Katalog

larla da gerçekleştınyor însanın ıç genlı mını, toplumsal çatışlularını okura usta ca, guçlu bıçımde ıleten dıyaloglar bun lar Boylece kışılertn kendı ağızlanndan oğrenılryor karşısındakının durumu "Turk edebıyatında, konuşmalardan ınsan kımlığı ve ınsan kışılığını çıkartabı lecek ustalığı taşıyan Orhan Kemal var dır Benımbugunegelmemde, gelısmem de en buyuk katkı Orhan Kemal'ındır Sonra benım baştacı ettığım yakın dost luğumuz da olmas>ına rağmen Orhan Ke mal'ın de, Saıt Faık'ın de onune aldığım Memduh Şevket Lsendal var Yen geldı 5ı ıçın soylemek ıstıyorum, Memduh Şev ket ı hâlâ tanımamış, okumamışlar varsa yazıktır Çok şey kaybetmışler demektır Batıda wıllıam Saroyan, Jonn Steınbeck ve ozellıkle Hemıngway vardır Ben o yazarları ıyı sındırdım, başlangıçta onlara benzemeye çalıştım Ve uzun uzun bıraz Dostoyevsky, bıraz Freudçu, bıraz Kafka benzerı ıç çozumlemelerı yenne dıyalog lar aracılığında o kahramanın kımlığını, hem bşılığını ve ıç dunyasını vermeye ça lıştım, tabıı ne kadar başardım, başarama dım bu ayrı bır konu " Sıradan insanlann hayaflan Oyku ve romanları konulannı oncelen gençlık seruvenlerınden, zamanla fab nka, yapı ve denız ışçılennın, esnaf ve ku çuk memur sınıfının yaşam savaşlanndan alıyor Fabrıka ışçılerının, sunger ışçıle rrnın yaşamları, denız ağasıyla savaşımla rı, Anadolu'dan gelmış, burada uyum sağlayamayan, bunalım geçıren ınsanlann dramlan Uçtakı ınsanların değıl, sıradan ınsanlann acılarını, umutlannı, umutsuz luklarını, tutkularını, aşklannı tnsanı ele alıyor Onu butun açmazlan, zaaflan, acınası ve guçlu yanlarıyla, butun ıncelığı, duyarlüdan ıle ışlıyor Idealıze edılmış tıpler e yer vermıyor, kahramanlar yarat mıyor Oysa aynı donem, Toplumsal Gerçekçılığın hızlı bıçımde gelıştığı bır donem Her donemın kabul gorme, yer leşme aşamasında olduğu gıbı onda da haylı katı, odun vermcz bır anlayış ha kım Yanı ınsanı pek çok duyarlığın zaaf, guçsuzluk bıçımınde değerlendırılerek edebıyatta dışlandığı bır donem??? "Sız, edebıyatın bır tur gudumluluğe donuştuğu evreyı mı soz konusu etmek ıs tıyorsunuz? Ama doğrusunu soylemek gerekırse, bu gudumluluk ıçınde hareket edenler de vardı, bu gudumluluğu redde dıp gudumluluk dışında kalanlar da var dı Ote yandan, gudumlu edebıyat da, gu dumsuz edebıyat da bır başat olduklan zaman okuru etkıledıler Yıne, bana so rarsanız seçme hakkı okura tanınmıştı Dışarıdan baktığınızda, okur ozgurluğu nu lusıtlıyor gıbı gelırse de, bu okura seç me ve tanıma ozgurluğu anlamına da ge lıyor Okur bızım ya da yazar olarak du şunulduğu kadar gerı zekâlı değıl Her ne kadar Azız Nesın yuzde altmışımızı aptallıkla suçlamışsa da oyle değıl Benım yazar olarak gozlemledıklenmden çıkan sonuç şu Okur bır yere kadar gudulebı lıyor Ancak o gudulebılme evresının dı şına da kendı başına çıkabılıyor O zaman da her turlu seçme ozgurluğune sahıp oluyor" îlk oyku kıtabı Hasangıller'den (1955) sonra, Vezır Duşu, Guzel Avrat Otu, Sev mek Dıye Bır Şey, Yabanın Adamlan, 36 Kısım Tekmılı Bırden, Bağrıyanık Omer ıle Guzel Zeynep, Bahrıyelı Çocuk, Im batla Dol Kalbım (82), Ona Sevdığımı Soyle, Omrum Omrum, Aşk Allanaıs marladık ve bır alt adı' Yenıden kurgulanmış eskı aşklarla' olan yıtıp gıden aşklan yeşeren anılarda yenıden yasamanın, kur gulamanın anlatJdığıbıroykulertoplamı olan Yaz Opuşlen Tum hıkâyelerde ın sanın sevınçlcrı, bikıntıları acjarı, duşle rı ozlemlerı yazara ozgu bır duygusallık la, duz, yalın ve gerçekçı bır anlatım bıçı mıyle ama şıırscl bır dıl esas alınarak, ozenlı bır anlatımla ışlenıyor Şurını oyku nun ıçersıne, gerçekten metnı oya gıbı ış leyerek yerleştıren bır yazar Tank Dursun CUMHURİYET KİTAP S AYI K Bu da okuru ayrıca duygusal hale ge tırıyor Ustelık yalın bır anlatımla bunu başarmak hıç kolay dcğıl Evet, şıır terk edılmesıne karşın terk etmemış Tarık Dursun K 'yı (Sız şıırı yakanızdan zorla duşurmeye çalışmışsınız ama o sızı bıra kamamış, dıye başlayan cumlemı yutuyo rum Hemen karşı çıkıyor buna O şursellı ğın, kendısının bır turlu şaır olamaması nın verdığı huzun'den kaynaklandığını soyluyor "Tabıı, sız, dıledığınız kadar kurgusal kahramanlar yaratın, onlara mutlaka kendını/den de bır şeyler kata caksınız demektır Bundan yazar olarak kaçınamazsınız Ayrıca şoyle bır gerçek daha var, eğer o kahramanlanma nuzun yakışıyorsa, soylenecek bır şey yok " Evet, huzun yakışıyor Tarık Dursun K 'nın kahramanlanna O kadar kı oku run kafasında huzunlu, geçmışe nostaljik bır bıçımde takılan bır yazarla karşı kar şıya olduğu duygusu bde uyanıyor zaman zaman Oysa onu taruyanlar bu ızlenımın pek de doğru duşmedığını ıyı bılıyorlar Ancak aynı anda Tarık Dursun K 'nın ıkızler burcundan olduğunu anımsamak bır yardım paketı gıbı ışe yarayabılıyor bu noktada "Sız oykulenruzde gızlenen yazardan çok farkıısınız"' " saptaması, sız gazete dekı koşe yazanndan çok farklı mısınız? Sız sınema eleştırmenı T Kakınç'tan pek farklı da değılsınız galıba Yok hayır yanılmıyorum benzen çatışan yargılara su rukleyebılıyor ınsanı Ama kendısının de kabul ettı ğı gıbı onun huzunlu olan ve huzunlu olma yan, dunyaya açıkne şelı ya da mutsuz ve ıçe donuk olan ıkı kışılığı var Kımı zaman bırını, kımı zaman otekını yansıtıyor yazdıklarına Tarık Dursun K Tarık Dursun K 'ya yazma surecını sormak ıstıyorum Bır oykucu olarak nelerden etkıle nıyor? O kıvılcım hangı durumlarda nereden çıkıyor? Bır yazısında yaz ma surecını adım adım planlamadığı nı okumuştum "Hıkâyelenm, harf harf yerleştınlmış bır kurgu ya dayanmıyor" dıyordu aynı metınde Evet, doğru Bakın, ben senaryo ya zarken de bır plan ıçersınde gıtmıyorum Dıyeceksıruz kı, şaşırmıyor musunuz, bır bıçımde sapmıyor musunuz? Bu bır alış ma sorunu Yanı sıra, yığıdın yoğurt yıyı şı Başkalan belırlı bır plan, belırlı bır sı ralama ıçersınde mı yapıyorlar5 Acaba oyle yapmak mı doğru, yoksa benım uy guladığım gıbı mı? Yanı başlarsınız, ama açıkça soylemek gerekırse, tabu, kâğıdı takıp başına geçıp de daktılonun, ben bır hıkâyeyazacağım dıye, 'taka tuka taka tu ka' bır hıkâye yazmak mumkun değıl Sız ıstedığınız kadar hıkâyenın ustası, kaşar lanmışı olun, dılı ustalıkla kullanın Bu bence ımkansız, belkı de benım becere medığım bır şey Bakın hıkâyeyı ele ala lım Hıkâye bırtakım geçmış bırıkımlerı me, deneylerıme, bır de gozlemlerıme da yanıyor O ınsanın ya da yazarın kafasının ıçersınde hangı merkezde, hangı odak noktasında oluşmaya başlıyor buemıyo rum ama Sonra sonra bır gun sıze bır "yaz" durtusu gelryor Yazma zorunlulu lıı Sınağrıt Baba oykusundekı gıbı Yanı, "Yazdım ve kurtuldum Yazmasaydım olecektım1", dedığı gıbı Ben yazmaya kalkıp da yazamadığım bır oyku nedenıy le olmedım ama yazmak yıne de bır tur kurtuluş sayılır llkromanı Rızabcy Aıle Fvı (1957) Kı tap 8 ayn bolumden oluşuyor Her bo 406 ğu ortaya çıkıyor Tıpkı Saıt Faık'ın o un lumde ayn kahraman sozu alarak hıkâye yı anlatmaya başlıyor Deveçıkmazı Yoku şu'nun sakınlerı, yaşadıklan trajık hıkâye yı değışık cephelerden anlatıyorlar Boy lece yıne butun yapıtlarındakı o puruzsuz dıl, sağlam kurgu, yoğun duyarhk, ozen lı anlatım egemen romana Yayınusının, "îzmır ıçın yazılmış en guzel roman" de dığı bu kıtap 1996'da yenıden yayımlan dı Tank Dursun K 'nın hemen butun kı taplarında aynı şcyı goruyoruz Yıllar son ra yenı baskılarının yapılması onun su reklı taze, guncel kaldığı anlamını da taşıyor Ustelık dılde ne de kurguda yenı leşmeye, değışıldık yapmaya gıdılmeden Tarık Dursun K 'ya gore Ayrıca bır kı tabın çok ılerkı baskilarında okurdan hâ lâ destek goruyor olması o yazann klasık olduğu, olacağı anlamına da gelmemelı dıye duşunuyor Bır donem şıır kıtaplan ınanılmaz derecede çok satan ve herkesı şaşkınlığa uğratan bır şaınmız'ı, Umıt Ya şar'ı anımsaüyor Ama bugun Umıt Yaşar ıçın Çağdaş Turk şıınnde, klasık bır şaır dır, dıyemeyeceğımızı vurguluyor Rızabey Aıle Evı'nden sonra tnsan Kurdu, Sabah Olmasın, Çağdaş Turk romanına yenı bır bıçım ve etkıleyıcı bır an latımla doğal gerçekcılığı beraberınde ge tıren Denızın Kanı (1973) yayımlanıyor Ege Denızı kıyılanndakı bır kasabanın ın sanlarının anlatıldığı romanda sungercı ler, denız ağası, kasaba ınsanlan, onların tutkulan, aşklan, ofkelerı ışlenı yor Kopuk Takımı, Gun Dondu, Kayabaşı Üygar lığıntn Yukselışı ve Bır denbıre Çokuşu (yenı baskısı Kayabaşı), ılk baskısı 1980'de, ıkıncı baskısı 1996'da'da ya pılan Alçaktan Uçan Guvercın adlı romanı da yıne televızyon dı zısı halıne getınlıyor Kurşun Ata Ata Bıter, în san Kurdu, îyı Geceler Dunya, Bağışla Onları adlı romanlanndan sonra kışılığını dış dunyadan hep saklamış bır tıyatro adamının dunuyle hesaplaşması nı, bugun unu yaşaması nı ve yannsızlığını an lattığı Ağaçlar Gıbı Ayakta romanı da te levızyon filmı halıne getınlıyor Tarık Dursun K 'nın yapıtlannda gorsellıkle yuklu yanı sınematografik bır anlatım ha kım "Yapıtlarınızın sınemayla banşıklığı da ozellıkle buradan gelıyor sanınm Belkı de en onemlı neden bu 1 " dıyorum, onaylanmayı bekleyerek "Tabu, sınemanın uzun soze taham mulu yoktur 2 saat ıçınde koltuğuna oturmuş, gozlerını beyaz perdeye dıkmış ızleyıcıye ne anlatacaksanız, anlatacaksı nız Bu, ıster ıstemez sınemaya ozgu bır hızlılık da gerektınr anlatımda Ben, eskı ve çok tutkun bır sınema ızleyıcısı oldu ğumdan ve sınemanın etkısını her zaman uzerımde taşıdığımdan bu yazdıjhm hıkâ ye ve romanlara da yansımıştır O yuzden mumkun olduğu kadar az soz ve nızlı bır anlatım ılkemdır " Tarık Dursun K oyku ve roman dalın da pek çok onemlı odulun sahıbı Guzel Avrat Otu (1961 Turk Dılı Kurumu Odulu), Yabanın Adamlan (1967 Saıt Fa ık Oyku Odulu), Kurşun Ata Ata Bıter (1984 Orhan Kemal Roman Odulu), Ona Sevdığımı Soyle (85 Saıt Faık Oyku Odulu), Omrum Ömrum (Iş Bankası Buyuk Odulu), Ağaçlar Gıbı Ayakta (1991 Yunus Nadı Roman Odulu) Ancak bır şey dıkkatımı çekıyor Saıt Faık Oyku Odulu'nu 2 kez kazanmış orneğın Bın 1967'de, bın '85'te Bu acaba kendısıyle bır yarış anlamı mı taşıyor aynı zamanda dıye duşunmeden edemıyorum1 "Kendı kendımı yenılemek kaygısı ve çabasından olabılır, ama şunu belırtmek ıstıyorum Benım bu kadar çok odulu ka zanmış olmam, ulkenın en ıyı hıkâyecısı ya da romancısı olduğum anlamına gel memelı Başkalan ıçın de gelmemelı Oyıl ıçınde çıkan kıtaplar arasında seçıcı ku rul tarafından ıyı ya da en ıyı olarak de ğerlendınldıklen anlamınadır bu Gıtgı de kıtap satışlan azalıyor dıye yakınıyo ruz Okumasınıbekledığımızokurun.bu odul, ya da oduller nedenıylc yazarın, kı tabın uzerıne bır tur odaklaşmasını sağ lıyor "Oduller toplumu yozlaşmaktan ko rur", dıye bır savınız var "Ben şunu soyluyorum Toplumge nelınde okursak ve ıyı okurlar olursak' Sanatın da zaten her dalının o/u ve ana amacı ınsanı yontmak, ınsanı yozlaşmak tan kurtarmak Insanı ınsan yapmak ve kendı gerçeğını onun gozlerı onune ser gılemek Bundan da ınsandır, mudaka al gılanacaktır Yanı, o kıssadan bır hısse çı karabdır Çıkarabılır ama bu 65 mılyon ıçınde 2000 okur aracılığıyla olmaz Ben karamsar değılım, umutsu/um " 4O'Iı yılların toplumtu ya/arlarını Attı lâ Ilhan 'Fedailer Mangası' dıye tanımlı yor "Bız şaırlığe ya da romancılığa şoyle para kazanacağız, şu kadar unlu olacağız dıye gırmedık Nâzım'ın ya da Kemal Tahır'ın yaşına geldığımızde acaba ulkenın hangı uzak cezavınde oluruz, dıye duşu nurduk" dıyor Bu sozler benı, Tarık Dur sun K 'nın " O 50 kuşağı diye sonradan adlandırılacak kuşak çok çekti; her seyden ve herkesten ustefik..." deyışıyle buluşturuyor O gunlerden, o donemden soz eder mı acaba dıye duşunuyorum yu zune bakarken, anlıyor "Ben, o saydığınız kuşakta bulunama dım Onlardan sonra gelen kuşaktanım Muzaffer Buyrukçu'nun da ıçınde bulun duğu kuşak olarak, Ozdemır înce ve Ferıt Edgu'ler de bızden sonra gelmış olmalarına Karşılık bızım kuşağın ıçındeydıler Bız ara kuşaktık O nedenle ne sevıldık, ne ezıldık Ne gorgulendık, ne gorgusuz lendık Ne kabullendık, ne reddedıldık O donemde Turkıye'de 2 edebıyat der ayımlanıyordu Yedı Tepe ve Varlık Vd bır ç y , ^V l Mçıkıyorlardı Saıt lFaık, Orhan h 1 Kemal, Memduh Şk Şevket, K Kemal Th Tahır,1 11 han Tarus, (beylık deyımle ne kadar baba hıkâyecı ve romancı varsa) hepsı sağ dılar ve hepsı de ınanılmaz derecede uret ken ınsanlardı Bız oncelıkle onlann ıçın de kendımızı ezdırmemeye çalıştık Yanı benım şure medet umarcasına yıne becenksızce dort elle sarılmam da bundan kaynaklanıyordu Oncelıkle bız adımızı duyurmak ıstıyorduk Hıkâye metın ola rak uzundu ve dergıde çok yer ahyordu Şur genelde daha îusa aunn kısası uzu nu olduğu ıçın her yerde ve her sayfada yer bulması mumkun Ben şnn, salt hıkâ yecı adıma bır yer açabılmek ıçın bır yer bulabılmek amacıyla yazmayı bır sure da ha surdurdum Beceremedım, o ayrı ko Yıne Varlık'takı bır yazısında okudu ğum, "Biz zor beğenili, marjinal ve gelenekçi bir kuşaktık!", sozunu anımsıyo rum Buram buram nostaljı kokusu dağı lıyor havaya Bu vurgulamada geçmışe ozlem, bugunku kuşağa da hafıf sıtem mı var? "Bugunun kuşağı benım dedığım gı bı acımasızca ya da acı yargıyı ustlenırler se benım soyleyeceğım bır şey yok Doğ rusu çok guzel soyiemışım Bızım kuşa ğımız hâlâ oyle, tabu sağ kalanlar" Edebıyat Uzerıne Nann adlı kıtabında nu rsoawr mangası 6O'lı yıllardan bu yana çeşıtlı yayın organ lannda yayımladığı duz yazılar yer alıyor Romandan hjkâyeye, şure bu turlenn on de gelen adlanndan umut vaat edenlere, "Benım şaırlenm" dıye nıteledığı şaırle re, çevırı ırdelemelenne, gezı turlerıne uzananbırçeşıtlemeler kıtabı Burada ku ramsal yazuan bıle okura buyuk bır ke yıfle, haz duygusuyla okutan bır yazar SAYFA J 11