Katalog

2 5 0 C A K 1 9 9 8 • Mete özel, "Çılgın Nar Ağacı"nın ışık tayfını çıkarıyor 7 sayfada J Adnan özyalçıner, Azız Çalışlar'ın "Nazım Hıkmet"ını değerlendınyor 9 sayfada • öner Yağcı, 70 yaşında Mehmet Başaran'ı anlatıyor 10 sayfada t) Erendız Atasu, Ayla Kutlu'nun "Mekruh Kadınlan"nı değerlendırdı 12 sayfada Cumhuriyet I Z E K Aydınlanmaya adanmış bir yaşam KITAP Server Tanilli Server Tanıllı, 1931 doğumlu bir bilim adamımız. Çocukluğu Van'da ve Kars'ta geçmiş. Babası Cılavuz Köy Enstitüsü'nde görevliymiş ve bu enstitünün kuruluşunda büyük emeği geçmiş. Server Tanilli bu nedenle köy enstitüleri gerçeğini bir destan olarak algılamış. Yoksulluğun ıçinden çıkıp gelen köylü çocuklarının kendilerini hemen nasıl ueğıştirdiklerini, bunu yaparken de doğayı nasıl değiştirmeye başladıklarını görmüş. Bu onu daha on, oniki yaşlarında toplum, direnme, yazgı kavramlarıyla karşı karşıya bırakmış. Doğa içinde an gibi çalışarak yetişme rahatlığı ile aydınlanma felsefesinin sınırsız özgürlüğü içi içe geçmiş Tanilli'nin yaşamında. Bu gerçekten an gibi çalışkan bilim adamımız, ürünlerini arka arkaya yayımlıyor. Son çalışması ise Robert Mantran'dan çevirdiği "Osmanlı Imparatorluğu Tarihi'. Tanilli'yi bu çevirisinden hareketle tanıtmaya çalıştık sizlere. Siyasal Kavga ve Tarih Saygısı... İLHAN SELÇUK Turkıye de cumhurıyet devrımının ba^langıcını 23 Nısan 1920'ye bağlayanlar az değıldır Meclıs Anayasa Komısyonu Başkanı kımlığıyle 29 Ekım 1923te kursuden konuşan Yunus Nadı de bu go ruşu dıle getırmıştır Tarıhın oınurgası, sure(,Ierın eklemlenmesınden oluştuğuna gore, bir olayın nereden kokenlenıp CUMHURİYET K İ T A P SAYI 3 10 nerede başladığı sorusu, hep tartışılmıştır Ancak Turkıye'de 29 Ekım 1923 gunu cumhuriyet ılan edıldıkten sonra, zaman bı^ak gıbı ıkıye ayrıldı Zaman tunelıne gırerek o gune ulaşan kışı, ılgınç olay larla kariji karşıya Ikalabılır, ayrıntı gıbı gorunen onemlı sorunlar, daha ılk gun gundeme gırıvermıştır So7gelımı bir devlet daıresındekı gorevlı, yazışmalarını nasıl yapa caktır5 Osmanlı Devlctı nın başlıklarını taşıyan muhurler ve resmı kâğıtları mı kullanacaktır'' Bınbır ayrıntı, daha ılk gunde, kımlık degıştıren devle tın yaşamında soruna donuşuvermıştır Okullarda oğren cılere belletılen tarıh kıtapları da bırden gundemden duşmu^tur Açıktır kı Cumhuriyet devrımının ongordugu ta rıhle Osmanlı Imparatorluğu'nun gcçmışc bakışınua de rın bir ayrım vardır "Nizamı Alem"ın padışahı yıkılmış, yerıne "Yurtta sulh, cihanda sulh" dıyen bir Cumhurbaş kanı gelmıştır Bu koklu değıs,ımın oğretımde gerçekle^ mesı ıçın yenı kıtaplara gerek duyulmaktadır Uluslaşma surecını yaşayan Turkler ın kurduğu "ulus devlet"te, pa dı^ahlann ve peygamberlenn ge^mı^ını tarıh dıye belleten kıtaplara okul çatısı altında yer bulunur mu? 192O'lı, 30'Iu, 40'lı yıllarda yaşam, Turkıye Cumhurıye tı'nı zorluyor, devrımle kurulan devletın çatısı altında ta rıh yazılacaktır ()bmanlı donemınde yayımlanan kıtapların sayısı 25 bındır Bunların çogu bılımsel olmak bir yana, hurafelerın vc zevzekhklerın urunudur Gutcnberg'ın ıcadı, Ibrahım Muteferrıka'ya değın Turkıye'ye gıremedı, 250 yıllık ge cıkmenın bedelını Turkıye 21'ıncı yuzyıla yaklaşırken bıle odeyebılmış değıl Cumhuriyet devletı yalnız tarıh yaz makla kalmadı, dunya klasıfclerını çevırmek ışlevını de ustlendı Açıktır kı Anadolu'da "Aydınlanma Devrimi" Avru pa'dakınden çok değışık boyutlarda yaşandı ve yaşanıyor Hıç kuşkusuz bugunden gerıye doğru bakarak, Cumhu rıyet devrımıyle yaşanan sureçte "resmi tarih" goruşunun ağır bastıfiı veya dunya klasıîderı çevırılerının yeterlı ol madığı gıbı eleştırıler one surulebılır, ancak bunu yapar ken bırkaç noktaya mım konulması nesnellık açısından kaçınılmaz sayılmalıdır Bir toplumda tarıhe bakış açısının yansızlaşması kolay değıldır, aydınlanma ve demokrasıyle bırlıkte bılımın gelışmesıne baglıdır Unıversıtelerınde bılım uretılemeyen bir ulkede, tarın, şımdı bızde olduğu gıbı siyasal kavganın Devamı 4 savfada •"