Katalog

numııze kalan en çarpıcı yansımaları mu zık vıdeolaıında ve elektronık sanat kav lamının gclışmesındc olmuştur Belkı, vı deo sanatının gunumuzde hâlâ avnı ıv mcsıylc dcvam ettığını savunmak zor ola cakıır ama vıdco san.ni 7amanının gel nıesını, kendısınc /cının hazırlanmasmı bekleımş, en uyguıı ortamda oıtaya çık mış ve dıöer sanat dalı ve akımlaıına /e mın ha/ıılayaıak yavaş yavaş alevını yıtır ınıştır Guıuımu/de sanat tarıhını go/ onune aldı£ımı/da vıdeo sanatının çok onemlı bıı ışlevı yerınc getırdı£ını gormek hıç de guç dcğıldıı Gunıımuzc kadaı gelen sanat dallaıı ve sanat akımlarımn yanın da, vıdeo sanata ve sanat urunlerının sı mflandırılmasına ycnı bıı bakış açısı ge tıı miîjtır Belkı de vıdeo sanatı ıle bırlıkte sanat taııhı ayı ıııılaı ına yenı bır ayrım dalıa ılave etmek gerekecektır Bu ayıım ıse "Mekanık Sanat" ve "Elektronık Sa nat" ayıımıdır Vıdeo sanatı mekanık sa nat ortamından, elektronık sanat oıtamı na geçışın oncusıı olaıak kabul edılebılır Belkı ue bundan sonra vıdeo sanatını yalnız başına ıncelemck yerınc "elektıo nık sanat" ayrıınmda la/er halogram ve bılgısayar sanatı ıle bıılıkte ıncelcnıck ye rınde olacaktır (,unku gıtgıde ıleıleyen bılım ve teknolojının elektıonık ortanıla ıı bııbırıne ıvıcc yakınlaştııması ıle gunıı ımı/dc bıı araçlar bırlıkte (multımedya) kullanılmava başlanmıştır Yakın gele cekte olası gelışmeler dc gcv onıındc bu lımdıırulduğunda belkı vıdeo sanatının ışlevı daha net bıı şekılde anlaşılabılıı bır hal alacaktır Onemlı olan vıdeo sanatın dd takılıp kalmadan ama vıdeo sanatının da hakkını vererek, bır bakıma 'ağaca bakarkcn oımanı da goıcbılmcktır' • 1 Siııart Maıshall 'Vıdco Teknolo|i ve IKgulama' Video Sanatı: Eleştirel Bir Bakış, Der Levend Kılıç, (,ev Alper Altunav (Ktanbul Hıl Yavınları 1996) s 33) 1 cvend Kılıç Goruntu Estetiği, (tstan bul Kavram Yavınları, 1995) s 14 2 Sıtkı M Frınç "Postmodernızm Kultur Sanat Sanat Kultur, (tstanbul (,.ı nar Yavınları, 1994) s 135 3Fımç,On. vr., 1995, ss 134 135 4 Oya Batum Mcntcşc, 'Bıtmemış Bır rarıısma Posl Modernızm" Yazın Kuramı, (fstanbul Sayı 10 Ocak, 1996), s 32 5 l raıık Popper "Vıdeo An", Art uf the Electronik Age, (I uıulon Thames and Hudson 1993), ss 54 77 6 Kosalınd Krauss, "Vıdeo Narsızmın Lstetıgı" Video Sanatı, (tstanbul Hıl Ya yınları 1996) ss 119 129 7 Na/aıı tpşııoglu ve Ma/har Ipşıroglıı, Sanatta Devrim, (lstanbııl Renı/ı Kıtabevı AŞ Yayınları, 1993), s 73 Alper Altunav Çoğaltım Aracından Sanat Ortamına Elektronık Goruntu, (Ya \ımlanmamış Ll/nıanlık le/ı Anadolu Unı versıusı, 1995) ss 62 66 8 Kezban lanıcı, Televizyonun Etkileme Sureci ile tlgili Savlar, (I skışehır Anadolu Unıversıtcsı Yayınlaıı, 1983), s 3 Kaynakça Altunav Alper Çoğaltım Aracından Sanat Ortamına Elektronik Goruntu. Y.ıvıın lannıamış Uzmanlık Te/ı, Anadolu Unıver sıtesl, Sosyal Bılımler Ilnstıtusu, 1995 Frınç, Sıtkı M Postınodernızm", Kıiltur Sanat Sanat Kultur. tstanbul Çınar Ya vınları, 1994 Ipşıroğlu, Nazan ve Mazhar tpşıroğiu, Sanatta Devrim. tstanbul Remzı Kıtabevı A<s Yayınları, 1993 Kılıç, Levend Görüntü Estetiği. lstanbul Kavram Yayınları, 1995 Krauss, Rosalınd "Vıdeo Narsızmın F.stetığı", Video Sanatı: Eleştirel Bir Bakış. Der Levend Kılıç, Çcv Ûfuk Kuçukcan, lstanbul Hıl Yayınları, 1996 Marshall, Stııart 'Vıdeo teknolojı ve Uygulama", Video Sanatı: Eleştirel Bir Bakış. Dcr Levend Kılıç, (,.ev Alper Altunay, tstanbul Hıl Yavınları 1996 Menteşe, ü y a Batum "Bıtmemış Bır Tartışma Post Modernı/m", Yazın Kuramı. lstanbul Sayı 10, Ocak, 1996 Popper, Frank "Vıcleo Art", Art of the Electronik Age. I ondon Thames and Hudson, 1993 Tamer, Kezban Televizyonun Etkileme Sıireci ile İleiliSavlar. Fskışchır Anadolu Unıversıtesı Yayınları, 1983 CUMHURİYET KİTAP SAYI 325 Levend Kılıç la "Video Sanatı" üzerine "Video sanatı, ortama kanşı duyarlı olmak demektir" unumuz ınsanının vazgtçıınc dığı aracları \ıralamak gerekır \t hcrhalde tclevızyonu ve htlvısavarı en başta saymak gerekır Bu araç lar sağladtğt olanaklarla ınsanlığı ycpyenı bır gorsıl ve sessel dunya ıle tannjtırdı Bu kag'lamda sız nelcr \oylcyebılırsıııtzJ Fotoğrafın ılk ortaya çıktıgı gıınu ha tırlavalım Ilk kez bır nesnenın goruntu su başka bıı yıızey uzerınde ortaya çıkı yordu Kullanılan tcknık daha onccdcn bılınen çı/ım, boyama ve baskı teknıgı ne ben/emıyordu Işığa karşı duyarlı yu zey uzerınde goruntu oluştuıına esasına dayanan bır tcknık soz konusuydu Bıı yenı teknık de kendısınden oncekılcr gı bı bır çoğaltım aracı olarak gelıstı ve yıl laı soma sanatın oıtamına sokuldu Avnı sureç tılmın ortaya çıkışında dâ vaşandı Fotogralın ve fılmın çağı, nesnelerın dıııgıın ve harcketlı goruntuleıının yaşa mın lıer alanına gırdığı çağ oldu Teknık acıdan bakıldığında totoğraf ve fılmın ozunde ışığa kar^ı duyarlı fılm yuzeyı u/erınc kayıt edılen (po?lanan) goruntu nun arkadan ısık verılerek yansıtılmasi ycr alıı lkınci Dunya Savas,ı ndan sonra genı^ kıtleler yepyenı bır goruntuylc ta nıştı Bu elektronık olarak kayıt edılen goruntunım yınc elektronık olarak ışıklı bir yuzey "ekran" uzerınde oluştıırulnıasıydı Bu yenı teknoloıı bır kıtle ıletı şım aracı olan televızyonia bırlıkte orta ya çiktı ve gelıştı Fotograf ve fılmde ol duğu gıbı elektronık goruntunun de (vıdeonun) goruntu olu^turması pozlama sıstemıne dayanmasına karşın farklı olan yonu gorgntuyu ışıklı bır yuzey olan ek ran U7eıınde ortaya çıkartması ıdı Bu nedenle, vıdeo pozlama teknigı dışında hem 07u hem de scrgıleme bıçımı açı sından kendısınden oncekılerden farklı dır Bır <,og\dtım aıacı olarak televızyon ıle sımgeleşen elektronık goruntunun sanatın oıtamına gırmesı 60 Iı yılların sonlaıında gerçekleştı Bu tarıhsıl sureç ıçtııde ııdeo \anatı nın or/tiya çıkty uzerındı duralıın Lrıne Kovac'ın 1952 yılında televız von sınyalleıını bozarak vaptıg'ı dcncme lerden sonra vıdeo sanatıyla ılgılı ılk su reklılık ızlcyen çalışmalar 1963 yılında basjaniüjtır Bıınlar Nam June Paik ve Wolf Vostel'm yaptı^ı calışmalardır Ta bıı kı 1960'larda taşınabılır vıdeo kame ra ve kayıt aygıtının bulunması ve pıya saya surulmes.1 vıdeo sanatının gelışme sındekı en onemlı konudur Boylece vı dco televızyon endustrısının egemenlı öınden kurtulmuştur Vıdeo kışılerın kullanımına sunulmuştur Vıdeo sanatının ılk onculerı vıdeoyu bır kıtle ıletışım aracı olan televizyonun çok otcsınde gorduler Hatta bu sanatçılar televızyo na karşı bır tavır olarak ortaya çıktılar Bu ılk tanatçılar elektronık goruntu yu kullanarak ne tur çalışmalar ortaya koydular^ Vıdeo sanatının onciılerı dıye tanını layabıleccgımız sanatçılar ıkıboyutlu ekranı temel alan çalışmalar yaptılar Elektronık betımlemeler dıye adlandıra bılecegımız çalışmalar surrealıst betım Iemelerın sesle yonlendırılmesınden olu biıyordu Çızımleı vc boyamalaı da ılk donemın tıpık çalışmalarındandır Vıdeo heykellerı de bu donem ıçınde saymak gerckır Daha oncede soyledıgım gıbı çahsmaların temelınde ckran ycr almak tayuı Sanatçılar, elektronık goruntunun ımajı ortaya çıkarttıgı yuzeyı tanımaya çalışıyorlardı Kuşkusuz şu noktanın al luınsal, teknolo|ik \e estetık vonıınu ta nımava yonclık va/ılaı yeı almaktadıı Bu bolum ıçınde yer alan Roy Armes'ın "Toplumsal Duzen" dıye luıkçclcştırdı gımı/ ya/ısı lotogı.ıttan baslavaıak lılnı ve videonun gelısımı u/eıınde clurmakta dır Aıdmdan gelcn Stuart Marshall "Video: Teknoloii ve Uygulama", adlı v.ı/ısı v i d e o n u n gelışım t a ı ı h ı ı ı / c ı ı n d c dııı m a k t a d ı r M a r s h a l l \avm cndııstıısı clı sında sanatçılaı t a ı a h n d a n vıdeonıın kul fanılınasını ele almaktadıı Roy Armes m "Video Göruntıısunun Estetiği" hlm G Prof Dr Levend Kılıc tını çızmek gerckıyor, bunlar muhendıslık yonu af*ır basan ya âd muhendıslerle bırlıkte surdurulen çalışmalardı Vıdeo Sanat ına yonclık bu genel bakıjimızt dılenenız yenı çtkan kıtabınız uzerıne yonlendtrehm Bır derleıne olan Vtdco Sanatı IJeştırel Bır Bdkış, nınde yer alan yazıları na\tl bır baktj a^ısıyla duzenledmtZ'' Daha once dc belırttığım gıbı Vıdeo Sanatı her yonuyle de "sanatteknolojı" ılışkısını gundeme gctırmektedır Bıı ne dcnle oncelıkle, konuyla yakından ılgılı olan ba7i tcmcl kavnaklardan soz etmek gerekıyor Bunlar bu konulara meraklı kışılerın yakından bıldıklerı çalışmalar dıı Ne ımıtlıı bızc kı bu temel kavnaklar dılımı/e çevıılmış durıımda, so/unu cttı jSıın çalışmalaı şunlardıı ,Walter Benjamin'nı "Tekniğin Olanaklarıyla Yeniden Uretilebildıği Çağda Sanat Yapıtı", Bertolt Brecht'ın "Iletişim Aracı Olarak Radyo", Hans Magnus Enzensberger'ın "Bir Kitle lletişim Araçları Teorisi'nin Oluşturucu Oğeleri" \e Louis Althusser'ııı "tdeoloji ve Devletin tdeolojik Aygıtlan". So/u belkı bıraz uzattım ama şunu belırtmek ıstıyorum Bu kıtabın so zunu ettıgım bu temel kaynaklarla başla masını ısterdım, ancak kıtabın hacmını arttırmamak kaygısıyla bu metınlerın ıçınde yer alacağı bır kuramsal bolum kıtaba eklcncmedı Bu uzun gırışten sonra sorunuza gelmek ıstıyorum, bu temel kavnaklardan hareket ederek kıtap ta "Videonun Dünyasma" gırmeye çalış tık. Vıdeo dunyasını oluşturan teknık, cstetık vc toplumsal ıçerıklı yazıları derIemeye çalıştık Bunlar vıdeo dunyasına eleştirel olarak bakan yazılardır Yanı bu kıtabın, vıdeo dunyasımn sergtlendtgt bır derleıne mı olduğunu wyluyonunuz1' • Evet Sız bu kıtap ıle bu dunya ıçınden nelert derledınız? Video Sanatı: Eleştirel Bir Bakış, adlı derleme kıtap ıkı bolumdcn oluşuyor Bunlaı, "Elektronik Görüntünün bıınyası" vc Elektronik Gorüntü Sanatı: Video Art" adlı bolumlerdır Bırıncı bolümde elektronık goruntunun top mı, vıdeo mu taıtişmasını oıtaya koyar ken, videonun kcndıne O7gu teknolo|isı ve estetı^ını scı g ı l c m c k t c d ı r Brian Winston ın "Brunelleschi Için Bir Ayna" adlı ya/ısı *anat teknolo|i ılışkısın dcn yola çıkarak yenı teknolo|ilcrın sun dugu olanakları ve sınıılıklaıı sanata yaıı sıması açısından yeı almaktadır Jane Feuer'ın "Canlı Yayın Kavramı: Ideoloji Olarak Ontoloji" aıllı ya/ısında bıı kıtle ıletişim aracı olarak teleu/vonu one çı kartan canlı vaym anlayışı u/erınde dıır maktadır Kıtabın "Elektronik Goruntu Sanatı (Video Art)" adlı boluımı Vıdeo Sanatına ayrılmıştıı David Ross "Gerçeklik ya da Sonuçlar: Amerika Televizyonu ve Video Sanatı" adlı ya/ısında \ ı deo sanatının tele\i7yon vavın agı ıçınde kı tarıhsel gelışım u/erınde durmaktadıı Maureen Turim, "Video Sanatı: Bir Gelecek Kuramı" va/ısmda, kuıamsal bıı bakış açısıvla vıdeo sanatını ele almakta dır Maureen Turim'ın dıger çalışması olan "Videonun Kultiırel Mantığı" adlı yazısından postmodern bır kııltuıel bı çım olarak vıdeo sanatını ele almaktadıı Kıtabın ıçındekı son ya/ı Rosalind Krauss'un "Video: Narsisizmin Estetiği" vı deo sanatının psıkoloıık vaklaşımlaıla olan ılışkısı ve ozellıkle de ınsan vucu dunu tcmcl alan yapımlar uzerınde dur maktadır Sanıyorum, bu kıtap ıçındıkı yazılar bır yonuyle dc sanat tcknolo;ı ılnktsını konu almaktadtr Ba}ka bır dcyti'c, tek nolojı sanatı ne kadar etkıledı sortınsalı uzerınde durmaktadtr dıycbılır ınıyız^ Tabıı kı doğru Guzel sanatlar tarıhı bır yonuyle de teknolojıyle olan ılışkılerı mızın tarıhıdır Bu kıtap ıçınde yer alan Brain Winston'ın "Brunelleschi Için Bir Ayna" yazısında teknolo|iyle ılgılı olaıak şunları şoyle dıyor " Tcknolojıyc atfe dılen anlam, Benjamın'ın tarıh tanımında oldugu gıbı bır lelaket va da bıı ınanışa gore hıç durmadan gelışen soyut yıgın ve toplumu harıkulade olaylaıa doğru gotu ren bıı tur utopvadır" (s 66) Bu açıdan bakıldığında kıtap ıçınde yer alan yazılar elektronık tcknolojısınm sanat ıle olan ılışkısını sergılemektedır IHkemızde vıdeo umatının durunıu nedır* Bu hoııuya yonclık olarak {alı^an sanatçılar var ını<> Bu soruya bır çırpıda evet demek ko lay degıl Daha once de sozıınu cttıgım gıbı vıdeo sanatı demek, vıdeo kamera ya da elektronık goruntu ortamını kul lanmak dcmck c'eğıldır Onemlı olan bence bu ortama karşı duyarlı olmaktır Yenı yetışen kuşak, vıdeo ıle doğmuş ve buyıımuş olan bır kuşak Bu nedenle elektronık goıuntuye çok yakınlar, hem de babalarının fotograf ve fılm ortamına olan uzaklıklarına rağmen Gonul ısterdı kı ulkemızdcn bırçok sanatçının ısmını sayayım, ancak şu an ıçin bu mumkun değıl Ote yandan bıraz once sozunu et tığım gıbı bu ortama duyarlı bır kuşak yetışıyor Ben şahsen ılcrkı gıınler ıçin çok umutluyum Doğrudan vıdeo sanatı ue ugraşanlaı da yok de^ıl Ornegın bır çok uluslararası yayında adına rastlayabı leceğınız Nıl Yalter'ı anmak gerekır Yı ne uiuslararası vıdeo art yarışma ve gos terılerındc Renç ısımlerle karşılaşmak mumkun Ulkemızde vıdeo sanatının or neklerının yer aldığı bır gosterı vc fcstı val olmadığından bu alanda çalışan kışı lcrı dc tanımak guç Sanıyorum onumuz dekı yıl Ankara Fılm Fcstıvalı ve Antalya Fılm Festıvah'nde Vıdeo Sanatı ıçin ozel bır bolum ayrılacak Boylece bızlerdc bu alanda çalışan kışılerı daha yakından ta nıma fırsatını bulacağız • SAYFA 13