, "Beton duvarlar beton duvarlar/ Ncrde sıcak soluğu topra ğın " dızelcrıyle çarpık kentleşmeye dııycluğu u/uncu ortaya koyar Başka bır şıırındc, "Is lığında gokyuzu tadı/ Yaşlı bır turkuden gelıyor/ Bır gı/ mı eskılıyor topraktan/ Nerden karışıyor hasatlara bu hu?un" dı zelerıyle duruma yenıden değınmıştır, son ra da "Buyusunu yıtırıyor gıttıkçc mavı boncuk/ Geçıp mazot kokulan ıçınden" dıye gerçeğı belırtır Başaran'ın bu kıtaptakı şurlerının anako nuları boyledır Şurlennı ıçerığe uygun bır şıırsel ddle yazrruştır Içınde yaşadığı toplu mun dılını ustaca ışler ve şiirlerinde ustaca kullanır Insandan vt toplumdan soyutlan mış bır dıl değildir onun şıır dılı Şıırlcnnde olçulu bır lırık soylcm vardıı Bu şurlcrındc acdarın verdığı bır u/unç goruluyor Kışısel yaşamı kadar toplumsal yaşam da onu /aman /aman uzunce suıuklemıştır U/unçler vc ezınçler gene dc umudunu yoketmcz Gcı çeğıçoğu zaman yalınbıı şııısellıkle 7aman /aman da sımgescllığe yonckrck oıta>a koymuştur Acı da olsa soyleyeteklerını ınce bır lınzmle soylcmıştır • Koca Bir Troya Dunya/ Ş Mıhnnt Hdşcinın/ Ljnar )ayım/ lanbul Vm/ SO s SAYFA 3 Kaynaijaıı karıncalaıa Oıdeklı l^ark'ta Adlarını soruyor Yalbırdayan çıçeklere Koşuyor ağa<,tan ağaca Ellerı ayakları acemı Dı^lerını kanatıyor 'Ia:jlaı dıkenler Çığlıklar atıp Yuvarlanıyor ^ımenlerde (s 34) Troya'yı /lyaretlennde Denız bır ara yıtıvc nr, "Troya'da îlk Yıtışı'Vlır bu Denız'ın Ama, " Alnınaa soylcntelerın pırıltısı" ıle çıkıverır, sankı yanına varıp gelmıştır I lomeros'un, yu/u de yuzyılları ya^amib gıbıdıı Daha sonra kı yıtıs, kotudur, "SozcııkJerındebaki!;lannın/ Ve artık duyulmayan scsının ızı" kalınıştıı Başaran, "Allı Turnası Yaşamın" adlı şurınde, bır sure sonra şoylc seslenır Denız'c "Ne dcgın uzaklarda da olsan/ Çık gel yureğımı/c ılkya/la' Bır başka şıır, "Denız'ın Yurc ğı" onun kımlıöuıı ortaya koyar, Başaran, "Ama nerde o ılkyazlar şımdı" dıye yakınır, " Koklayıp t>puyoı um o yurcğı" dıyerek avun mayataiüjit "Denız emeıhaba" dıyerekyazdığı 'Toprağıyım Acının Ozlcnun Unutu ^un" adlı şıııındc, "lnıyorum ()rnheus'un ın dıgi dorınlcıc / î^re yıtık ya/Iaı ku^ gıbı tır pınan elın / lanı dokunacag'ım karaı ıyor or talık/ Yıtıııvorıım stnı yuudtn' dızclcrıyle Dını/ ı aravı^mı bu kc/ daha bılııtır ()lıımacıl ın dcrınckn sarsmı^tırBaşaıan ı (Jnun ıçm ^ıırlcrındc oluın ve acı anakonusıı cokı,a yeı almıştır I Iı^ umulmadık bu /a SAYI 418 Imtlyaz sahıbı Berln Nadl ; Basan ve vayan venıcün Haber Ajansı Basın ve Yaymcılık A ş Cenel Yayın Yönetmenı Oitıan Ennç o cenel Yayın Koordlnatörü Hikmet Çetlnkaya Yazıişleri Mudurlerı Ibrahım Yıldız Dlnç Tayanc Sorumlu Müdür Flkret llkız Yayın Yönetmeni Turhan Cunay r craflk Yönetmen Dllek llkorur Reklam MedyaC 1 C U M H U R İ Y t r KİTAP