Katalog

Ilk yapıtını "Bahar Deniz ve Kadtn, Şiirler Özdeyişler" 1959 yılında yayımlayan Ismct Kcmal Karadayı, o zamandan bu zamana sürekli ürctmiş ve geçen süre içinde yapıtlannın sayısını on sekize çıkarmış. TANSU BELE îsmet Kemal Karadayı H epimizin bildigi gibi, Türkiye'nin 1950'leıdcn bu yana ıızanan yılları, kaygılı bir döncmi kapsanıakta: Ivmcsi giderek çogalan, sancılı sarsıntılı ve çalkantılı toplunısal dönüşümler, soyut vc somut acılar, irkiltici olay örgüleriyle yüklü. (Jüııkii bu döncm, Cumhuriyet kıırıınıuıııın çağdaşlıga attığı cn öncnıli adınıı olan tüze kavramının somut göstergesi yasaların yıpratılmasına girişildiği dönem. Laikliğin, demokratik hakların, özgürlüklcrin ve insancıllığın güvcncesi çağdaş yasaların çiğnenmeye başlandığı döncm. Işte böyfesi bulanık, giderek karanhk bir döncmde ortaya çıkan az sayıda 'pek yürekli' birkaç ayılından biri ve ödünsüz bir tüze adamıdır Ismct Kcmal Karadayı. Onun çok yonlü kişiliği elbette bu 'tek' nitelemeyc sığmaz. Anıa l.K.Karadayı için cn apaçık tanımlama da hiç kıışkıısıız budur: (), dönüşsüz aydın olnıa özclliğini, sendelemesiz hukukçıı kişiliğiyle bir kılıp pekiştirmenin üstesindcn gelmiş, bıınıı başarıyla kanıtlamıştır. Kanıı, biitiin somutluğuyla ortadadır: 1969 yılında Oğretmcn Boykotuna Ilk takipsizlik kararını verdigi için, Ilukuk Kurumu tarahndan 'Yılın Hukukçusu' seçilen Karadayı, kanıtı, kararan vc karartılan Türkiye'de sönınedcn yanan, yanmasını sürdürcn ışıklardan biri olmasındadır. Ama yine o, bununla da yctinmcyip, bu yctkin tüzel yapılanmasını yazı sanatının ya da yazma uğraşının güzellik/bilgclik çcmberiyle sarnıallayarak Bir aydınlanma savaşçısının yeni ve önemi kuşatmıij, varsılla^tırmış, yaşanıın güncclliğinc gcçirmiştir. ()nun sanatsal yönii (ki şiiri, dcncmcsi vc öykiisiiylc çi)k boyutlu ögclcr taşımaktadır, tek tck, ayrı ayrı elc alınması gcrckir), tıpkı onurlu bir başı ışıldatan dcğerli bir taç gibi ödünsüz ayılııı kişiliği üstündc yüksclip bu yapıyı yiiccltmiş, yaratısı, ca{>cıl hııkıık anlayışına insancıl vc telscfj boyutlar katarak onu, bilgece düşüncn, toplumu için 'daha insanca' yaşamanın yollannı arayıp bıılma savaşımına dürüstçc katılan bir düşiiniir konunuına yçtirmistir. l.K.KaradaM'ııın içindcn >;cçtiği, yaşadığı ve halcn yaşamakta olduğu yıllar, toplunısal dcğcr yargılarının gidcrck ycrlc bir cdilmcvc baijlandığı, insanın iıısana verdiği dcğcrın hasıraltı cdildiği, gcrccktc ülkcnin aydınlanma yolunda girdiği savaşıma dinamit sokulduj'u, bütün bunlara koşut dlarak da Türk aydınının yaman bir sınavdan gecti£i döncmdir. Iştc o, bu dönemde yalnızca hak bııkuk çcrçcvcsintlcki aranışianyla, dircngcnliğiylc kalmamiij, sanatıyla da Atatiirk dcvrimlcrinc destck vermis, şiiriylc, denemesiylc, öyküsüyle toplumculuk ilkesinden şaşmamıştır. "Atatiirk gcrçcğinin, hcr seyden önce ulusça yaşama vc varolnıa gerccği oldıığunu" (Çagımız vc Ozgürlüklcrimiz, Aydınlar, s. 77, l.K.Karadayı, Gerçck Sanat Yayınları) dile getirerek Türk toplumculuğuna Kcmalizm'i kaynak göstcrmİ!;, gercck aydının görcvinin dc bu ilkc ı,cvrcsindc birlcşmck olduğuna dikkat çekmLştr. (^ünkii ona görc "cn gcrçck toplumculuk, toplumculuk düijünü vc dilcklcrini, yapıcı devinmelcr vc dcvrimlcr içinde eylcm durumuna getirmckle olur.Toplumculugu eylenı durumuna gctirccck olan oncüler ve yöncticilcr isc aydınlardır lijtc bu ncdcnlcdir ki, gerçck aydınlar, kcnuimizc ö/gü olıımlu yo\ Kcmalı/.nı'dcn yana olanlar birlcşmcli, lıele dcyiş ayırdlarında ayrılıp dagılacak ycrdc, asıl amac için birlik olmalıdırlar." a.g.y., s. 77) tlk yapıtını (Bahar Deniz vc Kadın, Şiirler Özdeyişler) 1959 yılında yayımlayan, o zamandan bu zamana sürekli iireten vc geçen süre içinde tam 18 yapıtı basılan I.K.Karadayı için sövlcnc cek sözlcr, yapılacak değerlendirmclcr sürüp gidcbiliı. Onun şiiri (ö/cllikle ^imdilcrdc pck yazılmayan bir tiir olan taşlamaları) ve özgün dencmclcri, öykülcri, anı, gczi notları iistünde bitmez tükenmcz anlatılara girişilcbilir ki, böylcsi üretken bir yazar için elbctte ne yapılsa azdır... Ama, ben değerlendirmcmi uzatmak ycrinc, sözü kcndisinc bııakmayı vc yeri gelmiijkcn 'cn yctkili ağı/.dan' \ani kendisinden birkaç söz dinlemcyi ycğliyor ve ricamı kırmayarak yanıtladığı sorularımı, küçük bir söylc^i biçimin de burava aktarmak istivorum. • Üretken bir yazar Türk aydmının sınavı Cok yönlii kişilik "Dünya görüşii olarak sosyalizmi seçtim kff bölünıünü yayımlanmış bes kitabıma aldıgım, 1947lerden, lıele 1960'lardan bu yana dcrgi ve gazctclerde ycr ctmiş vüzlcrcc "dcncme'm olduğu lıaldc adımı aıımayanlara, scçmeyenleredir. < )lsıııı. Kıskaıımavan tarilıin ogiuclim insalı, dcgcrlcndirnıesi hcr şcyi bilir. Kimscye kiismcm, kimscnin kapısını da aşıntlırm.ım. Süyleşi vcsilesi olan şıı son kitabın "Sosyalizm, Ask ve Hukuk". Bu adı ben de ilginç ve anlamlı buldum. Nercden aklıııa geldi? Adlarıyla sanlarıyla lıcrkcsi ilgilcndircn bu koıuılar aklınuiaıı çıkmaılı, çıkmıyor ki. Uygulanıalı bir dünya göriiijü olarak Sosyalizmi seçtim. lnsanlığın, özelliklc insanımın kurtuluşunu onda görüyor, inanıyorum.. Aşk'ı, doğum baslangıçlanna baglıyorum. Vc onu gcııcl rclscfesiylc dc hiç savsamadım, doiu tlolu yaşadım.. I lukuk'un isc zatcn içinıleyiz. Ugraş oarak da hcp içindcydim.. Yaşamaların ve yayınlarınla ilgili tasarıların? ('lüm'dcn korkmuyomm. Nc ki ayakta y.ışam.ık güzel sjcy.. Yayımlanmayı beklcyen kitaplarım duruyor. Arınmalar II, Dcnemclcr, Oyküler, Toplu fjiirlcr, Toplu Taijlamalar, Dost Porlrcler... Kendine neler sormak isterdin? Yahu Nitla dost, bıırası iyicc dıımanlandı. 1 lcm onca tanıttın, tanıştırdın ki. Okııyam bıktırmayalım. Cîcl burdan bir an öncc çıkalım. Var mısın, iyi bir "ikinci sınıf mcyhanc'dc doktor izniyle "biıbuçuk tck " atmayai'.. • YAPITLARI \'t» Dcni/ (siırlcr o/dcyis;lcr. B ahar1959), CMUK'nda lıira/Acelc İtiraz (hukuk. 1959), (ie/i O Bir şcy dcmcnı, icjckkür cdcrim. Asıl kcndilcrinc diycceklcrim, biiyük bir yküler, günlükler de yazıp yayımlıyorsun.Ben senin şairliğinin hcmen öniine denemeciliğini koyuyorum. Ne dcrsin? vc Dostluk U/erinc Düşüncder (dcnemclcr. 1960), CarrH'arçası (şiirler. 1961), Düşünce OzgürlüğüDüşünce Suçları (hııkukaçıkoturum. 1969), Dcnemclcr (scçki.1971), Unutmak Atları (şiirler. 1972), Dcnemclcr Dencmccilcr Antolojisi (1977), Arınmalar (gezi giinluk anı anlatı. 1986), Çağımız vc ()zg ii r 1 ü k I c ri m iz H uk u k u n Ccrçeklcrildcnemelcr. 1988), Dipnotlu Şiirler (ıaşlanıalar.1990), Ve İyi Cîünlcr I Icpinizc (öykülerfilmoykülcıi.1990), Pallıcan l'idılcrine Muska (dcnemclcr. 1992), Adalet Diyc Diye (Bir Savcının Anıları.1993), Söz C'îümüşsc (taşlamalaraforizmalar.1994), Kadın Çağ Ozgürlük vc Oliim Üzcrinc Şiirler (1994), Sosyalizm As,k vc 11 tıkıık (incelemelerılencmclcr.1995).. lsmct Kcmal Karadayı, kapatılan TDK'dan başka İIID, TYS. I'dcbiyatçılar Derncği, Dil Dcrııcği iiycsi vc PKN kuıucu üycsidir... Sö/.lüklerdc vc ansiklopcdilcrdc gcrckcn bilgi vardır. • SAYFA 13 CUMHURİYET KİTAP SAYI 328