Katalog

Edebiyat tarihindc önemli bir yere sahip... Andre Gide'in "Batak'ı nııs vc (.ezayir'e ilk seyahatindcn sonra b i r çcşit tlünva görüşü d i i i y ^ ; ve Paris'dcki edebiyat yaşantı sının hayata ne denli yabaneı old u ğ u n u diişiinmcyc başlamıştır. Işte bu ılüşünce ve ılııvguların coşkusuyla kaleme al tlığı bir hiciv, bir incc mizah ronıanıdır "Batak". Esere salı başlavıp pazar sona eren 6 giinlük bir günce ft>rmıı egcmen. Ama dokıısunda tliyaloglar, di/eler, Latince dcyişlcr, üst kurnıaca dahil, büyük bir çcşitlilik gö/c çarpıyor. "Batak", aslıntla o üs! kıırnıacanın başlığı vc sergilenmcsi. İşte sembolist gelenegin çizgisinde, aınacı kcndi İ(,İIKIC bir edebivat ctkinliği. Ni^in yazıvorsuıuız sorusuna "bclki birşey yanmisj olmak için" cevabını vcrir senıbolist vazar. Figür, 'Sıkıntı, hiçlik, tekdüzelik' (s. 27)tir "Batak'ın geıeekliği. Cîcrçcklik vc roman ya da gerccklik ve kıırnıaca ilişkisini başlangicta bu \aşam (igürünün nasıl degcrlenılirdiginc ilişkin açıklamalar \ar. Mesela şöylc clivor. "( )lavları gerçeğc gerceklikte oldtıgıııulan dah.ı uygıııı olacak biçimde dü/cnlerim; şıı anda, bıınun açıklamasi size son ılcrccc karışık gelcbilir, ama vine de olayların karaktcrlere uygun olıltığıına inanmak gerekir; romanı ivi yapan özı'llık de z.ıten bııdıır I...)" s. 26 Bu sözleıin sahibinin ya/ılığı romanın oılak Hgürü, aslmda Vcrgilius'un Aeneis'iıulen biı ısmi l'itvıus. I lavatı öylesine yaşantı yoksulu, öylesine soyut ki mesela bir bitkinin gözlemlenmesi onun icin yaznıaya dcğcr önemli bir uğraş olabiliyor. Hurbert gibi Angcle tle bıı açıkla nıayı ve bu doğrulluclaki edebiyat görüşünü yadırgayan karşıt ligürler nitc liginde. Ama onlarm tla cleştirilcri bir anlamda temeltlen yoksıın. ()clak figürün yaratma, yazma uğraşı, onun yazdığından memnun olmania sıkıntı sı anlatı dokusuna yansır. Ust kurnıaca, italik yazıyla farkcttirilirk.cn, vazar ligürün yaratma sancısı sık sık ılifc gc "Kazanılan Topraklap" "Olnıaclı! Bu degil! Anlaımak istedigim bu değil Ycniden başlayalım. Yırtıp attım. Buradan vıırgulanması gcrekcn, her insanın kendini dışarıda gibi hissetmesidir. Çiiııkü cevresine bakmamaktadır, zatcn bakmamasımn nedcni dc kör olmasıdır. Zavallı hayatım! artık anlaınıyorum onu... b u dünyada, yeni şevler ürctmckte ne kadar da güçlük çekiyor insan. " (s. 61) İşte bu tür sıkmtıların ve ku^kuların soıumda "Batak" romamnı yazmaktan va/geçip (bataktan kurtıılup) "Kazanılan Fopıaklaı "ı kaleme almaya karar verir: Artık vcnı bir eılebı\at anlayışına girmiştir. Cengiz Lrteııı vc Neclim Kııla, "Ba tak ı clilimize ka/andırrnakla Andre (üde'in ya/arlık çızgisindcki önemli bir aşamaya gcçişi, l i i r k cdcbiyatcıla rına göslcriyoıiar. F.ser aynı /anıanda Avrııpa edebiyat tarihi açısınılan tla vcrimli karsılaşnrmalara konıı sunu\'or. • Sıkıntı, hiçlik, tekdüzelik Batak/ AnJıe (i/'Jc / \'iiıi\csı. C.cıı/Z l'J'tCllt \cıll»/ hllld (,(!ll Yıl\llllıin "Nazi" Heidegger ile Yahudi" Arendt arasındaki ilişkinin içyüzü: "Batak", 1894'tc, "Dünya Nimetleri"nc gccişin ara bclgcsi nitcliğindc bir anları. Roland Barthes'in "büyük" vc "modcrn" olarak nitclccliği "Batak", Rilkc'nın modcrn romanın Almanya'daki öncüsü diyc bilinen "Maltc Laurids Briggc'nin Notlan"ndan önce yazılmış, kurgusuyla, dokusuyla "modcrn" in özclliklcrini daha 1894'tc ortaya koymuş bir yapıt. Prof. Dr. GÜRSEL AYTAÇ ££ T ~ \ atak', roman hacmiıulc de T~>ı ğil, dıştun bakıldıgmda bir I * ıızım anlatı: 125 sayhı, baş lıklı 9 böliim. Andre (üde, kcndi yazarlık scrüveninde önemli bir kılomctre tii^ını dikiyor bıı kitapla. Bol ol;iylı, süıüklcyici bir kitap değil "Ba tak", daha çok cdcbiyat tarihinin degisjmleri, akısj, "yani" bir akıma gccisjn söz konıtsu ya/arda nasıl gerçek les.tiginiıı yansımalarını mcrak cclen edebiyat bilimcisinin tat alacagı bir edebiyat hicvi. CUMHURİYET KİTAP SAYI 345 Andre Ciitle (18691951), 22 yaşın da yayın dünyasına admı atıyor. İlk kitapları "Andre Waltcr'in Def'terleri" ve "Narsis Ustüne Inceleme" baijlan gıçta semboliznıin degerlerine önem verirken, j,reciıtliği "tnee 1 lastalık'tan kıırtulıınca hayata sanlır. "Diiııva Ninıetleri" (1X97), onun sembofi/nıin ölüme yatkııı, narin diinyasından lıa vatın kanlı canlı gerçekliğine geçişinı haykırır. Işte (!enüi/. l'irleıu'iıı önsö/de bel i r t t i ğ i g i o i " B a t a k " (Paludes), 189|'te, "Dünya Ninıetleri"ne gecişin ara belpesi n i t e l i ğ i n d e d i r. Kolaıid Barthes'in "büyük" ve "modern" ola rak niteleıliği "Batak", Rilke'nın nio dern romanın Almanya'daki öncüsü diyc bilinen " M a l t c Laurids Brig gc'nin Notları" (I91())ndan önce ya zılmış, kurgusuyla, dokusuyla "motlern" in özelliklerini tlaha IS94'te ortaya koymııştur. "Batak" bir edebiyat hivci, başka deyişle bir edebiyat ekolimü "tı'ye alan bir tasjama. Bıı özelligi ile Avııstıırya edebiyatından flııgo von I lotl manns Thal'ın "Ahmak ve O l ü m " (Der Tor und der Tod) (1 89 3 )üntı çağrıijtırıyor. Andre (ütle, "Batak'ı, dostu Eııgene Rouart'a ithal ediyor, cpigrafı ise " D i c curr h i c " (Ba^ka Akım), Andre Cide, 1844 yılmda l'ıı T / A N I B İ Y O G R A F İ HannahArendt/ Martin Heidegger Bir Aşkın Anatomisi Elzbieta Ettinger Çev: Pınar Kür Büyük Alman filozofu Heidegger'in, önce küçük öğrencisi, sonra da meslektaşı olan Hannah Arendt ile ölümlerine kadar süren ilişkileri...Yeni ortaya çıkan belgelerle ve mektuplaşmalara dayanarak 1995'te yazıldı. Bir edebiyat hivci