Katalog

Hüseyin Ferhad'm 'Kimlik' Denemeleri Akdenizden Pasifik'e Bozkır Ekini Hüseyin Ferhad, "Dcniz Çobanları", "Vc Yürüdük Gecenin Ateşleri Içinden", "Söyle Gölgcn de Gitsin" ve "I layal Ülkcsinin KcşH" adlı şiir kitapları ilc adını duyuran genç bir ozan. "Ve Yürüdük Ciccenin Ateşleri tçinden" ile Yaşar Nabi Nayır (1984), "Söyle Gölgen de (îitsin" ile Yunus Nadi (1994) şiir ödüllerini alan Ferhad, 198()'li yıllardan beri usul ıısııl sürdürdüğü deneme yazılarım toplayan "Aşka ve Barbarlara Dair" adlı kitabı ile okur önüne çıktı ve tartışmalara yol açtı. Cîenç ozan, yazar kendi deyişi ile "AkdenizVÎen Pasirik'c uzanan geniş bir coğrafyauaki kültürcl mckanlarda konakladı; üzeri külle örtülü mitologyada şiirin köklerini, bilincin boyutlarını, atalarının izlerini araştırdı." l;erhad ile denemelerinden yola çıkarak ulusal ckin ve ulusal dil üstüne söyleştik. Milli sınırları içindc tlc aldığımız zaman bir ycre vaıanıayız. Bir Alımet Ycscvi'yi, bir Vuııııs liıııre'yi, bir Fıızuli'yi, bir Pir f~i tiyın Vcrbad, "Aska vc barbarlara Sultaıv'ı, hatta bir Yaşar Kemal'i, bir \ Dair" adı ültmJıi topladığınız dc (".enniz Aytıııatov'u, bir Ccngiz Dağcı'yı, İ^J ncı/ıclcr bırı dısııula lJSO'dcıı ıııevcut tarilı bilincimizle sorgulamanıız bcri gazctc vc dcrgilcrdc yayımlanınış olaııaksızdır. Kaldı ki Batılı anlamda bir yirmi yaztdan olusııyor. Şöylc bir gcriyc tarilı bilincimizin varlıgı bilc tartısjiııa dö/t/'ip baktıgUmzda kcııdıııizi nasıl göril^ötürür. yorsıtnuz? Türk kültür kaynaklarını irdclcdiği lliç ıınutmam, Enis Batur 1982 Tan nıi/ zaman bu ye buna bcnzcr yığınla Edebiyat Yıllıgı'nda şöyle yazmıstı: sorıı olusuycr likir lıazncmizdc, takat "(ienç kuşak yazarları »rasında özellikle yazıktır ki cxvaplandırnıaktan aciziz. I liiscyin lerhad'ın çalışmal.m İİHİ çekti. Cîcirkcmli bir gcçmisje salıip olduğumuSüreklilik kazandırdığı ölçüde dcnemezıı ısrarla söylcdiğimiz lıaldc örncğin bir ci yaııııi! da önc çckebilecek bir yazar Oğuz Kağan Dtstanı'nı modcrn bir söykimligi gösterdi." Batıır'ıın işarct ettiği lcyişc taşıyamamısız hâlâ. Yanlış anlaşılsürekliliği gösteremedinı. Tcmel bilgileri mak istcnıem. Aşka ve Barbarlara Dair edinme sürecim iazla uzıın sürdü. Mitoböylcsi iddialı konuları gündeınc gctirclogyaya, Türk tarihinc saplandını. Mesmcyccck kadar "naif" dcnenıclcrdcn lekten birisi olmadıgımdan koştuğum oluşmaktadır. Daha doğrusu kimlik arakuivarlardaıı ilk lırsatta kaçtım; kanyonyışı sırasında kalemc alınmış deneysel lara, patikalara saptım. Antik çağ gözleyazılardan ibarcttir. Eğer sorunuzu doğrimi kamaştırdı. Tarih sahnesindeki ru anladıysam Türk kültür mozayiğinin uyuncularla yer değiştirdiın. Düşlcrimi can damarı, Akdeniz'dcn Pasifik e uzayaşamaya başladım. $air, yazar kimliğinan bakir topraklardır, Orta Asya step mi unııttum. Kalcmimi elime almadım kültürünün cdcbiyat ürünlcridir. Cieçuzunca bir süre. I larf cinleri tarafından mişi olmayanın gclcceğe dair kchanetlanctlcnmiştim! lerde bulunabilcceği kanısında de^ilim. . llarf ctnlerinız Doğjulu anlaşılan. Şa Dedigim jjibi Aşka vc Barbarlara Dair ka bir yamı, dcncmclcrinizdc dogu motif dar anlamda bir denemcler toplamıdır. lcri, daha dogrııut ycrli kültür kaygısı DcncHiclerinizde ana dil bilincındcn dgır basıyor. Bn bir yc$lcmc ım? bir tiir uzaklaşma gözlüyontz Eski, gido 1 layır. Çünkü, kültür yelpazesi Batırck ycrcl sözcükleri sıkça kullantynrsudan Doğuya kadar kaydıkça bulanıklanuz. Özcldc ulusal dil, gcncldv ulusal şır, muğlaklaşır. Ycrleşik kültürlerin tekültür üzcrinc nclcr düşünüyorsunuz? mclini oluşturan din vc feodalitenin ye Önce şu yanlışı düzcltmcliyim. Ben rini animistik yapılanmahır alır. Bu duağız anlamınua yerel söyleyişc niçbir zarum, toplumsal dcgişmcde rol almak isman itibar ctmcdim. Ne kadar güzci teyen şair, yazar için tam anlamıyla bir olursa olsun bölac ağızları sanılanın tcr handikap dcmektir ki bcn böylcsi maccsinc Türk dilini Fukaralaştırır, mııtad gcralara atılacak kadar gözüpek birisi dclişinıini olumsuz yönde ctkilcr. Yazılaöilim. Dahası var: Batı kültürünc csin rımda tcrcddüt ctmcden kııllaııdıklakaynağı olan Tcvrat'la lncil niteliğindc rımsa cski metinlerden, masallardan bir kutsnl kitap da yokiıır ralılcmizde. devşirdi^im kclimelcr ve deyimlcrdir. Kcndimlc yclişmck istcmcın; yazılanmKaldı ki Asya'daki son siyasal oluşunıda ikidf bir tckrar cttiğim "stcp kültülardan sonra Türkiyc Türkçesi'nin tckrü" kcsinliklc ycrcl, bölufscl anlamda rar gözdeıı gcçirilmesi gcrekiyor. Aynı de^ildir; kabilc, kavinı kühlcTİni i^crnıcşey ulusal kültür anlayışımız için de f^csinc kaı;jin (,agelaş nitcliktc bir önermeçerli. Burada anadil bilincindcn uzaklasdir. Süzkonıısu sorunsalla ilgili yazılarım ma eğilimi şeklindcki tcşhisinize katılda bu baglamda algılanmıştır zatcn. Bclmadığımı söylemeliyim. Çünkü, dil tam leğim beni yanıltmıyorsa 1985'tc Adnan anlamıyla bir tlctişim aracıdır. Zaman Satıcı bir seçkidc "Hüscyin Fcrlıad'ın zaman gündemc gclcn kirlcnmc, hatta Orta Asya Türk Bozkır Kültürü önerbozulmalar doğal sayılmalıdır. Bu konumesi ulusal kültür açısındaıı ciddi olada ısrarlı degilim, hclc Misakı Milli anrak irdclcnmclidir" diyc ya/ınısjtı. layışı çcrevesindeki bir ulusal kültürdc (icı//j bir ıiçıdâiı bdkıyorsuımz olaya. hiç ısrarlı deöilim. Bence Türk dili gcnç Sınırlartnıızı zorlayıın bir yaklaşımınız bir dil dcğilclir; Türk kültürü, Türk tarivar Ncyı arıyoruınnz, cunacınız ncdir? hi dc hâlâ kcşrcdilmcyi bcklcyen ilginç Şu sorıılan sornıakta gcç kaldık sascrüvenlcrc, modcrn zanıanlara ışık tunırım: Biz kimiz, kimlcrin niirasçısıyız; tacak bir hazincyc sahiptir. Açıkça iladc kültürcl yurdumıı/ım sınırları ncrcdc cdcyim; bir Yunanlı için Odysseus neyi başlayıp neıcde biter? Sorunıı Misakı ifatle ediyorsa bcnim için dc bir Attila MUSTAFA EMRE CUMHURİYET KİTAP SAYI 325 •İKtartam Datr Aşka ve Barbarlara Dair / / lincyııı Fcrbad / Ilkııı Yayınları / 17i t Hayal Ülkcsinin Keşfi / Huvyııı l'crbad / EL'in Yayınları / / /,? v mayanlar" anha y da kııll.ınmışhırdır. Dahası, l.S. î. vüzvıla dek Kom.ılıhır dalii ilk anlamıvfa kııll.ınnıışhııdır. I .ık.ıt tarihin ibıcsi Kıızcy vc Doğıı Avrıı pa'daki göçebc kavimler lchinc dcinmcye başlayınca barbar sıhıtı talan ckonomisine sahip vahşilerin adı olur çıkar. Daha sonraki yıllar l'rank, Bıırnon, Alcıııaıı. Vaıulal, (îot gibi barbarlann arasına Ilunlar, Selçuklular, Moğollar, C)smanlılar da katılır. Oysa sözkonusu halklar da cn az CîrckoLatin ııvgarlığı kadar görkemli bir kültiircl gcçmişc sahiptir. Bcn tarih ve kültür atalarımızın ayak izlerini o yıllardan itibaren aranıa veya Oğuz Kağan onu ifade ediyor. ya başladığım için scçtinı barbar kelinıe Bui/d sorıınıı/ı gcrckcıı bir \ont. Dc sini. Sanırım LeviStrauss'un yaban keli ııcn/c hıtabınızın adı ncdcn Aşha vc liar mesinc duyduğu scvginin de payı var barlara Dair''1 Yazılarıııız barbarlanı övgiibunda. ızlcnm/mı vcrıyor liıoıu bıraz açar ınısı• ilk bir sorıı: Dört siir kitabı yayıııılanızJ »11$ bir ozan olarak söy/cr »ıısıııız, dcııc• Beni kışkırtnıak istiyorsunuz anlaşınıelerinizin ştirlcrıııızc ctkı vc katkıları kııı. Kabııl, ancak barbar kclimcsinin nclcr oldıı? ilk kullanıldığı zamana, yıllara baktığı Hiç düşünnıedinı. Düşünmek dc is mızda hiçbir aşağılama içcrmcdiğini götemcm. Bence böylcsi bir sorgulama rüyoruz. Orncğin, Platon, Aristoteles, için çok crken daha. Çünkü, hcnüz lıaTucididcs gibi antik çağ tlüşünürlcri söz yatımın başlangıç çi/gisinde hissediyokontısıı kclimcvi "^'abancı, Yunanlı olrum kendimi. • Edebiyat Dizisinden yeni bir kitap daha : Dede Korkut'ta Renkler Seyfi Karabaş "... Şölenlerden birinde Bayındır Han, oğulları olan beylerin ak çadıra, kızlan olanlann kızıl çadıra, ne kızı ne de oğlu olanlann da kara çadıra konmalarını buyurur. Kara çadıra konan Dirse Han bu küçUk düşUrüimeyi hazmedemeyip, suçun kinıde olduğunu, kansına sorup anlamak için evine döner..." Seyfi Karabaş: Seyti Karabaş, 1945'te Tekırdağ'da doğdu. Berkeley'de yüksek hsans(1970), UCLA'da doktora yaptı. Prof. Dr. Seyfi Karabaş, ODTÜ Yabancı Diller Eğitim Bolümü'nde öğretim görevlisıdir. Yazan: Seyfi Karabaş Edebiyat Dizisi / Araştırma 70 sayfa, 2. hamur, ISBN 9753635117 Dede Korkut'ta Renkler OC3O YAPI KREDİ YAYINLARI "sıradanhğı aşmak için" lstanbul: 212293 08 24, Izmir: 232463 82 90, Ankara: 312435 85 94 SAYFA 7