Katalog

0 K U R L A RA Yolların, yolculuklann denız ıle toprapn, gun ıle gecenın, aşkla olumun ve kentlerın şaırı Guven Turan, 1962 ytlında haşlayan edebıyat seruvenım otuz heş yıldır surduruyor Bu otuz beş yıla sığıdırılmış (çevırılerı dışında) on aort kıtabına daha çok kıtaplar ekleyecek Guven Turan onumuzdekı yıllarda rerıdun Andaç'ın Guven Turan'la yaptığı soyleşı ve Mehmet Sarsmaz'ın Turan'tn 'Yazıyla Yaşama' kıtabı üzenne yazısı bu çok yonlu şaırımm tanımak tçın bır gırış kapısı oluşturuyor Dergımtzın dığer sayfalarında yer alan yazılar da bır haylt ılgınm çekecek Son zamanlarda dergımızde yer alan kıtap tanıtma yazılanna karşı yazarlardan, e'dıtorterden hoşgorusuzluk seslerı yukselmeye başladı denılebtlır Herkesın kendılen gıbı duşunmesını ısteyen bu yazar ve edıtorlerın yazılanna da dergımtzın sayfalannda zaman zaman yer venyoruz Burada unutulmamasını nca edeceğımız bır noktayı belırtmekte yarar goruyoruz Cumhurıyet KİTAP ekı bır kıtap tanıtma dergısı Bu tanıtmanın sınırlan ıçınde kıtaplan ılle de ovmek gıbı bır mısyon yer almıyor Kttap tanıtan yazarlanmız kıtaplarda gorduklerı ekstklıklerı ve kendılerıne aykırı gelenyan larını da yazıyorfar Bır kıtap ovulurken hıç kımsenın sesı çıkmıyor ama elcştınlmce hcmen tepkıler başlıyor Bunu anlamuz bulduğumuzu belırtelım Bol kıtaplı gunler' TURHAN GUNAY Kurtulus Savası'nda Cerkesler Araştırmacı yazar, Muhıttin Ünal elımızdckı kitabı yazarak hem Çerkcsler hakkındakı yanlış anlamalara belgelerle cevap vermekte, hem de ulkemızın bolunmezliğine ınanmış beş mılyondan fazla Kuzey Kafkas kökenlı Turk vatandaşımn yaralarına merhem olmuştur Dr. ALEV COŞKUN lusal Kurtulus Savaşı, emperyalıst guçler tarafından ele geçırılmış Ana uolu topraklarından ışgalcılerın ko vulması ve ulusumuzun her turlu boyundu ruktan kurtarılarak bağımsızlığa kavuştu rulması savaşıdır Bu antı emperyalıst bır savaştır Bu savaş ta Anadolu'da savaşanların yanında yer alanlar Kuvayı Mıllıyecı, karşısında yer alanlar ıse ışbırlıkçı olarak tarıhte yerlerını almışlardır Bu savaş 19 Mayıs 1919'dan, 29 Ekım 1923 yıhna kadar surdu Ilk aşamada reddı ılhak cemıyetlerı kuruldu Dana sonra yerel kongreler yapıldı Lrzurum ve Sıvas kong resınde kararıar alındı, saflar belırgınleştı Daha sonra Ankara'da Mıllet Meclısı toplandı Ulkenın yonetımıne cl konuldu Ankara hukumetı kuruldu, Mıllet Meclı sı'nın duzenlı orduları oluşturuldu ^ Ama, bu oluşumlara gelmcden oncc, Yu nan bırlıklen acımasız bır bıçımde Egc Bol gesı'nde ılerlıyordu tşgalcı empcrvamtlerle ışbırlığı yapan ve halırcnın destckledığı ıç ısyanlar patlak vermiştı yın Rauf (Orbay), Mus tafa Kemal'ın Samsun'a çıkışından tam beş gun sonra, 24 Mayıs 1919'da Istanbul'dan Bandır ma'ya hareket ettı Yu nan askerı guçlerı bu yuk bır hızla Egc Bolge sı'nı ışgal edıyorlardı Rauf Bey oncelıklc, Egc Bol^esı'nı dolaştı, Salın lı Odemış Na/ılh'yı zı yaret edıp, Afyon uzerınden gcnye dondu ve Mustafa Kemal'e katıldı (18 Hazıran 1919) unlu Amasya Tamımı'nı yayımladılar Rauf Orbay Çerkes kokenlıdır, o nedenle kıtapta kendısıne genış yer verılmıştır Batı Anadolu'dakı Kuvayı Mıllıye orgut lcnmesınde son derece etkın bır rol oyna yan Albay Bekır Samı (Gunsav) Bey ve ılk Dışışlcrı Bakanı eskı Beyrut Valısı Bekır Sa mı (Kunduk) Bey Kuzey Kafkas kokenlı Kuvayı Mıllıyccılerdı Kıtabın yazarı, tum bu bılgılerı ve daha yuzlcrce Kuzey Kafkas kokenlı yurtseverı ortaya koyarak, Kurtuluş Savası'nda sadccc ıhanet ccphesınde değıl, Kuvayı Mıllıye ccphelerınde savaşanlara ışarct etmıştır kıtabın yazarı Muhıttin Unal, Kaysc rı'nın Kazanlık Koyu'nde doğdu Abaza kokenlı bır aılcye mensuptur Eğıtım Enstı tusu'nden sonra, ekonomı okudu Oğret menlık, Turkıve Demır Çelık Işletmele rı'nde mufettışfık ve Teftış Kurulu Başkan lığı gorevlerınde bulundu îlk kıtabını 1994 yılında yayımladı Miralay Bekir Sami (Gunsav)'ın Kurtuluş Savaşı Anıları adını tasıyan bu kıtap 17 Kolor clu Komutan Vekılı Alb Bekır Samı Bey'ın anılarının duzenlenmesıylc ortaya çıkmıştır (Bkz Cumhurıyet Kıtap Ekı 12 2 1995 Sa yı 256) Bu kıtapta, Kurtuluş Savaşı nın ıdeallerı uöruna çalışmış olan Kuzey Kafkas koken lıler ele alınarak tanıtılmakta, Kurtuluş Sa vaşı'nda Çerkcsler denıldığı zaman sadecc Çerkes Ethem vc Anzavur'un akla gelme mesını, bu konuda canla başla çalışan bır çok Çerkes ve Kuzey Kafkas kokenlı yurt severlerın olduğunu ortaya çıkarmaktadır Bu araştırmadan anlaşılıyor kı Erzurum Kongresı ne 8 Ku/ey Kafkaslı katılmıştır Sıvas'ta seçilen Heyctı Temsılıyc uyclerının de uetc bırı Kuzcy Kafkas kokenlıdır 120 kışılık ılk Mcchs'te de 25'ten fa/la Kuzcy Kafkas kokenlı mılletvekılı vardır Bu yapıt uc, bolumden oluşuyor Bırıncı Bolum 'Turk Kurtuluş Savaşında Çerkesle rın Rolu adını taşıyor Amasya Buluşması, Er/urum Kongresı, Sıvas Kongresı Heyetı Tcmsılıyenın Ankara Doncmı ve Meehsın Ankara'da toplanması konııları u/erındc duruluyor ve bu aşamalara katılan Çerkes ler ve Kuzcy Kafkasyalılar teker teker tanı tıhyor fkıncı Bolum, Çerkes Ethem'e ayrılmıştır Çerkes Ethem Bey'm kışılığı, yaptıöı yarar lılıklar ve daha sonra îsyanı uycrıncTe ayrın tılı bır bıçımde durulmaktadır Uçuncu Bolum'de Anadolu ısyanları ele alınmakta bu ısyanların (Anzavur, Duzce, Hendek, Adapazarı, Bolu, Yozgat) ıç ve dış etkenlcrı ele alınmaktadır Çcrkes Ethem bolumunde, Kuvayı Mıllı ye hareketındc Salıhlı ( ephcsı'nı kuran Çerkes Ethem Bey'ın ılk çalışmaları uzerın de duruluyor Odemış'ın ışgalınden sonra Yunanlılar ın Salıhh'ye yurumesı uzerıne Fostlu Mestan Efc'nın tuttuğu Bozdağ cep Muhıttin Ünal'dan Belgesel Bır Kitap U hesıne dcstek veren Bozdağ Yaylaları'nı sa vunarak ılk kcz Yunan ışgal guclerıyle sa vaş, Anzavur Ayaklanması'nı, Duzce Ayak lanması'nı, Yozgat Ayaklanmasi'nı bastıran Çerkes Ethem'ın gerçek yuzu ortaya çıkı yor Kuvayı Mıllıye'nın ılk kuruluşundakı hız metlerı ozellıkle, Anadolu'dakı ısyanları bastırarak Ankara'ya rahat çalışma olanak ları tanımış bır kıdcmlı Kuvayı Mıllıyecı olarak belırıyor Ama Ethem'ın ısyana ıtılı şınde ıhtıras sahıbı olan kardeşlerı ozellıkle buyuk afiabeyı Reşıt Bey ın rolu uzerınde de duruJuyor Kıtabın cıddı ve yansız bır bıçımde ıncelenmesı bu noktayı ortaya koy maktadır Ethem Bev'ın kusurları yok mu dur? Vardı Ozellıkle ağabcylerıne guven mesı, ısyanları bastırdıktan sonra kendısın de olağanustu kuvvetler olduğu kuruntusu na kapılması, Meclıse gereksı/ telgraflar çekmesı, Ethem Bey'ı kendı kendısını tah rıp eder bır duruma sokmuştur Çerkes Ethem Kuvayı Mıllıye de duzenlı ordu kurulu şundan oncekı donemde Kuvayı Mıllıye guçlerı olan bu Mılıs Kuvvetlerı, dcğışık toplum katmanlarından gcltn ınsanlardan, koyluler, eskı eşkıyalar ve sabıkalılar, askcr kaçakları, yurtseverlcrden oluşmaktaydı Dısıplınden, unıformadan ya da duzenden yoksun bu kuvvetler yalnı?ca belırlı kışılere ınanır, onları onder olarak kabul ederlcrdı Anı baskınlar vcrerek, dağlardakı karargâh larına anıden gcrı çekılerek duşmanı tedır gın eden gerılla savaşı verıyorlardı Bu kuvvetlerın un salmış olan başı Çer kes Ethem'dı Unu arttıkça, sıvıl memurla ra emırler vermeye, uymayanları cezalan dırmaya, vergı salmaya Meclıs'e telgraflar çekmeye başlamıştı Ama Çerkes Ethem daıma Çerkeslığı ıle nıtelenmemelıdır Sadrazam Damat Ferıt'ın adamı olan ve kendısı de Çerkes kokenlı Bınbaşı Ahmet Anzavur'un ısyan ctmesı uzerıne ona karşı çıkan Çerkes Ethem Bey'dı Bu ısyanı şıddetle bastırarak halıfc nın bu yondekı ıstek ve ıhtıraslarını kokun den koparması, Ankara'yı da rahatlatması onun Çerkeslık'ten çok Kuvayı Mıllıyeeılı öını gosterır ve yurtseverlığının tartışmasi/ kanıtıdır Yukarıda da belırtıldığı gıbı, sonraları kı mı polıtıkacıların yanlış yonlendırmelerı vc ıhata yetcneöının sınırlan çerçevesınde bu yuk yanlışlıklar yapmıştır Muhıttin Unal'ın bu kıtabını Ulusal Kur tuluş Savaşımızın yansı/ tarıhının yazılması aeısından son derece onemlı bulmaktayım Kurtuluş Savası'nda o/el olarak Çerkes ler ın, Cıcncl olarak Kuzcy Kafkasya koken lı Kuvayı Mıllıyccılerın yurtscverlıklerı hıç bır kuşkuya yer bırakmayaeak bır bıçımde belgelerle vcrılmektedır Kıtapta gcnış bır kaynakça verılmıştır Ayrıca her konuda dıpnot verılmıştır Dıpnot sayısı 208 dır Kıtabın ıkıncı bası mında bır ad vc kavram dızını konmasını ozellıkle salık vcrıyoru/ Boyleec kıtabın bı lımscl nıtelığı ve eluzcyı yukseleccktır Araştırmacı yazar, Muhıttın Unal bu kıta bı yazarak hem Cerkesler hakkındakı yanlış anlamalara belgelerle ccvap vcrmektedır, hem de ulkemızın bolunme/lığınc ınanmış bcş mılyondan fazla Kuzey Kafkas kokenlı Turk vatandaşımn yaralarına bır olçude merhem olmuştur Bu yapıt, Ulusal Kurtuluş Savaşımızla ıl gıh kutaphanemızın onemlı bır boşluğunu cloldurmuştur Roman gıbı kolay okunuyor lıtız ınceleme ve çalışmalarından dolayı ya zarını kutluyoruz Ve kıtabı Ulusal Kurtu luş Savaşı'yla ılgılenenlere ozellıkle onerıyo Kurtuluş Savaşında Çerkeslerın Rolu/ Muhıttin Unul/Cem Yaytntvı/256% SAYFA 3 Imtıyaz sahlbi Berın Nadl < Basan ve Yayan Yenı cun . Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A ş o cenel Yayın Yönetmeni Orhan ErlnçO Cenel Yayın Koordlnatöru Hıkmet çetlnkaya oYazılşleri Müdürlerl Ibrahim Yıldız (Sorumlu) Dınç Tayanç > Yayın Yönetmeni Turhan Cünay Crafık Yönetmen Dllek llkorur oReklam Medyac CUMHURIYET KİTAP Duzenlı ordular kurulmadan once, Yu nan ılerlemesını bır olçude durdurup onları oyalamak, hem de ıç ısyanları bastırmak ge rekıyordu Bu neydı? Bır ulusun uyanışı, dış ve ıç duşmanlara karşı dırenışıydı Bu Kuvayı Mıllıye ıdı Kolay olmadı bu mucadele Bu antı em peryalıst dırenış ccphesınde tum halk kat manları yer alıyordu Kendını Anadolu ve Trakya topraklarının sahıbı goren tum kat manlar, Turkler, Lazlar, Çerkcsler, Kurtler, Rumelılıler, alt kımlıklerını bır yana bırak mışlar, bır olmuşlar Kuvayı Mıllıye Cephe sı'ndc savaşıyorlardı Ama bu buyuk savaşta ozellıkle ılk aşa mada, Salıhlı Cephcsı'nın kurulması, Yu nanlılar'a karsı verılcn vurkaç mucadelelerı, çıkan ıç ısyanların bastırılması Bunlar ko lay ışler değıldı Bu ılk aşamada Çcrkes Ethem Bey'ın olumlu ve oncmlı rolu hıçbır /aman kuçumsenemcz ve yadsınamai' Daha sonra nc oldu^ Çatışma neden çık tı1 Çcrkes Lthcm Bey, daha bırkaç ay once kıyasıya çamıştığı Yunan bırlıklcrının safla rına ncden katılclı' Tum bu soruların yalın ctvapları vardır, ama daıma tartışmalıdır Çcrkcs bthcm Bey'ın son aşamada yaptığı bu harcket daha once ı<, ısyanları bastıran bu Kuvayı Mıllıyccının duzenlı orduların kuruluşuna karşı gclcrck mıllı orduyla sa vaşmaya kalkması Bunun nedenleri'1 Tum bu sorulaun aydınlığa kavuşmasın da yarar vardı tstc Muhıttin Unal bu boş luğu dolduruyor bu onemlı vapıtıyla Onsozdc yazar bakın nc dıyor 'Bu araştırmadakı amacım, Kurtuluş Sa vaşi'nda yer alan Çerkeslcr'ın sadece Et hım Bcy vc Ahmet Anzavur olmadığı, yuz lerce Çerkes kokenlı cmektarın varlığına karşın, bunların bılınmcdığı hususlarında, kulturel kımlığıylc bırlıkte vc ulke butunlu ğıı ıecrsınde yaşamaktan başka hıçbır ısteğı olmayan Kafkas kokcnlılcr elahıl tarıhc mc ıaklı okuyucuları bılgılcndırmckten ıbarct tır" (s 10) Cıerccktcn bu yapıtta, Kurtuluş Sava şı mızda Kuzcy Kafkasyalılar ın rolu gencl çızgılcrıylc verılmcye çalışılmıştır Bılındıgı gıbı halk arasında Hamıdıye kahramanı olaıak buyuk ıınc sahıp olan es kı Dcnız lşlerı Bakanı, Denız Albayı Husc SAYI 3 7 9 Bfr uhısun uyanışı Kuzey Kafkas kökenlîler