Katalog

Fatih'in Portresi II Mehmet, guçlu bır kışılık sahıbıydı Eğıtımınde haylı zorlukla karşılaşılacak kadar hırçındı çocukluğu, yenıyetmelığı de ınatçı, hukumdarlığında ıse, dedığım dcdık oldu Bır Ronesans prensıne benzetılmese de, portresını Vcnedıkh bır ressama ısmarlayan, Yunan ya da Batılı değışık turden eserlerı Turkçe'ye çevırten ve Hınstıyan dınını daha ıyı tanımak ısteyen sultanın duşuncc dunyasındakı açıklığa yakınlık gosterılmıştır doğal olarak öyle de olsa, bu ılgımn sınırlı nıtelığı hakkında yanılgıya duşmemelı ve unutulmamalı kı, Osmanlı geleneğı ıçınde de yennı aldı o I Bayezıt gıbı, oynayacağı rolde, bır ımparatorluk duşuncesı ıçındeydı Konstantınopolıs'ın fethı, hanedanın bu eskı duşu, devletının ahenklı geIışmcsındc ve Bızans mırasına konmasında, vazgeçılmcz bır şeydı onun ıçın Bununla bırlıkte, II Mehmet, Turk ve Musluman mırası da gozardı etmcdı Sıyasal yonden, uç kulturu tutarlı bır butunluk ıçınde bırleştıren bır ımparatorluk kurmaya çalıştı Askerî bakımdan , ortadan kaldırdığı hanedanlann topraklanna konmanın yanı sıra, Osmanlılar'ın elındekı eskı toprakları gerı almayı ve Anadolu ıle Rumelı'nı, Karadenızle Ege denızını dcnetım altında rutarak guvenlığını sağlamayı da ıstedı Sıyasal gerckçeler hıçbır zaman eksık olmadı gerçı, ancak fetıh ıştahı ve savaş zevkı, kışılığının kılıt noktaları oldu kuşkusuz Gırdığı savaşlardan çoğu kez zaferle çıkan, acımasız, sır vermeyen, etkıleyıcı gorunuşuyle, II Mehmet, bır efsane ınsanı olur çok geçmedcn (Cılt I, sayfa 99) Lozan'ın Değeri 24 Temmuz 1923'tc Lozan'da ımzalanan belge, Sevr antlaşmasının alçaltıcı Osmanlı İmparatorluğu Tarihi'nden durumunu sıler Bu antlaşma, Turk mılletvekıllerın 1920 Ocağında "Mıllı Mısak"ta dıle getırdıklen dıleklere alabıldığıne uygundur Antlaşma, Doğu Trakya ıle Anadolu'nun çekışmelı yorelennı (tzmır bolgesı, Kılıkya, Karadenız kıyıları, Doğu ıllerı) ıçıne alan surekı sınırlar tanımaktadır Turkıye'ye, azınlıklar sorununa, tam doyurucu olmasa da, en azından kabul edılebılır bır çozum halklann değıştokuşugetınr, Turkıye'nın Boğazlar uzerındekı egemenlığını tanır, son olarak, delcgelerın andıcında yazılı en kılçıklı uyuşmazlıklardan bınnın, Osmanlı "duyunu umumıye"sını gıdermenın esaslannı koyar Ankara hukumctı kımı odunler vermek zorunda kalmıştır kuşkusuz Kılıkya 'dan çekılmek zorunda bırakılan Fransızlar, Iskenderun sancağını ellerınde tutarlar yıne de, yenı bır emre kadar, Ingılızler Musul'da kalırlar, Boğa/lar, Turkıye'ye gen venlmıştır, ne var kı uluslararası bır komısyon ve denetleme hakkını saklı tutar orası ıçın, Kapıtulasyonların ortadan kaldırılmasında bıle, Batı sonunda resmı olarak tanımış da olsa bunu devletler arasındakı ılışkılerde boylesıne koklu bır değışıklığın etkılerını bırkaç yıl ıçın sınırlayan geçıcı hukumler eklenmıştır Oyle de olsa, bır yerde ayrıntıdır butun bunlar Razı olunan ozverılere kdrşın, Lozan banşı, bır buyuk başarıdır hıç kuşkusuz, otekı devletlerle eşıtlık tcmelı uzerınde hareket edecek, bağımsız, ozgur bır mıllet olarak kendını ortaya koyma olanağım sağlamıştır Kemalıst Turkıye'ye Açıktır kı, banş antlaşması, sultanların ımparatorluğuna, Balkanlar'dan Hınt Okyanusu'na degın yayılan bu yamalı bohçaya oldurucu bır darbe vurdu Kımın ağırına gıdebılır bu şımdı'? Yenıden doğuşunun bayramını yapan Turkıye'nın, geçmıştekı buyukluğunun hayaletlenne dokecek gozyaşı yoktur pek Hem sonra, ımparatorluk, bır suredır, yalnız fıılı olarak değıl, hukuk bakımından da varlıgını yıtırmıştır Gerçekten, Yunanlılar uzerınde kazandığı zafenn doğurduğu canlılıktan yararlanan Mustafa Kemal, Mudanya ateşkesının ım7alanmasının arkasından, Buyuk Meclıs'ı sultanlığı kaldırmaya (Kasım 1922) zorlamak ıçın, bırkaç hafta bekledı sadece Dış gıcırdatmalan, duraksamalar oldu kuşkusuz Ne var kı, son dırenışlerı sılıp supurmek ıçın, bır sert çıkış yettı Ankara hukumetının başına Gerçekten, ozellıkle şoyle konuşmuştu mılletvekıllerıne karşı "Kımsenın karşı koyamayacağı bır olupbıttıdır sozkonusu olan Bu meclısın uyelerınden her bınnın, doğal hukuka dayanan bu goruşe gelıp katılması yerınde olacak Tersı olursa, kaçınılmaz gerçcklığın olayları değışmeyeccktır, ancak, kımı kafaların kopanldığı gorulecektır" Şurası bır gerçektır kı, kullanılan kanıt, "kımı kafaların kopanldığını gorme", ağırlıktan yoksun bır kanıt değıldı oyle Ne var kı, Lozan antlaşması sırasında, sultanlık artık yok ıdıyse de, Turkıyc, kesın sıyasal temelını de bulamamıştı henuz Gerçı cumhunyet, uzun bır suredır kafalardadır, ancak 29 Ekım 1923'te resmî olarak ılan edılecektır Bırkaç ay sonra, 3 Mart 1924'te de, Ankara'nın Buyuk Meclısı, sultanlığın kaldırıldığı sırada ondan ayn tutulan bır dın gorevı olarak Halıfelığe son vermeyı kararlaştırmakla, eskı rejımın son ızlerını de sılecektır Yenı bır çağın başlangıcı mıdır bu olup bıtenler9 Bağımsızlık savaşının sona ermesı ıle Halıfclık gorevının ortadan kaldırılması arasında art arda sıralanan çeşıtlı sıyasal değışıklıkler, Turkıye'nın tanhınde kesın bır donemecın ışaretıdırler hıç kuşkusuz Kemalıst devrım, çağını doldurmuş kurumlann engelıne takılıp kalmadan açılıp serpılebılır artık Laıklığe, ılencılığe, bılımsel anlayışa, Batı'ya açılışa olduğu kadar, ulusal değerler ve geleneklere saygıya da guvenıp bel bağlayan genç cumhunyet, esınlenmış kurucusunun ıtışıyle, gerçekten şaşkınlığd duşen bır dunyaya, "uygar uluslar" topluluğu ıçınde ornck bır rol oynamaya yeteneklı bır ulke ızlcnımım vererek, den değıştırecektır bırkaç yılda Bununla beraber, Turkıye'nın, Mustafa Kcmdl'le Batılı çağdaşlığa doğru yuruyuşu bırdcn hızlanmış olsa bıle, şunun hakkını tanımak yerınde olur her şeye karşın Tarıhm bu hızlanışı, daha oncekı uzun ve denn yol açışlara çok şey borçludur Kemalıst devrım, 1930'lara doğruulaştığı doruk noktasındd, Jonturk Devrımı'nın başarılı bır tekrarı olarak gorunecektır hatın sayılır bır bolumuyle Ve çağdaş Turkıye'nın denn koklerı aramaya kalkıldığında, zamanın akışı daha da gerılere goturulurse, Tanzımat'ın zengın humuslu toprağına gelıp vanlır (Cılt II, sayfa 308310) 11 e t i ş i m ' d e n... edır bu sorunun cevabı? Ya da, kımden cevap bekleyeceğiz? Hayattan mı, kendımızden m ı ' Cezmı Ersoz, tartışılmaz cevapların yazarı değıl, yaşananların, hıssedılenlerın aktarıcısı Emır kıpınde yaşamayı kabullenemeyenlerden Emreden hayat da olsa, hayatın ıçındekı "bızler" de olsak Hayat Bır Emrın Var mı?, artık herkesin tanıdığı "Cezmi Ersöz üslubu"yla yazılmış "Cezmı Ersoz yazıları"nın buluştuğu, emırkomuta dışı bır kıtap... C E Z M I ERSÖZ Hayat, Bir AYAT, BÎR EMRİN Emrin Var mı? VAR MV u ## Y A Z I L A R I Haritanın Yırtılan Yeri ır şaır, 'Duygularımız medyanın kuşatması altında,' dıye şıkâyet edıyordu 'Bır sure sonra hıçbır şey hıssetmez hale gelebılıriz ' Ve kalplerımızdekı, şehırlerımızdekı harıtalar ne acı yırtılıyordu Harıtaların yırtılan yerınde, o karanlık ve umutsuz ormanda kuçuk ve çaresiz çocuk bır an once kurtarılmayı beklıyordu Beklıyor " Evet, çaresiz çocuklar hâlâ "orada", acılar hâlâ aynı acılar ve Cezmı Ersoz'un "soz"ü hâlâ anlamlı II N B DAĞITIM: Istanbul Kuçukayasofya Cad 17 19 Sultanahmet 34400 • Tel (0 212)517 71 58 • Fax (0 212)517 71 57 • Ankara Selanık Cad 72 Yenışehır 06640 Tel (0 312)41778 35 • Fax (0 312)425 06 82 • izmir859 Sok Saray Işhanı C Blok 1/8 Konak35250 • Tel (0 232)483 10 40 • Fax (0 232)484 46 65 KİTABEVİ: Ankara Selânık Cad 72. Yenışehır • Izmır 859 Sok 33/B Konak • Kıbrıs Şehıtlerı Cad 1443 Sok 48/A Alsancak • Bodrum Çarşı Mah Incı Sok 2