Katalog

"Mutluluk Şiirleri",Yüksel Pazarkaya'nın geçen yılın son aylarında yayımlanan bir kitabı. Kitabın yanında, okurlara şairin kendi sesindcn okuyup doldurduğu şiirlcri içeren bir kasct de sunuluyor. Böylccc okura, şairi kcndi scsivlc okuduğu şiirlcriylc de dinlcmc fırsatı tanınmış. YUSUF ÇOTUKSÖKEN ağdaş Türk yazınını yakından i/lcmcyc çalısanlar için Yüksel Pazarkaya (doğ. 1940, Izmir), oldukça tuniılık bir ad. Yüksckoğrenimini Almanya'da yapan Pazarkaya, edebiyat alanında doktorasını vernıiş. Bugün, bir yandan Almanya'daki iinivcrsitclcrdc özelliklc Türk ya/ını üzerine dersler veriyor, bir yandan da şür, öykü, oyun türlerinde ilginç yapıtlar ortaya koyuyor, yazın incelemeleri, elcştiriler vc çcviriler yayımlıyor. Yüksel Pazarkaya'nın bugüne değin dokuz şiir kitabı yayımlandı: Koca Sapmalarda Biz Vardık (1%8), Umut Dolayları (1969), Aydınlık Kanayan Çiçek (1974), tncindiğin Yerdir Gurbet (1979), Saat Ankara (1981), Sen Dolayları (1983), Karanlıktan Yakınma (1987), Dost Dolayları (1990), Mutluluk Şiirleri (1995). Mutluluk Şürleri (Açı Yayınları, Istanbul 1995), Yiikscl Pazarkaya'nın geçen yılın son aylarında yayımlanan bir kitabı. Kitabın yanında, okurlara şairin kcndi sesindcn okuyup doldıırduğu şürleri içeren bir kaset de sunuluyor. Böylece okura şairi kendi scsiyle okuduğu şiirlcriylc de dinlcmc fırsatı tanınmış. (Yıllar önce HürriyetGösteri dergisi de okıırlarına, Türk şiirinin önde gelen ozanlarının kcndi scslcriylc okudukları şiirlcrin kasetlerini armağan etmişti.) Yiikscl Pazarkaya, Mutluluk Şiirleri'ndc yer alan 37 şiirini dört ana başlık altında sunuyor: "Sevginin Sözlüğünden" (s. 941), "Kardağlar" (s. 4563), "Kaçak Düşünccler" (s. 6780), "Akşam Gizler Halini Dünya" (s. 8391). Mutluluğun ve hflznfln şürleri mi benden./ Beni bana verensin sevdiğimi bana. / Seninle varım,/ seninle kalabalığım./ Seviyorum seni yalnızlıgım.'Ms. 33) Yiikscl Pazarkaya, biçim vc içcrik bakımından dışa, dış ctkilcnmclere olılukça açıktır. Ozanca söyleyislerıni bilgecc sözlcrc dönüştürürkcn, dcğişik biçim dcncmclerinc girişir. Sözgclimi Japon şiirinin klasik biçimlerini kendinc yakın bulur, onları dcncr. "Tokyo'yu Dinliyorum" şiirindc çokluk 575 heceli üçlüklerden oluşan haiku'yu; "Onos Saishu'nun Bir Tankası Uzcrine Çcşitlcmeler" adlı şiirindc dc 57577 heceli beşliklerden oluşan tanka'yı tercih etmiştir. Bu şiirlcrde dağınık olarak birbirinc cklemlenmiş bilgecc dcginmclcr, evrcnscl olanı aramayı ve bulmayı amaçlar gibidir. Yaban, insanın kendisidir, yaoanlık başkalarıvla ıastlaşmayı, benzeşmeyi Je gcrckfi kılar. Her şey insan olanı, insanca olanı bulmaya yöneliktir: "Kendi zulmünü/ sav içinden şiirle/ bul sen kendini." // "Yaban benzeşim/ rastlar bana her sabah/ aynalarımda./ Çevirir beni bana,/ çevrisiyim aynamın." (s. 40) Ozan her yerde sevgiyi arar; acı ayrılık, özlcmlc dindirilmeye çalışılır. (^)lüm bir varlıksa da sevgiyi ve sevgiliyi yok cdcmcz; çünkü sevgi saiıin yaşama ortamıdır: "Gider her kente/ bu ben sevgiyi arar./ Sevgi sevene/ salt yurttur deyi bilir,/ yurtsuz işte her yerde." (s. 42) Sevginin, mutluluğun oluştuöu, arandığı yerlerde hüzün de vardır. Belki mutluluğun ikizidir hüzün. Hüzün de doğadan gclir, yaşamın acımasızlığından gelir. Kimi yoksunluklar (sözgelimi "Gül Kurusu (^)ğlan" şiirindc gül satıcısı Ayhan'ın anncsiz olması), nüzne de, sevinmeye de vakit bırakmaz: "Ah, benim de annem olsa,/ böyle düşiinüyor Ayhan bazen/ ne hiiznü biliyor gül kurusu yüz/ ne sevinebiliyor satılan güle." (s. 49) Ozan, her şeye karşın, "dünyayı ve yaşamı fethc çıkan bir coşku'yla dopdoludur. Ancak özellikle çağımızın sömürüyc vc yıkıma yönclik yüksclen değerleri ozanı da bozguna uğratır. Izmir doğumlu olan Pazarkaya, yıllar sonra büyük dcğişim/dönüşüm geçiren Izmir karşısında ağıtlar yakar: Izmir, eski Izmir dcğildir, "beton azman"larla dolu olan bugiinkü Izmir karşısında, koruma görevini yapamamanın hüznünü yaşar, Genç kuşaklara şöyle seslenir: "Ne iyi siz sonra doğanlar/ Bilmiyorsunuz bu bozgunu/ Yaşamayın ama 35 yd sonra kendi bozgununuzu // Kendiliğinden bozgun değil çünkü yaşam." (s. 56) Yüksel Pazarkaya'dan Ç Sevgi hiiznü, hüzün sevgiyi bütünler... Pazarkaya'nın Izmir karşısında yaşadığı bozgun, dcğişik bağlamlarda vc mckanlarda da kcndini göstcrir. "Yarış tctiğinin çckildiği" yaşama ortamında mcnzilsiz dir, başıboştur, ortalıkta hcp yenikler vardır. ("Mcnzilsiz" s. 60) Çağın gctirdiği korkunç teknolojik gclişme karşısında bireyin şaskınlıktan şaşkınlığa düşmcsine tanık olur, mutluluğu paradoksal görüntülcrde arar. Pazarkaya, kcndi yaşama dencyimlerinden özlü gözlemler, izlenimler vc ilkelcr çıkann bunları şiirlcrinc başarılı bir biçimdc sindirebiliyor. Birikmiş korkularını, tükcnmiş umutlarını, acı içinde geçcn yıllarını, bitmişliğini, tükenmişliğini, hcle hele düşlerini, düşlemlerini bu dünyada bırakmak istemediğini söylerken, bunun imkansızlığını da bilmcktedir. ("Kaçak Düşünceier" s. 6770) Umutsıızluguıı bittiği ycrdc ycni umutlar belirir. Ozan, umutsuzluğa yenik düştüğü yerde, duyarlı bir silkinmeyle kcndinc gelir; ona yeni umutların kapıları açılır. Anlar ki: Umutsuzluk, hiçbir şeyi çozmüyor. (özellikle yabancı bir ülkcde (Pazarkaya uzun yıl lardan bcri hcm Almanya'da hcm dc Türkiye'de yasıyor) yasamının getirdiği tedirginlik (yabancı dil bilmcmc, yerliyabancı ilişkisizliği, vd) ve korkular, hep yeni tedirginliklcre, korkulara gcbe. Ozan için tck seçenek kalıyor gcriye: "Korkuları kovacağım her yerden" (s. 78), "Sivriltiyorum yine kalemimi/ şiddete karşı." (s. 74) Hesaplaşma süreci başlamıştır... Yüksel Pazarkaya, Behçet Nccatigil'i Alman okurlara tanıtan, şiirlerinden ömekler sunan bir çalışma yayımlamıs Umuda dönüş Behçet NecatigiTe saygı Sevgi, kutsal, kutsal olduğu kadar da biiyülü bir sözciik. Sevgi, sevgi sözcüğünü sevmcklc başlar, bircyin kcndini sevmcsindc ilk düğümünü atar, başka bireyleri sarmalayarak çoğalır; doğayı ve evreni kucaklayabilir aşamaya gelincc de evrensellcşir... 1 ler şair, sevgi karşısında özcl bir durıış alır: Sevgi, özgül duyguların adı olur; bircyscl, doğal, toplumsal, evrenscl öğelerle dcğişik tatlar sunar. Yüksel Pazarkaya da sevgiyle sarmalanmış görür kendini, içindeki sevgi zerresi ona her şeyi sevdirir: "Ne varsa sevdiğim, merak ettiğim doğada ve yaşamda/Ne varsa dünyada ve evrende her gün yeniden şaştığım/ tşte onları sevdiğim/ gibi seviyorum seni." (s. 16) Ayrılıklar scvgiyi yok etmcmcli, uğurlamalar bilc güleryüzlü olmalıdır: "Ve gidenler giile güle gider/ Sevdiklerinin gülümsemesiyle." (s. 20) Yüksel Pazarkaya, sevgiyi yaşama ilkesi sayar; dolaşıp gezdiği yerlcrdc, kcndinc tanıdık ner şeyde sevgi, mutluluk tadı bulmak istcr: "Menzilde mııtlak yeni bir tat almak isterim." (s. 21) Sevgi, yalnızlıkla beslenir; yalnızhk, ozanın kendi kalabalığıdır. Varlığıyla hiçliği yalnızlıkta bütünlcşir. Hcm veren, nem alan kimlikli yalnızlığını scver ozan: "Beni benden alansın/ sevdiğiSAYFA 8 Sevgi, sevgl, sevgi... Gedichte (Şiirler, Stuttgart, 1972) Mutluluk Şürleri adlı bu şiir kitabında da "Behçet Nccatigil'in Scvgili Anısına" anabaşlığı altında sıındugu şiirlcrde, Necatigil şiirinden gelen izler, etkilcrı, esinlcri yer yer, Necatigil'in şiırlcrini iyi bilcn okura, ilginç göndermeler, çağnşımlar cşliğinde sergiliyor. Bir iki alıntıyla bitireiim: "Kim ürkmez seyredip/ Halinden insanın/ içindeki dışındaki dünyanın" (s. 83) // Gül kenti/ terketti,/ soldu ;ül/ kenti." (s 89) // (...) Kim dokunlu/ gül soldu/ ent soldu. (s. 90) Pck cok okur, bu son dizclcri okurkcn B.Necatigil'in "Solgun bir gül dolcununca" şiirini anınısayacaktır. Yüksel Pazarkaya, çağdaş Türk yazınının yorulmak nedir bilmeyen emekçilerinden. Hep yeni arayışlarla ycni söyleyişler arıyor, deniyor... Bu son şürleri Mutluluk Şürleri adını taşıyorsa da, o soyut bir mutluluğun peşindc koşmaz; mutluluğun somııt olgulardan insanca duyarlıkİarla devşirilebildiği, mutluluğun her zaman nüzünlerlc, korkularla çcvrili olduğu, bclki güzclliğinin dc bundan ilcri gcldiği inancındadır. Yaşam, mutluluk ilc hüzün arasında gidıp gclcn sonsuz salınımlarla bizi de bir sarkaç gibi harmanlıyor... Mutluluk Şürleri, yaşamı kucaklıyor; insandaki vaşama sevincine odaklanıyor. Cjcnel yaşamın trajedisinc aykırı düşmeyen bircysel dramlardan özgün bir "mutlulukhüzün" tablosu sunuyor... • Mutluluk Şürleri/ Yiikscl Pazarkaya/ "Kcndi sesindcn $tir kascliylc"/ Açı Yayıncılık/ hhınbul,1995/ <J1 's. CUMHURİYET KİTAP SAYI 325 tı yıllar öncc: Behçet Necatigil, Son deyiş