Katalog

gisinin ötesine geçcrek bizden ayrılmış olanları daha bir sıcaklıkla anımsatan, yaşayanlara daha bir coşkuyla yaklastıran yazılar olarak algılanrnası dileğiyle" sunuyor. "()nıı Anlat tşte, O Geldi, Gülüşleri, Gülüşlerimiz, Cezaevinde Olmak, Onıırlu Bir Savaşçı, Yılmaz'a 'Ey Dostıım' Diycbilmck, Tek Bir Ses Olmak, Şiirin Işığa Dönüştüğü Yerdc, Sevdamızın Bilge Irmağı, Birkaç Dakika İlhan Selçuk'la, Aydın Foroğrafları, Scssiz Bir Gece Konuşması, Sosyalizmi Seviyorum" başlıkları altındakı yazılar 12 Eylül'ün, 12 Fyhil öldürümlerinin vc acılarının özgün yazınsal denemelerle sorgulandığı bir kitabı olıışturuyor. Kitapta cczacvlcrindeki, mitinglerdeküeri, açlık grevlerini, tlhan Erdost'u, Ali Tevfık Berber'i, Erdal Eren'i, Didar Şensoy'u, Akın Ozdemir'i, Doğan Oz'ü, Yılmaz Güney'i, Enveı Gökçe'yi, Ceyhuıı Atut Kansu'yu, bunların kimligiııdc gülüşleri güzcl insanları yoğıın du yarlığıyla anlatan Erdost'un yuregiyle bulıışııyoruz. Havada Kıılan Güvercin, Erdost'un şiirlerinden oluşuyor. Hrdost düzyazjla rında kendini belli eden şıirselliğin yoğunlaşmış örneklcrini sunuyor. " Köprüden Uçan Güvcrcin", "Havada Kalan Güvercin", "O Uçan Bir Kuştu Gökte" bölümlerinden oluşan kitapta Erdost'un 1950'den beri yazdıği şiirler yer alıyor. Sondaki "Beş Âdam ile Gardıyan" adlı ijiir 1990 tarihli olduğuna göre Erdost'un 40 yıllık bir şiir serüveninden damlayan dizeler oluyor bu şiirler. " Yaşamımı tüm olarak şiirin kuşatmasını hiç düşünmedim" diyen Erdost'un "Bir Yalnızlık Ezgisi" şiirinin son dizelerini aktarıyorum: "... Kederin bıçağıyım gecenin/ Kara atlısıyım karanlı^ın/ Kara güneşin yamçısı/ Kederin bıçağıyım gecenin/Gözbebe&im laciverdim/ Olüm alıp göçme beni.' Ey Karanlık Mavi Güneş'te öyküleri var Erdost'un. Öykülerini 1950'lcr (Reiz Bey), 60'lar (Merdiveıılerde, Ey Karanlık Mavi Güneş, Başarılı Bir Intihar Dencyi, Kuduz, Ud Çalan Kadın, Atın Yeri Dar) ve 80'ler (Şahmeran, Böcekleme, Kıyıda Düş) diye üç döneme ayıran Erdost, öykiilerinde insani duyarlığın, dile egemenliğin, düşlemelerin, şaşırtıcılığın orneklerini sunarken Adam Için Türevler'dc yine "eskizlcr" dedigi düzyazılarıyla, denemcleriyle çıkıyor okurunun karşısına. Bu yazılarında kendisini anlatmayı, kendisini anlatırken ülkesinde yaşanılanlara tanıklığını sürdiiriıyor. "Papirüs"ün "Kendileri" bölümünde anlattığı yaşamından sonra, 6()'lı yıllarda "Ycni Ufuklar"da yazdığı eskizlerini sunuyor. Ulus Uluslaşma Demokratikleşme adlı yapıtında dcınokratikleşme sorunlanmızı ulus, uluslaşma, solda bunalım, sosyaldcmokrasi, insan hakları, Ortadoğu, işkence, ölüm orucu, içerdcki gazetecilcr vc açhk grevi konulanyla ele alıyor. Bu kitabında Erdost, ulusu ırk topluIuğu düzeyinde algılayan görüşlere, kavimler birıiği olarak algılayan görüşlere karşı modern ulus tanımını geliştiriyor ve denebilirse Türkiye'de etnik çelişkilerin modern ulus potasında evrensele yönelen bütünleşmesinin olanaklannı dııyumsatıyor. Erdost, deneme güzelliğindeki bu yazılarında kendi deyişiyle, "insanların birbirlerini öldürmeden, ama onurlu bir biçimde sorunlarını çözebilmesinin yolları olup olmadığını sonıına dcğin aramaları gerektiğini içten içe duyumsatmak istiyor." Bir Fotoğrafa Altyazı/tki 7 Kasım adlı yapıtını, Erdost, her 7 Kasım'da okurC U M H U R İ Y E T K İ T A P larıylabirlikteolduğu "tlhan/KitapGünii' nde, "Ekim Devriminin bizim takviınimize dcnk düştüğü 7 Kasım'la İlhan Erdost'un öldürüldüğü 7 Kasım"ı bütünlcştirerek bugünün anısına yayımladığını söylüyor. Bu kitapta Erdost'un çoğu 1991 'de yazılmış olan yazılarıyla üç şiiri yer alıyor. 12 Eylül'ün yıldönümü, Körfez Savaşı, anadiJ yasağı, laiklik,düşünmenin özgürleşmesi, kitap, okur, Ankaralılık, tlhan'ın mezannda vc İlhan Erdost Parkı'nın açılışında yaptığı konuşmalargibigünlük sı yasalkültürel sorunlarımızla ilgili dencmelerinden toplumsal bir döküm çıkarmamızı sağlıyor. Erdosrun şUrlerl Erdost'un Nâzım Hıkınct, Cemal Süreya vc Ahmcd Arif'le ilgili yazılanndan oluşan Üç Şair adlı yapıtı, bir aydın duyarlılığının sanata, şiıre yaklaşımının nefis bir örneğı. "Nâzım Hikmet'in Şiirindc Dcvriın Kavıayışı" 28 sayfalık ıızıın inceleme Nâzım Hikmet i sahiplennıe ıı mağına güclü bir katkı oluyor. Özgiin düşün ürünleri Yakm arkadası "Cemal Süreya İçin" tkinci Yeni Yazıları adlı kitabındaysa yazdığı 16 saylalık yazıyla da hem vefalı Erdost, "Oncc" bölümünde 195658yılbir dostun değerlendırmelerini, hcm dc larında ya/.dığı vc o zamanlar birisi "Son Cemal Sıircya kimliğini vc şiirini anla Havadis " gazetesinde, digerleri dc "Pamaya dcgcrli bir katkı olarak düşıinüyozar Postası" dergisindc yayımlanmış rum. Süreya'nın ölümündcn sonra Cumolan yazılarıyla, "Sonra" bölümünde huriyet'e söylcdikleri vc "Papirüs Düşçüsüyle Buluşma" yazıları da "şiirin ve şiirinin özgür alanında atMUZAFFER İLHAN MUZAFFER İLHAN larınıkoşturan" Cemal Süreya'ya ERDOST ERDC6T sevgili bir selam oluyor. Erdost, Ahmed Arif için yazıFAŞİZM Ikinci Yeni VE lan ilk yazı olan "Mavzerinc Şiir lURKİYE Doldurur" yazısıyla Ahmed Arif Yazıları 19/71980 şiirine siyasal vc ıclsçfi olarak yaklaşırken "Uluşal Ovünç ve '"Anadolu' Şiiri Omcklemesi" yazısıyla da "Anadolu" şiirini " utanç duyduğumuz, ncf ret ettiğimiz ve gurur "övünç duyduğumuz dcğcrler açısından" örnck seçerek inceliyor. Ahmcd Arit'le ilgili son yazıda ise "DiyarbakırTanıtma, Kültür vc Yardımlaşma Vakiı"nın yayımladığı "Ahmcd Arif/ 1 layatı Sanatı Şiirlcri' adlı kitabı tanıtıyor. Kanı Kanla Yıkamak / tnsan Hakları ve Türkiye Erdost'un insan haklarıyla İlgili denemelerinden oluşuyor. insan ve naklan, işkence, cezaevlcri ve insan hakları açısından Kürt sorunu konularmdaki "somut olaylar ncdcniylc" yazdığı bu yazılarda Erdost siyasal ve kültürei açıdan insan haklarını derinlcmesine inceliyor. Düşünsel tabanının ülkemiz gerçeklerinin üzerine oturtulduğu bu yazıların kültürcl mirasımıza önemli katkılar getirdiğini düşünüyorum. Erdost, Faşizm ve Türkiye (19771980) adlı kitauında, "Emperyalist sisteme bağımlı Türkiye gibi bir ülkede faşizmin kökü dışardadır" düşüncesini temel alarak faşizmi irdcliyor. Yapıtın "Faşizm" bölümünde, 1977'de "Ülke" dergisindc yayımlanan "Faşizm Üzerine Bir Deneme" adlı ıızıın incelemesiyle herngcnel ola. ak faşizmi, hem de Turkiye'deki faşizmi irdeleyen Erdost, "Faşizm ve Türkiye/1978" vc "Kahramanmaraş Faşist Katliamından Bazı Çizgiler ya da Güneş Nc Zaman Doğacak" adlı yazılarında dasanki 12 Eylül'ün habcrini veriyor. Kitabın "Anarşizm" bölümünde de "Anarşizm ve Anarşist Eğilimler" adlı yazı yer alıyor. Erdost, Türkiye'nin YeniSevr'e Zorlanması Odağında Üç Sivas kitabında ise 2 Tcmmuz 1993'teki Sıvas toplııöldürümünden yola çıkarak yazdığı aynı başlıklı yazıyı ilk yazı olarak sunuyor. 4 18 Aydın duyarlığı Bu yazısında Sıvas'taki 1978, 1993 ve 1996 oiaylarım karşılaştırarak değerlcndiriyor ve "Yeşil Kuşak'tan Tarikat Panislamizminc", "Petropolitik Savaşım üdağı Olarak Sivas", "Sevr Andlaşma sından YeniSevr Arayışlanna" başlıklarındaki incelemelerinden sonra, olayların Sıvas'la sınırlı olmadıgı, ulusun kavimlcr kolcksiyonu olmadığı, YeniSevr'e zorlandığımız, emperyalist ve teokratik gericiliğin ortak düşmanlarının bağımsızlıkçı aydınlar olduğu, Sıvas'tan Kürt sorununa Türkiye'nin demokratiklcşmesinin zorunlulu^u sonuçlarına ula şıyor. "Faşistleştirmede Özel Yöntemler, Yeni Uygulamalar: Sıvas'tan Gaziosmanpaşa'ya", "Alevi Siinni Çatışması Yok Faşist Saldırı Var" ve "Bcyaz Başör tülü Kadınlar vc Desnarecidos Şair" yazılarında da faşist saldırılara dikkat çekiyor vc Sıvas topluöldürümünde yitirdiğımiz Behçer Aysan'ın şiirini değerlen diriyor. 1970'li ve 80'li yıllarda yazdığı Ikinci Yeni şiiriyle ilgili tartışma yazılannı sunuyor. Yayına hazırladıgı Koleksiyon/7 Ka8im adlı çalısması da Erdost'un dunyaya ve yaşama bilimsel sosyalist yaklaşımının özgün düşün ürünlcrini aktardığı bir yapıt olarak düşün dünyamızda yerini alıyor. Bu yapıtta, 1965'te gerçekleştirilen, 1966'da "Yön"dc yayımlanmış olan "Genç Fotoğrafsızlar Ne Düşünüyor" adlı ilginç, ilginç oldugu kadar da 32 yıl öneesinin gerçekliğinin bugünle ilişkisini somutlayan röportaj; Marx'ın Jcnny'e sonelcri; bilimsel sosyalizmin kıırııcıılan Marx ve Engels'le ilgili yazılar; "Sol" ve "Onur" yayınlarıyla ilgili söyleşiler ve "Sol" ve "Onur" yayıniarınca yayımlan mış olan bazı kitaplarla ilgili tanıtım yazıları; Marx'ın "siyasal işkcncenin kay nağı vc kökcniylc ilgili yazısı; Ilhan'la ilgili "Düşenleri yerden kaldırmak için, düşürcnlerin gülüşünü düşürmck için, güfümseyebilmek ve gülümsetmek icin, Ilhan'ın gülüşüyle ve söylemiyle meınaba" diyen yeni yazılar; "Sol" Yayınları'yla ilgili ilginç yargılama tutanaklaıı, Can Yıicel, Sunullah Arısoy, Metin Dcmirtaş kesitleriyle "Şiirler Kafbidir Ycryüzünün Şairler Arkauaşı" başlıklı bölüm; Anka ra vc Tokat'la ilgili kent kesitleriyle ilgili bölümü; Hamdi Konur, Niyazi Âöırnaslı, Mustafa Ekmekçi, Canit Külebi, tsmail Erdost kimlikleriy lc "Güneşin Arkasında Dostların Arasında" başlıklı saygı bö lümü; Erdost'un "Yeni Diinya Düzcni Odağında" bölümün dc, yeni bir yapıtının ipuçlarını veren "Sıvas ve Gazi Olayları Emperyalistlerin Petrol Kavgası" başlıklı sorgulayan ve aydınlatan incelemesi, yaşama bilinçleriyle katılmak isteyenlcrc gülümsüyor. Dile egemenliği, ülkesinin sorunlarına yüreği kadar yakm olduğu, özgünlüğü ve yaratıcılığı tüm kitaplarında acıkça görülen MuzafFer tlhan Erdost. konulara yaklaşımındaki dirençli bilinçli ve yoğun duyarlıhğı ile de aydınlık ırmağımıza, kültür dağarımıza yeni güzellikler taşıyor. • t Muzaffer tlhan Erdost'un kitapları (tarih sırasına göre): 1969: "Türkiye Sosyalizmi" ve Sosyalizm, 1979: Türkiye Üzerine Notlar, 1983: tlhan Ilhan, 1984: Kapitalizm ve Tarım, Osmanlı împaratorluğunda Mülkiyet Uişkileri, Bilim ile Yazın Arasında, 1987: Şemdinli Röportajı, 1989: Demokrasi ve "Demokrasi", Onu Anlat Işte, 1990: Havada Kalan Güvercin, Ey Karanlık Mavi Güneş, Adam Için Türcvler, 1991: Ulus Uluslaşma Demokratikleşme, Bir Fotoğra faAltyazı/lki 7 Kasım, 1994: Üç Şair: Nâzım Hikmet Cemal Süreya Ahmed Arif, İnsan Hakları ve Türkiye, 1995: Faşizm ve Türkiye (19771980), 1996: Türkiye'nin YcniSevr'e Zorlanması ()dağında Üç Sıvas, 1997: Ikinci Yeni Yazıları, Koleksiyon 7 Kasım. SAYFA 11 Evrensele yönelme SAYI