Katalog

James Dean'den önce de genç bir asi vardi: Marlon Brando'ydu adı.. lüzellestiren adam Uzlaşmaz, başkaldırıcı vc renkli kişiliğiyle yaşadığı dönemin ruhunıı yansıtan ve kültürel bir prototip olmayı başaran çok önemli Dİr "actor" Marlon Brando. Kızılderililerin ve bütün ırkların dostu. Ozgürlükçü ve insan haklarının ateşli bir savunucusu. Dünyayı güzelleştiren bir adam... The New York Times'ın eski muhabirlerinden Robert Lindsey'in katkılarıyla gerçekleştirilen "Brando" kitabı bu ünlü ovuncuyu bütün yönleriyle tanıtıyor bizlere. FATMA ORAN nüstü buldukları bir adam işte... Annesi ise, mii/ı gi vc ö^renmeyi se ven, modern diişün celi, nariıı, "komık" bir kadın, Marlon doğayı, lıayvanlaı ı ve gece semasını sevnıeyi nndan öğrendi. Ama yinc de annesi hayattakı riim düşkırıklıklaıını ıınutmak için alkole sığınıyor. Annesinin, kendisine öğrettiği binlerce şarkının müzi^ini ve sözlerinı bugün bilc hâlâ hatırlayaıı Marlon'un mü/igiui taıumadı^ı kiiltür pek yok... ()maha'daki Field llkokulu'nda başaıı sı/ olııp I\A smıka kalan lek çocıık. Seki/. ya^ında Marlon'un "otorite"ve dircnme ve ba^ladı^ı yıllar. Dersleri kötü, okulu asıyor, bir valıiji gibi davranıyor, evleıi talırip ediyor, kuşları vuruyor, böcekleri yakıyor, araba lastıklerıni kesiyor ve para çalıyor. Çünkii artık F.rınie yok... F.rmie, alı evet. Çoııkluğıma dair en eski ve en güzel anıları bakıcısı F.rmie ve geeenin geç saatlerinde yatak odasının penceresinuen siizülen ay ısjiöıyla ilintili. Çok uzun siire sonra değil, oıı yajjların dayken eve a"çlıktan ölmck iizerc olan hayvanlar, yararlı kusjlar, biı derdi oldıı ğunu düşündüğü insanları getiriyor Ma/ lıımlaıın koruyııcusu "tatlı ş,ey", sevgili, Bııd. Bııddy. Aıınesiyle babası ayrıldıklarında Marlon on bir yaşındu ve bu bir daıgııı biı barışık "iliijkı", annesinin ölü mııııe dek (1953) sürecek... Brando on döıt oıı beş yaşlarındayken bira hçılarıdan yapılmı^ davullarda yctcneğini geliştırip "Fıçı Brando ve liçıcılaıı" adlı bir grııp kıırdu ama yürünıedi çiinku luç para ka/anamadılar... Lıbertyville Lisesi'nin kötii ögrencileriııden. Iflah olma/. biı okııl kaçagı. Buraıla çektiâi zorluklara babasının buldııjjıı ço/üın, Bıando'yu Mmnesota'daki Slıat tvıck Askeri Akademisi'ne göndermek oldıı Sevılen bir öğreııci olmasına rajimen, kitabı okııdııgunuzda öğreneee^inı? nedenleıden ötiirii ıkı sömestr sonra Brando Akadenıi'den atıldı, ıvi de oldu çünkii (i Ne\v ^'ork'a gidip tiyatro oyunculugunu denemeye çoklan kaıaı \eımişti... Bıando, Nrvv School lor Social Kcsearclı'ıin Tiyatro Atölyesı'nde eğitim gö lürken bir yandan ıla kiiçük roller aldı. Oyııncuhık konusıında ne öğrendiyse New Scholl'daki StelLı Adler'den ve clbette ki Flia Kazan'dan öğreııdi... Ilk büvuk ba^aıısmı 1947de I'enessee VC'ıllıams'ın Ihtiras I'ramvayı oyununun Broadway'dcki sahneleni^inde kazandı. (Jyesi bulııdu^u Actor's Studio'nıın oyunculuk anlayı^ını sinemaya ılk ııyarlayan oyııncııl.ır arasına girdi 195()'de ilk J " amcs Dean'den önce de gcnç bir asi vardı. 1950'leriıı başında Amerikan gençlerinın yitik umutlarının sesiydi Sonra kılıktan kılığa. "Metod" oyuııeu luğunun önemli ömeği. Amcrika'nın en biiyiik oyuneusu uııvanını taşıyor ama oyunculugunu ve başarılarını hiçbir zanıan abaılıııadı. Artık nadiren lilnı çeviri yor. Bazı tilmlerde (Superman) azıcık görünüp büyıık paralar alırken kıminde ücretsiz rol alıyor. 1990da Oscar'a aday olduğu Th Dry, Whıte Season'da (Kurıı, Bcyaz Mevsinı) bir avukatı canlandırdı. Irk ayrımeılığına karşı çıkan bu lilınde "bilabedel" ovnadı. Yeniyctmelığinde cve dilenuleri, ınuhtaç yaşlılan taşıyan ama dısiplin suçlan nedenıyle habire okuldan atılan Brando için bu elbettc şaşılacak bir dıırum dcğıl. Şimdi yetmiş bir yaşmda. Hâlâ "genç" ve olabıldığince asi.. Hayat lııkayesı daha çok "sevgi araştırması niteliğinde. Mursuz geçen çocuk luğunun ılk gunlerinden beri çcktiği acıların yarasını saracak, kendine ve insanlığa karşı olan yükiımlüluklerini ortaya çıkaracak bir yol bulmaya çalıştı hcp. Kiııı di? 1 layatıyla ne alıp veremediği vardı? Bu soruların cevabını bulduysa da, Marlon için şurasına burasına neşe ve gülü cüklcr serpiştirilmiş "sancılı" bir yolculıık olılıı bu... 3 Nisan 1924'te geceyarısı na bir saat kala Omalıa Hastanesınde ra hiınde teıs dönmiis olarak dünyaya geldı. Koç burcu. Ailesi kıış.ıklar boyu Nebras ka'da yaşadı ve atalarının çoğıı lıiandalıydı. Doğduğunda anııcM Dorothy Penncbaker Brando 27, babası Marlon Brando Sr. 29, büyük ablası Jocclyn 5, diğer abla sı Frances ise 2 yaşlarındaydı. Aile, küçük Marlon Brando'yla tamamlandı. Aıle içindcki takma adı, Bud'dı... Annc alkolik, baba alkolık. Oldukça gelişmiş olan içgüdüsel özellklcriyle miizik tutkıısunıı ancsındcn aldı. Gerçekten güçlü bir goril olan babasından ise muhtemelen dayannıa gücünü... Babasıvla aynı adı taşıyor ama yaptığı herhangi bir şey nc memnun ediyor babasını ne dc ilgisini çekiyor. Babası t.ırafından güzcl bir söz, bir bakış ya da kucaklanma ılc ödüllendirilmıyor hiç, hiçbir zanıan. Babasını hem çok seviyor lıcm de nelret ediyor ondan. Babası: korkııtucu sessiz, karanlık dü şüiHelere dalan, ötkelı, çok ıçen, kaba bir adam. Kızıla çalan kıımral saçları var. Uzun boylu ve vakışıklı D.ımarlannLİan kan yerinc alkol, erkeklik hormonu, adreııaliıı ve örlce bılesımı bir sıvı taşıyor Ka dınların her halükârda çekici ve olağa filmi Erkekler'i çevirdi. Bunıı îhtiras Tramwayı'nın sinenıa uyarlaması i/.lcdı. Aıka arkaya çcvırdiği.Viva Zapata, Juliııs Caesar ve Rıntımlar Üzerinde ile ününü pekiştiıdi. Bu lilnılcrin sonuncu.sundakı oyunuyla çeşitli ödüllerin yanı sıra Oscar da kazandı... Brando, 1959'da adını anne sinin soyadından alan kendi film şirketini kurdu. 1961 de yönetmenlik yaptığı tek film olan One Eyed Jacks (Aşk vc întıkam) piyasaya çıktı. Bu fiimin kazanç sağlayamatnası ve Brando nıın gcçinilmesi zor bir kişiliğe sahip olınası nedeniyle bir ara linii azafdı ama çok sürmedi bu. 1972 yılında birbirinden çok değişik iki filmdeki olağanüs tü başarısı Brando'yu gene ilgi odağı lıa line getirdi. Bunlardan The Godfathcr'da (Baba), yaşlı bir crkeği oynadı ama Marlon'a filrr.in neyi anlattığını sakın sormayın çünkii ne zaman bu konu açılsa, aklı na, kendisini "müşkiil" durtıma sokan "o" sahnc geliyor; ayrıntıları kitapta okuyacaksınız tabii... Bıando, 1 9/i'te Cîodlatheı'la bu ( )s car ödülii daha kazandıysa da destekleılı ği Kızılderili davasına ilgi çekmek için biı Apaçi kızılderilisi olan "Küçük Tüy'clen kendisi adıııa ödülii reddetmesinı istedi... Kadınlar konusunda şansı hcp yavcr gitti. Kadınlarla kartoteks tutar gibi bir hayat yaşayan Brando en çok da bakıcısı Ermis gibi ten rengi hırklı kadınları sevdi: (iiinev Amerikalı, Karayiplı, I lıntlı, Pakistanlı, Çınlı, Japon. Içlerinde tek istisna lrlanda kökenli Weonna'ydı... 1962 de "Deni/de Isyan'ın Tahiti'deki çekınıleri sırasında hayatının en mııtlu anlarını yaşadı Brando: Adanııı en yiiksek tepelerinden birine tırmanıp Teti'aroayı g(>rdü. 1966 yılında oranın yasal sahibi oldıı. I lavatı kutsal bir şey gibi yaşayabilme yetcneklerinden ötürü Tahitılilere duyduğu sevgi gün gcçtikçe daha da an tı.Annesinin ilgisini ycterınce üzerine çe kememiş olmasının kendisinde yaratmış olduğu hayal kırıklığının boşIuğıınuKızılderiliİere, siyahlara ve Yahudilere yardım ederek doldurmaya çalıştı. Sevginin, iyi niyetiıı ve oluınlıı hareketlcrin haksızlık ların, önyargıların, saldırganlıkların ve soykırımın üstesinden gelebileceğini düşündü... Ihtiras Tramvayı, Viva Zapata, (laesar, Rjlıtınılar Üzerinde, Hong Kong lu Kontcs, Kanlı Ilücum, Napolyon ve Scvgilisi, Gönül Yolu, Sayanora, Genç Aslanlar, Anıansız Takip, Denizde lsyan, Parıltılı Gözler, tsyan, Baba, Paris'te Son Tango, Bozgun, Superman, Kıyamet, Kuru, Beyaz Mevsinı çevirdiği fılmlerdcn ba/.ıları... Uzlaşmaz, başkaldırıcı ve renkli kişiliğiyle yaşadığı dönemin ruhunu yan sıtan ve kültürel bir prototip olmayı başaran çok önemli bir "actor' Marlon Brando. Kızılderililerin ve bütün ırkların dostu. Ozgürlükçe vc insan haklarının ateşli bir savunucusu. Dünyayı güzelleş tiren bir adam... The New York Times'ın eski muhabır lerinden Robert Lindsey'in katkılarıyla gerçekleştirilen "Brando" kitabını, büt çcnizı zorlayacak denli pahalı da olsa mutlaka edinmenizi öncriyorum... • Brando (Anncrnin Oğrettiği Şarkılar) Robert l.ıııJ\cv/ Çcrıroı (îürol Kocci/ 4')Ss/4')0(HH)TL/ SAYFA 7 Hayalkırıklığımn yarattığı boşluk Mutsuz geçen çocukluk CUMHURİYET KİTAP SAYI 292