Katalog

0 K URL A R A Gorulduğu gıbı Dostoyevskı 'nııı romanlanndaki suç, polıuye romanlardan oldukça farklı hıı tarzda elc alınır Gtrçı Suç ve Ceza 'da, Karamazov Kardeiler'de, hatta Budala'mn son bolumımde cınayet sahnelen, değme polısıye romanlara taş çıkartacak denh buyük bır gerılım yaratılarak kaletne ahnmıştır Ama wnra cınayet ve onu saran gızem hayar, suçunkahramanlar uzerındekı ağırlığı kaltr Onu buyukyaratıcılann arasına sokan da, o tuhaf dehasının buldug'u bu ılgınç yontemdır. Başyapıtlanmn eksenınde yer alan suç ınsan yazgısıyla ılgtlı trajık muğlaklıkları yaratan bır oğe olarak rol oynar Oysa klank polısıyede klauk polısıye dıyorunı (fUnku, gummıuzde suçu trajık boyutlanyla anlatan, cınayetı bır tnotıf, bır dehor olmaktan kurtaran polnıye romanlar da yazıhııaya baslannnstır \uc "sey"leşmıs ha/de yer alır" Ahmet Vmtt, Dostoyevskı'nm romanlanna farklı bır yaklaşım sunarken hunlan soyluyor Dunya edebıyatının devlennden bırı olan Dostoyevskı'nın romanları ıle ılgüı yazırmzın bay lı tl&mızı ^ekeceğını duiunuyo nız Dergımızın bu haftakı dıtier ımzalan ı\t soyh tlhan Ancl, Alı Ak'ay, Gunel Aytaç, Mehmet Erguven Adnan Bınyazar ve lıığıul Erytlmaz Hepmıze bol kttaplı gunler' TURHAN CUNAY 1 Prof. Dr. İLHAN ARSEL 1 9 ncu yuzyılm buvuk duşunuılcıındcn bııı olan Feuerbach: 'licıı lanrısız bır dındarını derdı 20'ncı yuzyılın avnı çapta bır bas,ka dus,unuru sayılan Einstein: ' Bcn ınanmayan koyu bır dındarım" dıye ek lerdı Bu sozler, Batı dunyasını bır uygarlıktan bır başka uygarlığa goturen ve ınsanlığı sı nırsız gelıs,melere dogrultan duşunur ve bıl gınlerının, bır bakıma "ya7it"ı ("dustur'u") sayılır kı, kokenını "aklın" yucelığı (egemen lığı) ve bunun olus,turduğu "ınsan sevgısı" duygusunda bulur Bundan 2500 yıl oncelerı, Tanrı fıkrını, "Kutsal" bılınen kıtaplara ten> duşercesıne, "sevgı denızı" şeklındekı bır tanıma oturtan Arısto'lardan başlayıp, Batı dunyasını 1500 yıllık karanlık çağ'dan "aydınlığa ve sınırsız bır uygarlık aşamasına doğrultmak üzere, Tanrı yı "akıl" ve "aklı" Tanrı ıle yer degış tırten ve boylece "Kutsal" kıtaplara ve bu kı taplardakı Tanrı anlayışına karşı çıkanlar (or neğın Voltaıre ve benzerlerı), ve onları bugu ne dck ızleyenler (orneğın Bertrand Rus sell lar, v ), hep bu "yazıt"ın ınsanları ol muşlardır Daha bas,ka bır deyımle uygarlık gelışmesı tarıhı, 'ınanmayan' bu tur "dın darlarla ' doludur kı, sayıları çok az olmakla berabeı, Batı dunyası bakımından, bırbırın den parıltılı sımaları kapsar kım kı tum ın sanlıgın gelışmesıne, ınsan şahsıyetının haysı yetı ve ınsanlar arası sevgı duygusunun yer leşmesıiK hızmet etmı^tır, kım kı dehâ, zekâ ve duşunce ustunluğu ıle be/enmısjır, o mut laka "inanmayan dindar"lardan olmuştur Turan Dursunu anarken Eğer siz Tanrı'nın keyfî ve gaddar olabileceğine inanmıyorsanız; eğer siz Tanrı'nın öfkeye kapılıp insanlara küfürler savuracağına inanmıyorsanız; eğer siz Tanrı'nın eşitsizlikler yaratacağına ihtimal veremiyorsanız; eğer siz Tanrı'nın her ne suretle oîursa olsun olumsuzlukta bulunabileceğine yer veremiyorsanız, bu demektir ki siz de "inanmayan dindarlar" dansınızdır.Turan Dursun, aslında sınırsız bır "insan sevgisi" ve "akıl" giıcü ile dolu ve bu sayede insanlığa en büyük hizmetlerde bulunmuş olan nice "ınanmayan dındarlardan" bıriydi. Bir gun gelip bu toplum, akıîcı yörüngeye girip onun değerıni anlayabilecek midir acaba? Imtiyaz Sahıbi Berin Nadi OBasan veYayan YeniCUn Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A $ Genel Yayın Yönetmeni Orhan Erinç < Genel Yayın > Koordinatöru Hikmet çetinkaya Yazılsleri Mudürlerl Ibrahim Yıldız (Sorumlu) Dlnc Tayanc > Yayın Yönetmeni Turhan Cünay • Crafik Yönetmen Dilek llkorur 0 Reklam Medya C CUMHURİYET KİTAP KtTAP "Inanmayan dındarlar ıçın dın ve dıııdcir lıh, "kutsal' sayılan kıtaplara boyun egmek değıl, hıkat aklın vıcdan suzgecınden geçır mış oldujUı verılere uymaktır Daha doğrusu onlar 'Tanrı' sozudur dıye ınsanlara belletı lcn kıtapları vc verılen "Tanrı vapısı" değıl takat ınsan yapısı" sevler olarak tasnıf edıp buna gore değerlenumrler ve bu kıtaplarda yeı alan Tanrı" tanımını geçersız bılırler Çunku bu kıtaplarda tanımlanan Tanrı ın san kılıgında, ınsana ozgu nıtelıklere sahıp bır varlıktır, kındardır, acımasızdır kıskanç tır, keyfîdır, ınsanları dıledığı gıbı şekıllendı ren ve sonra bırbırlerıvlc dovuşturendır, vs Onlar ıçın 'kutsal olan $c\ "akıl" \e ak lın olu^turdugu "Yaratıcı zekâ"dır Bundan dolavıdır kı onlar bır Tanrı'nın kalkıpta "Kutsal' dıye kabul edılen kıtaplarda yazıl dl^ı $eklıyle Bır schn karşı cenhctmeh ıçtn onu barı^ık lığtı çağıraca/L'un Vc vakı olatah hı ığcr sana barti tıvahı ı c rırsı ı c kapılarmı uınn açaı \a o vahıt ı akı alatak hı tçtndı bulunan butun havtfi \ı\na angarvaa olatahlar ı c \a)ia kulluk ıdıaklır Vı cğcr sınınlı ımtsahıbıi ıt»n\/p (bart) \api)ia\ıp) cıııhttımk tUıru o zaımııı onu Lu$ütaccik'\ııı ıı Allahın Rclb (bu ubrı) Hiıııı ılınL ıırdıp zaman onun hcr <rkıgmı kıli{lan gıctnttbstn anıak kadınlan u (o tuhlnrı vc havvanlcin ıc şcbırdı olan hcr $c\ı butun ıntiltm ktndııt ıçm çapul ıdıuhsın u lam ı) Lındınc dın tdtnmc\cn kıımclırh hıı Allahın sana vcrdtgı duşmanlarıntn malları çulcrck cllcrı\lc cızyc verınceyt hadar \aıa nt ytyctehun" (Tevrat, Tesnıye Kıtabı, Bap )/n (K Tevbe Surcsı, ayet 29) şeklınde emır 20 10 14) vcrcbıletıgmı du^uncmc/ler 5 dıye konuçabıleceğını duşunemezler Bır "İnanmayan dindarlar", "peygambtr" dı Tanrı kı butun varattıgı ınsanlar i(,erısınden ye bılınen kımselerın deger vt oncmleıının sadccı. bır grııbu (oıncgın lsraılogullarını) oldurdtıkkıı ınsana goıc hcsaplanmak ge se(,ıp kcııdısıiK kavm edınsın vc sonra bu rektığını kabul tdemt/lcı Oysa kı 'Kutsal" kavmı ba^ka mıllttlerc kar^ı savaşa ve capu bılınen kıtaplarda orncgın Tev rat'ta hangı la' kıs,kııtıp clc gc<,ıııltıı csııleıın kı.lluerını pcygambcr daha (,ok ınsan oldumuış ya da kılıcla dogratsın kadınlan ve çocukları ve oldurtmu^ ıse o o kadar onemlı sayılmıştır malları çapul ettırsın ve sonra bu dch^etı de Tevrat a gort Saul kral ve Davud onun eın vam ettırmck ıçın Bu nııllcllcrın yhırlcrtn rındt askcr olarak ı^ gorurken her ıklsı de dcn olmayıp scndcn c\oh uzakta bulunan bu Lok sayıda ınsan olduımeklc un salmı^lardı tun şchırlcn boylc yapaıahun (Tevrat, Tes Saul bınlerte Davud ISL onbınlerce ınsan ol nıye Bap 20 15) dıye cmır versın1 Hayır durtmuştu Bundan dolayıdır kı lsraıl kent "Inanan dındarlar'a gore olmaz boyle bır lcrındt halk bayıam etmış, kadınlar Saul se;y, "Yuce" oldugu soylenen bır Tanrı bun vurdıı bınlc rı Daı ud da on bınlc rı dıyerek an laı emretmış olamaz kaı^ılıklı olarak ovnayıp şarkı soylemı^lerdır (Bkz Ahd ı al atık I Sanıucl Bap 18 7) Yıne bunun gıbı, "Inanmayan dindarlar", Tanıı'nın ınsanları dıledıgı gıbı şıkıllcndırıp Kutsal' bılınen kıtapta Tanıının dahı 'putpcıest ya da Musluman va da kâhr kı Saul'u bırakıp Davud taıı yana oldugu vc lacagını (orneğın Ln âm Suresı, âyet 125) ve (,unku Davud un Saul dan daha çok sayıda kıldıktan sonra, onları bırbırlerıne boğa/la ınsan oldurup kahraman kesıldı^ını duşun tacağını, oıneğın 'Mu^rıhlcrı ncndc gorur\c duguya/ıhdıı (Bk/ 1 Sanıucl Bap 18 12) nız oldurun (Kur'ân Tevbe Suıesı âyet 5) " İ n a n m a y a n d i n d a r l a r " T a n r ı nııı, sirt ya da kcndılcrmc kıtap vcrılcnlcrdcn (Yahu kLiıdısıne tapsınlar boyun egsınler dıye ın dıler'dcn Hıııstıyanlaı'dan) hııh dını (ls sanlaıa nıukafatlar verecegını kabul etme? SAYI 345 "Tanrı" tammı lcr, ve boyle bır Tanrı tanımını, Tanrı fıkıın dckı 'kutsallıkla ' bağdastıımazlar Oysa kı Kutsal bılınen kıtaplarda Tanrı nın, bovun eğen kendı kullaıına nımetleı hurî ler gu/cl kı/laı, olumsuz ccnnetleı vaad cttıgı yazılı dır "tnanmayan dindarlar" Fanrı nın, vahy gondenp kendı elçılerını savaş,, yağına ve ta lan yolu ıle dını yaymaya memur edeccğını, ınsanları bırbırlerıne boğazlatacağını ya da onları oğulluklarının karılarına asık kılıp ev lendıreceğını, ya da kendı oz kızları ıle cınsî munasebette bulunduracağını va da bunlara benzer daha nıce davranışlarda buiunabıle ccklerını kabul etme7İer;) Butun bu tutum ve davranısjarı Tanrı fıkrındekı "yucelıkle" bağdaştırmazlar, akla, vıcdana ve ahlaka ters buıurlar Oysa kı "Kutsal" bılınen kıtaplar da, butun bunlar dın verılerı olarak yer al mıs,tır Orneğın Tevrat'ta, Yakub'un oğlu Ya huda'nın, kendı oğlunun karısıyla zına ettığı ve Yahuda'nın oğlu Onan ın ıse, kendı kar des,ının karısıyla yattığı yazılıdır (Bkz Tev rat/ Tekvın, Bap 38 130) Yıne Tevrat'ta, Davud'un, eskı ve çok yakın bır arkadaşının karısı olan Bat ş,eba'yla zına ettığı, sonra ar kadasjnı olume gonderıp kadınla evlendığı ve her ne kadar Tanrı'nın azarlamasına ma ruz kalmakla beraber sonunda Tanrı tarafın dan gunahsız kflındığı yazılıdır (Bkz Tevrat/ 2Samuel, Ban 11 12) Bu doğrultuda olmak uzcre Kur'ân'da Tanrı'nın Muhammed'ı, kendı oğulluğu Zeyd'ın karısı Zeynep'e aşık kılıp, onunla ev lendırdığı, bu suretle, kısılerın kendı oğul luklarının eşlerıylc cvleneDilmelerı olanağını sağladığı yazılıdır (K Ahzab Suresı âyet 37 38) "Kutsal" bılınen kıtaplarda yazılı butun bu ve buna benzer şeyler, "inanmayan dindarlar"ın benımseyemedıklerı sevlerdır Oysa kı "ınanan dınlıler butun bu hıı susları ' Madımhı lanrı dan gclnııdıı o hal dc kabul ctnıck gcrı hır dıycıek benımsemc yı 'dındarlık" bılırler Her ne kadar bunlat her zaman ıçın ycryuzu nufusunun çoğunlu ğunu oluşturmu^ olmakla beraber ınsanlığı uygarlık vadılcrınc, buyuk gclı^melere ve da ha guzel ve mutlu yarınlara suruklevenler her zaman ıçın sayıları &ı. "inanmayan dindarlar" olmuştur Ancak ne var kı "ınanmayan dindarlar", tarih boyunca bağnaz ortamın hışrnına uğra mışlar ve bu yuzclen çoğu /arnan kendı gcı çek huvıyetlerını ortaya \urarnanııs,lardır ço ğu kez vapmacık bır kılığa daha doğrusu 'ınanan dindarlar' kılığına burunmu^ kal mışjardır Lğer siz Tanrı'nın keyfî ve gaddaı olabılc ceğıne ınanmıyorsanı/, eğer siz Tanıı nın of kcye kapılıp ınsanlaıa kufuıler savuraıağına ınanmıyorsanı/ eğer siz Tanıı nın eşıtsı/lık lcr yaıatatağına ıhtımal vcrenııyorsanı/ cgci sı/ Tanrı nın hcr nc suıctlc olursa olsun olumsuzlukta bulunabılcceğınc yeı vcıcmı yorsam? bu demektir kı siz de "inanmayan dindarlar" dansmı/dıı I lunen eklemek gerekır kı akılcı yeteneğe sahıp hcr ınsan Kutsal dıye bılınen kıtap ları akıl su7gccınden geçırmck ya da "pey gambcı dıye benınıscncn kısıleıın va^amla rını mcelemek suretıvle kcndısını kolavlıkla Nıtckım tarlh ıçeıısındc ınsan sevgısıylc dolu kıs,ılcrı "ınanmayan dindarlar" halınc getırcnşey 'Kutsal bılınen kıtapların elcstı rısıdır Evet kım kı akılcıdıı veakıl rchbcrlıgı ıle duşunmesını oğrenmı^tıı, o mutlaka "inanmayan dindarlardan" olmu^tuı tnsan lığı 'ınsanlık' scvgısıne, gclı^meye ve gcrçek arılakîlığc surukleycnler onlardır onlar ıçın "din", aslında "sevgi"nın ta kendısıdır !ju bır gerçektır kı en buyuk "ınsan severlcr , en buyuk "ahlakıyatçılaı ", Tann'yı "scvgı" sımgcsı sckhndc benımscyen bu tur "inanmayan dindarlar" arasından çıkmıştır Turan Dursun'u her anışta, boyle bır sev gıye, şerıat yolu ıle değıl fakat ancak "akıl" yolu ıle gıdılebılır olduğuntı bır kcre daha anlarım Hcr ne kadar kendısını "Ben dınsı zım" dıye tammlamıs, ıdıyse dc Turan Dursun, aslında sınırsız bır "ınsan sevgısı ve "akıl' gucu ıle dolu ve bu sayede insanlığa en buyuk hı/metlcıdc bulunmu^ olan nıcc "inanmayan dindarlardan" bırıydı Bıı gun gclıp bu toplum akılcı vorungcyc gıııp onun değerını anlayabilecek nııdır acaba1 • "inanmayan dindarlar" sınıtı ıçınde buluı Bagnaz ortamın hışmı SAYFA 3