Katalog

Şinasi Özdenoğlu, yeni şiirleri ile eski şiirlerintlen seçtİKİerini "Sevdim Savaştım" adlı bir kitapta topladı. MUZAFFER UYGUNER Sevip. savasan siirler böyle yapar insanı/ Sarar benliğimizi bir engerek gibi/ Ve akıtır o kutsal zehrini/ .Şandamarımıza". Bakışlarında gizlenen sevda onun tek zenginliğidir. Omın ıçın dc "Ve betı/ O tutuklanmıs gizemi bile bile/ (jittim peşinden o kaclının dcli divane" demiştir. Çünkü, "Her söz, ayrı bir anlamdı söylemindc/ Hcr bakış, daha bir güzcldi öncekinden/ Aşkın o kutsal içkisini/ Içtim güzclliğinden" diyerek sevinin gücünü belirtir. Aşk, onun kanına bir cemre gibi düşüverir, "("emrelerin cn ateşlisi, yani: Aşk" kanına giriverir. Onun aşkı, gözlere bakarak doğar. "Unutmalıyım Gözlerini" başlıklı şiirinde "Tutuldum desem gözlerine, suçlamaz beni kimse/ Gcçcn yıllara bakma, bendeki ateşe bak" dedikten sonra başka bir şiirinde "Dinlcmek istedigim sadece/ Ln güçlü öyküdür gözlerindeki" dizelerini söyler. Iki ayrı cins arasında oluşuveren, ateşlenen sevi (aşk) daha başka şiirlerinde de görüleceği gibi, böyle yansımıştır dizelerine. Özdenoğlu, yaşamdan sevinç ve mutluluk da duymuştur. Yaşamasını, ömrünü kırık dökük olarak da görse yine de mutludur. Ona göre, ölüm sonsuz özgürlük de olsa "Ölümden de güzel: Yaşamak". Başka bir şiirinde de yaşamla ilgili görüşlerini şöylc açıklamıstır: "Bu güzellikler varken, gelmesin ölüm!/ Dolcunmasın scvenlerin dünyasına/ Ve dursun, ölümc doğru bu cömertcc yolculuk".. "Sjiiri ve aşkı öğrendikçe" yaşadığı inancındadır "Bütün pişmanlıklara inat/ Haksızlıga direndikçe/ Yaşadım" der "Yaşadım" adlı şiirinde. Bu yaşam içinde sevinçler, mutluluk ve acılar da vardır clbcttc. (iiı/ellikler ıçınde önmın u/.ını.iM el bette istenir. Bu ömür boyunta insanın yaşamında elbette acılar, hüzünler de olacaktır ve vardır. "Sevdim Savaştım" başlıklı şiirinde şöyle demiştir bu konuda: Ben acıların oğluyum Direnip haksızlıklara ömür boyu Büyüyüp serpilerek Scrpilip düşünerck Şiiri vc aşkı öğrendikçe yaşadım. . Hcr insan gibi acılar içinde gelişen bir günler toplamı onun da yaşamında yer almıştır. Hüzünlii günleri de olmuştur. Ama, gcne de direnmcyi bilir. "Benim garıpliğim kimin umurunda?/ Yıllar azaldı artık, bırakma beni kalbim" diyerek avuntu yolunu bıılduğunu belirtir. Yalmzlıktan dogan bir hüzünün izlcrini dc görüyoruz şiirlerde. "Batık Kent" şiirindeki "tçkiler zehir/ Şarkılar agıt/ Sen yoksun diye" derken bu yalnızlıjjın hüznünü söyler. "Yalnızlık Sonatı"nda da bu durumunu şu dizelerle açıklamıstır: Ne kadar yalmzım Nc kadar da dertli Gecelerlc birliktc Eş olmalıydın Yalmzlıgıma. (s. 10) "Yalnızlık Şiiri" adını koydugu şiirinde ise bu yalnızlık duygusunun acısını dile getirmiş ve "Sokaklar kadar yalnız" olduğunu söylemiştir. "Bu sonsuz yalnızlık nasıl bitecek?" diye de sormuştur kendi kendinc. Ama, bu hüzünlü günleri yanında sevinç ve mutluluk içinde gcçen günleri de olmuştur. "Küskünlük sona erdi, ferahladı kaİDİm/ Toprak kımıldadı, güller açtı/ Barıştım çünkü seninle" diye rck mutlulujjunun başladıöına deginir. Scvgilisiyle buluşma.sından doğan sevinci ve mutlulugu başka bir şiirinde de şöyle söylemiştir: "Sevgilim, kitabım sensin/ Okuyorum hcr satırını içimc sindircrek/ Sensin bütün sonsuzluguın". Bu mutlu anlarda hcr şeyi bir yana itcr, her şeyi unııtmuş görünür. "Bir Günlük Mutluluk" deyip "Ne terör gcliyor aklıma, nc serbest pazar/ Tutuyorum ellcrinden/ Uçuyorum mutluluktan" dizelerinde bu güzel anını yansıtır bize de. Mutluluk an si Özdenoğlu ndan "Sevdim Savaştım" Ş inasi Özdenoglu, yeni şiirleri ile eski şiirlerinden scçtiklcrini Sevdim Savaştım adlı bir kitapta topladı. Özdcnoglu, insnnı seven ve tiim in sanların mutlulıık, güvcnlik içinde yaşamasını istcycn bir kişidir. Bütün insanların savaşların acımasızlıgıyla öldürülmelerine, mutsıız ve umutsuz yaşamalarına dayanamaz. Kcndi insanımız gibi bütün dünya insanları için bu sevgisini ortaya koymuştur. Bu kitabına da aldığı "Macar Rapsodisi", "Olümsüz Polonya'ya Sclanı", "Sustur Silahlarını Amerika" şiirleri yanında "Güzel Bir Dünya Için" ve "tnsanlık Ölmesin" adlı şiirleri bile onun insancıl ve banşçıl görüşünü ortaya koymaktadır. Özdenoğlu, bu kitabındaki şiirlerde insancıl sevgi yanında seviye dönük, tcnsel duyumlarını da belirtir. Şiirlerini, bu bakımdan, sevgi yönünden iki kümede toplayabiliriz. fnsan sevgisi birçok şiirlerindc görülür. "Ve lşte Ömrüm" adlı şirinin son dörtlüğünde şunları söylemiştir: "Kırık döküktü öınrüm...Ve işte gelip geçti/ Önünde soytarıların yiğitçe bir geçitti/ Acı deneyimlerle ve eşsiz scvdafarfa/ Yaşadım ya...Yine de ne mutlu bana" (s. 91). Bu dizeler onun yaşamının bir özetidir; soytanlarla savaşmış, eşsiz sevdalarla mutlu olmuştur. Insan sevgisi geniş bir yelpaze göstcrir şiirlerinde. "ÖIdürme N'olur" adlı şiirinin sopundaki "Ölmek güzeldir öldürmekten/ Öldürme n'olur?" diyerek insanlan öldürcnlere seslenir. "Türkiye Acısı" adlı şiriin bir yerinde de "Kanlı bir mendil gibi sallayarak elimi/ Kardeş kavgasına son! diyerek/ Kaldırıyorum kadehimi" dizelerini okuruz. Sonra da "Sevgi ve alınteri sürerek kurşun yerine namlulara/ Koşar adımla varmak cn öndeki siperlere/ Gerikalmışlığın rezil uykusundan uyandırmak/ Milyonlan" cler. Özdenoğlu'nun gerçek yaşamında da insanlık ve insanımız için büyük çabaları olmuştur. Bu çabalarını böylccc bazı dizelerinde de yansıtmıştır. Kaymakamlıkları döneminde insanımızııı uyandırılnıası, ekonomik yönden dc belirli düzeye çıkması için yaptığı çabaları, savaşıınları biliyorum. Ona görc, "Kolay mı bırakmak ve unutmak Türkiye'yi?"; ama, siyasal çıkarlar nedeniylc yapılun gereksiz çatışmaların Türkiye'yi unutturdug'unu da gözlüyoruz. "Olmeden Once" adını verdiği şiirinde "Ne zaman ölümsüz barış?" diye sorar, sonra da şu dizeleri söylcr: Yetsin bu kanlı yarış! elele tutuşsun bayraKİar Dosta, düşmana selam Budur son dilcğim Olmeden önce.. Hep özlediğimiz yaşam bu değil midir? "Bu insanlık böyle mutsuz mu kalsın?/ Birlcştir ezgilcrle insan ellerini/ Kin yerine barış diyor Beethoven/ Evrensel barışı yarat ellerinde". Saraybosna'da sürüp giden savaşla ilgili olarak "Gel kurtar Bosna'yı, Bihaç düşmcsin/ Sustur silahları insanlar ölmesin" dizelerini yazmıştır. Bu insancıl sevgisi, insanca yaşama isteği birçok şiiriudc yer almıştır. Şinasi'nin böyle bir dünya, böyle bir yaşam düşlemesi belki gerçekleşebilir. Şiirlerinde bu özlem yanında, bu insan sevgisi yanında kişiscl duyumsamalarını yansıtan, kadın sevgisi, sevi de geniş bir yelaze içindc görülür. Tensel duyumsamaırının yansıdığını görüsüz birçok şirinde. "lnsanlarla işim benim/ lnsanlarla savaşım" derken "Ne kadar istcrdim yazmak/ Şeyh (îalip gibi/ Aşk üstüne../ Vc yalnız aşk için" dc demiştir. Çünkü, ona göre, "aşksız edcmcz insanogiu. "Diriliş" adlı şiirinde dediği gibi, "Aşk dcdiğin iarında gclinin kocasına, annenin yavrusuna ve asker oğluna kavuşmasını da ister; bunların kendi mutluluğunu artıraca^ıııı belirtir. Böyle anlar, "Dünyayı gönlü müzce yenijcn kurmak için/ Yepyeni bir şarkıya başlanıak zamanıdır". (Jzdeno^lu, zaman zaman gcnçlik yıl larını, afacan günlerini de anmısatır bize. Bazcn de bazı durumlarda gururundan ötürü girişimlcrde bulunamadığını da açıklar. Özdenoğlu'nıın yaşaıııı bir savaşım içinde geçmi^tir. "Direnip haksızlıklara ömür boyu/ Zalimlere inat" yaşamıştır. Yaşanıı boyunca egilmemiş, korkakfara acıyarak savaşımını süıdürmüştür. Tevfik Fikret'in, "Kıran olsa da kırıl diiş, fakat eöilme sakın" dizcsi onun için söylenmiş gibidir. "Susan bir toplumda/ Suskunlara inat" savaşımını sürdürmüştür. Kalbura dönse de ner yanı, cüceleri çıldırtmıştır kahkahalarıyla. Onun savaşımı "İnsanca yaşamak ugruna yüzyıllardan sonra/ Uzaydaki cn uzak yıldıza varmak için/ Dünyayı gönlümüzce yeniden kurmak için"dir. Bütün kavgaları "En güzel bir dünya içindir". Kavgası, "Macar Rapsodisi"ndeki dizelerinde de bclirttiği gibi, gerçek insanı yaratamayan, kardeş kanıyta beslenen insanogullarına karşıdır. Ceylanlar aslanın yavrusunu emzirirken insanların birbirini öldürmesine karşıdır savaşımı. Haksızlıklarla da savaşmıştır. "lnsanlarla işim benim/ lnsanlarla savaşım" dizelerinde gerçek görüşünü ortaya Koymuştur bir bakım.ı Özdenoğlu, bu kitaptaki şiirlerinde belirli bir biçimsellikten uzaktır. Dizelerinde de bu özgür anlayışı buluyoruz. Fakat, dizelerini kurarken ve birbirine bağlarken titiz bir davranış içindedir. Dizclerinin kuruluşunda sözcükleri iyi seçmekte vc onları iyi yerleştirmektedr. Bazı şiirlerinde bir "meydan okuma" havasını buluruz; bu da onun savaşım anlayışından ileri gelmektcdir. Şiirlerinde uyak kaygısı da yoktur. Ama, bazı şiirlerinde uyaklar görüyoruz. Sözgclimi, iki dörtlükteıı oluşan "En Güzel Masalı Ömrümüzüıı" klasik konuşma biçiminde uyaklandırılmıştır diyebilirinı. Burada ababcccb uyak düzcni var. Buradaki dizelcrdc redil kullanımı da var: "Şarkılar hep agiatır dcğil mi/ ../ Rüyalar hep agiatır dcgil mi/ ../ Anncler hep anlatır degil mi" dizeleri böyle bir uygulamaya örncktir. Bu redif uygulamasını "Ikimiz" şiriinin son iki dizcsinde de görüyoruz: "Göklerde bir kuş gibi/ Olüm hiç yokmuşgibi". Dört dörtiükten oluşan "Ellerin İçin Noktürn" şiirinde her dörtlüğün ayrı ayrı abab uyak düzeni olduğunu görüyoruz. Bu şiirin birinci ve dördüncü dörtlüklerinue de redif görülmejctedir. "Yalnızlık Şiiri'nde de uyaklar görüldügü gibi "Nisan Selleri" ile "Aç Yelken Ey Kalbim" şiirini de anabilirim. Yinelemelerden uzak duran Özdenoğlu, bazı şiirlerinde dize yenilemeleri yapmış olup bunların sayısı çok azdır. Sözgelimi, "Çok Cîeç ArtiK" şiirinde "Çok geç artık sevgilim" dizesini iki kez kullanmıştır. "Bir Günlük Mutluluk" şiirinde "EIlerim cebimde/ Yürüyorunı" dizeleri son iki dize olarak da kullamlmıştır. "İnsanlık Ölmesin" şiriindc de "Gel kurtar Bosna'yı Bihaç düşmesin" dizesinin iki kez kullanıldıgını görürüz. Özdcnoülu, şiirde belirli kalıplar içinde kalmadan söyleyeceklerini başarılı dizclcr kurarak ve bu dizclerden özgün şiirler yaparak söylemiştir. Yukarıda bclirtmcyc çalıştığım anakonular çevresinde, kendinc özgü bir düzen içindc özgün şi irler yazmıştır. Bu kitapta, Sevdim Savaştım'ua, savaşımını da ortaya koyan şiir lerini buluyoruz.• Sevdim Savaştım/ Şıııası Özdenoğlu/ Şıırler/ livrııu Sıiıiıit Yayınt/ Aukara / Savaşım anları Şiirlerde biçim ve söyleyiş Muttıduklar, Sevinçler, Hiiziinler Sevi (Aşk) C SAYFA 6 CUMHURİYET KİTAP SAYI 307