Katalog

TÜYAP 17. İSTANBUL KİTAP FUARI ci Diinya Savaşı sona erdi ve Erzurum'da kimscnin aklına bunu kutlamak gelmedi! "îlk öncmli okumalar", Marksizmden söz cdcn kitaplarla başladı. tktisat Fakültesi'ndc.oyıllarda, Marksizmden söz cdcn öğretim üyeleri hep antiMarksistyorıımlar yaparlardı ama bir Beyazıt Kitaplı ğı'nda Manifes/'iu Türkçe çcvirisini bulabiliyorduk; Engels'in Cemiyetin Asılları, Lenin'in bir iki kitabı tkbaf Kitabevi'nec yayımlanmıştı ve serbesrçe satılıyordu. Carlo Cafieri'nin bir Kapital özcti vardı. Sonra Editions Sociales'in ucuz kitapları gelmeye başladı... Kadırga Talebe Yurdu'nda Milli Eğitim Bakanlığı'nın yayımladığ'ı klasiklerin çoğu vardı; bir yandan onları okurkcn, bir yandan da genç yazariarın neredeyse hepsini okuyordum... Son ytllarda sanki ansızın gelen, gelıp vuran bir kırgınlık, kihkünlük içinae olduğunuz görüliiyor Bumtn önemlioldugunu düşünüyorum Eger yalntzca çok özel duygular, düşünceler, yaşantılar yüzünden degilse. liugün yaşayan cdehtyatımtztn öncmli yazarlarından birinin edebiyatlan neredeyw soöudug'unu güstcrcn bir uzaklaşmaydı bu. 199 5'ın yazında eleştiri yazılarını bıraktp anılarınızı yazmaya itcn de bu olmalı herbalde nunun üstündeduralım mı? Bir yazan kırgınhğa ıten ncdenle ri okurlarla paylaş ma kaygıları içinde... " 1995'in yazında eleştiri yazılarını bırakıp" anılarımı yazmaya itetı, "kırgınlık, küskünlük" değildi. O yaz, epcydir üzerindc çalıştığım Reşat Nuri 'nin Romancılıgı adlı son (Evct, "son"!) incelemcmi bitirmeyekararvermiştim.bunun için çalışmamı dağıtmak istemiyordum; yalnızca Reşat Nuri okumak, Reşat Nuri yazmak istiyordum. Ama ydlardır yazdığım Adam Sanafâ yazmayı da siirdürmck gercğini duyuyorduın. Vıllardır anılarımı yazmayı diişiiniiyordum vcbirtiirlübaijlayamıyordum. Anı yazmak için kitap okumak gerckmiyor, malum, ben dc kitap okuma gücümü Reşat Nuri'yc yönelttim ve anılaT yazmaya başladım. Zaman zaman clesüriden bezdiğim olu yor. Nankör bir iş eleştiri. Bir yazann bir eserini beğcnirsiniz, sizdcn iyi eleştirmen yoktur; bir başka eserini beğenmezsiniz, bu dera sizdcn kötü eleştirmen yoktur... I ler şey meralaşıyorgünümüzde... Edebiyat da. (Bıınun son korkunç ömeğini de gördük: Kocası yaşadığı sürece kendi soyadını kullanan bir hanım ["Yazar" diyemedigim için "lıanıın" diyorum.] kocası trajik bir ölümle ölüncc kızlık soyadını bırakarak ölü kocasının soyadını kullanmaya başladı llsimler de metalasıyor!) Bir cdebiyat eserini eleştirmek artık edebiyat ölçütleriyle düşünülmüyor; eleşüri, "malınsatişınazararverennirolayolarakdüFETHİ NACİ KALPAKÇIOGLU şünülüyor. Otuz sekiz yılhk bir dostum vardı; yazmaktan bezip de bir süre ara verdiğim zaman bana telefon eder, "Gece etüdünde seni okuyan bir ögrenci olduğu sürece yazmaya mecbursun!" diye beni uyarırdı; bir kitabını be^cnmediğimi yazdım, ilk tepkisi ilişkileri so&utmak oldu, 1997 bahannın sonlarına doğru tstiklâl Caddesi'nde karşılaştık, önce sağa sola baktı, tanı karşı karşıya geldiğimiz zaman başını önüne e^di vc geçti... Memet Fuat şiir eleştirisini niçin bıraktı sanıyorsunuz? Daha önceleri de cleştiriden, "koptuğum" demcyeyim, uzaklaştığım olmuşttı. EleştiriCünlüğü I Kitap'a Dakıyorum: Ey^ lül 1983'tenMayıs 1984'ekadaryazmamışım. Cücünü Yitiren Edebiyat'a bakıyorum: Ağııstos 1987'den Şubat 1989'akadar yazmamışuıı. lin son 1995 sonbalarından 1996 sonıına kadar yazmayı bırakmışım. Ele.şriri pck de karsılığı olmayan bir u&raş. Yazarlar yalnızca ıcendilerinin ilgi beklediklerini sanırlar. OeçeıılerdeOktay Akbal,M////yrf'teki köşesinde, "Bu kadar kitap çıkıyor, cleştirmenler nereder*" kabilinden sözlerecfiyordu; ben Yenı Yüzyıl'da Ekim 1996'dan Temmuz 1997'yc lcadar bir yığın kitap elcştirisi yazdım, bir eleştirmcnden daha ne beklenir? "Sonunda siz de edebiyat dünyasına ve okura küstünüz. Sanıyorum Reşat Nuri'nı/ı Romanalıg'ı adlı son kitabınızdan hiç söz edilmemesi özelliklc ctkili oldu bu kırgınlığınızda." diyorsunuz. Re^at Nurı'mn Romancılıgı lıakkında dört yazıyazıldı: Memet Fuat, Tarık Dursun, Prof. Cürsel Aytaç ve Doğan rtızlan yazdılar. Bir inceleme kitabı hakkında dört yazı küçümsenecck bir sayı değildir; bu bakımdan, "son kitabınızdan hiç söz edilmemesi" sözünüz gerçeği yansıtmıyor. Bir de şu var: Böyle incelemeler hakkında ancak kısa "tanıtma yazılan" yazılabilir. Kaç araştırmacı, kaç eleştirmen var Reşat Nuri'nin romancılıgı hakkında söz söyleyebilecek? Reşat Nuri'nin Romanalıg'ı hakkında yazı yazılmamasından çok iki olcu beni edildiğini, herkesin "Kim bu adam?" diüzdü: Iliçbir edebiyat dergisi bu kitabın ye sordu&unu (Yaşar Kemal, Oktay Deadını anmadı, bu bir. ükur, DU kitabı oku niz'in "Behice Boran" oldugunıı söylemişmak gereöini duymadı, bu iki. ti Şükran Kurdakul'la bana!) yaşadıktan sonra artık "ilişkiler"in beni etkilemesi söz "Şimdilcrde bu kırgınlığıni2 biraz geçkonusu değildi. 24 25 yaşlarından başla miş göriinüyor." diyorsunuz. Geçmedj. yarak dostluk, arkadaşlık ilişkilcrim, benReşat Nuri'den sonra Halit Ziya Oşaklıden I5yaşbüyiikyazarlarlabilehep"cşitgil'in, Ahmct Hamdi Tanpınar ın romanlik" ilkesine göre yürüdü. cılıldarı üzerine birer kitap yazacaktım, vazgeçtim. Çok güzel anılarım var çok kötüleri de. Yarım yüzyılhk bir geçmişten gelen Bir zamanlar kardeşçe ilişkilerimiz olan anılar, dostluklar, arkadaşlıklar, kırgtnbir yazar, utanmadan, neni "12 Eylül'ün lıklar var Hemen tamamı edebiyatımı gölgesinde yazılar yazmakla, tonlumcu sazın kcişe taşları kişılerle yaşanmış Ya natçılara kara çalmalda" suçlayabildi... rım yüzyıl sonunda, bu ilişkiler t'ethi Daha ötesi var: Eline fırsat geçince, benim Nad'yi nasıletkiledı? Olumlu veolumticari çalışmalarımı bile engelleyebildi... suzyanlarıyla... Bir başkası, bir şiirini clcştirince, benim îstanbul'a 1945 yılında geldigim zabir gazetede haftada bir köşe yazısı yazmaman ilk tanıştıg'ım yazar Oktay Akbal'dı. mı.önlcyebildi... Oktay Akbal'ın bazı kitapları erken tanı Üstelik bunlar "solcu" olduklarını söymam konusunda bana yardımları olmuşleyen insanlardi. tur. Sonra edebiyattan çok ekonomiye, da îlgi gösterdiğim zamanlar bana kitaplaha doğrusu Marlciszme öncm verdiğim bir rını DÜyük övgülerle inızalayan bir yazar, dönem var. Ardından on dört ayKonya adını artık anmadığımı görünce, benim Ereğlisi'ndeçalışma...Tutuklanma... 1951 bir romarunı "ihbar" ettiğimi söyleyecek güzünde lstanbul'a döndüğüm zaman kadar küçülebildi... Yeryüzü dergisinde "Oktay Deniz" takma Bunun içindir ki edebiyat dışından olan adıyla hcnı ekonomiktoplumsalsiyasal dostlanmın sayısı edebiyatçı dostlarımdan konularda, hem de edebiyat üzerine yazıçoktur. lar yazmaya başladım. Ardından Btraher !lk kitap lnsan Tükenmez. Ldcbiya dergisinde gene takma adla aynı konularta belli bir tavtrla yaklaşan yazılardaıı da yazılar... "Oktay Deniz"in nasıl merak oluşuyor. Adından da bclli. Ama bâlâ, İnsan Tükenmez/ Vetbı Ncıd/ Adam Yaymlart /1&2 <, Roman Ve Yaşam/ Fethi Nacı /C.an Yayınlart 1221 s. Edebiyat Yazılan / Fetbı Naci /Can Yayı»ları/170s. Reşat Nuri'nin Romancılıgı / Fctbi Naa /üğlak Yavmalık /2S7 s. Vaşar Kcmal'in Romancılıgı / Fetbı Naci /Adam Yayınalık /9"> i Sait Faik'in Hikayeciliği / Fetbı Nacı /Adam Yayınalık /U4 t "Kıskanmak" / Fetbı Naci /Oglak Yaymlart / 60 Türk Romanı/ Fetbı Naci /Üğlak Yaytnları /4S0 s 40 Roman / Fetbı Nacı /Oglak Yayınları /İ50 t. Şiir Yazılan/ Fetbı Nacı /lyı Şeyler Yayınctltk /W6s. N acı Kalpakçıoğlu, 1927'deGiresun'da dog'du. ilk ve orlaokulu bu ılde, liseyiparasız yatılı sınavını kazanarak gittiğı Erzurum Lisest'nde tamamladı (1945). tstanbul Üniversitesi Iktnat Fakültesi'ndeki yüks ekögreniminin (19451949) ardından ondart ay Ercffli'de (Korıya) Sümerbank Bez Fahnkasında çalıstı. Bu uralar Istanbul Yüksek Tahsıl Cençlık Derneg'i'nin kurucu ve yöneticilenyle bırlikte tutuklandı Bir buçuk ay Sultanahmet Cezaevi'nde kaldıktan sonra Ceza Yasan'nın ünlii 141. Mad desine aykınlık savıyla KİTAP açılan bu davadan aklandı. 1956'da yayımlanan lnsan Tükenmez adlı kıtabından dolayı bu kez ünlu 142 Maddesınin uygulanması istemiyle açılan dava da aklamayla sonuçlandı. Uzun süre Ayvansaray 'daki hir fabrikada mtıhasebecılik yaptı. 1959'da askerliğini ta mamladıktan sonra gıttii Bakırküy Ycnimahale'deki Emayetaş fahrıkasında dört yıl kadar muhasebeci ve perwnel şefı nlarak çalıştı. Buradaki görevinc son venlince Gerçek Kıtahevt'nı kurdu (1965). O tarihlen bu yana geçiminı yaytnctlıkla sağlıyor. SAYI 455 ilk yaznı 194i 'te Erzurum Gazetesi'ndc yaytmlandı. ilk yazı çalışmalart (şıır ve öyküler) bu gazetede, h/anbul ve Yedigün dergılerınde, Yeşilgiresun gazetesinde yer aldı. Iktisat Fakültesi öğrenaltğı nraunda Yeşilgiresun'da cleş tiriler, ekonomiktoplumsal konularda yazılar yayımladı. 19 51 19 52'dc Şükran Kurdakul tle bırlikte yönetımine katıldıkları Yeryüzü ve Beraber dergılerınde cıkan eleştirilerinde üktay Deniz takma adını kullandt. 1953'/e babasının adına kendi adını ekleyerek, Fethi Naci adıyla yazmaya başladı (Kaynak Der f gısı, 15 Aralık 195 i); o tarihten sonra da bütün yazılannda bu adı kullandı. 1950'lerin sonlarında Pazar Postası ve Dost dergilerinde sürekli yazdı, Dost'un düzenledıği soruşturmada 1960'ın en beSenilen eleştırmenı seçildı. 1962'de l'ürkiye lşçi Partısı'ne gıren Fethi Naci, Vatan gazetesinde ve Sosyal Adalet dergisinde siyasal konulan ele alan yazılar yazdı Partıyle tlişkısı kesıldıkten .sonra aym duğrultudaki yazılarını Yön'de ve bir süre yönclimine katıldıg'ı Ant derisınde sürdürdü. Ant'tai hir yaznından dolayt yargılanıp aklandı 196S'de sıyasal konular dakı yaztlarına son veren Yılda Ktrk Roman Fethi Naci, o tarihten bu (1994), Reşat Nuri'nin yana daha çok Yeni DerRomanaltğt (1995) kıtapgi, Politika, Yeni Düşün, larında lopladı. Öteki Adam Sanat, Yeni Yüzyıl eserleri sosyal ve polıttk vh. yaytn organlannda makale, inceleme veya yazdı. derlemelerdir. Az Gelışmiş Ülkeler ve Sosyalizm Edebiyat üzerine deneme (1965), Emperyalizm Neve eleştirilerini, lnsan dır? (1965), Az Gelismış Fükenmez(1956), GerÜlkelerde Askeri Darbe çek Saygısı (1959), On ler ve Demokrası (1967), Türk romanı (1971), Alatürkün Temel Görüş Edebiyat Yazılan (1976), leri(196H), KompradorTürkiye'de Roman ve suz Türkiye (1995). Fethi Toplumsal Değişme Naci'nin daha sonra ya(1981), Eleştiri Günlüğü (19H6), Bir Htkâyea Saıt yımlanan kitapları: 50 Türk Romanı (1997), Şıır Faik Bir Romana: Yaşar Yazılan (1997), KıskanKemal (1990, 1991 Sedat mak/Eleştiri Günlüg'ü. 5, Sımavı Vakfı Edebiyat 60 Türk Romanı (1998), Ödülü), Gücünü Yitiren , Yaşar Kemal'in Romana Edebiyat (1990), Roman ve Yaşam (1992), Eleşliri lıSt (1998), Saıt Faık'tn Hikâyealiği (1998). deKırk Yıl (1994), Ktrk SAYFA 5 CUMHURİYET