Katalog

boyundurukçuya. Mandela kitabının son iki yine uzunca bölümü de bu olaylar vc bu clöncmlcrc ayrılmış: Düşmanla Cjoıüşme (Talking with the Enetny) ve Ozgürlük (Freedom). Yetmiş yedi yaşında bir devrimci mücadele adamının felsefi bakışını yansıtan bu bölüm lcrdc evrensel mesaj yüklü öğütler vc saptamalar yer .ılıvor Ozellikle son on sayfasında, demokratik ve banşçı dcvrim vc değişim fclbc fesi, onun savaşıınındaki kıırallar ile coşkuyu, iyimserliöi kaybctmcme ve hcr saniyc uyanık kalma mccburiyeti üzcrinc /.engin çeşitlemelere yer verilmiş. Çok dcrin vc aynı zanıanda aydınlık, sade bir metin parçası. Tam bir güçlü yazın vc köklü lelsele örncği. Son cümlc: Bir yeılcre (galiba) vardım. Anıa, özgürlügün getirdiöi sorumJuluklarla kıışatilmı^ vc savsaklama hakkımın olmadığını bilerek, aynca uzun yolculuğıım henüz sona crmcmi% bulunduğundan sadccc çok kısa bir dinlenmeyle yetineccğim. Yolunun sonuna kadar güle giile ve her şey gönlünce ola, Koca Adam. • GÜRHAN UÇKAN clson Mandcla'nın 1965 te ilk basımı yapılan kitabı "No Easy Way to Freedom"" süyle biter: "Yaşantım boyunca kendımi, Arrika halkının ııg'raşına adadım. Bcyaz lıegemonyasına da karşı savaştım, Sıyah negcmonyasma da. 1 lcrkcsin bir arada, ahcnk içindc vc lırsat esitliğiyle yaşadığı denıokratık ve özgür bir toplunı idealıni içinıde yeşerttim. Bu, onun için yaşamayı ve ona ıılaşabilmcyi uınut cttiğım bir idcaldir. Anıa gerekirse, onun ugruna ölıneye dc ha7inm."** Nelson Mandcla ölrncdi; yalnız siyah lann değil, beyazların da başkanı olarak ülke yönctimini devraldığı günü dc gordu. Nc var ki, onun uzun yolu henüz bitmemişti. Nelson M.ındeln'nm ö/yaşamının öyküsü, s,u Mialar birçok dildc aynı anda yayımlandı: "The Long Walk to Frecdom"•••'. Yazar Richard Stcngcl'in yardımıyla hazırlanan yapıtın temelini, Robbcn Adası'ndaki 27 yılhk mahkunılugu sıraMnda rııttıığu notlar aluşturııyor Zengin çeşitlemeler N Mandela'mn özgünlüğe aiden uzun volu Kpngrc Birliği oluşturdular vc tarihc "()zgürlukler Bildirisi" olarak gcçccek olan bildiriyi yayunladılar. Bıırada dilc getırilcn ıstekfer, cıı lemel insan hakla rıvdı. Mandela, bu konuda şunları s(>vledi: "Bu bildiri, yalnızca demokrarik ıslekler bildirisi değildir. Cünüıııü/.dckı (îiiney Afrika'da varolan ekononıık vc politik düzeni bozmadan ıstcnilcn tlegi ijikliklerın kazanılanıayacağını gıisteren dcvrimci bir bclgedir."** 1961 dc Mandcla için tutııklama ka rarı çıkarıldı. Bu duıunıda "ycraltına gircn" Mandcla'ya "siyah karanlil" adı rakıldı. Afrika vc Avıupa'da çeşitlı toplantılara katılarak diinya kamuoyuııu ıık ayırımcılığına tepki göstermeye çalı^aıı Mandela, 1962'nin Agustosu'nda ülkesine döndügü zaman yakalandı. "Sabotaj Yasası" ve "îç Düzeni Bozma Yasası" gereği, üç artı iki yıl hapis cezasına çarptıııldı. Bu arada, ANC.'nin silahlı direniş örgütü olan Umkhonto we Sizu'c'nin lidcrlcri bir baskında cle gccirilmiij, ünlii Rivonia durıısması başlatılmıştı. Mandcla, boynunclakı beş yıl cczayla bu davanın sanıkları arasına dahil edildi. Sonuç., biıçok liderle birlikte, yaşam boyu hapis cezası oldu. Nelson Mandela'mn özyaşamöyküsünde, bu dıırusma tüm aynntılarıyla anlatılıyor. Tutuklu durumdaykcn hukuk çalışmalarını sürdürdüğü, kendi savunmasını kendisinin yaprıj*ı açıklanıyor. Ayrıca, Robbcn Adası'ndaki "zorunlu konuklugu" sırasında, kâğıt üzerındc kalsa da, geçerli yasaları, paragraf nunıaralarıyla birlikte nasıl czbcre üildiğı, dipcr mahkuııılara bu nedenle yardımcı oldugu yapıtında yer alıyor. Hapishaneye, "Buradan öliin cıkacak," dive k.ırşılanarak giren siyah lidcr, oradaki /.amanını ^üylc özetliyor: "Taş kırarak gcçeıı bir öğleden sonra si/.e asla bitmeyecek gıbi gelcbilir. Anıa yeni yıla girildiğiıulc, bunca ayın ne zaman, nasıl gittiğine şaşırırsmız." Mandcla, 15 yıl kireçtaşı (kalker) ka/maladı; buz gibi dcnizdcn deniz kestancsi, yosıın topladı. Uluslararası Af Örgiıtıi, onu "adapte etmcyi" reddcdince, 19657^ yılları arası uıij dünyadan tccrit edildi. 'lek baglantısı, politik göçnıcıı olarak Lusaka'da ya^ayan Oliver Tambo'nıın gizlice ulaştırdığı mcktuplaıdı. Mandcla'nın yaşamöyküsünde, şimdi artık bo^anmış olduğıı cşi Winnie, kızları ve ancak özgürlüğüııe kavuştuktan sonra birlikte olabildigi torunları önemli yer tutııyorlar. Eşinin eline 21 yıl dcğmcmişti. Kızlarını ilk kcz gördüğünde çocıık sahibiydilcr. Cape T(iwn dı^ındaki Pollsmoor Hapisanesi'ne nakledildi^i zaman, ondan "pişman oldug'unu söylemesi" istendi. Ancak bu durumda özgürlüğünc kavuşacaktı. 1990'da dc Klerk onu serbest bıraktı^ı zaman, "hapisteki cfsane" mitinin kendiliğinden söncce.ğini umuyor du. Isveç basınında, "The Long Way to F r e c d o m " çıkar çıkmaz tanıtıldı. Cüncy Afrika'yı belki dc en iyi tanıyan yazar Per Wâstberg, uzun tanıtma yazısında, yapıtta ANd'ye ve politik duruşmalarda uluslararası kanallarla cincmli işlcf yapan IDAF adlı örgütü ycterince yer verılmcmcsini elcştirdi. Bu arada, siyah liderin cşint1 olan tııtkusunun, Winnie'nin "futbol takımı" skandalının kurbanlarını anmasını engelledigini de ileri sürdy. Yazısını ^u düşündürücü paragrafla bitirdi: "Mandcla'nın öyküsü; yaşamboyu hapis cezasma ülkesi için nasıl katlan dığını, gardiyanlarını nasıl bagışladıgını ve halkını özgürlüğe nasıl götürdüğünü içcriyor. Ahlaki değcrlerin çok azaldığı zamanımızda buyüklüğü, alı^ılmışın çok dışında kalıyor. Cîünümüzdeki diinya liderlcri, onunla birlikte görülme, onun ışığını ödiinc alma istcğinde bulunnıakta gayet haklııar. "• Mandcla, kitabında "Bcn, özgürlüğc aç olarak doğmadım," yazıyor. Gcr«,'ekten dc kcndisi, siyahların iist rabakasına dahil bir ailenın çocuğuydu. Babası ka bilc rcisiydi vc o ölünce, genç Nelst)n'un yetişmesini başka reislcr üstlen di. Çok az siyaha layık görülen okullara gitti, hukukçu oldıı. Olivcr Tambo ile nirlıkrc, iilkedc ilk kcz siyahlar tararından açılan avukat bürosunu başlatlı. Ne var ki, "Nc dcnli yasalara uygun yaşasa, davransa da, yasalara karşı gelen bir hukukçu durumuna dü^tüğünü" kı sa sürede anladı. 1955'te basta Afrika Ulusal Kongresi (ANC) olnıak üzcre cıı öncmli, siyahlara seslcnen örgütler bir CUMHURİYET KİTAP SAYI 293 Dam altındaki hukukçu SAYFA 13